(LUẬN văn THẠC sĩ) phân tích hiệu quả kinh doanh tại công ty cổ phần dược trang thiết bị y tế bình định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

ĐINH THỊ THU THẢO

PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH DOANH
TẠI CƠNG TY CỔ PHẦN DƯỢC – TRANG THIẾT BỊ
Y TẾ BÌNH ĐỊNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KẾ TỐN

Bình Định - 2017

download by :


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

ĐINH THỊ THU THẢO

PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH DOANH
TẠI CƠNG TY CỔ PHẦN DƯỢC – TRANG THIẾT BỊ
Y TẾ BÌNH ĐỊNH

Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 60.34.03.01

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. HOÀNG TÙNG

download by :

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan cơng trình này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa được cơng bố trong bất cứ
một cơng trình nghiên cứu nào.
Tác giả luận văn

Đinh Thị Thu Thảo

download by :


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................. 1
MỤC LỤC.............................................................................................................. 2
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................................. 6
DANH MỤC CÁC HÌNH ...................................................................................... 7
DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... 8
LỜI MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1
2. Tổng quan các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài ........................ 1
3. Mục tiêu nghiên cứu đề tài ................................................................................ 3
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 4
5. Phương pháp kỹ thuật – nghiệp vụ phân tích hiệu quả hoạt động ................. 4
6. Ý nghĩa đề tài nghiên cứu .................................................................................. 5
7. Kết cấu của đề tài .............................................................................................. 5
Chương 1................................................................................................................ 6
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH DOANH TRONG
CÁC DOANH NGHIỆP ........................................................................................ 6

1.1. Hiệu quả kinh doanh và các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh . 6
1.1.1. Khái niệm hiệu quả kinh doanh ................................................................. 6
1.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh tại doanh nghiệp .......... 10
1.2. Nội dung và chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh
nghiệp ................................................................................................................... 15
1.2.1. Đánh giá khái quát hiệu quả kinh doanh .................................................. 15
1.2.2. Sức sinh lợi của tài sản ............................................................................ 16
1.2.3. Sức sinh lợi của vốn chủ sở hữu .............................................................. 16
1.2.4. Sức sinh lợi của doanh thu thuần ............................................................. 17
1.2.5. Sức sinh lợi của chi phí............................................................................ 18
1.3. Phương pháp phân tích hiệu quả kinh doanh ............................................. 18

download by :


1.3.1. Phương pháp so sánh ............................................................................... 18
1.3.2. Phương pháp liên hệ cân đối .................................................................... 20
1.3.3. Phương pháp chi tiết chỉ tiêu phân tích .................................................... 20
1.3.4. Phương pháp loại trừ ............................................................................... 21
1.3.5. Phương pháp Dupont ............................................................................... 24
1.3.6. Các phương pháp phân tích khác ............................................................. 25
1.4. Nguồn tài liệu dùng trong phân tích hiệu quả kinh doanh ......................... 26
1.4.1. Bảng cân đối kế toán ............................................................................... 26
1.4.2. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh ..................................................... 27
1.4.3. Thuyết minh báo cáo tài chính ................................................................. 28
1.5. Tổ chức phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp .............. 28
1.5.1. Chuẩn bị phân tích ................................................................................... 28
1.5.2. Tiến hành phân tích ................................................................................. 30
1.5.3. Kết thúc phân tích.................................................................................... 31
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................... 31

Chương 2.............................................................................................................. 32
THỰC TRẠNG PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH DOANH TẠI CƠNG TY CỔ
PHẦN DƯỢC – TTBYT BÌNH ĐỊNH ............................................................... 32
2.1. Tổng quan về Công ty Cổ phần Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định ...... 32
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của Công ty ........................................... 32
2.1.2. Vốn điều lệ hiện tại của Công ty .............................................................. 35
2.1.3. Chức năng và nhiệm vụ của Công ty........................................................ 35
2.1.4. Khái quát kết quả và hiệu quả kinh doanh tại Công ty từ năm 2015-2016 36
2.1.5. Đặc điểm kinh tế kỹ thuật tại Công ty ...................................................... 37
2.1.6. Đặc điểm tổ chức quản lý tại Công ty ...................................................... 39
2.1.7. Đặc điểm tổ chức kế tốn tại Cơng ty ...................................................... 42
2.1.8. Định hướng hoạt động của Công ty trong thời gian đến ........................... 46
2.2 Thực trạng hiệu quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Dược – TTBYT Bình
Định ...................................................................................................................... 47

download by :


2.2.1 Đánh giá khái quát hiệu quả kinh doanh tại Cơng ty cổ phần dược –
TTBYT Bình Định ................................................................................................ 47
2.2.2. Phân tích khả năng sinh lời từ DT ............................................................ 51
2.2.3 Khả năng sinh lời từ tài sản ...................................................................... 52
2.2.4. Phân tích khả năng sinh lợi của vốn chủ sở hữu ....................................... 57
2.2.5 Phân tích hiệu quả sử dụng nợ phải trả ..................................................... 59
2.2.6. Phân tích hiệu quả sử dụng chi phí........................................................... 61
2.2.7 Phân tích năng lực hoạt động .................................................................... 64
2.3. Đánh giá chung về tình hình kinh doanh tại Cơng ty Cổ phần Dược –
TTBYT Bình Định ............................................................................................... 69
2.3.1. Ưu điểm và cơ hội ................................................................................... 69
2.3.2. Hạn chế và khó khăn ............................................................................... 72

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................... 75
Chương 3.............................................................................................................. 76
GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH TẠI CÔNG TY CỔ
PHẦN DƯỢC – TTBYT BÌNH ĐỊNH ............................................................... 76
3.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty cổ phần dược –
TTBYT Bình Định ............................................................................................... 76
3.1.1. Giải pháp về nguồn lực ............................................................................ 76
3.1.2. Nâng cấp và mở rộng cơ sở vật chất ........................................................ 77
3.1.3. Nâng cao phần mềm, hệ thống thông tin của Công ty .............................. 79
3.2. Điều kiện thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Cơng
ty Cổ phần Dược – TTBYT Bình Định ............................................................... 79
3.2.1. Những giải pháp hỗ trợ từ Nhà nước........................................................ 79
3.2.2. Những giải pháp hỗ trợ từ ngành ............................................................. 80
3.2.3. Những giải pháp từ chính Cơng ty ........................................................... 81
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................... 82
KẾT LUẬN CHUNG........................................................................................... 83
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 84

download by :


PHỤ LỤC ............................................................................................................. 86

download by :


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Ký hiệu

Ý nghĩa

DT

Doanh thu

DTT

Doanh thu thuần

DHBH và CCDV

Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

HĐKD

Hoạt động kinh doanh

HTK

Giá vốn hàng bán

LN

Lợi nhuận

LNTT

Lợi nhuận trước thuế

LNST

Lơi nhuận sau thuế

TSCĐ

Tài sản cố định

TSDH

Tài sản dài hạn

TSNH

Tài sản ngắn hạn

TS

Tài sản

TTBYT

Trang thiết bị y tế

VCSH

Vốn chủ sở hữu

download by :

DANH MỤC CÁC HÌNH
Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý tại Công ty ............................................ 39
Sơ đồ 2.2: Cơ cấu tổ chức bộ máy kế toán tại Cơng ty ........................................... 43
Sơ đồ 2.3: Trình tự ghi sổ kế tốn tại Cơng ty theo hình thức Nhật ký chung ......... 45

download by :


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1 Kết quả hoạt động kinh doanh tại Công ty từ năm 2015-2016 ...................... 36
Bảng 2.2: Phân tích khái qt hiệu quả kinh doanh tại Cơng năm 2015 - 2016............ 48
Bảng 2.3: Phân tích khả năng sinh lời từ DT tại Công ty năm 2015 - 2016.................. 51
Bảng 2.4: Phân tích khả năng sinh lời từ tài sản tại Công ty giai đoạn năm 2015 - 2016
........................................................................................................................ 53
Bảng 2.5 Phân tích khả năng sinh lời từ VCSH tại Công ty giai đoạn năm 2015 - 2016
........................................................................................................................ 57
Bảng 2.6 Phân tích khả năng thanh tốn lãi vay tại Công ty giai đoạn 2015 – 2016 .... 58
Bảng 2.7: Phân tích hiệu quả sử dụng nợ phải trả tại Công ty giai đoạn năm 2015 2016 ................................................................................................................ 60
Bảng 2.8: Phân tích hiệu quả sử dụng giá vốn hàng bán tại Công ty giai đoạn năm 2015
- 2016 ............................................................................................................. 62
Bảng 2.9: Phân tích chỉ tiêu VQ HTK tại Cơng ty Cổ phần Dược – TTBYT Bình Định
giai đoạn năm 2015 -2016.............................................................................. 65
Bảng 2.10: Phân tích chỉ tiêu vịng quay của TS tại Công ty giai đoạn 2015-2016 ...... 67

download by :


1

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong nền kinh tế thị trường, mỗi doanh nghiệp là một tế bào kinh tế, là một
đơn vị hạch toán độc lập, tiến hành quá trình sản xuất và kinh doanh để tạo ra sản
phẩm, hàng hóa, dịch vụ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội nhằm thực hiện
các mục tiêu về lợi nhuận. Tối đa hóa lợi nhuận là kim chỉ nam cho mọi hoạt động
của doanh nghiệp. Tuy nhiên, các doanh nghiệp muốn đảm bảo sự tồn tại, khẳng
định được sự thành cơng nhất định của mình trong điều kiện nền kinh tế thị trường
đang phát triển với tốc độ nhanh, cùng với sự cạnh tranh gay gắt và nhiều phức tạp
của nền kinh tế hiện nay địi hỏi tất yếu các doanh nghiệp phải khơng ngừng nghiên
cứu tìm hướng giải quyết, các biện pháp quản lý sản xuất kinh doanh linh hoạt và
hiệu quả. Qua đó, vấn đề hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp được đặt lên hàng
đầu đối với mọi doanh nghiệp. Vì hoạt động kinh doanh có hiệu quả thì mới có thể
đảm bảo cho doanh nghiệp đứng vững, đủ sức cạnh tranh trên thị trường, mở rộng
quy mô hoạt động sản xuất kinh doanh, cải thiện thu nhập người lao động và đóng
góp cho ngân sách nhà nước. Do đó việc phân tích hiệu quả kinh doanh của doanh
nghiệp là một vấn đề cần thiết hiện nay. Kết quả phân tích có thể giúp đánh giá hoạt
động kinh doanh, đồng thời là cơ sở quan trọng để đề ra các quyết định kinh doanh,
cũng như như giúp dự báo, đề phòng và hạn chế rủi ro nhất định trong kinh doanh.
Xuất phát từ những nhận định trên và tình hình thực tế của Công ty Cổ phần
Dược – Trang thiết bị Y tế Bình Định (BIDIPHAR) nên em đã chọn đề tài: “Phân
tích hiệu quả kinh doanh tại Cơng ty Cổ phần Dược – Trang thiết bị y tế Bình
Định” để làm luận văn tốt nghiệp của mình.

2. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Phân tích hiệu quả kinh doanh đã được nhiều tác giả nghiên cứu và được
biểu hiện thơng qua nhiều giáo trình chun ngành kế tốn như Giáo trình phân tích
kinh doanh (PGS.TS. Nguyễn Văn Công (2009), Nhà xuất bản Đại học kinh tế quốc
dân; Giáo trình phân tích hoạt động kinh doanh (PGS.TS. Phạm Thị Gái (2001),
Nhà xuất bản Thống kê); Giáo trình phân tích báo cáo tài chính (PGS.TS. Nguyễn

download by :


2

Năng Phúc (2011), Nhà xuất bản Đại học kinh tế quốc dân); Phân tích hoạt động
kinh doanh (TS.Trương Bá Thanh (2001), Nhà xuất bản Giáo dục);... Các tài liệu
này nghiên cứu về phân tích hiệu quả kinh doanh dưới dạng lý thuyết.
Ngồi ra cịn có rất nhiều đề tài khoa học, luận án, luận văn, bài báo,... của
nhiều tác giả nghiên cứu về phân tích hiệu quả kinh doanh tại các Công ty, cụ thể
như sau:
Tác giả Nguyễn Thị Vân (2009) với nghiên cứu “Phân tích hiệu quả kinh
doanh tại Công ty Cổ phần sản xuất vật liệu xây dựng Kiên Giang”. Trong luận văn
này, qua việc phân tích thực trạng tác giả đã phân tích hiệu quả kinh doanh tại Cơng
ty ở giai đoạn hiện tại, qua đó đưa ra những phương hướng hoàn thiện nhằm nâng
cao hiệu quả kinh doanh của Công ty. Tuy nhiên, luận văn chưa đi thực sự đi sâu
vào đánh giá công tác phân tích hiệu quả kinh doanh tại Cơng ty. Luận văn chỉ dừng
lại ở việc phân tích và đưa ra giải pháp.
Tác giả Nguyễn Thị Ngọc Bích (2014) với nghiên cứu “Phân tích hiệu quả
kinh doanh tại Cơng ty TNHH Hùng Đức”. Luận văn đã trình bày được những kiến
thức cơ sở lý luận cơ bản để phân tích hiệu quả kinh doanh tại đơn vị nghiên cứu.
Song Công ty này là đơn vị chưa niêm yết trên thị trường chứng khốn nên việc thu
thập thơng tin về Cơng ty gặp khó khăn, q trình nhận xét đánh giá về tình hình
hiệu quả kinh doanh tại đơn vị chưa thực sự đáng tin cậy.
Tác giả Trần Thị Thanh Bình (2013) với nghiên cứu “Phân tích hiệu quả
kinh doanh tại Cơng ty Cổ phần vận tải & thuê tàu biển Việt Nam
(VITRANSCHART)”. Luận văn đã đi sâu vào nghiên cứu, phân tích hiệu quả kinh
doanh tại Cơng ty, có những số liệu phân tích cụ thể, nhận xét rõ ràng, đưa ra hoạch
định dự báo về hiệu quả kinh doanh tại Công ty và sử dụng các nguồn lực tài chính
một các hiệu quả trong tương lai. Tuy nhiên, phần kiến nghị cịn chung chung, chưa

làm rõ cách tính để minh chứng cho giải pháp của mình thuyết phục hơn.
Tác giả Đỗ Nguyễn Hồng Dun (2013) với nghiên cứu “Phân tích hiệu quả
kinh doanh tại Cơng ty Cổ phần khống sản Bình Định”. Luận văn đã hệ thống hóa
được lý luận về tổ chức phân tích hiệu quả kinh doanh tại đơn vị nghiên cứu, từ đó
đề xuất một số giải pháp và kiến nghị nhằm hồn thiện phân tích hiệu quả kinh

download by :


3

doanh tại đơn vị. Tuy nhiên, trong luận văn này tác giả chỉ đề cập đến thực trạng
phân tích và đưa ra một số giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn chứ
chưa thực sự đi sâu vào hồn thiện phân tích hiệu quả kinh doanh tại đơn vị.
Tác giả Nguyễn Thọ Quang (2015) với nghiên cứu “Phân tích hiệu quả kinh
doanh tại Cơng ty Cổ phần du lịch Hoàng Anh Đất Xanh Quy Nhơn”. Luận văn đã
trình bày có hệ thống các khái niệm, ngun tắc, khái quát những vấn đề về nội
dung và phương pháp phân tích hiệu quả kinh doanh tại đơn vị. Song, với nội dung
phân tích chỉ dựa trên chỉ tiêu cá biệt và tổng hợp của nghiên cứu đã không kết luận
được hiệu quả thực sự do các chỉ số rời rạc.
Tác giả Lương Thị Quỳnh Trang (2014) với nghiên cứu “Phân tích hiệu quả
kinh doanh tại Cơng ty Cổ phần kim khí miền Trung”. Trong luận văn này, tác giả
đã trình bày được những kiến thức cơ sở lý luận cơ bản để phân tích hiệu quả kinh
doanh tại đơn vị nghiên cứu, đồng thời đánh giá những ưu điểm và hạn chế trong
phân tích hiệu quả kinh doanh tại đơn vị. Tuy nhiên, phần đưa ra các giải pháp, kiến
nghị của tác giả còn chung chung, sơ sài.
Cho đến nay vẫn chưa có cơng trình nghiên cứu nào liên quan đến phân tích
hiệu quả kinh doanh của Cơng ty Cổ phần Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định. Do
đó tơi đã thực hiện luận văn thạc sĩ với tên đề tài: “Phân tích hiệu quả kinh doanh
tại Công ty Cổ phần Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định”.

3. Mục tiêu nghiên cứu đề tài
Mục tiêu cơ bản, xuyên suốt đề tài này là đề xuất một số giải pháp nhằm
nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Cơng ty. Từ mục tiêu cơ bản đó, các mục tiêu
nghiên cứu cụ thể được xác định là:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hiệu quả kinh doanh và phân tích hiệu quả
kinh doanh trong các doanh nghiệp.
- Phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần
Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty
Cổ phần Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định.

download by :


4

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Phân tích hiệu quả kinh doanh tại Cơng ty Cổ phần
Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định.
Phạm vi nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận về phân
tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp, nội dung và chỉ tiêu phân tích
hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp, phương pháp phân tích hiệu quả kinh
doanh, tổ chức phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp, phân tích
thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần Dược –
Trang thiết bị y tế Bình Định.
Về không gian: Giới hạn tại Công ty Cổ phần Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định.
Về thời gian: Luận văn tập trung phân tích hiệu quả kinh doanh tại Công ty Cổ
phần Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2016.

5. Phương pháp kỹ thuật – nghiệp vụ phân tích hiệu quả hoạt động
- Phương pháp thu thập số liệu: Số liệu nghiên cứu trong đề tài chủ yếu là số
liệu thứ cấp được thu thập từ Báo cáo tài chính của Cơng ty Cổ phần Dược – Trang
thiết bị y tế Bình Định. Cụ thể là Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động
kinh doanh của Cơng ty. Ngồi ra, tác giả cịn sử dụng các giáo trình, luận văn thạc
sĩ, tạp chí liên quan đến vấn đề phân tích hiệu quả kinh doanh tại các doanh nghiệp
để phục vụ cho quá trình phân tích.
- Phương pháp phân tích số liệu:
 Phương pháp so sánh: So sánh là một phương pháp được sử dụng rất rộng
rãi trong phân tích kinh doanh. Sử dụng phương pháp so sánh trong phân tích là đối
chiếu các chỉ tiêu, các hiện tượng kinh tế đã được lượng hoá có cùng một nội dung,
một tính chất tương tự để xác định xu hướng và mức độ biến động của các chỉ tiêu
đó. Nó cho phép chúng ta tổng hợp được những nét chung, tách ra được những nét
riêng của các hiện tượng kinh tế đưa ra so sánh, trên cơ sở đó đánh giá được các mặt
phát triển hay các mặt kém phát triển, hiệu quả hay kém hiệu quả để tìm các giải
pháp nhằm quản lý tối ưu trong mỗi trường hợp cụ thể.

download by :


5

 Phương pháp loại trừ: Loại trừ là phương pháp nhằm xác định mức độ ảnh
hưởng của từng nhân tố đến kết quả kinh doanh, bằng cách khi xác định sự ảnh
hưởng của từng nhân tố này thì loại trừ ảnh hưởng của nhân tố khác.
 Phương pháp liên hệ: Mọi kết quả kinh doanh đều có mối liên hệ với nhau,
giữa các mặt, các bộ phận... Ðể lượng hoá các mối liên hệ đó, trong phân tích kinh
doanh cịn sử dụng phổ biến các phương pháp liên hệ như: Liên hệ cân đối, liên hệ
tuyến tính và phi tuyến tính...

6. Ý nghĩa đề tài nghiên cứu
Về mặt thực tiễn, luận văn góp phần đánh giá thực trạng phân tích hiệu quả
kinh doanh tại Công ty Cổ phần Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định. Dựa vào kết
quả phân tích, luận văn sẽ chỉ ra những kết quả đạt được, những mặt còn tồn tại
trong hoạt động kinh doanh của Cơng ty. Từ đó, đề xuất một số giải pháp hoàn thiện
nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh doanh tại Công ty Cổ phần Dược – Trang thiết
bị y tế Bình Định.
Luận văn cịn là tài liệu tham khảo cho các cá nhân, tập thể quan tâm đến
việc phân tích hiệu quả kinh doanh tại doanh nghiệp.

7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục bảng biểu, sơ đồ, phụ lục
và danh lục tài liệu tham khảo, luận văn “Phân tích hiệu quả kinh doanh tại Công
ty Cổ phần Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định” được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về phân tích hiệu quả kinh doanh doanh nghiệp
Chương 2: Thực trạng phân tích hiệu quả kinh doanh tại Cơng ty Cổ phần
Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định.
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Công ty Cổ phần
Dược – Trang thiết bị y tế Bình Định.

download by :


6

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ KINH
DOANH TRONG CÁC DOANH NGHIỆP
1.1. Hiệu quả kinh doanh và các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh
doanh

1.1.1. Khái niệm hiệu quả kinh doanh
Mối quan tâm hàng đầu của mỗi doanh nghiệp khi tham gia quá trình sản
xuất kinh doanh là nâng cao hiệu quả kinh doanh. Nâng cao hiệu quả kinh doanh
cũng là vấn đề bao trùm và xuyên suốt mọi hoạt động kinh doanh, thể hiện chất lượng
của tồn bộ cơng tác quản lý kinh tế; bởi vì suy cho cùng, quản lý kinh tế là để đảm
bảo tạo ra kết quả và hiệu quả cao nhất của mọi quá trình, mọi giai đoạn, mọi hoạt
động kinh doanh. Trong điều kiện kinh tế ngày càng phát triển, cùng với quá trình hội
nhập kinh tế, một doanh nghiệp muốn tồn tại và vươn lên thì trước hết kinh doanh
phải mang lại hiệu quả cao. Vì thế, đối với các doanh nghiệp, hiệu quả kinh doanh
không chỉ là thước đo chất lượng phản ánh trình độ tổ chức, quản lý kinh doanh mà
còn là vấn đề sống còn . Có rất nhiều quan điểm khác nhau về hiệu quả kinh doanh,
tùy thuộc vào lĩnh vực và góc độ nghiên cứu mà quan điểm về hiệu quả kinh doanh
của các nhà nghiên cứu cũng có những sự khác biệt nhất định. Cụ thể là:
- Theo quan điểm của Paul Samelson - một đại diện tiêu biểu cho học thuyết
hiện đại cho rằng: “Hiệu quả kinh doanh là sử dụng một cách hữu hiệu nhất các
nguồn lực của nền kinh tế để thỏa mãn nhu cầu mong muốn của con người” [6].
Quan điểm của ơng nói lên hiệu quả kinh doanh chính là cách mà con người sử
dụng một cách hiệu quả nhất các nguồn lực của nền kinh tế để thỏa mãn những nhu
cầu và mong muốn của họ, tuy nhiên cách thức sử dụng nguồn lực như thế nào thì
được xem là hữu hiệu nhất vẫn cịn mang tính trừu tượng, quan điểm của ông vẫn
chưa nêu lên được mối quan hệ vận động tương quan giữa các nguồn lực đầu vào và
các yếu tố đầu ra.

download by :


7

- Theo quan điểm của GS.TS Ngơ Đình Giao thì cho rằng: “Hiệu quả kinh
doanh là tiêu chuẩn cao nhất của mọi sự lựa chọn cho các doanh nghiệp trong nền

kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà Nước” [13]. Theo quan điểm trên, mục đích
cuối cùng của các doanh nghiệp là hướng đến tối đa hóa lợi nhuận, do đó trong nền
kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước thì việc lựa chọn cách quản lý để có
hiệu quả kinh doanh cao nhất sẽ dẫn đến hoạt động kinh doanh đạt hiệu quả cao
nhất. Quan điểm trên chưa nêu lên được vai trò của hiệu quả kinh doanh trong nền
kinh tế thị trường hiện đại.
- Theo quan điểm của GS Đỗ Hoàng Toàn (1994): "Hiệu quả kinh doanh là
chỉ tiêu kinh tế - xã hội tổng hợp để lựa chọn các phương án hoặc các quyết định
trong quá trình hoạt động thực tiễn ở mọi lĩnh vực kinh doanh và tại mọi thời điểm.
Bất kỳ các quyết định cần đạt được phương án tốt nhất trong điều kiện cho phép,
giải pháp thực hiện có tính cân nhắc, tính tốn chính xác phù hợp với sự tất yếu của
quy luật khách quan trong từng điều kiện cụ thể" [17]. Theo quan điểm này, hiệu
quả kinh doanh được xem như một chỉ tiêu kinh tế - xã hội tổng hợp để ra quyết
định. Mà mục tiêu của nhà đầu tư ln là tối đa hóa lợi nhuận nên các phương án,
các quyết định phải được lựa chọn trong quá trình hoạt động thực tiễn tại mọi thời
điểm một cách phù hợp và cân nhắc để đạt hiệu quả kinh doanh cao nhất. Tuy quan
điểm trên rất chặt chẽ và phù hợp với sự tất yếu của các quy luật khách quan nhưng
nó chỉ nêu lên những chỉ tiêu kinh tế - xã hội tổng hợp, chưa nêu lên được những ưu
thế hay khuyết điểm của các chỉ tiêu khác nhau trong nền kinh tế làm ảnh hưởng
đến hiệu quả kinh doanh.
Hiệu quả kinh doanh là một đại lượng so sánh: So sánh giữa đầu vào và đầu
ra, so sánh giữa chi phí kinh doanh bỏ ra và kết quả kinh doanh thu được. Đứng trên
góc độ xã hội, chi phí xem xét phải là chi phí xã hội, do có sự kết hợp của các yếu
tố lao động, tư liệu lao động và đối tượng lao động theo một tương quan cả về
lượng và chất trong quá trình kinh doanh để tạo ra sản phẩm đủ tiêu chuẩn cho tiêu
dùng. Cũng như vậy, kết quả thu được phải là một kết quả tốt, kết quả có ích. Ở tầm
vĩ mô, hiệu quả kinh doanh phản ánh đồng thời các mặt của quá trình sản xuất kinh

download by :

8

doanh như: Kết quả kinh doanh, trình độ sản xuất tổ chức sản xuất và quản lý, trình
độ sử dụng của yếu tố đầu vào, đồng thời nó yêu cầu sự phát triển của doanh nghiệp
theo chiều sâu. Nó là thước đo ngày càng trở nên quan trọng của sự tăng trưởng
kinh tế và là chỗ dựa cơ bản để đánh giá việc thực hiện mục tiêu kinh tế của doanh
nghiệp trong từng thời kỳ. Sự phát triển tất yếu đó địi hỏi các doanh nghiệp phải
nâng cao hiệu quả kinh doanh, đây là mục tiêu cơ bản nhất của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp phải được xem xét một
cách toàn diện, cả về mặt thời gian và không gian trong mối quan hệ với hiệu quả
chung của toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Hiệu quả đó bao gồm cả hiệu quả kinh tế
và hiệu quả xã hội. Hiệu quả kinh tế là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử
dụng các nguồn lực (nhân lực, tài lực, vật lực, tiền vốn) để đạt được mục tiêu xác
định. Còn hiệu quả xã hội phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực nhằm đạt được
các mục tiêu xã hội nhất định. Các mục tiêu xã hội thường thấy là: Giải quyết cơng
ăn việc làm trong phạm vi tồn xã hội hoặc từng khu vực kinh tế ; giảm số người
thất nghiệp; nâng cao trình độ và đời sống văn hóa, tinh thần cho người lao động,
đảm bảo mức sống tối thiểu cho người lao động, nâng cao mức sống cho các tầng
lớp nhân dân trên cơ sở giải quyết tốt các quan hệ trong phân phối, đảm bảo và nâng
cao sức khỏe; đảm bảo vệ sinh môi trường;…
Xét về mặt thời gian, hiệu quả mà doanh nghiệp đạt được trong từng giai
đoạn, từng thời kỳ, từng kỳ kinh doanh không được làm giảm sút hiệu quả của các
giai đoạn, các thời kỳ và các kỳ kinh doanh tiếp theo. Điều đó địi hỏi bản thân
doanh nghiệp khơng vì những lợi ích trước mắt mà quên đi những lợi ích lâu dài.
Trong thực tế kinh doanh, điều này rất dễ xảy ra khi con người khai thác, sử dụng
tài nguyên thiên nhiên, môi trường và cả nguồn lao động. Không thể coi việc giảm
chi để tăng thu nhập là có hiệu quả được khi việc giảm chi tiến hành một cách tùy
tiện, thiếu cân nhắc, khơng xét đến các chi phí cải tạo môi trường tự nhiên, cải tạo
đất đai, bảo đảm cân bằng sinh thái, đổi mới kỹ thuật, nâng cao trình độ người lao

động,… Tương tự như vậy, khơng thể coi là có hiệu quả lâu dài được khi doanh
nghiệp xóa bỏ hay vi phạm hợp đồng với một khách hàng truyền thống, tín nhiệm

download by :


9

để chạy theo một hợp đồng khác mang nhiều lợi nhuận tức thời nhưng không ổn
định,…
Xét về mặt không gian, hiệu quả kinh doanh chỉ có thể coi là đạt được một
cách toàn diện khi toàn bộ hoạt động của các bộ phận, các phân xưởng,…mang lại
hiệu quả, không làm ảnh hưởng đến hiệu quả chung. Mỗi hiệu quả tính được từ một
giải pháp kinh tế, tổ chức, kỹ thuật hay hoạt động nào đó trong từng đơn vị nội bộ
hay tồn đơn vị nếu khơng làm tổn hại đến hiệu quả chung thì mới được coi là hiệu
quả thực sự, mới trở thành mục tiêu phấn đấu và tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả kinh
doanh của doanh nghiệp.
Từ những quan điểm và phân tích trên, tác giả cho rằng: Hiệu quả kinh
doanh là một phạm trù kinh tế, phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực sẵn có của
doanh nghiệp để đạt được kết quả cao nhất trong kinh doanh với chi phí thấp nhất.
Như vậy, bản chất của hiệu quả kinh doanh là nâng cao năng suất lao động xã hội
và tiết kiệm lao động xã hội. Đây là hai mặt có mối quan hệ mật thiết của vấn đề
hiệu quả kinh doanh. Chính việc khan hiếm nguồn lực và việc sử dụng chúng có
tính chất cạnh tranh nhằm thỏa mãn nhu cầu ngày càng tăng của xã hội, đặt ra yêu
cầu khai thác, tận dụng triệt để và tiết kiệm các nguồn lực. Để đạt mục tiêu kinh
doanh, các doanh nghiệp buộc phải chú trọng các điều kiện nội tại, phát huy năng
lực, hiệu lực của các yếu tố sản xuất và tiết kiệm mọi chi phí. Do vậy, yêu cầu của
việc nâng cao hiệu quả kinh doanh là phải đạt kết quả tối đa với chi phí tối thiểu,
hay là phải đạt kết quả nhất định với chi phí tối thiểu.
Sự vận động đa dạng, phức tạp của cơ chế thị trường dẫn đến sự cạnh tranh

gay gắt giữa các doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy sự tiến bộ của các doanh nghiệp
cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Do vậy, để tồn tại và phát triển doanh nghiệp phải
xác định cho mình phương thức hoạt động riêng, xây dựng các phương án kinh
doanh phù hợp và có hiệu quả. Việc nâng cao hiệu quả kinh doanh là vô cùng quan
trọng trong cơ chế thị trường. Mục tiêu bao trùm lâu dài của kinh doanh là tạo ra lợi
nhuận, tối đa hóa lợi nhuận. Muốn vậy, doanh nghiệp phải sử dụng các nguồn lực
xã hội nhất định. Doanh nghiệp càng tiết kiệm sử dụng các nguồn lực này bao nhiêu

download by :


10

sẽ càng có cơ hội để thu được nhiều lợi nhuận bấy nhiêu. Hiệu quả kinh doanh là
phạm trù phản ánh tính tương đối của việc sử dụng tiết kiệm của các nguồn lực xã
hội nên là điều kiện để thực hiện mục tiêu bao trùm, lâu dài của doanh nghiệp. Hiệu
quả kinh doanh càng cao càng phản ánh doanh nghiệp đã sử dụng tiết kiệm các
nguồn lực sản xuất. Chính việc nâng cao hiệu quả kinh doanh là con đường nâng
cao sức cạnh tranh và khả năng tồn tại, phát triển của mỗi doanh nghiệp.Vậy phân
tích hiệu quả kinh danh là đi sâu nghiên cứu quá trình và kết quả hoạt động kinh
doan theo yêu cầu của quản lý kinh doanh, căn cứ vào các tài liệu hạch toán và các
thông tin kinh tế khác, bằng những phương pháp nghiên cứu thích hợp, phân giải
mối quan hệ giữa các hiện tượng kinh tế nhằm làm rõ bản chất của hoạt động kinh
doanh. Nguồn tiềm năng cần được khai khác, từ đó đề ra các giải pháp nâng cao
hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

1.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh tại doanh nghiệp
Nâng cao hiệu quả kinh doanh trong các doanh nghiệp là yêu cầu quan trọng
và là mục tiêu hàng đầu trong quá trình kinh doanh tại doanh nghiệp. Hiệu quả kinh
doanh tại doanh nghiệp chịu nhiều tác động từ các nhân tố bên trong và cả bên

ngoài của doanh nghiệp. Các nhân tố này tác động qua lại, tương hỗ lẫn nhau và tác
động đến hoạt động quản lý sản xuất kinh doanh. Các nhân tố này có thể tác động
tích cực đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, tuy nhiên chúng cũng có thể tác
động tiêu cực làm ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Do vậy,
các nhà quản lý doanh nghiệp ln tích cực quan tâm và nắm bắt các nhân tố này để
có những điều chỉnh thích hợp trong q trình kinh doanh.
 Nhân tố chủ quan (nhân tố bên trong doanh nghiệp): Các nhân tố bên
trong doanh nghiệp chính là tiềm lực của một doanh nghiệp. Cơ hội, chiến lược
kinh doanh, hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp luôn phụ thuộc chặt chẽ vào các
nhân tố phản ánh tiềm lực doanh nghiệp. Chính vì vậy, trong q trình kinh doanh,
các doanh nghiệp ln phải chú ý tới các nhân tố này để nâng cao hiệu quả kinh
doanh của doanh nghiệp. Các nhân tố này bao gồm: Nhân tố con người, nhân tố bộ
máy quản trị tài chính, nhân tố hình hình tài chính của doanh nghiệp, nhân tố trình

download by :


11

độ phát triển của cơ sở vật chất, thiết bị và công nghệ, nhân tố thông tin và nhân tố
phương pháp tính của doanh nghiệp,...
- Nhân tố con người: Trong quá trình kinh doanh, con người là yếu tố quan
trọng hàng đầu để đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh thành cơng. Máy
móc dù tối tân, hiện đại đến đâu cũng phải phù hợp với trình độ tổ chức, trình độ kỹ
thuật của con người. Vì vậy, chính con người với năng lực của bản thân họ mới lựa
chọn đúng được cơ hội và sử dụng các nguồn lực để khai thác hiệu quả nhằm quyết
định sự thành công trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh. Bên cạnh đó, doanh
nghiệp phải có biện pháp tuyển dụng những con người đủ năng lực về thể chất và
tinh thần để đáp ứng được công việc mà họ được phân cơng, có chính sách đào tạo
để những con người ấy phù hợp với công tác chuyên môn của doanh nghiệp cũng

như thích ứng được với mơi trường hoạt động chung trong và ngoài doanh nghiệp.
Ngoài ra, doanh nghiệp tạo điều kiện cho họ hồn thành tốt và tạo mơi trường để họ
phát huy được hết khả năng cống hiến cho doanh nghiệp.
- Bộ máy quản trị tài chính: Quản trị tài chính doanh nghiệp có vai trị to lớn
trong q trình kinh doanh của doanh nghiệp. Trong các hoạt động của doanh
nghiệp thường xuyên phát sinh các nhu cầu về vốn ngắn hạn và dài hạn cho hoạt
động kinh doanh thường xuyên của doanh nghiệp cũng như đầu tư phát triển. Nếu
bộ máy quản trị được tổ chức với cơ cấu phù hợp, với nhiệm vụ sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp, gọn nhẹ linh hoạt, có sự phân chia nhiệm vụ chức năng rõ
ràng, có cơ chế phối hợp hành động hợp lý, với một đội ngũ quản trị viên có năng
lực và tinh thần trách nhiệm cao sẽ đảm bảo cho các hoạt động sản xuất kinh doanh
của doanh nghiệp đạt hiệu quả cao. Nếu bộ máy quản trị doanh nghiệp được tổ chức
hoạt động không hợp lý (quá cồng kềnh hoặc quá đơn giản), chức năng nhiệm vụ
chồng chéo và không rõ ràng hoặc là phải kiêm nhiệm quá nhiều, sự phối hợp trong
hoạt động không chặt chẽ, các quản trị viên thì thiếu năng lực và tinh thần trách
nhiệm sẽ dẫn đến hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp khơng cao.
- Tình hình tình tài chính của doanh nghiệp: Doanh nghiệp có khả năng tài
chính mạnh thì khơng những đảm bảo cho các hoạt động sản xuất kinh doanh của

download by :


12

doanh nghiệp diễn ra liên tục và ổn định mà cịn giúp cho doanh nghiệp có khả năng
đầu tư, đổi mới công nghệ và áp dụng kỹ thuật tiên tiến vào sản xuất nhằm làm
giảm chi phí, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Ngược lại, nếu như khả
năng về tài chính của doanh nghiệp yếu kém thì doanh nghiệp không những không
đảm bảo được các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra bình
thường mà cịn khơng có khả năng đầu tư đổi mới công nghệ, áp dụng kỹ thuật tiên

tiến vào sản xuất do đó khơng nâng cao được năng suất và chất lượng sản phẩm.
Khả năng tài chính của doanh nghiệp ảnh hưởng trực tiếp tới uy tín của doanh
nghiệp, tới khả năng chủ động trong sản xuất kinh doanh tới tốc độ tiêu thụ và khả
năng cạnh tranh của doanh nghiệp, ảnh hưởng tới mục tiêu tối thiểu hố chi phí
bằng cách chủ động khai thác và sử dụng tối ưu các nguồn lực đầu vào. Vì vậy tình
hình tài chính của doanh nghiệp tác động rất mạnh tới hiệu quả sản xuất kinh doanh
của chính doanh nghiệp đó.
- Nhân tố trình độ phát triển của cơ sở vật chất, thiết bị và công nghệ: Cơ sở
vật chất kỹ thuật trong doanh nghiệp là yếu tố vật chất hữu hình quan trọng phục vụ
cho quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, làm nền tảng quan trọng để
doanh nghiệp tiến hành các hoạt động kinh doanh. Cơ sở vật chất đem lại sức mạnh
kinh doanh cho doanh nghiệp trên cơ sở sức sinh lời của tài sản. Cơ sở vật chất dù
chiếm tỷ trọng lớn hay nhỏ trong tổng tài sản của doanh nghiệp thì nó vẫn có vai trị
quan trọng thúc đẩy các hoạt động kinh doanh, nó thể hiện bộ mặt kinh doanh của
doanh nghiệp qua hệ thống nhà xưởng, kho tàng, cửa hàng, bến bãi…Cơ sở vật chất
kỹ thuật của doanh nghiệp càng được bố trí hợp lý bao nhiêu thì càng góp phần đem
lại hiệu quả cao bấy nhiêu. Bên cạnh đó, trình độ kỹ thuật và trình độ cơng nghệ sản
xuất của doanh nghiệp ảnh hưởng tới năng suất, chất lượng sản phẩm, ảnh hưởng
tới mức độ tiết kiệm hay tăng phí nguyên vật liệu do đó ảnh hưởng đến hiệu quả sản
xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp có trình độ kỹ thuật sản xuất
cịn có cơng nghệ sản xuất tiên tiến và hiện đại sẽ đảm bảo cho doanh nghiệp sử
dụng tiết kiệm nguyên vật liệu, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, cịn nếu
trình độ kỹ thuật sản xuất của doanh nghiệp thấp kém hoặc công nghệ sản xuất lạc

download by :


13

hậu hay thiếu đồng bộ sẽ làm cho năng suất, chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp

rất thấp, sử dụng lãng phí ngun vật liệu.
- Nhân tố thơng tin: Hiện nay, trong nền kinh tế thị trường nhân tố thông tin
rất được quan tâm và phát triển trong mỗi doanh nghiệp. Trong điều kiện cạnh tranh
ngày càng gay gắt, doanh nghiệp nào có hệ thống thơng tin đầy đủ, chính xác , kịp
thời về cung cầu thị trường hàng hóa, về khách hàng, về công nghệ kỹ thuật, về đối
thủ cạnh tranh bên cạnh việc biết xử lý, sử dụng các thơng tin đó để đưa ra các
quyết định hợp lý sẽ đạt hiệu quả cao trong hoạt động kinh doanh. Ngồi ra, việc
tìm hiểu các thơng tin về kinh nghiệm trong kinh doanh của doanh nghiệp khác
cũng như các thơng tin về thay đổi trong các chính sách kinh tế trong và ngồi nước
rất cần cho doanh nghiệp. Tích cực tìm kiếm những kênh thơng tin chính xác, kịp
thời sẽ là cơ sở vững chắc để doanh nghiệp xác định phương hướng kinh doanh và
kịp thời xây dựng chiến lược kinh doanh dài hạn.
- Phương pháp tính tốn của doanh nghiệp: Hiệu quả kinh tế được xác định
bởi kết quả đầu ra và chi phí sử dụng các yếu tố đầu vào, hai đại lượng này trên
thực tế đều rất khó xác định được một cách chính xác, nó phụ thuộc vào hệ thống
tính tốn và phương pháp tính tốn trong doanh nghiệp. Mỗi doanh nghiệp đều có
một phương pháp, một cách tính tốn khác nhau do đó mà tính hiệu quả kinh tế của
các hoạt động sản xuất của doanh nghiệp cũng phụ thuộc rất nhiều vào phương
pháp tính tốn trong doanh nghiệp đó.
 Nhân tố khách quan (nhân tố bên ngoài doanh nghiệp): Bên cạnh các nhân
tố chủ quan như đã nói ở trên, các nhân tố khách quan bên ngoài doanh nghiệp là
các yếu tố khách quan mà doanh nghiệp khơng thể kiểm sốt được, các yếu tố này
tác động không nhỏ đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Các nhân tố bên
ngoài bao gồm: Nhân tố môi trường quốc tế và khu vực, nhân tố mơi trường chính
trị - pháp luật, nhân tố đối thủ cạnh tranh,…
- Nhân tố môi trường quốc tế và khu vực: Các xu hướng chính trị trên thế
giới, các chính sách bảo hộ và mở cửa của các nước trên thế giới, tình hình chiến
tranh, sự mất ổn định chính trị, tình hình phát triển kinh tế của các nước trên thế

download by :

14

giới... ảnh hưởng trực tiếp tới các hoạt động mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm
cũng như việc lựa chọn và sử dụng các yếu tố đầu vào của doanh nghiệp. Do vậy
mà nó tác động trực tiếp tới hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp.
Môi trường kinh tế ổn định cũng như chính trị trong khu vực ổn định là cơ sở để các
doanh nghiệp trong khu vực tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh thuận lợi
góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
- Nhân tố mơi trường chính trị - pháp luật: Mơi trường chính trị ổn định ln
là tiền đề cho việc phát triển và mở rộng các hoạt động đầu tư của các doanh
nghiệp, các tổ chức cá nhân. Các hoạt động đầu tư lại tác động trở lại rất lớn tới các
hiệu quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Môi trường pháp lý bao gồm
luật, các văn bản dưới luật, các quy trình quy phạm kỹ thuật sản xuất tạo ra một
hành lang cho các doanh nghiệp hoạt động, các hoạt động của doanh nghiệp như
sản xuất kinh doanh cái gì, sản xuất bằng cách nào, bán cho ai ở đâu, nguồn đầu vào
lấy ở đâu đều phải dựa vào các quy định của pháp luật. Các doanh nghiệp phải chấp
hành các quy định của pháp luật, phải thực hiện các nghĩa vụ của mình với nhà
nước, với xã hội và với người lao động như thế nào là do luật pháp quy định (nghĩa
vụ nộp thuế, trách nhiệm đảm bảo vệ sinh môi trường, đảm bảo đời sống cho cán bộ
công nhân viên trong doanh nghiệp...). Có thể nói luật pháp là nhân tố kìm hãm
hoặc khuyến khích sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp, do đó ảnh hưởng
trực tiếp tới các kết quả cũng như hiệu quả của các hoạt động sản xuất kinh doanh
của các doanh nghiệp.
- Đối thủ cạnh tranh: Doanh nghiệp có đối thủ cạnh tranh sẽ gặp nhiều khó
khăn, thách thức trong việc nâng cao hiệu quả kinh doanh của mình. Khi có các đối
thủ cạnh tranh, lượng khách hàng sử dụng sản phẩm dịch vụ của doanh nghiệp có
thể chuyển sang sử dụng các sản phẩm dịch vụ của đối thủ cạnh tranh nếu đối thủ
cạnh tranh có sản phẩm và chất lượng dịch vụ tốt hơn. Điều này khiến cho doanh

thu của doanh nghiệp giảm dần và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp bị ảnh
hưởng giảm. Việc xuất hiện đối thủ cạnh tranh sẽ thúc đẩy doanh nghiệp có nhiều
chính sách và chiến lược mới bằng cách nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm giá

download by :


15

thành sản phẩm dịch vụ để đẩy mạnh tốc độ tiêu thụ, tăng doanh thu, tăng vòng
quay của vốn. Bên cạnh đó, việc xuất hiện đối thủ cạnh tranh yêu cầu doanh nghiệp
phải tổ chức lại bộ máy hoạt động phù hợp hơn, tối ưu hơn, hiệu quả hơn để tạo cho
doanh nghiệp có khả năng cạnh tranh về giá cả, chất lượng sản phẩm dịch vụ,…
Tóm lại, việc xuất hiện nhiều đối thủ cạnh tranh sẽ khiến cho doanh nghiệp gặp khó
khăn và giảm hiệu quả kinh doanh. Tuy nhiên, đối thủ cạnh tranh xuất hiện sẽ thúc
đẩy tạo ra sự tiến bộ mới trong quá trình kinh doanh, tạo ra động lực thay đổi và
phát triển của doanh nghiệp.

1.2. Nội dung và chỉ tiêu phân tích hiệu quả kinh doanh trong các doanh
nghiệp
1.2.1. Đánh giá khái quát hiệu quả kinh doanh
Khi đánh giá hiệu quả kinh doanh, cần phải nghiên cứu một các toàn diện về
cả thời gian, không gian, môi trường kinh doanh và đồng thời đặt nó trong mối quan
hệ với hiệu quả chung của tồn xã hội. Đánh giá khái quát hiệu quả kinh doanh để
biết được hiệu quả kinh doanh ở mức độ nào, xu hướng kinh doanh của doanh
nghiệp và những nhân tố ảnh hưởng. Nội dung này được tiến hành bằng cách lập
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh dạng so sánh ngang và đánh giá sự biến động
của các chỉ tiêu kết quả cũng như các chỉ tiêu có tác động đến sự biến động đó để có
cái nhìn sơ bộ về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, thông qua việc đánh giá
nhằm đưa ra các giải pháp để nâng cao hiệu quả kinh doanh, tăng khả năng sinh lợi

phải đảm bảo hiệu quả kinh tế, xã hội như tôn trọng luật pháp, quyền lợi cho cán bộ,
nhân viên, bảo vệ tài nguyên, môi trường,... Để đánh giá khái quát hiệu quả kinh
doanh, các nhà quản lý cần có những thông tin khái quát phản ánh hiệu quả kinh
doanh. Đây là những thông tin rõ nét nhất, tập trung nhất hiệu quả kinh doanh của
một doanh nghiệp mà các nhà quản lý dễ dàng thu thập được. Kinh doanh là hoạt
động sinh lợi nên các chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lợi được sử dụng phổ biến. Vì
thế để đánh giá khái quát hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, các nhà phân tích
thường sử dụng các chỉ tiêu sau: Chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lợi của tổng tài
sản (ROA), chỉ tiêu phản ánh khả năng sinh lợi của doanh thu (ROS), chỉ tiêu phản

download by :