LUẬN văn xây DỰNG lối SỐNG có văn hóa của học VIÊN TRƯỜNG SQLQ1

3

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ

XÂY DỰNG LỐI SỐNG VĂN HÓA CHO
HỌC VIÊN SỸ QUAN CHỈ HUY-THAM MƯU LỤC QUÂN Ở
TRƯỜNG SĨ QUAN LỤC QUÂN 1 HIỆN NAY

NGUYỄN VĂN TUYẾN


4

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ
trên thế giới hiện nay đã khiến cho quá trình giao lưu văn hóa giữa các
nước ngày càng đa dạng và phức tạp. Bên cạnh đó, q trình thực hiện
một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế đã làm cho tình hình kinh tế - xã hội của đất nước có những biến
đổi và tác động sâu sắc đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó
có lối sống của đội ngũ học viên trong các trường sĩ quan quân đội hiện
nay. Vì vậy, cần phải có những dự báo khoa học về những tác động của
điều kiện kinh tế - xã hội đến quá trình xây dựng lối sống của học viên
phân đội hiện nay để có những biện pháp tác động, điều chỉnh cần thiết.
Học viên phân đội ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay là những
quân nhân đang trong quá trình phát triển và trưởng thành về nhân cách.
Mặc dù đã trải qua quá trình tuyển chọn khá chặt chẽ từ phía các nhà

trường, song khi bước vào quá trình học tập và rèn luyện, lối sống của
họ vẫn chưa thực sự ổn định nên chứa đựng cả những mặt tích cực và
tiêu cực. Vì vậy, xây dựng lối sống có văn hóa của học viên phân đội
luôn là một nội dung rất quan trọng của quá trình đào tạo cán bộ cấp


5

phân đội ở các trường sĩ quan quân đội, nhằm đào tạo ra một đội ngũ cán
bộ vừa hồng, vừa chuyên, đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng nhà
trường và quân đội trong giai đoạn mới.
Thực tiễn cho thấy, những biến đổi của đời sống kinh tế - xã hội
đất nước và quân đội trong những năm gần đây đã có tác động tích cực
đến việc khơi dậy và phát huy tính năng động, sự nhiệt tình và năng lực
sáng tạo của học viên cấp phân đội, tạo cho họ có những điều kiện tốt để
phát triển tài năng, ni dưỡng ý chí phấn đấu trong cuộc sống và công
tác. Tuy nhiên, trong lối sống của học viên phân đội hiện nay cũng đã
xuất hiện những biểu hiện của sự phai nhạt về lý tưởng sống, giảm sút ý
chí phấn đấu, sống tự do cá nhân, đề cao giá trị vật chất, chạy theo đồng
tiền, thậm chí học viên cịn có những biểu hiện nợ nần, cờ bạc, quan hệ
nam – nữ bất chính... Trong khi đó, việc nhận thức và khắc phục những
vấn đề đó trong lãnh đạo, chỉ huy các đơn vị trong các nhà trường và bản
thân mỗi học viên cịn có những quan điểm và phương pháp khác nhau.
Vì vậy, tác giả chọn: “Xây dựng lối sống có văn hóa của học viên phân
đội ở các trường sĩ quan hiện nay” để nghiên cứu với mong muốn được
làm rõ hơn một số vấn đề lý luận, thực tiễn về lối sống có văn hóa của
học viên phân đội; trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp xây dựng lối


6

sống có văn hóa của học viên phân đội ở các trường sĩ quan quân đội hiện
nay.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu về lối sống của cán bộ, học viên trong các nhà trường
quân đội hiện nay tuy không phải là một vấn đề mới. Từ trước đến nay
đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về lối sống, lối sống xã hội chủ nghĩa
và những ảnh hưởng của chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa thực dụng đến lối
sống của cán bộ, đảng viên nói chung và cán bộ, đảng viên trong Quân
đội nhân dân Việt Nam nói riêng, tiêu biểu như:
- Về sách của các tác giả nước ngồi viết về lối sống, tiêu biểu có
các cơng trình của tác giả thuộc Liên xơ(cũ) và được dịch sang tiếng
Việt, như: N.I.Belôva: Bàn về vấn đề khái niệm lối sống, Viện Xã hội
học thuộc Ủy ban Khoa học xã hội xuất bản, Hà Nội, 1977; Nhiều tác
giả: Lối sống xã hội chủ nghĩa, Nhà xuất bản Sự thật, Hà Nội, 1982; V.I.
Đôbrưnina: Lối sống Xô viết, hôm nay và ngày mai, Nhà xuất bản Tiến bộ,
Mátxcơva, 1984.
Những công trình trên đã phân tích rõ khái niệm, bản chất, các giá
trị, những vấn đề có tính quy luật về sự hình thành, phát triển của lối
sống và những biện pháp để xây dựng lối sống xã hội chủ nghĩa.


7

- Sách của các tác giả trong nước: Người đầu tiên đề xuất vấn đề
xây dựng lối sống mới ở nước ta là Chủ tịch Hồ Chí Minh với tác phẩm
Đời sống mới dưới bút hiệu Tân Sinh, được Ủy ban Trung ương vận
động Đời sống mới xuất bản vào tháng 3 – 1947 và tiếp đó là tác phẩm
Sửa đổi lối làm việc - năm 1950. Trong hai tác phẩm này, mặc dù chưa
đưa ra khái niệm lối sống, nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề cập đến

những tinh thần cơ bản của việc xây dựng lối sống xã hội chủ nghĩa ở
nước ta.
Trong công cuộc đổi mới, những vấn đề xây dựng lối sống cũng đã
được nhiều nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu, tiêu biểu: PGS. TS Lê
Như Hoa (chủ biên): Lối sống trong đời sống đơ thị hiện nay, Nhà xuất
bản Văn hóa Thơng tin, Hà Nội, 1993; PGS. TS Lê Như Hoa (chủ biên):
Lối sống đô thị miền Trung, mấy vấn đề lý luận và thực tiễn, Nhà xuất bản
Văn hóa - Thơng tin, Hà Nội, 1996; TS. Nguyễn Viết Chức (chủ biên):
Đạo đức, lối sống và đời sống văn hóa Thủ đơ trong thời kỳ đẩy mạnh
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Viện Văn hóa và Nhà xuất bản
Văn hóa - Thông tin, Hà Nội, 2001; Lối sống xã hội chủ nghĩa và xu thế
tồn cầu hố, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội, 2001;


8

Một số vấn đề giáo dục xã hội chủ nghĩa trong quân đội nhân dân
Việt Nam, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân Việt Nam, Hà Nội, 1998;
Định hướng giá trị nhân cách đội ngũ sĩ quan trẻ Quân đội nhân dân
Việt Nam hiện nay, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2002.
- Đề tài, luận văn, luận án có các cơng trình tiêu biểu: Lê Văn
Dương: Nâng cao bản chất cá nhân của sĩ quan trẻ trong Quân đội nhân
dân Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ Triết học của Dương Quốc Dũng,
1998; Phát triển năng lực trí tuệ của sĩ quan trẻ trong Quân đội nhân
dân Việt nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ Triết học của Lê Quý Trịnh, 2002;
Bồi dưỡng lối sống xã hội chủ nghĩa cho đội ngũ sĩ quan trẻ trong quân
đội hiện nay, Đề tài của Ban Xã hội học quân sự, Viện Khoa học xã hội
nhân văn quân sự - Bộ Quốc phòng, 2004; Khắc phục ảnh hưởng của lối
sống thực dụng đối với học viên đào tạo sĩ quan ở Học viện Phịng khơng
- Khơng qn hiện nay, Luận văn thạc sĩ triết học của Lê Văn Ngọc,

2005; Xây dựng lối sống có văn hóa của thanh niên Thành phố Hồ Chí
Minh trong cơng cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa, Luận án
tiến sĩ của
- Các bài báo khoa học: Nguyễn Đức Tiến: Lý tưởng xã hội chủ
nghĩa và vấn đề giáo dục lý tưởng xã hội chủ nghĩa cho thanh niên quân


9

đội ta hiện nay, Thông tin Giáo dục lý luận Chính trị quân sự, số 4
(46)/1996; Nguyễn Viết Hiển: Nâng cao giác ngộ xã hội chủ nghĩa cho sĩ
quan trẻ quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Tạp chí Giáo dục lý luận
Chính trị quân sự, số 4 (58)/1999; GS. Đỗ Huy: Vấn đề xây dựng lối sống
dân tộc hiện đại ở nước ta hiện nay, Tạp chí Triết học, số 6, 1999; Phan
Huy Kỳ: Xây dựng lối sống mới trong điều kiện hiện nay, Nghiên cứu Lý
luận, số 7, 1999; Nguyễn Hữu Thức: Mấy suy nghĩ về xây dựng lối sống
văn hóa cơ sở hiện nay, Tạp chí Thông tin lý luận, số 8, 1999; Hồ Tuyết
Dung: Văn hóa thẩm mỹ với việc xây dựng lối sống cho thanh niên đơ thị
hiện nay, Tạp chí Nghiên cứu lý luận, số 11/1999; Nguyễn Chí Dũng: Xã
hội hóa lối sống và xây dựng lối sống trong nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa, Tạp chí Sinh hoạt lý luận, số 5/2000; Cao Văn
Định: Giáo dục lối sống cho thanh niên đơ thị hiện nay, Tạp chí Sinh hoạt
lý luận, số 2/2000; Vũ Hào Quang: Quan hệ giữa lối sống và cấu trúc và
xã hội của đám trẻ em lang thang, Tạp chí Tâm lý học, số 1/2000; Bảo
Trung: Vấn đề đạo đức, lối sống cán bộ Đảng viên và một số giải pháp từ
cơ sở, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 1/2000; Lê Lâm Ứng: Lối sống mới
của người Việt Nam, Tạp chí Quân đội nhân dân, số 26/1, 2001; Nguyễn
Mạnh Hưởng: Khắc phục suy thoái tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống

10

trong cán bộ, đảng viên - một nhiệm vụ cấp bách hiện nay, Tạp chí Giáo
dục lý luận Chính trị qn sự, số 4 (86)/ 2004.
Các cơng trình này đã đi sâu nghiên cứu bản chất khái niệm lối
sống, chỉ ra những đặc điểm của lối sống mới và những biểu hiện của nó
ở những đối tượng khác nhau. Có cơng trình nghiên cứu cịn phân tích
lối sống của những nhóm xã hội cụ thể trong điều kiện cơng nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước để chỉ ra các khía cạnh khác nhau của lối sống,
cũng như sự biến đổi của nó trong xu thế tồn cầu hóa và trong nền kinh
tế thị trường hiện nay. Bên cạnh đó, vấn đề giáo dục lối sống xã hội chủ
nghĩa trong quân đội, cũng như việc khắc phục những ảnh hưởng của chủ
nghĩa cá nhân và lối sống thực dụng trong lối sống của cán bộ, chiến sĩ
trong quân đội ta cũng được một số nhà nghiên cứu đề cập. Đây thực sự
là những cơng trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài và sẽ cung cấp
thêm những cơ sở khoa học cần thiết cho tác giả trong quá trình nghiên
cứu, hồn thành luận án của mình.
Từ những cơng trình nghiên cứu trên, việc tác giả chọn: “Xây dựng
lối sống có văn hóa của học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện
nay” để nghiên cứu sẽ có ý nghĩa lý luận và thực tiễn cấp bách và khơng
có sự trùng lặp với các cơng trình nghiên cứu trước.


11

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của luận án là lối sống có văn hóa của học
viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay.
- Phạm vi lối sống của học viên phân đội ở các trường sĩ quan rất
rộng, luận án chỉ giới hạn vào những lĩnh vực cơ bản nhất phản ánh đặc

trưng lối sống của học viên phân đội gắn với đặc điểm về tư tưởng, hoạt
động học tập, rèn luyện và những hoạt động xã hội khác ở các trường sĩ
quan quân đội hiện nay.
- Về các số liệu phục vụ nghiên cứu của luận án giới hạn từ năm 2010
đến nay.
4. Mục đích, nhiệm vụ đề tài
a. Mục đích: Làm rõ một số vấn đề lý luận, thực tiễn về lối sống
có văn hóa của học viên phân đội, từ đó đề xuất yêu cầu và những giải
pháp cơ bản xây dựng lối sống có văn hóa của học viên phân đội ở các
trường sĩ quan hiện nay.
b. Nhiệm vụ
- Phân tích khái niệm về lối sống và lối sống có văn hóa của học
viên phân đội ở các trường sĩ quan đội hiện nay.


12

- Phân tích những biểu hiện về lối sống có văn hóa của học viên
phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay.
- Phân tích thực trạng xây dựng lối sống có văn hóa của học viên
phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay và nguyên nhân của thực trạng
đó.
- Đề xuất yêu cầu và những giải pháp cơ bản xây dựng lối sống có
văn hóa của học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay.
4. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu của
luận án
a. Cơ sở lý luận
Luận án nghiên cứu dựa trên những quan điểm của chủ nghĩa Mác
- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối quan điểm của Đảng Cộng
sản Việt Nam về lối sống xã hội chủ nghĩa; đồng thời quán triệt các chỉ

thị, nghị quyết của Đảng uỷ Qn sự Trung ương, Bộ Quốc phịng, Tổng
cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam và của các trường sĩ quan về
xây dựng lối sống của học viên phân đội trong các nhà trường quân đội
hiện nay.

b. Cơ sở thực tiễn


13

Luận án kế thừa kết quả của các cơng trình nghiên cứu đã công bố
và căn cứ vào những số liệu báo cáo, sơ tổng kết của các đơn vị trong
các trường sĩ quan và các số liệu về thực trạng lối sống của học viên
phân đội qua khảo sát ở một số đơn vị trong các trường sĩ quan quân đội
hiện nay.
c. Phương pháp nghiên cứu
Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, luận án sử
dụng các phương pháp nghiên cứu của khoa học xã hội và nhân văn nói
chung và khoa học xã hội và nhân văn quân sự nói riêng, trong đó đặc biệt
chú trọng các phương pháp cụ thể: phân tích và tổng hợp, lơ gíc và lịch sử,
thống kê, so sánh, tổng kết thực tiễn, điều tra xã hội học và phương pháp
chuyên gia.
5. Cái mới của luận án
- Luận án đưa ra khái niệm và chỉ rõ những biểu hiện về lối sống
có văn hóa của học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay.
- Luận án khảo sát thực trạng xây dựng lối sống có văn hóa của
học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay và chỉ rõ nguyên nhân
của thực trạng đó.

14

- Luận án đề xuất yêu cầu và những giải pháp cơ bản xây dựng lối
sống có văn hóa của học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay.
6. Ý nghĩa của luận án
Luận án nếu được bảo vệ thành công:
- Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ cung ấp luận cứ khoa học cho
lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong xây dựng lối sống có văn hóa của học
viên phân đội ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay; đồng thời là tài
liệu tham khảo cho việc nghiên cứu và giảng dạy các chuyên đề liên
quan đến lối sống của học viên phân đội ở các nhà trường và đơn vị cơ
sở trong quân đội hiện nay.
- Luận án được triển khai trên thực tiễn sẽ góp phần trực tiếp vào
việc xây dựng đội ngũ cán bộ phân đội có đầy đủ phẩm chất và năng lực,
đáp ứng tốt yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội và bảo vệ Tổ quốc
trong giai đoạn mới.
7. Kết cấu của luận án
Luận án gồm phần mở đầu, 3 chương, 7 tiết, kết luận, danh mục tài
liệu tham khảo và phụ lục.


15

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ LỐI SỐNG CÓ VĂN HÓA CỦA
HỌC VIÊN PHÂN ĐỘI Ở CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN HIỆN NAY
1.1. Lối sống và lối sống có văn hóa của học viên phân đội ở các
trường sĩ quan hiện nay
1.1.1. Khái niệm về lối sống
- Lối sống là tổng hoà các phương thức hoạt động sống căn bản của

các dân tộc, các giai cấp, tập đoàn xã hội và các cá nhân, được quy định
bởi một phương thức sản xuất nhất định và được biểu hiện ra trong mọi
hành vi của con người trên các lĩnh vực của đời sống xã hội.
- Theo quan niệm trên có thể hiểu:
+ Thứ nhất: Lối sống là một phạm trù xã hội khái quát toàn bộ những
hoạt động sống của con người được vận hành theo một bảng giá trị xã hội
nào đó.
+ Thứ hai: Lối sống là một kiểu sống nhất định, được hình thành
khách quan trong một xã hội, một giai cấp hay một tập đoàn người.
+ Thứ ba: Lối sống chịu sự quy định của phương thức sản xuất xã
hội và toàn bộ những điều kiện sống của con người.
1.1.2. Lối sống có văn hóa


16

- Quan hệ giữa văn hoá và lối sống. Văn kiện hội nghị TW lần thứ
IV khoá VII năm 1993 đã khẳng định: “Văn hoá là nền tảng tinh thần
của xã hội, thể hiện tầm cao và chiều sâu về trình độ phát triển của một
dân tộc, là sự kết tinh những giá trị tốt đẹp nhất trong quan hệ giữa
người với người, với xã hội và với thiên nhiên. Nó vừa là động lực phát
triển kinh tế xã hội, vừa là mục tiêu của chúng ta”. Hội nghị cũng khẳng
định: “nhiệm vụ trung tâm của văn hoá văn nghệ nước ta là góp phần
xây dựng con người Việt Nam về trí tuệ, đạo đức, tâm hồn, tình cảm, lối
sống, có nhân cách cao đẹp, có bản lĩnh vững vàng ngang tầm sự
nghiệp đổi mới vì dân giàu nước mạnh, xã hội văn minh” (Văn kiên hội
nghị lần thứ IV, BCH TW khoá VII, H, 1993, tr 45 - 51).
+ Tư tưởng quan trọng này tiếp tục được khẳng định lại tại hội
nghị lần thứ V Ban chấp hành TW khoá VIII với nghị quyết về Xây
dựng và phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân

tộc. Nghị quyết đã đề cập nội hàm văn hố theo nghĩa là tồn bộ đời
sống tinh thần của xã hội, xác định những vấn đề cơ bản mang tính cấp
bách trong lĩnh vực phát triển văn hố của Việt Nam hiện nay. Nghị
quyết của hội nghị đã tập trung vào 6 lĩnh vực chủ yếu của văn hoá: Tư
tưởng đạo đức lối sống - lĩnh vực then chốt của văn hoá; giáo dục đào


17

tạo khoa học công nghệ; văn học nghệ thuật; thông tin đại chúng; giao
lưu văn hố với nước ngồi và hệ thống thể chế và thiết chế văn hoá;
đồng thời khẳng định quan điểm chỉ đạo cơ bản cần nắm vững, đó là:
Văn hố là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động
lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội.
+ Văn hoá không chỉ làm phong phú thêm cho cuộc sống con
người mà còn giáo dục con người về mọi phương diện, giúp con người
hồn thiện chính mình.
- Khi nói tới văn hóa là nói đến các giá trị, là sự hài hoà trong ứng
xử để đạt tới những chuẩn giá trị xã hội, đạo đức của cộng đồng. Trên
thực tế, văn hố đã trở thành nội dung, tính chất của nhiều hoạt động,
nhiều lĩnh vực xã hội, như đời sống văn hố, khu phố văn hố, làng, bản
văn hố. Văn hóa không chỉ làm phong phú thêm cho cuộc sống con
người mà nó cịn giáo dục con người về mọi phương diện, giúp con
người hồn thiện chính mình và tích cực hơn trong cải tạo tự nhiên và xã
hội để phục vụ cho cuộc sống của con người. Văn hoá cá nhân biểu hiện
ra trong lối sống. Khả năng văn hoá của cá nhân được biểu hiện ra trong
giao tiếp, trong các hành vi ứng xử xã hội. Một lối sống hài hồ, lành
mạnh chính là biểu hiện của một trình độ văn hố cao. Chính văn hóa -

18

sản phẩm sáng tạo của con người, biểu thị sự phát triển về trí tuệ, tư
tưởng tình cảm của con người sẽ dẫn dắt hoạt động của con người vươn
tới những giá trị chân, thiện, mỹ và ngược lại, thông qua những hoạt
động sống của con người lại giữ gìn, phát huy và sáng tạo ra những giá
trị văn hóa mới, làm cho nó ln sống động trong cuộc sống của cộng
đồng và cá nhân con người.
- Lối sống chỉ là một hình thức biểu hiện của văn hóa. Khi nói đến
lối sống là nói đến những hoạt động cơ bản của một giai cấp, dân tộc
hay của mỗi cá nhân, mà để hoạt động được thì con người phải luôn
hướng tới và tuân theo những hệ giá trị cơ bản của văn hóa. Lối sống
của một dân tộc ln được hình thành trong những điều kiện sống nhất
định, bao gồm các điều kiện địa lý tự nhiên, văn hoá… Và chính sự khác
biệt của điều kiện sống đã tạo nên những khác biệt của lối sống, tạo nên
những sắc thái văn hoá khác nhau. Thực tiễn cho thấy, trong đời sống
văn hố Việt Nam trước đây thì sự ảnh hưởng của hệ tư tưởng Nho giáo
luôn để lại những dấu ấn rất sâu đậm trong lối sống của người Việt. Tuy
nhiên kể từ khi Đảng cộng sản Việt Nam ra đời và lãnh đạo nhân dân
đứng lên giành độc lập, tự do cho dân tộc và xây dựng cuộc sống mới
cho đến nay thì trong đời sống văn hóa Việt Nam, những giá trị văn hóa


19

mới, mà cốt lõi của nó là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí
Minh đã trở thành hệ giá trị chủ đạo chi phối đến lối sống của người Việt
Nam. Hệ thống giá trị ấy trở thành cơ sở, nền tảng của một lối sống mới,
nó có sức mạnh đặc biệt để cố kết cộng đồng và có sức mạnh thiêng
liêng hướng mỗi người ln có ý thức về nguồn cội, tích cực trong hội

nhập để phát triển mà khơng sợ bị hồ tan, khơng sợ đánh mất chính bản
thân mình.
Như vậy, khái niệm lối sống có văn hoá ra đời để nhấn mạnh đến
những yêu cầu về phẩm chất của việc xây dựng lối sống của một cộng
đồng, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ. Việc xây dựng lối sống có văn hố ln
nhấn mạnh đến vai trò chủ động của chủ thể trong việc tự giác xây dựng
cho mình một lối sống đẹp cho phù hợp với các chuẩn giá trị xã hội. xây
dựng lối sống có văn hố đã thực sự đã trở thành một nội dung quan trọng
của cuộc vận động “Toàn dân đồn kết xây dựng đời sống văn hóa” nhằm
tạo nên sự chyển biến quan trọng để nền văn hoá Việt Nam ln phát triển
đúng hướng và đóng vai trị tích cực vào việc xây dựng con người mới xã
hội chủ nghĩa.
- Xây dựng lối sống có văn hố về thực chất là đề cao việc xây
dựng con người – chủ thể của lối sống ấy có những đức tính tốt đẹp của


20

dân tộc để đáp ứng những yêu cầu về phát triển đất nước. Từ đó có thể
quan niệm lối sống có văn hóa là tổng hịa các hoạt động sống cơ bản
của một cộng đồng người được hình thành, chi phối bởi những giá trị văn
hóa dân tộc và những yêu cầu của công cuộc xây dựng, phát triển đất
nước theo đĩnh hướng xã hội chủ nghĩa hiện nay.
- Lối sống văn hóa ln được thể hiện trong mọi lĩnh vực của đời
sống, trong cách sản xuất, cách tư duy, trong ứng xử với tự nhiên, với xã
hội... Đây không chỉ là lối sống của một cộng đồng mà nó còn biểu hiện
triết lý vũ trụ, triết lý nhân sinh của người Việt và nó thâm nhập vào mọi
lĩnh vực của đời sống xã hội để thể hiện một cách chân thực bản chất sâu
sắc nhất của văn hoá Việt Nam.
- Trong q trình phát triển hơm nay, lối sống văn hóa của người

Việt khơng mất đi mà ngược lại cần được nâng niu quý trọng, cần được
phát triển để văn hoá dân tộc được làm giàu thêm bằng những nội hàm
giá trị. Phát huy lối sống văn hoá sẽ giúp Việt Nam chủ động và tích cực
hơn trong lựa chọn những giá trị văn hoá phù hợp với dân tộc mình để
tiếp nhận và biến đổi.
- Lối sống có văn hóa của người Việt Nam được thể hiện ở những
đặc trưng cơ bản sau:


21

+ Một là, yêu nước nồng nàn, ý chí tự cường dân tộc.
+ Hai là, đoàn kết, ý thức cộng đồng gắn kết cá nhân - gia đình làng xã - Tổ quốc.
+ Ba là, nhân ái khoan dung, trọng nghĩa tình, đạo lý.
+ Bốn là, cần cù, sáng tạo trong lao động.
+ Năm là, tinh tế trong ứng xử, tính giản dị trong lối sống
+ Sáu là, sáng tạo trong tiếp thu những giá trị văn hóa bên ngồi.
+ Bảy là, giải quyết hài hòa mối quan hệ với môi trường tự nhiên
và xã hội.
Những đặc điểm trên đây của lối sống có văn hố cũng chính là sự
vận dụng và sự cụ thể hố những đức tính tốt đẹp của con người Việt
Nam mà Nhị quyết Hội nghị lần thứ năm, Ban chấp hành Trung Ương
khoá VIII đã đề cập. Đó là những giá trị dân tộc có sự kết hợp với những
giá trị mới của thời đại nhằm đáp ứng tốt những yêu cầu của công cuộc
đổi mới, cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước.


22

1.1.3. Lối sống có văn hóa của học viên phân đội ở các trường sĩ

quan hiện nay
- Đội ngũ học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay là một bộ
phận của lực lượng học viên, sinh viên nước ta nói chung ln có vai trị
rất quan trọng trong sự nghiệp đổi mới xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã
hội chủ nghĩa.
- Học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay là những quân
nhân đã được lựa chọn qua các kỳ thi tuyển sinh quân sự, đang trực tiếp
thực hiện các nhiệm vụ học tập, rèn luyện và công tác để trở thành người
đảng viên, người sĩ quan trong các trường sĩ quan hiện nay.
- Học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay có những đặc
điểm nổi bật sau:
+ Thứ nhất: Họ là những qn nhân có trình độ nhận thức nhanh, ln
nhiệt tình, năng động, thích ứng nhanh với cuộc sống, nhưng do chưa được
rèn luyện nhiều và thiếu từng trải trong cuộc sống, nên họ dễ bị động, lúng
túng trước những tác động, ảnh hưởng từ bên ngoài.
+ Thứ hai: Về cơ bản học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện
nay đều có nguồn gốc xuất thân từ những gia đình có truyền thống gắn bó


23

với cách mạng nên đã được giác ngộ về chính trị và lối sống mới; tuy nhiên
ở họ vẫn còn mang nặng những tâm lý, thói quen của lối sống cũ.
+ Thứ ba: Học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay đang
trong quá trình ổn định về nhân cách nên ở họ tính tự khẳng định mạnh
mẽ, tính độc lập, tự chủ cao, nhưng cũng rất dễ bị ảnh hưởng, tiêm
nhiễm bởi những tác động tiêu cực của bên ngồi mơi trường qn đội.
+ Thứ tư: Học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay ln
tích cực học tập, kế thừa, phát triển những tinh hoa văn hoá, lối sống tốt
đẹp của dân tộc, quân đội và các thế hệ đi trước trong giai đoạn mới.

- Quan niệm về lối sống có văn hóa của học viên phân đội ở các
trường sĩ quan hiện nay là tổng hòa các hoạt động sống cơ bản của học
viên phân đội được hình thành và phát triển trên cơ sở sự giáo dục, rèn
luyện về những giá trị văn hóa dân tộc, quân đội và được biểu hiện ra
trong các hoạt động học tập, rèn luyện, lao động, cơng tác, vui chơi giải
trí của học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay.
- Lối sống có văn hóa của học viên phân đội ở các trường sĩ quan
hiện nay có những biểu hiện sau:
+ Một là, yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, trung thành với Đảng,
Tổ quốc và nhân dân.


24

+ Hai là, đoàn kết, kỷ luật và ý thức tập thể cao.
+ Ba là, giàu lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình, đạo lý.
+ Bốn là, cần cù, sáng tạo trong học tập, rèn luyện, lao động và
công tác.
+ Năm là, tinh tế trong ứng xử, giản dị, trung thực trong cuộc
sống
+ Sáu là, sáng tạo trong tiếp thu những giá trị văn hóa từ bên
ngồi.
+ Bảy là, giải quyết hài hịa mối quan hệ với mơi trường tự nhiên
và xã hội.
- Xây dựng lối sống có văn hóa của học viên phân đội ở các trường sĩ
quan hiện nay ln có vị trí vai trị rất quan trọng đối với sự nghiêp giáo
dục – đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ cấp phân đội trong quân đội ta
hiện nay.

1.2. Những vấn đề có tính quy luật về sự hình thành lối sống có

văn hóa của học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay


25

1.2.1. Sự hình thành lối sống có văn hóa của học viên phân đội
luôn chịu sự chi phối bởi sự định hướng chính trị của đất nước và quân
đội
1.2.2. Sự hình thành lối sống có văn hóa của học viên phân đội luôn
phụ thuộc vào chất lượng giáo dục – đào tạo của mỗi trường sĩ quan hiện
nay
1.2.3. Sự hình thành lối sống có văn hóa của học viên phân đội
ln chịu sự tác động của mơi trường chính trị - xã hội mà học viên
đang sống và công tác
1.2.4. Sự hình thành lối sống có văn hóa của học viên phân đội
luôn tùy thuộc vào sự nhận thức và tự nỗ lực phấn đấu của mỗi học viên


26

Chương 2
THỰC TRẠNG LỐI SỐNG CÓ VĂN HÓA CỦA
HỌC VIÊN PHÂN ĐỘI Ở CÁC TRƯỜNG SĨ QUAN HIỆN NAY
1. Thực trạng lối sống có văn hóa của học viên phân đội ở các
trường sĩ quan hiện nay
* Ưu điểm
- Một là, có tinh thần yêu nước, trung thành với Đảng, Tổ quốc và
nhân dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì
chủ nghĩa xã hội.
- Hai là, có tinh thần đồn kết đồng chí, đồng đội và đồn kết qn

dân.
- Ba là, có kỷ luật chặt chẽ tự giác, nghiêm minh và ý thức tập thể
cao.
- Bốn là, giàu lòng nhân ái, khoan dung, trọng nghĩa tình, đạo lý.
- Năm là, cần cù, sáng tạo trong học tập, lao động và công tác.
- Sáu là, tinh tế trong ứng xử, giản dị, trung thực trong cuộc sống
- Bảy là, giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa con người với môi
trường tự nhiên và xã hội.
* Hạn chế:


27

- Thứ nhất: Sự suy giảm mục tiêu, lý tưởng sống của một bộ phận
học viên phân đội hiện nay.
- Thứ hai: Sự nỗ lực phấn đấu của một bộ phận học viên cịn biểu
hiện cầm chừng, thiếu tích cực trong các hoạt động xã hội hiện nay.
- Thứ ba: Ý thức tự giác chấp hành kỷ luật và tinh thần tập thể của
một số học viên còn hạn chế.
- Thứ tư: Sự lệch lạc về nhận thức và giải quyết nhu cầu vật chất
và nhu cầu tinh thần, giá trị vật chất và giá trị tinh thần trong cuộc sống
và cơng tác.
- Thứ năm: Cịn sai lệch chuẩn các giá trị văn hóa trong các quan hệ
ứng xử ở một bộ phận học viên hiện nay.
- Thứ sáu: Có học viên còn chưa quan tâm giải quyết tốt mối quan
hệ giữa con người với tự nhiên và xã hội.
2. Nguyên nhân của những ưu điểm và hạn chế về lối sống có
văn hóa của học viên phân đội ở các trường sĩ quan hiện nay
2.1. Nguyên nhân của những ưu điểm
* Nguyên nhân khách quan

- Sự tác động của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ trên thế
giới hiện nay đến nước ta trong những năm gần đây.