Phân tích nhân vật TNú trong truyện rừng xà nu của nhà văn nguyễn trung thành

Vào một đêm ngoài rừng mưa rì rào như gió nhẹ, dưới ánh lửa xà
nu bập bùng, tất cả dân làng Xôman già trẻ gái trai nghe cụ Mết, một già
làng có thân hình vạm vỡ quắc thước, mắt sáng xếch ngược, râu rài
ngang ngực kể về cuộc đời đầy bi hùng của Tnú.
Lúc còn bé đến khi trở thành chiến sĩ.
Tnú là người con của dân làng Xôman, cha mẹ mất sớm và được
dân làng cưu mang, nuôi dưỡng. Cũng như người dân làng "có cái bụng
thương núi, thương nước", Tnú đã sớm có lòng yêu thương nhân dân,
làng xóm. Từ tấm lòng này, Tnú đã mở rộng thành tình yêu gắn bó trung
thành thủy chung sâu nặng với Cách mạng, cán bộ Cách mạng. Bởi ngay
từ khi còn là một cậu bé, Tnú được cụ Mết, người gìn giữ và truyền ngọn
lửa Cách mạng từ thế hệ này sang thế hệ khác cho hay: "Cán bộ là Đảng.
Đảng còn nước non này còn". Vì vậy ngay từ chặng đầu của cuộc đời,
Tnú đã xuất hiện với tư cách của người anh hùng Tây Nguyên thời chống
Mỹ. Dù còn nhỏ, Tnú đã sớm tỏ ra gan góc táo bạo, đầy quả cảm như
Kim Đồng, Lê Văn Tám, Vừ A Dính Bất chấp sự vây lùng khủng bố dã
man của kẻ thù, chặt đầu những người đi nuôi cán bộ - đầu anh Xút, bà
Nhan đang bị chúng treo lủng lẳng đầu bản xóm, Tnú đã cùng với Mai
xung phong vào rừng bảo vệ anh Quyết, một cán bộ trung kiên của Đảng.
Đây là một công việc vô cùng khó khăn và đầy nguy hiểm nhưng Mai à
Tnú đã làm rất tốt để dân làng Xô man mãi tự hào " Năm năm chưa hề có
cán bộ bị giặc bắt hoặc bị giết ở trong rừng".
Tnú còn là một người có phẩm chất chính trực, trong sáng, trung
thực, thẳng thắn như cây xà nu. Tnú quyết tâm học cho được cái chữ Cụ
Hồ để trở thành cán bộ giỏi thay anh Quyết, nếu không may anh Quyết bị
hy sinh. Tnú có cái đầu sáng lạ lùng trong việc tìm đường rừng để đưa
thư cho anh Quyết. Nhưng Tnú học chữ hay quên. Bởi vậy, khi học chữ
thua Mai, Tnú đã tự trừng phạt cái tội hay quên của mình bằng cách "cầm
hòn đá tự đập vào đầu mình máu chảy ròng ròng". Hành động này có cái
gì đó hơi nóng nảy, nông nổi nhưng nó biểu lộ ý chí, quyết tâm sắt đá
của một con người có chí khí, vì không học được chữ nên tự trừng phạt

mình cho đau cho nhớ mà cố gắng hơn.
Làm liên lạc chuyển thư cho anh Quyết, Tnú có cái đầu sáng lạ lùng. Vốn
là conngười nhanh trí, táo bạo thích mạo hiểm, Tnú không bao giờ đi
đường mòn, bị giặc vây các nẻo đường, Tnú leo lên cây cao xé rừng mà
đi vượt qua mọi vòng vây. Tnú không vượt qua suối những nơi nước cạn
dễ đi mà thường băng qua những con thác hiểm như cưỡi lên lưng con
cá kình. Có lần vượt qua thác, chuẩn bị lên bờ thì họng súng đen ngòm
đã chĩa vào gáy lạnh ngắt. Tnú kịp nuốt lá thư của anh Quyết vào bụng
bảo đảm bí mật. Tnú bị giặc giam cầm ở ngục tù Kontum với biết bao đòn
roi, thương tích. Địch tra tấn hỏi "Cộng sản ở đâu?" Tnú đã không ngần
ngại đặt tay lên bụng và nói: "CS Ở đây này!".Và lưng Tnú lại hằn lên
những vết dao chém ngang dọc của kẻ thù. Đúng Tnú là con người rất
giàu phẩm chất thủy chung, trung thành với Cách mạng mà bất khuất hiên
ngang trước kẻ thù "Uy vũ không thể khuất phục".
Tnú và bi kịch gia đình
Ba năm sau, Tnú vượt ngục trở về trực tiếp lãnh đạo dân làng Xô
man đánh giặc. Và Mai, người bạn từ thuở thiếu thời, đã cùng Tnú
trưởng thành qua năm tháng đầy thử thách khốc liệt của chiến tranh nay
đã là vợ của Tnú. Đứa con trai kháu khỉnh vừa đầy tháng là hoa trái đầu
mùa của mối tình thơ mộng và thủy chung ấy. Hạnh phúc gia đình lứa đôi
của Tnú đang đẹp như trăng rằm lung linh tỏa sáng cả núi rừng Tây
Nguyên. Song kẻ thù tàn bạo dã man đã đập vỡ tổ ấm hạnh phúc của Tnú
một cách không tiếc thương. Chúng đã giết vợ con anh bằng cây gậy sắt,
hòng uy hiếp tinh thần Cách mạng của Tnú, người cầm đầu, linh hồn của
cuộc nổi dậy. Đoạn văn diễn tả sự bất lực của Tnú trước cái chết của vợ
con thật bi thương tràn đầy xúc cảm và ấn tượng "Anh đã bứt đứt hàng
chục trái vả mà không hay. Anh chồm dậy bụng anh có lửa đốt. Chỗ hai
con mắt anh bây giờ là hai cục lửa lớn". Căm thù đau nhói trong tim và
bừng cháy trong hai con mắt - một chi tiết thật dữ dội. Tnú nhảy vào giữa
đám lính, hai cánh tay như cánh gỗ lim của anh ôm chặt lấy mẹ con Mai.

Nhưng không còn kịp nữa!
Tnú bị bắt, bị trói. Vợ và con chết cả rồi nhưng Tnú không khóc. Anh ghìm
nén nỗi đau, cố gắng vượt qua bi kịch cá nhân để tiếp tục sống và chiến
đấu. Trước cái chết cận kề, Tnú không hề run sợ mà anh cảm thấy mình
thật bình thản. Anh nghĩ "Đứa con chết rồi. Mai chắc cũng đã chết. Mình
rồi cũng chết thôi". Nhưng Tnú không sợ, điều làm Tnú day dứt và băn
khoăn nhất chính là không sống được đến ngày cùng dân làng Xô man
đánh giặc, rồi khi có lệnh của Đảng cho đánh ai sẽ lãnh đạo dân làng Xô
man ? Tnú hoàn toàn không nghĩ đến mình nữa, Tnú đã đặt cái chung, cái
nhiệm vụ lên trên bi kịch của mình. Đó là thái độ biến đau thương thành
hành động.

Giặc dùng giẻ tẩm nhựa xà nu để đốt mười đầu ngón tay của Tnú.
Chúng định dùng lửa để thiêu rụi ý chí đấu tranh của dân làng Xô man.
Nhưng chúng đã nhầm. Chúng đã vô tình thắp lên ngọn lửa đồng khởi,
ngọn lửa đấu tranh của dân làng Xô man. Một ngón, hai ngón rồi ba bốn
ngón của Tnú bốc cháy. Không gì đượm băngd lửa Xà nu. Mười ngón tay
của Tnú nhanh chóng thành mười ngọn đuốc sống. Kì lạ thay, người
Cộng Sản ấy không hề kêu van, dù "răng anh đã cắn nát môi anh rồi".
Đúng rồi, Tnú không thèm kêu van nhưng Tnú đã thét lên một tiếng "Giết".
Tiếng thét ấy làm rung chuyển núi rừng, làm lay động tâm can con người.
Và cộng hưởng cùng tiếng thét ấy là tiếng chân người chạy rầm rập trên
nhà Ưng, tiếng cụ Mết ồ ồ "Chém! Chém hết!", Tiếng thét ấy trở thành
ngòi nổ làm bùng cháy cả khối thuốc nổ căm hờn của dân làng Xôman.
Trong phút chốc họ đã: xác 10 tên giặc nằm ngổn ngang quanh đống lửa.
Cuộc đời bi tráng của Tnú đã làm sáng tỏ một chân lý giản dị mà
sâu xa của cuộc sống được cụ Mết truyền dạy cho con cháu: "sau này,
tao chết rồi, bay còn sống phải nói lại cho con cháu: Chúng nó đã cầm
súng, mình phải cấm giáo". Đó là chân lý của Cách mạng được nảy sinh
từ mảnh đất Tây Nguyên thấm máu và nước mắt. Đó là một chân lý thật

nghiệt ngã nhưng tất yếu: Phải dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo
lực phản cách mạng. Vũ trang chiến đấu là con đường tất yếu tự giải
phóng của nhân dân.
Vượt qua bi kích cá nhân, trở thành người chiến sĩ, cán bộ có
tinh thần kỷ luật cao.
Từ đây cả dân làng Xôman vùng dậy cầm lấy giáo mác làm vũ khí
chống lại súng đạn tối tân tàn bạo của Mỹ - Nguỵ. Và chặng đường cầm
vũ khí của Tnú được nối tiếp bằng việc "đi lực lượng". Tnú đã vượt qua
mọi đau thương và bi kịch cá nhân, tham gia lực lượng giải phóng quân
để quét sạch tất cả những thằng Dục, kẻ thù không đội trời chung với vợ
con anh - còn tồn tại trên đất nước Việt Nam này. Khi đã trở thành chiến
sĩ giải phóng quân, Tnú là một cán bộ có tinh thần kỷ luật cao: tuy nhớ
quê hương gia đình, nhưng phải cấp trên cho phép mới về đúng một đêm
như quy định trong giấy phép.
Hình ảnh Tnú gắn liền với một hình tượng độc đáo: bàn tay.
Nhân vật Tnú không chỉ hấp dẫn độc giả chúng ta bởi những phẩm
chất, tính cách anh hùng; bởi bút pháp mang đậm màu sắc sử thi bi tráng
và tính chất triết lý của nó, mà còn hấp dẫn bởi tính chất hình tượng của
tác phẩm. Một trong những hình tượng giàu nghệ thuật, ý nghĩa thẩm mỹ
và tạo lên một sức ám ảnh đặc biệt cho độc giả là hình ảnh bàn tay của
Tnú. Đây là một hình tượng như có một số phận riêng, gắn bó mật thiết
với cuộc đời Tnú, góp phần tô đậm thêm những nét phẩm chất, tính cách
cao đẹp của anh. Đó là bàn tay của trung thực, tình nghĩa, từng cầm phấn
viết chữ anh Quyết dạy cho; từng đặt lên bụng mình mà nói: "Cộng sản ở
đây này". Bàn tay ấy cũng đã từng được Mai nắm chặt mà khóc bằng
những giọt nước mắt nóng bỏng yêu thương đồng cảm, lúc Tnú vượt
ngục trở về Khi giặc đốt 10 đầu ngón tay Tnú, bàn tay trở thành chứng
tích của tội ác và lòng hận thù mà Tnú mang theo suốt cả cuộc đời. Lòng
hận thù ấy đã biến bàn tay Tnú thành bàn tay quả báo - 10 ngọn đuốc từ
ngón tay Tnú đã châm bùng lên ngọc lửa nổi dậy của dân làng Xôman.

Bàn tay chỉ còn hai đốt mỗi ngón vẫn cầm giáo, cầm súng để Tnú lên
đường rửa hận. Và cuối cùng với chính bàn tay ấy, Tnú đã xiết vào cổ
họng tất cả những thằng Dục tàn ác hơn cả dã thú.
Kết luận: Như vậy, câu chuyện bi tráng về cuộc đời Tnú vừa có ý
nghĩa cụ thể, cá thể, vừa có ý nghĩa điển hình tiêu biểu của người anh
hùng đại diện cho số phận và con đường đi của các dân tộc Tây Nguyên
trong thời đại đấu tranh giải phóng. Nhân vật Tnú còn có cái gì đó phảng
phất như những anh hùng trong các trường ca Đam San, Xinh Nhã.