Tài liệu Báo cáo khoa học:Cải cách mở cửa và sáng tạo của kinh tế học macxit pptx

TRIET HOC, SO 10
(221),
THANG 10-2009
CAI CACH MOf CUTA VA SIT SANG TAO CUA
KINH Ti HOC MAexfr
(Tiep theo ky
trtfdc)
iRINHANPHtJ^*^
Trong
phdn thd hai cda bdi
viei,
tdc gid ludn gidi mgt
sdvdn
di chu
ye'u
lien quan den hien
dgi hod kinh te'hgc d Trung
Quo'c,
nhU
"Mdc
hoc
Id
the'',
"Tdy hoc la dung",
"Quo'c
hoc la
goc",
Dac biet, tdc gid dd phdn tich nhdm
Idm
ro nin tdng doi mdi cua hien
dg.i

hod kinh te'hgc cung
nhu ndm dgng thdi
ccf
ban cua hien dgi hod kinh
te'hgc.
.
3.
Nguyen tac doi mdi tong the
viec hien dai hoa kinh te hoc
Tfl cai each trd lai day, "kinh te hge
Trung Qud'c di theo hfldng
nao"
ludn la
va'n de ndng bd'i trong gidi ly luan kinh te.
Diu
nam 1994, trong bai viet
Thi'ky
XXI:
Xdy dUng lgi kinh ti' hge Trung Qudc(l),
Trinh An Phu tifng dfla ra phan doan tdng
th§
ve giai doan phat trien va viin canh
kinh te bgc Trung Qud'c, sau dd da da'y len
sfl tranh
luan
soi ndi. Ma'y nam gan day,
va'n de
nay
lai dflde mgt so' hge gia dat ra
dfldi hinh thfle lam the nao de thue day

"qud'c te hoa"
Jcinh
te hge Trung Quo'e, lam
the'nao
de thue day "viec Trung
Qy^d'c
boa"
kinh te hge phfldng Tay. Dfldi sfl gdi md
cua mgt
so'va'n
de neu tren, trfldc
mit
gidi
ly luan
Iflu
hanh mgt so' dap an, nhfl
"Trung Qud'c
hoa
kinh te'hgc phfldng Tay",
"kinh te hge Trung Quoc ta't ye'u phai
phfldng Tay hoa
hoae
qud'c te hoa", "kinh
te hge can tie'p can vdi qud'c te", "kinh te
hge phfldng Tay la kinh te hge hien dai",
"kinh te
ohinh
tri hge khong phai la hoc
thuat", "phfldng hfldng cai each la kinh te
hge maexit hi kinh te hoc phfldng Tay thay

the*',
"quoc te hoa kinh te hoc Trung Quoc
chi cd xua't phat tfl Hnh vflc td chfle,
nhfldng eho nhiing con "rua bien" phi chu
nghia Mac
nim
gifl cac trUdng, vien". Dieu
nay ra't dang dfla ra de thao
luSn.
Kinh te hoc Trung Quo'c, vdi tfl
each ly
luan trgng ye'u lam sang to sfl van hanh
va quy luat phat trien cua nen kinh te
Trung Qud'c dfldng dai, nha't thiet phai
thieh flng vdi nhflng thach thfle do mdi
trfldng kinh te quo'c te dfldng dai dat ra
do'i vdi kinh te xa hgi ehu nghia Trung
Qud'c,
bit
huge phai
thich
flng vdi nhu
elu phat trien khoa hoc kinh te trong giai
doan dau cua xa
"hgi
chu nghia Trung
Qud'c. Vi the,
each
dat va'n de dung
din

dd'i vdi xu the phat trien kinh te hoc
(*) Giao
sU,
Vien
tnfcing
Vien Nghien
cvtu
chu
nghia
Mac,
Vien Khoa hpc Xa hoi Trung Quoc
(1) Xem them Trinh An
Phii:
"The ky XXI -
Xay
dUng
lgi kinh te
hge
Trung
Quo'c".
Bdo
Khoa hoc
Xd
hgi,
ngay
7
thang
4 nSm
1994.
54

CAI CACH Md CIJA VA SUSANG TAO CUA KINH TE HOC MACXIT
Trung Qud'c quye't khdng phai la va'n de
lam the nao de tie'p can vdi kinh te hoc
phfldng Tay, khien kinh
t§'
hge phfldng
Tay dflde "ban dia hoa", ma phai la va'n
de dfldi sfl ehi dao eua quan niem duy vat
lieh
sif,
thue day kinh te hge Trung Qud'c
thfle hien hien dai hoa tren quy dao khoa
bgc.
Ndi ro hdn, dd eung ehinh la viec
giang day va nghien cflu kinh te hge
Trung Qud'c sao eho thieh flng vdi nhu
elu phat trien khoa hge cua kinh te toan
elu hoa va kinh te thi trfldng xa hdi chii
nghia hien dai, la va'n de thfle hien hien
dai boa, cu the hoa kinh te hge maexit
hien dai tai Trung Quoc.
Phan tich cae mat ma va'n de lam the
nao de thuc day hien dai hoa kinh te bgc
Trung Qude de cap tdi, tflc la ndi tdi viec
giai quye't phfldng cham hge thuat ed ban
cua va'n de nay va nguyen tae ddi mdi
td'ng the, ed the khai quat thanh: "Mac
hge la the, Tay hge la dung, quo'c hge la
gd'e,
tinh hinh the gidi la gfldng, tinh hinh

trong nflde la can efl, tdng hdp ddi
mdi"(2).
Dfldi day, chung toi se lam ro
mdt so nhan xet ve phfldng cham hge
thuat cd ban va nguyen tic ddi mdi tong
the nay.
3.1 Ve "Mdc hoc Id
the"
"Mac hge" la tfl dung de ehi he thd'ng
tri thfle chu nghia Mac trong va ngoai
nflde.
Trong ngdn tfl trie't bgc Trung Qud'c
cd dai, "the" cd ham nghia "can ban, ngi
tai"(3).
Nha'n manh viec hien dai boa
kinh te hge Trung Qud'c bit huge phai
kien tri "Mac hoc ll the" ehinh la mud'n
kien tri quan diem coi kinh te hge maexit
la can ban va ehu dao eua kinh te hge
Trung Quo'c hien dai. Dieu nay mud'n ndi,
sii hien dai hoa kinh te bgc Trung Qud'c
ve mat phfldng hfldng nghien cflu, huge
phai ludn kien tri khdng dflde dao ddng
sfl ehi dao cua quan diem duy vat lieh
sif,
di theo con dfldng ly luan eua C.Mae de
tie'n ve phia trfldc; ve ngi dung, nha't thie't
khdng dflde thay ddi viec la'y cac pham
trfl ed ban, nguyen ly khoa hge trong he
thd'ng tri thfle kinh te bgc maexit lam ehu

the,
md rdng va ddi mdi trong dieu kien
mdi eiia lich sfl; trong viec xfl ly mdi quan
be ciia cac tfl tfldng kinh te da dang trong
va ngoai
nflde,
bit budc phai kien tri
khdng chut dao dgng dia vi chu dao cua
kinh te bgc maexit.
"Mae hge la the" la nguyen tic can ban
phai nha'n manh trong cdng cugc hien dai
hoa kinh te hge Trung
Qudb;
ne'u xa rdi
,(2) Ve khai niem "the dung",
ngUPi
ta luon
nghi t6i
chii trUdng 'Trung hpc vi the, Tay hpc vi dung" cua
TrUdng Chi
Dpngde
xUdng
trong 'Thien Khuyen
hpc"
nam
1898. Cai "dung" ma 6ng noi t6i da pha
bo npi ham "ky nghe
phUdng
Tay"
ma

EJiidng
vu
phai
trU6c
day da hoach dinh,
tiic
khuon trong
pham vi khi gi6i va khoa hpc tu nhien, ma bao
ham mot phan npi dung "chinh nghe phUdng Tay",
ciing
tiic
chii
tnidng
trong cac linh vUc
triJdng
hpc,
to thue, vo bi, phap
luftt,
thong thUdng thUc thi mo
thiic phUdng Tay. Tuy nhien, 'Trung hpc la the"
cua ong la lay dao diic luan ly 'Tam
cUdng
ngii
thiidng"
ciia Nho giao lam
nguyen,tic
cSn
ban
khong the doi ddi ciia viec dUng
nUdc,

cai gpi la
'Tay hpc la dung" ching qua la mot bien phap de
duy tri
sii
tho'ng tri ciia hoang quyen phong kien
va giai cap dia chii Trung Quoc, xet ve
thUc
chat la
chu nghia cai
lUdng.
The nhUng, dieu nay khong
can
trcl
chiing ta trong viec dung lai khai niem "the
dung"
b
goc dp ngon ngii. Chiing ta hoan
to^n
co
the cho "the diing" nhiing ham nghia khoa hpc
hien dai mdi me.
(3) Xem
th§m
TQ Hai cuon tit ngii thUdng, ThUdng
Hai tii thu xui't ban xa, tr.200.
55
TRINH AN PHU
nguyen
tic
nay,

viec ddi mdi ly
lu^n
se
khd tie'p tuc thiic hien dflde, hien dai boa
kinh te hge se xa rdi quy dao khoa hge
boa.
Cin
phai nhan thfle
diy
dii
ring,
hien dai boa kinh tg' hge Trung Qud'c
khdng phai la mgt khai niem phat
triSn
khdng gian thdi gian ddn gian, ma la qua
trinh khoa bgc boa khdng ngflng trong sfl
phat trien khdng gian thdi gian. Chi ed
"Mae hge
la
the" mdi ed the dam bao sfl
hien dai boa kinh te bgc Trung Qud'c ludn
tien theo quy dao cua khoa hge. Nhan
manh "Mac hge
la
the" eung doi hdi phai
sifa
ddi lai mgt
so^
nhan
thfle

sai
lim
dd'i
vdi kinh te hge
maexit
dflde
Iflu
hanh
nhflng nam
gin
day. Dd
la
cac quan
diem: thd nhdt, coi kinh te hge maexit la
mdt
Iflu
phai ly luan trong cac loai
Iflu
phai dflde de xfldng cua kinh te bgc
phfldng Tay; thd hai, phan tach gian ddn
kinh te hge maexit thanh "kinh te' hge
each
mang^'
va
"kinh te hge xay dflng";
thd ba, coi chu nghia Mae
va
kinh te bgc
eua nd chi la hinh thai y thfle phi hge
thuat; thie

tU,
cho
ring
cac nflde Au My cd
sflc san xua't tien tie'n thi kinh te hge cua
hg cung nha't dinh la tien tie'n.
Xet tren y nghia theo dudi kinh te hge
khoa hge boa, cd the ndi,
cang
kien tri
"Mae hge la the" thi lai
cang
ed the thuc
day kinh te' hge hien dai boa. Ngflde lai,
cang rdi xa "Mae hge la the" thi cang sa
vao kinh te hge phfldng Tay hien dai,
kinh te hge Trung Qud'c cang khd
thfle
hien hien dai hoa khoa hge, tham ehi cd
the khien kinh te hge Trung Quo'e rdi
vao
tinh eanh "manh da't hoc thuat bi thfle
dan" va "ten linh hau" cho kinh te hge
eiia giai ca'p tfl san dfldng dai.
3.2 Ve "Tdy hoc
Id
dung"
Tam gae lai khoa
hge
tfl nhien, "Tay

hge"
chi
he thd'ng tri thfle khoa hge xa hgi
phfldng Tay ben ngoai chu nghia Mac, b
day ehii ye'u lam ro kinh te hge phfldng
Tay trong tfl tfldng kinh te chii
Iflu
can
hien dai. Nhin tdng the, kinh te hge ehu
Iflu
phfldng Tay van cdn gifl nhflng dae
trflng ed' hflu phi khoa hge eua kinh te
bgc tfl san ma trfldc day C.Mac da chi rd,
nhfl tinh be mat, tinh phien dien, tinh
chu quan, tinh gia
doi,
tinh phi bien
chflng, Vi vay, ve cd ban, kinh te hoc
hien dai phfldng Tay khong phai la he
thd'ng tfl tfldng kinh te'khoa hge.
Tuy nhien, khdng the coi "Tay hge la
the"
khdng cd nghia la khong can den
"Tay hge la dung". Cai "Tay hge la dung"
nia
ehung ta ndi tdi dfldng nhien khdng
phai la "cai dung" theo y nghia "Tay bgc
la
the", ma la dfldi tien de "Mac hge la
the"

thi
ein
hge hdi va ldi dung "Tay bgc".
Dfla tren ham nghia chung cua "the
dung" theo trie't hge cd dai Trung Qud'c,
"The la can ban, ngi
tai.
Dung la bieu
hien va san pham cua The"(4). La'y tfl
tfldng nhat quan "the" va "dung" dd de
xem xet "Mac hoc" va "Tay hge" thi ed the
tha'y, cai "the" ciia ca hai tdn tai sfl khac
biet can ban ve tfl tfldng gifla quan diem
duy. vat
lieh
sxi va quan diem duy tam
lich sxi; tfldng flng, "dung" gifla hai cai
(4) Xem them
TQ
Hdi cuo'n
tii
ngQ thUdng, ThUdng
Hai
ivt
thu xua't ban xa, tr.200.
56
cAi
cAcH
M6
CITA

VA
SUSANG
TAO CUA
KINH
TE
HOC
MACXIT
hoae la bieu hien hinh thfle hoae phfldng
thfle phat sinh tae dung eung tdn tai mgt
loat khac biet. Vi du, ve binh thfle ly
luan, kinh te hge phfldng Tay phan thanh
hai nhanh ly luan kinh te
la
kinh ti'
hge
vi mo va kinh
te
hge
vl mo, gifla chflng
khdng ed md'i lien he ngi tai; cdn kinh te
chinh tri hge chu nghia Mac di tfl trflu
tfldng den cu the, la he thd'ng ly luan hflu
ed tai hien lai hinh thai xa hgi eua kinh
te trong mgt dieu kien lieh sxi nha't dinh.
Song, ne'u dem "Mae bgc" phan biet mdt
each
tuyet do'i kieu "the dung" vdi "Tay
hge",
eho
ring

"Mac bgc la the" thi
chic
ehan khdng the hge hdi, ldi dung dflde
"Tay hge", se rdi vao sfl phan tach sai
lim
sieu hinh bgc, cd lap "Mae hge", "Tay
hge".
Nhfl vay, xet ve mat phfldng phap,
edn khdng
bing
Trfldng Chi Ddng(5) eua
thdi can dai.
Ddng thdi vdi viee chflng ta kien tri sfl
nha't tri gifla "Mac hge" "the dung", cflng
phai dfla ra "Tay hge la dung". Trong rat
nhieu trfldng phai kinh te bgc phfldng
Tay, cd phai thfla nhan vai trd thfle day
sfl phat trien sflc san xua't eua che do
phan edng xa hgi, ed che canh tranh thi
trfldng, cd phai thfla nhan viee khdng
tranh khdi nguy ed tha't nghiep, khiing
khoang cua xa hgi tfl ban
chii
nghia, cd
phai sang tao phfldng phap phan tieh
td'ng Ifldng, dieu tiet khd'ng che
va
dfl bao
dd'i vdi sfl van hanh kinh te vi md, cd phai
lam ro mgt so' quy luat phat trien san

xua't
va
tang trfldng kinh te, ed nhflng
nghien cflu tfl nhieu gdc do dd'i vdi che do
quan ly doanh nghiep ndi chung, ed sfl
hinh thanh khoa hoc chinh saeh kinh te.
Nhflng dieu nay it nhieu deu phan anh
tinh trang khach quan cua kinh te thi
trfldng tfl ban chu nghia. Chung ta chi
ein
"bdc di" nhflng thanh
phin
khdng
khoa bgc cua nd, cai tao
va
bd sung nd la
ed the tao nen nhflng tfl tfldng kinh te
khoa hge. Bd TU bdn eua C.Mac da cung
ca'p cho ehung ta mdt binh
mau
khoa hge
tieu bieu ve thai do dd'i vdi "Tay hge".
Qua sfl phe phan, phan tich va hge hdi cd
tinh each mang ciia C.Mac, deu ed mdt
loat nhflng pham trfl va nguyen ly vd'n la
cua kinh te bgc tfl san da mang ham
nghia mdi khi xua't hien trong he thd'ng
kinh te'hgc khoa hge ehu nghia Mae.
Cin
phai nha'n manh: khdng the ddng

nha't "Tay bgc la dung" vdi mgt khuynh
hfldng dang thinh banh - khuynh hfldng
eho
ring,
kinh te hge maexit khdng cd gia
tri flng dung, khi giai quyet van de kinh
te thfle te eua thi trfldng ehi cd the dflng
"Tay hge". Tfl cai each tdi nay, kinh te bgc
maexit
trong linh vflc flng dung tien trien
cham, bdi mdt so' ngfldi phu traeh khoa
hge eua kinh te hge flng dung chi sao
chep kinh te bgc flng dung phfldng Tay de
"dd'i mdi". Hien dang tdn tai mdt thfl "sflc
y hge thuat", tfl dd nay sinh quan diem
sai
lim
cho
ring
chi kinh te hge phfldng
(5)
TrUdng Chi Dong (1837-1909), ngUdi tpc Han,
la
nhan vat dai bieu cho phai DUdng vu trieu
Thanh,
de xU6ng "Trung hpc la the, Tay hpc la
dung",
la ngUdi tong ke't va khai quat nhiing cUdng
linh
cd ban cua phai DUdng vu va phai Cai

each,
dUdc
Mao
Traeh
Dong danh gia rat cao nhiing
dong
gop cua ong trong linh vUc phat trien cong
nghiep
dan tpc Trung Quoc. (ND
-
Theo Baike
Baidu).
57
TRINH AN PHU
Tay mdi ed gia tri flng dung. Chflng ta
can
khic
phue "sflc y hge thuat" nay, xay
dflng sfl tfl tin va tfl giae ddi mdi hge
thuat mang dac sac Trung Qud'c, nd
life
kien tao va hoan thien be thd'ng khoa hge
kinh te flng dung hien dai ciia chu nghia
Mac,
nhfl kinh te hge van hoa, kinh te
hge tieu dflng, kinh te bgc dat dai, kinh te'
hge giao thdng, kinh te hge lao ddng, kinh
te hge san xua't, thfldng mai bgc qud'c te,
tam ly hge kinh te, my bgc kinh te, v.v
Dieu dd cung quyet dinb viec chung ta

nen thfle sfl coi trgng kinh te hge flng
dung phfldng Tay, nd
life
tie'p thu nhflng
ye'u
to'
hflu ich eiia "Tay hoc", tang nhanh
tdc do dai phat trien, dai phdn vinh cua
kinh te hge flng dung chu nghia Mae. Cai
"Tay hge la dung" a'y (Mao Traeh Ddng
ggi la "Dfldng vi Trung dung") la de phuc
vu ea viec lam phong phfl
va
phat trien
bgc thuat chu nghia Mac
lin
viec Trung
Qud'c hoa nd, ddng thdi eung la ddi hdi
ben trong eiia sfl hien dai boa kinh te hge
maexit d Trung Qud'c.
3.3.
Ve "Quoc hoc
Id
gdc"
Tam gae lai khoa hoc tfl nhien, "qud'c
bgc"
ehi he thd'ng tri thfle khoa hge xa hgi
eua Trung Qud'c ed can dai, d day ehu yeu
ehi tfl tfldng kinh te ed can dai. "Qud'c hge
la gd'e" nghia la trong qua trinh hien dai

boa kinh te hge Trung Qud'c,
cin
nhin lai
nhflng tinh hoa tfl tfldng kinh te tfl cd dai
de'n nay phan anh quy luat kinh te ndi
ehung va tinh hinh kinh te Trung Quo'c
ndi rieng. Gid'ng nhfl Mao Traeh Ddng
nha'n manh "ed vi kim dung"(6), "dan tgc
chflng ta cd may nghin nam lieh
sii,
cd
dac diem eua nd, cd ra't nhieu tai san quy
gia". "Tfl Khdng
Tii
tdi Ton Trung Sdn,
chung ta can tdng ke't, ke thfla di san quy
bau dd"(7). Trong qua trinh hien dai hoa
kinh te Trung Qude, dd la mgt gia tri
khdng the do dem dflde do'i vdi viec hinh
thanh dac diem Trung Qude, ddng mach
Trung Qud'c va phong each Trung Qud'c.
Nhin tfl gdc do duy vat lich
s^,
trong
lich
sif
cua Trung Qud'c da hinh hanh cac
loai tfl tfldng kinh te, phan anh thfle tiin
kinh te d mdt thdi ky lieh sii nha't dinh.
Chung trfle tie'p, gian tiep, tham ehi phan

anh khue xa khdng chi nhan to' kinh te
ton tai phd bie'n d cac
nflde
trong dieu
kien lich
sii
gid'ng nhau, ma cdn phan anh
nhflng nhan to' van hoa
va
tinh hinh dac
thfl eua rieng Trung Qud'c. Nhflng nhan
td' mang tinh dac thu nay thuge ve "gd'e
ri"
cua Trung Quo'e tfl xfla tdi nay, hay
mfldn
each
ndi ciia sinh
vat
hoc, thuge ve
"gen" eiia hinh thai kinh te Trung Qud'c.
Chi can Trung Qud'c vdi tfl
each
mdt qud'c
gia dan tgc edn tdn tai, thi nhflng "gen"
nay se
vin
tdn tai. Trong tie'n trinh hien
dai boa kinh te' hge Trung Quo'e,
cin
ludn

coi trgng nhflng nhan to' dac thfl va
truyen thd'ng lich
sif
eua Trung Qud'c mdi
cd the giup cho viec hinh thanh mdt nen
kinh te hge
maexit
hien dai mang dae sle
Trung Qud'c. That ra, cai ma ehung ta ggi
la "qud'c hge la go'c" khdng phai la ndi mdt
each gian ddn, khdng phan biet trlng den
phai trai gi de tan dfldng "qud'c hoc", ma
la
(6) Cai thdi xUa de thdi nay diing - ND.
(7) Tuyen tap Mao Trgch Dong, quyen 2, Nxb
Nhan dan, 1991, tr. 533-534.
58
CAI CACH
M6
CUA
VA SUSANG
TAO
CUA
KINH TE HOC MACXIT
ehii trfldng loai bd nhflng can ba tfl tfldng
kinh te mang tinh eha't phong kie'n,
hip
thu nhflng tinh hoa the hien truyen thd'ng
tdt dep, ed tinh khoa hge ciia Trung Qud'c.
Nhin lai lieh sii, trong tfl tfldng kinh te

Trung Qud'c cd can dai, ed ra't nhieu tfl
tfldng khoa hge hflu ieh vdi eon ngfldi
dfldng dai. Nhflng tfl tfldng dd that sau
sle.
Vi du, trong cac saeh
sif,
chung ta cd
the dgc tha'y "lao
tie
phu" (lao ddng thi
•giau cd)(8), "tiet dung nhi ai nhan, sii dan
di thdi" (tiet kiem ehi tieu, thfldng yeu
mgi ngfldi, sai khien dan hdp thdi)(9), "tri
qud'c ehi dao, ta't tien phu dan" (dao tri
qude
diu
tien la phai
iam
cho dan giau
ed)(10), "kiem tiet
tic
xfldng, dam dat
tie
vong" (tiet kiem thi td't dep, xa hoa hoang
phi thi lun bai)(ll)v.v Nhflng tfl tfldng
kinh te nay coi lao dgng sang tao ra eua
cai,
dan giau rdi mdi lam cho nflde manh,
ehu trfldng bao ve sflc lao ddng, quy trgng
thdi gian lao ddng, fla thieh tiet kiem,

phan dd'i lang phi. Nhflng ghi chep ve quy
hoach trfldc boat ddng kinh te ca. nflde
(nhfl tfl tfldng "qud'c quy" trong "Quan
Tii"),
phong toa rflng ca'm san
bin,
phong
toa hd cam danh
bit
da cho
thiy toan
bd
sfl phan bo' sflc san xua't, theo dud'i sfl
phat trie'n kinh te ben vflng, v.v Cd the
ndi,
day la nhflng tie'ng ndi
diu
tien ciia
tfl tfldng dieu tiet vi mo, phat trien ben
vflng hien dai. Nhflng tfl tfldng nay phan
anh nhu elu ehung trong sfl van ddng
kinh te - xa hgi ciia nhan loai, cd gia tri
lieh sii lau dai.
Viee nghien cflu tfl tfldng kinh te trong
he thd'ng tri thfle ed can dai Trung Quo'c
cdn giup nang cao long tfl tin dan tgc
trong viec thue day hien dai hoa kinh te
hge Trung Qud'c, khac phuc tam ly tfl ti
ddi
vdi kinh te bgc phfldng Tay hay tham

chi,
nhim
mat tdn sflng phfldng Tay mdi
khi ndi tdi hien dai boa kinh te. Lich sii
da eho thay, trong lich sfl cd can dai
Trung Qud'c da xuat hien nhieu tfl tfldng
kinh te sau sac, nhfl trong thdi ky "Bach
gia tranh minh" thdi Xuan Thu Chie'n
Qud'c, xua't hien nhflng tac pham ban
luan ed he thd'ng ve quan ly kinh te, nhfl
tac pham "Quan Tfl" (tfldng truyen do
nhflng bgc gia tdn sung Quan Trgng viet
ra),
ngi dung ban de'n tfl tfldng trie't hge
kinh te, quan he gifla kinh te va chinh
tri,
quan he gifla eua cai va lao ddng, lam
ro cac pham trfl kinh te rdng ldn nhfl
phan phd'i, tieu dung, tang trfldng,
thfldng mai, tai ehinh cho de'n thi trfldng,
tien te, gia ea, v.v Hoae, xua't hien mdt
loat cac nha tfl tfldng ldn nhfl Mae Dieh
dem "ldi" quy ke't ve sfl giau cd vat eha't,
thdi a'y da de xfldng tfl
thfldng
"giao tfldng
ldi"
gid'ng vdi tfl tfldng ciia Smith thdi can
dai (ddi ben cung cd ldi,Tdi ngfldichinh la
ldi minh); Pham Lai cd le la ngfldi

diu
tien tren the gidi de xfldng thuyet
tuin
hoan kinh te'(12), tfl tfldng nay ed the
(8) "Dai dai ll ky. Vu Vudng chie'n to. Phuc
H
minh",
Ho Ki Song: Trung
Quo'c
kinh
tetU
tudng gian bien.
Nxb Khoa hpc xa hoi Trung Quoc, 1981, tr.2.
(9) "Luan ngQ, Hpc nhi", Ho Ki Song; Trung Quo'c
kinh te tQ
tudng
gian bien, Nxb Khoa hpc xa hoi
Trung Quo'c, 1981, tr.47.
(10) "Quan
Tii.
Tri quoc", Chu Ba
De:
Trung Quo'c
tdi chinh
tU
tQdng sQ cdo. Nxb Nhan dan Phiic
Kie'n, 1984, tr.2.
(11) "Mac Tu gian co. Tii qua", Chu Ba De: Trung
Quo'c tdi chinh tQ tUctng sii cdo, Nxb Nhan dan
Phiic Kie'n, 1984, tr.l04.

(12) Xem them Ho Ki Song: Trung Quo'c kinh
tetU
tudng gian bien. Nxb Khoa hpc xa hoi Trung Quoc,
1981,
tr.27 • 31.
59
TRINH AN PHU
sanh vdi tfl tfldng Xenophone cua Hy Lap
ed dai phfldng Tay ve sU cd'ng hie'n cho
nhan loai. Xet nhflng tfl tfldng kinh te ed
y nghia tie'n bg thdi can dai, Che do diin
mdu thiin triiu va Tu chinh tdn bien eiia
Hdng Pham Toan chu trfldng ehinh saeh
kinh te phan anh ndng nghiep xa hdi
chii nghia khdng tfldng va edng thfldng
nghiep tfl ban chu nghia. Khang Hflu Vi
tuy ve mat chinh tri la mdt nha cai Ifldng
ehu nghia theo phai bao hoang, nhflng
Dgi ddng thU eua dng lai dflng ngdn ngfl
va
tri tue "qud'c bgc"- de bieu dat tfl tfldng
kinh te va md thfle kinh te kieu xa hgi
ehu nghia, dd la mgt tae pham chfla
diy
sflc tfldng tfldng nha't ve ehii nghia xa hgi
khdng tfldng mang phong each Trung
Quo'e. Ong dang dflde xep vao danh saeh
cac nha tfl tfldng xa hdi ehu nghia khdng
tfldng vi dai tren the gidi,
va

d mdt y
nghia nha't dinh trd thanh ngfldi tap dai
thanh va la ngfldi ke't thue cho "qud'c
hge",
trd thanh ngfldi ddng minh vdi
"Mae
hge".
Tfl tfldng kinh te the hien yeu elu
phat trien eua quan he san xua't tfl ban
ehu nghia eung. khdng ddn thuin la hang
ngoai nhap
phfldng
Tay, tfl tfldng ehu
nghia tfl san dan tgc hinh thfle Trung
Qud'c ma Tdn Trung Sdn la dai bie'u vdi
ndi dung phan de phan phong kie'n, giup
dd edng ndng, eho tdi tfl tfldng kinh te ciia
giai ca'p tieu tfl san la'y binh quan dia
quyen va khd'ng ehe tfl nhan tfl ban ldn
cung ed nhflng nhan to' ma "Mac hge" va
edng viee xay dflng
ehii
nghia xa hdi giai
doan
diu
vdi kinh te' qud'c hflu lam ehu
dao ed the truy nguyen, hge hdi d dd.
3.4. Ve "the gidi
Id
guang"

vd "cdn
cU theo tinh hinh trong nudc"
Ba he tho'ng tri thfle "Mac hoc", "Tay
hge"
va "Qud'c hge" deu thuge pham tru tfl
lieu tfl tfldng va ngudn go'c ly luan. Mud'n
thiie
sii
thuc day hien dai hoa kinh te hoc
Trung Qud'c, edn huge phai ke't hdp
thfle
tiln kinh te mdi trong va ngoai nflde
dfldng thdi de "hge hdi the' gidi" va "can cfl
vao tinh hinh trong nflde".
Ve "hge hdi the gidi": 'Tinh hinh the
gidi"
ed ham nghia phong phu, tfl gdc do
kinh te hge nd ehi trang thai chuyen bie'n
va phat trien cua Hch sii, hien tai va
tfldng lai eua kinh te toan bg the gidi va
ciia tflng nflde. Kinh te hoe Trung Qud'c
trong tie'n trinh hien dai hoa
cin
nam
vflng nhflng bai hge quan trgng. Vi nhfl
dfldi sfl thuc day ciia nhflng nflde phat
trien, nhfl My, Anh, ehu nghia tti
do
mdi
tren the gidi vdi chu trfldng thi trfldng tti

dieu tiet khong co sfl can thiep ciia nha
nflde,
thin
thanh hoa "quyen tfl hflu tai
san", phan dd'i xay dflng trat tfl mdi kinh
te qud'c te, ehii trfldng phue ldi ea nhan
hoa cd mgt thdi gian trd thanh trao
Iflu
kinh te hge thinh hanh toan eau. Tuy
nhien, nhin lai thfle tiin toan cau hoa
kinh te dfldi sfl chii dao ciia
trao Iflu
nay
gan 10 nam trd lai day, ed the nhan tha'y
rd: Lien Xo va Dong Au ed 10 nam
thiit
lui.
My Latinb la 10 nam ma't mat, Nhat
Ban mfldi ma'y nam cham chap, Au My
mfldi ma'y nam tang trfldng cham.
Gin
50
nflde dflde
Lien.
Hdp Quoc xep vao loai
nhflng quo'e gia kem phat trien nha't (cdn
ggi la the gidi thfl tfl) khdng he di qua eon
dfldng tfl
hiflu
hoa va kinh te toan elu boa

dfldi sfl chii dao eiia cae nflde tfl ban ehu
nghia phat trien thi
lai
giau manh len,
hoae ngflde lai
cang
trd nen ngheo khon.
Ma'y nam gan day, cae nflde My Latinb
ndi len khuynh hfldng "xa hgi chu nghla",
dieu nay cho tha'y vai trd chii dao ciia chu
nghia tfl do mdi dang giam dan trong giai
60
CAI CACH Md
CUA VA
SUSANG
TAO CUA KINH TE HOC MACXIT
doan
toan
elu boa. Toan
ciu
hoa kinh te
cud'i eung hfldng vao giai doan xa hgi chu
nghia la ehu dao. Trfldc nhflng bai bgc ve
"tinh hinh the gidi" ndi tren, kinh te hoc
hien dai Trung Qud'c
cin
phai phan tieh
va danh gia mgt each khoa bgc nhflng
kinh nghiem td't xa'u trong sfl phat trien
kinh te ciia My eung nhfl eua the gidi,

cflng vdi nhflng ly luan
va
ehinh saeh
kinh te eiia chu nghia tti do mdi.
Ve "can efl vao tinh hinh trong nflde":
viec ca'u true va
hoan
thien kinh te hge
khoa bgc hien dai mang phong each
Trung Qude chi ed the dfla
vao
nhflng
dieu kien trong
nflde
dflde ca'u thanh bdi
nhieu nhan
td^
phfle tap do sflc san xuat
quyet dinh, nhfl hinh thai xa hgi, truyen
thdng van hoa,
hoan
eanh tfl nhien, v.v
Trong dd, lai bao gdm nhieu dieu kien d
cae thfl bac khac nhau, nhfl dieu kien
thfle te cua
tinh,
thanh phd', huyen cho
de'n thdn xa. Trong 30 nam cai each md
cxia.
de'n nay, thfle tien quan trgng nha't

cua ddng dao
quin
ehung nhan dan la nd
life
thfle hien sfl ke't hdp hieu qua gifla
che do cdng hflu xa hdi ehu nghia vdi
kinh te thi trfldng. Kinh te hge Trung
Qud'c phai tdng ke't kinh nghiem thanh
cong ve phfldng dien nay.
Cin
phai nhan
tha'y mgt each
diy
du
ring,
d cac thanh
phd' eua Trung Qud'c da xua't hien mgt
loat md hinh eae doanh nghiep qud'c hflu
cfle ldn hoae
cae
tap doan doanh nghiep; d
ndng thdn Trung
Qude
da xua't hien cac
dien hinh ve ehe do eong hflu xa hgi ehii
nghia, thfle hien
sii
giau ed chung trong
bd'i canh kinh te thi trfldng. Tfl nhflng
kinh nghiem thfle tiin nay, ed the phat

hien ra quy luat mdi cua sfl ket hdp hieu
qua gifla kinh te thi trfldng va che do
edng hflu ma xfla nay ehfla tflng ed.
Chi
ed tie'p thu nhflng kinh nghiem thfle tiln
kinh te xa hdi chii nghia mang tinh sang
tao dd mdi ed the thue day sfl hien dai
boa kinh te hge maexit d Trung Qud'c.
3.5. Ve
"tdng
hgp ddi mdi"
Nhflng ly luan ve "Mac bgc la the",
"Tay hge
la
dung", "Qud'c bgc
la
gd'e", "bgc
hdi the gidi" va "can efl vao dieu kien
trong nflde" ve thfle tiin deu dflde thfle
hien d "td'ng hdp ddi mdi" trong tien trinh
bien dai hoa kinh te hge Trung Qud'c.
"Tong hdp dd'i mdi" trong bien dai boa
kinh te bgc ddi hdi tren cd sd tdng hdp tfl
tfldng kinh te eua nhflng ngfldi di trfldc,
ke't hdp vdi thfle tien kinh te trong va
ngoai nflde trong dieu kien lieh sii bien
dai de ddi mdi mdt each khoa hge nhflng
ly luan kinh te da ed. Ne'u khdng cd phan
tieh, se khdng the cd td'ng hdp; khdng cd
sfl td'ng hdp khdng ngflng tfldng flng

trong qua trinh phan tieh thfldng xuyen
thi eung khdng the ed sfl phan tieh sau
sac va tdng hdp toan dien. Do vay,
ein
"tdng hdp ddi mdi" trong kinh te bgc
Trung Qud'c tren cd sd ket hdp vdi thfle
tien dfldng dai trong va ngoai
nflde,
tie'n
hanh qua trinh phan tich va tdng hdp
nhflng tfl lieu kinh te do ba be thd'ng tri
thfle ldn "Mac hge", "Tay
hge",
"Qud'c bgc"
cung ca'p. "To'ng hdp dd'i mdi" mud'n ndi
de'n viee
xif
ly ehinh xae md'i quan he qua
lai
gifla ba he thd'ng tri
thfle
ldn tren, cho
den md'i quan he gifla sfl phan tieh tdng
hdp va thfle tien kiem nghiem ve ehung.
"Td'ng hdp dd'i mdi" nay trong qua
trinh hien dai boa kinh te bgc Trung
Qud'c eung chinh la qua trinh phat buy
tinh nang ddng ehu quan eiia cac nha
kinh te hge theo dud'i ehan ly dfldi sfl ehi
dao eua quan niem duy vat lieh

sif.
Dieu
dd eung cd nghia la can la'y kinh te hge
61
TRINH AN PHU
'••,
/\
f.
khoa hge ciia ehii nghia Mae
lam
can ban,
sii dung nhflng tri thfle
va
eae nhan td'
hdp ly trong kinh te bgc phi chu nghia
Mac phfldng Tay, lay cac tfl tfldng kinh te
cd dai de lam rd nggn ngudn lich
sif
eae
dae trflng cua dieu kien Trung Qud'c, tien
hanh sfl tdng hdp ddi mdi va vfldt bd ly
luan mgt each ben vflng. "Td'ng hdp ddi
mdi"
trong bien dai boa kinh te bgc
Trung Qud'c
nhim
hinh thanh kinh te hge
maexit Trung
Qud'c
hien dai mang dae

sic
Trung Qud'c.
Cin
phai chuyen tfl
phfldng thfle tfl tai tien nhap va md
phdng mdt each gian ddn kinh te hge
nflde ngoai sang phfldng thfle
tii'thfle
hien ddi mdi ly luan. Dieu
nay
ed nghia la
ein
thfle hien hai sfl vfldt bd: vfla trong y
nghia eu the vfldt bd kinh te bgc kinh
dien ehu nghia Mae - Lenin, vfla tren y
nghia md thfle khoa hge vfldt bd kinh te
bgc phfldng Tay dfldng dai;
cin
the hien
hai loai thfle tiin: vfla the hien thfle tiin
kinh te thi trfldng phfldng Tay va phfldng
Ddng, vfla the hien thfle tiln xa hdi chu
nghia mang mau
sic
Trung Qud'c;
cin
the
hien hai loai ddi mdi: vfla phai cd sfl phat
trie'n thfldng tha'y
eiia

kinh te bgc, vfla cd
cugc each mang ve md
thfle.
Nd se la mgt
thfl "kinh te hge hau hien dai" phan anh
khoa hge tinh hien dai ctia kinh te, ddng
thdi cung la mdt sfl "tdng hdp mdi kinh te'
bgc sau Mae". Ddng thdi, dd cflng
la
kien
tri can ban "Mac hge" dfldi sfl chi dao cua
quan niem duy vat lich
sif,
vdi tam nhin
the gidi, tren ed sd kinh te hge nflde ngoai
dfldng dai tie'p tue phan hoa va tdrig hdp
cue bg de
thfle
hien cude tdng hdp khoa
hge ldn mdt
each
toan dien va he thd'ng.
Trong dd, bao gdm sfl phan tieh va td'ng
hdp ly luan kinh te ehu nghia Mae
phfldng Tay,
1^
luan kinh te cap tie'n
phfldng Tay, ly luan kinh te eanh ta
Keynes, ly luan kinh te quo'c te Paul
Krugman, kinh te hge phat trien, kinh te

bgc so sanh cho den ly luan kinh te
"trung tam - ngoai vi" cua cae nflde dang
phat trien; tieh cfle due rut cac phfldng
phap kha dung cua nhieu khoa hge, nhfl
trie't bgc dfldng dai, dao dflc bgc, my hge,
tam ly hge, luat hge, chinh tri bgc, he
thd'ng bgc, tfl trfldng
hge,
sinh vat hge, so'
bgc,
v.v.(13).
4.
Nam nen tang doi mdi cua hien
dai hoa kinh te hoc
Trong 30 nam cua thdi ky mdi, kinh te
chinh tri bgc hien dai Trung Qude ve td'ng
the la'y ehu nghia Mae
va
tfl tfldng kinh
te Trung Qud'c hoa lam chii dao,
la'y
kinh
te thi trfldng trong va ngoai nflde lam
ngudn thfle tiln da dat dflde thanh qua
trgng dai trong lieh sii phat trie'n hge
thuyet kinh te nhan loai; ddng thdi, cd
nhflng ddng gdp to ldn dd'i vdi
sii
phat
trie'n kinh te va cai

each
dd'i mdi Trung
Qud'c hieu qua, the hien tri tue kinhte vi
dai eua dan tge Trung Hoa, eung ca'p he
thd'ng ly luan kinh te hge cd
mau
sle "hge
phai Trung Quo'e" dd'i vdi sti phat trien
kinh te' hge toan the gidi.
Nen tang ddi mdi md
thfle
kinh te' hge
maexit la gi? Ndi
each
khac, ly luan
"vanh dai trung tam" la gi? Ve va'n de
nay, it nha't cd the de cap tdi nam gia
thuyet ly luan cd ban de hinh thanh nen
nhan thfle chung.
ThU nhdt, "gid thiet mdi ve lao
dgng sdng tao ra gid tri". Theo
tinh
than khoa hoc ma C.Mac da ndi ve lao
(13) Xem them: Trinh An
Phii.
Mo hinh cdch mgng
vd quy
Udc
phdt trien ly ludn - phdn tich vd tdng
hop kinh te

hge.
Nhdt bdo Quang minh, ngay 20
thang 1 nam 2004.
62
cAi cAcH
M6
CUA VA SUSANG TAO CUA KINH TE HOC MACXIT
dgng sd'ng sang
tao
ra gia tri san
phim
dflde san xua't de trao ddi tren thi trfldng
eho de'n
sii Iflu
thdng phuc vu cho trao ddi
cae hinh thai gia
tr;
san pham khdng
sang tao ra gia tri, chflng tdi cho
ring
tfl
nhflng san pham vat cha't va san pham
tinh
thin
trfle tie'p san xua't de trao dd'i
tren thi trfldng cho de'n lao ddng phue vu
triic tie'p eho san xuat va tai san xua't
hang boa sflc lao ddng, bao gdm lao dgng
quan ly va lao dgng khoa bgc - ky thuat
•

ben trong ciia con ngfldi tfl nhien va thfle
the phap nhan, deu thudc ve lao ddng tao
ra gia tri hoae lao ddng san xua't. "Thuyet
gia tri lao ddng sd'ng" mdi nay khdng
nhflng khdng phii dinh tfl tfldng trgng
tam
va
phfldng phap cua C.Mac, ma edn
tuan thii mgt
each
nghiem ngat phfldng
phap tfl duy ma dng da dflng de nghien
cflu linh vflc san xuat vat chat sang tao
gia tri, ddng thdi md rdng tdi nhflng ket
luan ta't ye'u cua
ta'l;
ea cae bg mdn kinh
ti',
xa hdi dflde hinh thanh sau dd.
Thii
hai, "gid thie't ve con ngudi
kinh te lgi minh ldi ngudi". Cae nha
kinh dien cua chii nghia Mac khdng trinh
bay sau ly luan ve eon ngfldi kinh te. Ly
luan con ngfldi kinh te ciia kinh te hge
phfldng Tay can hien dai lai
mic
sai
lim
nghiem trgng. Do vay,

cin
phai dflng loai
ly luan tfldng flng nao de giao due can bd?
Dfla
vao
thfle tiln nhan loai
va
dinh
hfldng va'n de cung nhfl sfl
din dit
tfl
tfldng ciia
chii
nghia Mae, tdi eho
ring
nha't thie't phai dung mdt gia thuye't
va
ly
luan "eon ngfldi kinh te" mdi de giao due
can bd, xay dflng nen tang gia thuyet va
ly luan ed ban cho kinh te thi trfldng xa
hdi chu nghia. Phfldng phap luan cua nd
la chii nghia chinh the, ehu nghia duy vat
va ehu nghia hien thfle, cu the bao ham
ba menh de cd ban: 1/ Con ngfldi trong
hoat ddng kinh te cd hai khuynh hfldng
hoae tinh chat ldi minh va ldi
ngUdi;
2!
Con ngfldi trong boat ddng kinh te cd hai

trang thai ly tinh va phi ly tinh; 3/ Che
do tdt dep khien eon ngfldi trong qua
trinh boat ddng kinh te lam tang tie'n ldi
ich tap the hoae ldi ich xa hdi se thfle
hien tdi da boa ldi ieh ca nhan mgt each
hdp ly. Hanh vi ldi minh hay ldi ngfldi la
dac trflng ndi trgi hoae chiem dia vi chii
dao trong xa hgi se quyet dinh che do xa
hgi va cac loai mdi trfldng. Bdi vi, ldi
minh hoae ldi ngfldi la mgt hanh vi tfldng
hd trong mang
Ifldi
xa hdi, ed cd che ndi
tai giao thoa vdi nhau, tdm lai la cd lien
quan tdi ehinh the moi trfldng ldn - xa hdi
va moi trfldng nhd -
quin
the cu the.
ThU ba, "gid thiet ve tdi nguyen vd
nhu cdu udc thiic ldn nhau". Tfl tinh
thd'ng nha't hay tinh dd'i xflng cua tfl duy
va gia dinh bien chflng de phan tich, cae
nha kinh te bgc phfldng Tay md ta tfldng
ddi hdp ly mdi quan be tfldng hd gifla tai
nguyen va nhu cau nhflng
van
tdn tai
mdt khiem khuyet logic ra't ro ret. Sd di
nhfl vay la do, khi gia dinh tai nguyen ed
ban thi da nglm y vdi tien de d mdt thdi

diem va dieu kien nhat dinh, nhflng khi
gia dinh nhu elu hoae nhu elu vd ban lai
khdng he la'y tien de d mdt thdi diem hay
dieu kien nhat dinh. Dem hai sfl vat hay
khai niem vdi nhflng tien de khdng thd'ng
nhat hoae khdng dd'i xflng ghep vao vdi
nhau va gia dinb rang gifla chflng ed mdt
cap mau thuan duy nhat, thi rd rang la
da gian ddn va tuyet dd'i boa chung, thieu
di tinh Idgic va tinh bien chflng
hoan
ehinh. Xet tfl gdc do ldi dung tai nguyen,
trong mdt dieu kien nhat dinh hay d thdi
diem nao dd, tai nguyen la hflu
ban.
63
TRINH AN PHU
nhflng lai
la
vo han, bdi vi toan bd vu tru
bao gdm trong do ca tai nguyen la vd han,
sfl phat trien cua khoa hge - ky thuat
cflng la vd ban. Xet iii gdc do nhu elu due
vgng, nhu elu trong dieu kien nha't dinh
hay thdi diem nao dd la hflu ban; hdn the,
nhu eau thiie te trong kinh te hang hoa
van
de chi nhu elu cd nang
Itic
chi tra

tien te, chfl khdng phai la nhu eau mang
tinh khdng tfldng eua eon ngfldi thoat ly
khdi sflc san xua't hien thfle va trang thai
tien te. Ban than nhu cau hdp ly cung bi
flde thue va ban che. Do dd, ehung ta lap
ra gia thuye't nay cang ed tinh toan dien
va
khoa hge, tflc gia dinh tai nguyen va
nhu cau deu bi flde thfle, hay ndi ddn gian
la "gia thie't ve tai nguyen
va
nhu eau flde
thfle
lin
nhau".
Thdi
tu, "gid thie't cong bdng vd
hieu qud thdc ddy nhau cdng chieu".
Cdng
bing,
xet tren y nghia kinh te bgc,
ehi sfl
binh
dang va hdp ly ve cac mat che
do,
quyen ldi, ed hgi va ke't qua trong boat
ddng lien quan tdi kinh te. Cdng
bing
kinh te ed tinh khach quan, tinh lieh sii
va tinh tfldng dd'i. Hieu qua, xet dfldi gdc

do kinh te hge, ehi sfl phan phdi tai
nguyen kinh te va trang thai san xua't.
Dd'i vdi mdt doanh nghiep hay xa hgi,
hieu qua eao nha't ed nghia la tai nguyen
d vao trang thai phan phd'i td'i flu nha't, tfl
dd khie'n cho nhu eau trong mgt pham vi
eu the ed
dflde
sti thoa man ldn nha't, hay
phfle ldi cd dflde sfl tang tie'n ldn nha't
hoae eua cai gia tang nhieu nha't. Hieu
qua kinh te Hen quan tdi cac linh vflc san
xua't, phan pho'i, trao dd'i va tieu dung,
ddng thdi Hen quan tdi sflc manh kinh te
va cac phfldng dien cua quan he kinh te.
Nd bao gdm hieu qua kinh te vi md va
hiiu qua kinh te vi md. Cdng
bing
kinh
te va hieu qua kinh te thuc day
lan
nhau
va sinh ra bie'n dgng cung chieu, tflc la
cang cdng bang, cang cd hieu qua; cang
khong cdng
bing,
cang khdng ed hieu
qua. Dieu nay tfldng ddng vdi tinh thong
nha't hflu ed gifla eong
bing

va hieu qua
ma Trung fldng gan day nha'n manh va
cang coi trgng tdi edng bang xa hgi.
r/wir
ndm, "gid thidt chd do cong
hUu hieu qud cao". Tfl gia thiet
"ehe
do
edng hflu hieu qua eao" dflde khai quat
trong kinh te hge maexit dung de
ehi
h^
thd'ng che' do cdng hflu ve tfl lieu san
xuit
quy thuge ve sd hflu ehung ciia mgi thanh
vien trong xa hgi dfldi dieu kien kinh te
ke hoach cd the dat dUdc hieu qua
toi
da.
Tfl gia thie't "che' do cdng hflu hieu qua
eao"
ma ly luan Dang Tieu Binh da khai
quat de chi ehe do sd hflu toan dan va ehe
do sd hflu tap the
ve
tfl lieu san xuat co
the dat tdi hieu qua cao nha't. Nhflng
dieu nay ddi hdi nhieu dieu kien, tien de
phfle tap, nhfl khong tdn tai nhflng thd'i
nat xa hgi nghiem trgng, quyen ban va

traeh nhiem hdp ly eua dai dien uy thac,
doanh nghiep nha nflde phai ganh vac
them nghia vu xa hgi can hach toan ben
ngoai, quan ly, chinh saeh, dgng thai cua
ehinh phu khdng
mIc
nhflng sai
lim
ldn,
nhflng ngfldi kinh doanh dflde
Ifla
chgn
deu ed to' cha't td't, v.v
Chi
cd day du
nhflng dieu kien, tien de tren, thi sfl ket
hdp ehe do edng hflu xa hgi chii nghia va
kinh te' ke hoach hay kinh te thi trfldng
mdi ed the hoc lg dflde hieu qua eao. Cdn
hien tfldng hieu qua tha'p nao dd do
nhflng tien de, dieu kien ddi so'ng trfldc
day hay
sii
thfle hien ehe do edng hflu xa
hdi ehii nghia bi khiem khuye't, thi
vin
khdng du de chflng minh
ring
kinh te
cong hflu dfldi dieu kien kinh te ke hoach

64
cAi
cAcH
M6
CIJA
VA
SUSANG
TAO CUA KINH TE HOC
MACXIT
hay kinh te thi trfldng la khdng thfle thi
dflde hay se dat hieu qua tha'p.
5. Nam dong thai ldn cua hien dai
hoa kinh te hoc
Tfl cai each md ciia tdi nay, mdt loat
cae nha kinh te bgc thuoc nhieu the he d
Trung Qud'c thfle sfl la'y dd
lam
nguyen
tic
tien hanh nghien cflu ly luan
va
tim
tdi ehinh saeh, cdng viee truyen ba va dd'i
mdi ed hieu qua rd ret. Nhflng nam
gin
day cang ed tie'n trien manh, tfl dd qua
trinh hien dai hoa kinh te bgc Trung
Qud'c xua't hien nam ddng thai phat trien
khoa hge ldn.
Mgt la, chu trgng tii'n hdnh nhitng

nghiin cdu ly ludn vd chinh sdch the hien
quan diim phdt trien khoa
hge
do'i vdi
nhitng vdn di kinh ti'hiin thUc trgng dgi,
Viee hien dai boa kinh te hge Trung Qud'c
ddi hdi phai ke't hdp chat che vdi ly luan
chii nghia Mac dflde Trung Qud'c boa va
he thd'ng ly
luEin
kinh te xa hdi chii nghia
mang dac sle Trung Qud'c. Cac nha kinh
te hge: Vu To Nghieu, Hang Khai Nguyen,
Dfldng Thanh Minh, Ve Hflng Hoa, Ky
Bao Thanh, Trfldng Vu, v.v. da cdng bd'
nhieu bai viet, phat huy dung dan nhflng
thanh qua ly luan mdi nhat eiia ehu
nghia Mac Trung
Qude
boa.
Gin
day,
nha kinh te bgc nd'i tie'ng Lflu Qude
Quang dfla tren tinh
thin
Dai hdi XVII
eua Dang da vie't bai lam ro y nghia cua
viec "Phat huy vai trd dinh hfldng eiia ke
hoach nha nflde trong dieu tiet vi mo";
ehi

ra
ring
ke hoach nha nflde cung nhfl
chinh saeh tai ehinh, ehinh saeh tien te la
nhflng bien phap dieu tiet vi md quan
trgng; nha'n manh thi trfldng phai dat
"dfldi sfl dieu tiet vi md cua nha nflde",
lam nd'i bat vai trd quan trgng eua viee
phan bd tai nguyen; vach ro y nghia ciia
viec "kien tri va
hoan
thien che do kinh te
cd ban"; lam rd nguyen nhan ed ban
din
de'n phan hoa giau ngheo
ngay
cang ldn
nim
trong ke't ca'u che do sd hflu, khing
dinh phai tfl ehe do kinh te ed ban de
ngan ehan sfl phan hoa hai
ciic
nay. Nha
kinh t§' hge Dfldng Thfla Hua'n tim tdi ed
che'
nfldng tfla
lin
nhau gifla quan diem
phat trien khoa hge
va

kinh te thi trfldng
xa bgi ehu nghia, eho
ring
the ehe kinh
te thi trfldng xa hgi chu nghia hoan thien
cd the dam bao eho phat trien khoa hge;
khang dinb
ein
phai dflng quan diem
phat trie'n khoa bgc de
din dit
kinh te
thi trfldng xa hdi ehu nghia phat trien
lanh manh.
Hai la, chu trgng
sit
phdt trien tinh
vUdt bd eua nguyen ly kinh ti' hoc. Viee
hien dai boa kinh te hge Trung Qud'c ddi
hdi phai tang efldng sfl dd'i mdi bgc thuat
ve phfldng phap, gia thie't, nguyen ly eiia
kinh te hge maexit. Kinh te bgc maexit
hien dai tflng nha'n manh tdi tinh hien
thfle,
tinh khoa bgc
va
tinh bien chflng
ciia gia thie't ly luan va phfldng phap
nghien cflu, vi the ngay cang cd y nghia
ly luan

va
thiic tien. Chang ban, tac gia
bai vie't Boh gid thiet ldn cua kinh ti'
chinh tri hge chu nghla Mdc hien dgi chu
trfldng tren ed sd kien tri tinh
thin
ed
ban cua kinh te ehinh tri ehii nghia Mac
va phe phan gia thie't kinh te hge chu lflu
phfldng Tay hien dai, kinh te ehinh tri
hge ehii nghia Mae hien dai
cin
dfla ra va
gifl vflng bd'n gia thiet ly luan ldn: "gia
thie't mdi ve lao dgng sd'ng sang tao gia
tri",
"gia thie't eon ngfldi kinh te ldi minh
ldi ngfldi", "gia thie't tai nguyen va nhu
eau flde thuc
lin
nhau", "gia thiet edng
bing
va hieu qua thuc day nhau cflng
ehieu". Trong bai Bdn vi mo thdc phdn
65
TRINH
AN
PHU
tich kinh ti' theo quan diem duy vdt lich
sit, nha kinh te bgc Ha Can Cfldng da

luan giai phep bien chflng kinh te
cin
dflde van dung tfl giae trong tfl duy la sfl
phan anh trong
diu
de hinh thfle dac thu
cua phep bien chflng khach quan trong
Hnh vflc kinh te. Vdi tfl each eong eu
phan tich kinh te, nd bao gdm cac pham
trfl,
nguyen ly kinh te hge maexit va ye'u
td' ctia phep bien chflng hinh thanh trong
qua trinh phan tieh theo quan niem duy
vat lich
sif.
So sanh vdi phfldng phap
phan tich kinh te hge phfldng Tay, md
thfle phan tieh kinh te theo quan diem
duy vat lieh sii ed dac trflng va flu the
khoa bgc ro ret.
Ba la, chu trgng nhitng bieu dgt vd
phdn tich todn
hge
ddi vdi cdc ly ludn
kinh ti' chinh tri hge. Viee hien dai boa
kinh te hge Trung Qud'c ddi hdi phai ke
thfla truyen thd'ng hge thuat tot dep, dae
biet coi trgng toan hge eua bg Tu bdn,
ddng thdi hge hdi tren tinh than khoa hge
phfldng phap chgn lge toan hge eiia kinh

te bgc phfldng Tay hien dai. Tai "Hdi thao
phan tieh toan trong Kinh te chinh tri
bgc bien dai Trung Qud'c lan thfl nha't" do
Dai hge Tai ehinh Thfldng Hai to' chfle,
mgt loat giao sfl ndi tie'ng, nhfl Phung
Kim Hoa, Ma Diim, Bach Bao
Life,
Dinh
Bao Tua'n, Manh Tiep, Dfl Ban, v.v. deu
nha't tri cho
ring,
kinh te ehinh tri bgc
hien dai
cin
phai thfla ke truyen thd'ng
coi trgng phan tieh toan
hge eiia
C.Mae
nham bd la'p eho nhflng khuyet thie'u cua
phan tich dinh Ifldng va phan tich quy
pham. Di nhien, khi van dung phfldng
phap phan tieh toan hge de tien hanh
nghien cflu va dd'i
mjdi
ly luan, bd la'p cho
cac khuye't thie'u cua minh, kinh te chinh
tri hge hien dai
vin ein
gifl vflng cac
nguyen

tie
phfldng phap luan, nha't la
phfldng phap bien chflng duy vat,
ein
tranh chu nghia hinh
thfle
va
sii
lam
dung phan tich toan hge; ket hdp phan
tich toan hge vdi gia
thii't
tien de
va
cd sd
ly
luan
kinh te' ehinh tri hoc chii nghia
Mae hien dai, la'y dd lam can efl de thiic
hien sfl ke't hdp hflu cd gifla phan tich
toan hge hien dai va kinh te chinh tri hge
hien dai.
'
Bdn la, chu trgng sit dung kinh ti'
chinh tri hge hien dgi ddn ddt sU doi mdi
kinh ti'hgc. Viec hien dai hoa kinh te'hgc
Trung Qud'c ddi hdi phai the hien ea trong
kinh te hge ly thuye't
lan
trong kinh te

bgc flng dung. Viec tich cfle van dung
nhflng dd'i mdi ly luan kinh te chinh tri
hge hien dai de chi dao va dan
dit
kinh te
hge ly thuye't cung nhfl kinh te hge flng
dung la mdt nhiem vu ca'p bach. Trong
Hgi thao qud'c te "Doi mdi kinh te chinh
tri hge va kinh te hoc flng dung chu nghia
Mac toan quo'e lan thfl nha't" do Dai hge
Quy Chau to' chfle chinh la mgt ddng thai
phat trie'n cd
tinh
bflde ngoat. Tai Hgi
thao nay, cac nha kinh te hge trong va
ngoai nflde da de xfldng viee dung ly luan
kinh te chinh tri hge hien dai
nhim din
dit
sfl ddi mdi va phat trien cua kinh te
hge flng dung, phat huy day du vai trd
ciia ly luan kinh te' hge chu nghia Mac va
kinh te hge flng dung trong nghien cflu
hge thuat, che dinh chinh saeh, quan ly
kinh te; nha'n manh can phai xay diing va
kien toan quan he tfldng tae gifla kinh te
ehinh tri
hge
va kinh te hge flng dung,
phat trien

ngay
cang manh nhflng thanh
qua eua sfl giao thoa khoa hoc nay; chu
trfldng van dung phfldng phap va ly luan
kinh te ehinh tri hge hien dai tren cd sd
tiep thu cd phe phan kinh te hoc flng
66
CAI CACH
M6
CUA
VA
SUSANG
TAO
CUA
KINH TE HOC MACXIT
dung phfldng Tay hien dai, thfle hien sfl
sang tao va flng dung hge thuat ed hieu
qua thfle sfl. Trfldc
mit,
kinh te hge van
hoa, kinh te hge phat trien ben vflng,
kinh te hge lao dgng, kinh te hge tai san,
thfldng mai hge, tai chinh, tien te, v.v. da
dat dflde mdt sd' thanh qua nhd viee dflng
quan diem kinh te ehinh tri hge hien dai
tien tie'n tie'n hanh ddi mdi ly luan, nhfl
nganh ke toan hge da cd nhflng tie'n bd
nha't dinh.
Nam la, chu trgng viec trao ddi vd hge
hoi vdi kinh ti' hge mdexit tren thi' gidi.

Viec hien dai boa kinh te hge Trung Qud'c
doi hdi phai thfle hien sfl giao lflu hai
chieu qua lai vdi kinh te bgc maexit
dfldng dai d nflde ngoai, vi ngi dung hge
thuat chii ye'u eua khoa hge kinh te nflde
ngoai thuge ve linh vflc nghien cflu ly
luEtn kinh te chii nghia Mae. Nhflng nam
gan day, hgi hge thuat the gidi - Hdi kinh
te chinh tri hge the gidi da lin Ifldt td
chfle thanh cdng ba diin dan "Toan eau
hoa kinh te' va kinh te hge maexit hien
dai",
"Quan sat kinh te chinh tri hge hien
dai trong mdi quan he lao ddng va tfl ban
the gidi", "Chu nghia Mac va phat trien
ben vflng", ddng thdi dfla ra nhflng ke't
luan chung ve ly luan(14). Nhflng bai vie't
cua hang tram nha kinh te hge tfl hdn 20
nflde tren the gidi da eho tha'y, nhflng ly
luan kinh te hge mang dac sle Trung
Qud'c da ngay cang dflde hge gia cae nflde
he't sflc coi trgng. Hien nay, Viet Nam da
xua't ban cuon giao trinh Bien sogn mdi
kinh ti' chinh tri hoc Men dgi ciia tdi;
dong thdi, cac hge gia Trung Qud'c dang
Ifla chgn 100 bai vie't ndi tie'ng ve kinh te
hoc maexit nflde ngoai, nhflng ly luan
hang diu eua cac nha kinh te bgc maexit
nd'i tie'ng the gidi, nhfl David Kotz cua
My, Y Ding Thanh eua Nhat Ban, Harald

Grether eiia Phap, v.v. de nghien cflu va
bgc hdi. Sfl giao lflu va bgc hdi hge thuat
hai ehieu nay la xu the va tien de quan
trgng cho sfl hien dai boa kinh te hge
Trung Qud'c.•
Ngudi dich: TRAN THUY NGOC
(Khoa Triet hoc, TrUdng Dgi hoc
Khoa hge Xd hgi vd Nhdn vdn,
Dgi hge Quoc gia Hd Ngi)
(14) Trong Tuyen ngon
chung
cua Dien ddn ldn
thQ nhd't ngay 3 thang 4
nfim
2006 da chi ro; "Kinh
te hpc tan co dien da trd thanh phUdng phap
nghien ciiu kinh te hpc chii
lUu
ciia nhieu nUdc,
chinh
saeh
kinh te hpc ma no chii trUdng da khien
nhan dan the gidi phai tra mot cai gia kinh te ldn,
dong thdi
trc(
thanh chUdng ngai cho viec giai
quye't cac van de kinh te - xa hoi. Kinh te hpc
maexit
da cung cap mot nen tang ly luan tot nha't
de phan tich cac van de kinh te the' gidi dUdng dai

va phan tich che dp tU ban chii nghia. No khong
ngUng
tao dUng nen tang cho viec giai quyet
nhiing van de nghiem trpng ciia kinh te the gidi.
Dong thdi, no cung chi ro phUdng
hudng
xa hoi chu
nghia va cpng san chii nghia se thay
the
chii nghia tU
ban tren pham vi the gidi, day chinh la nhiing gi ma
nhan loai can de thUc hien
tiern
lUc
phat trien kinh te
- xa hoi ciia minh. Chiing ta quye't tam phat trien
kinh te hpc
maodt,
dong thdi van dung no de phan
tich va giai quye't nhiing van de kinh te - xa hoi
mk
nhan loai dUdng dai phai doi mat. Vi vay, chiing ta
can hen hiep vdi cac nha kinh te hpc
maexit
3
cac
nU6c tren the gidi, dong thdi
xiic
tie'n viec phat trien
sU nghiep chung ciia chiing ta. Chiing ta se

n6 lUc
mcl
rong anh
hUcing
kinh te hpc
maexit
hien dai trong
hoat dong hpc thuat, thao luan chinh saeh chung va
cac linh vUe khac". Xem; Hdi phdi kinh te'hgc (Tap
chi ra theo quy) so' 14 nam 2006.
67