(LUẬN văn THẠC sĩ) đánh giá tác dụng phòng bệnh cầu trùng của probiotic chứa vi khuẩn dạng bào tử trên gà lông màu

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

PHẠM VŨ LỰC

ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG PHÒNG BỆNH CẦU TRÙNG CỦA
PROBIOTIC CHỨA VI KHUẨN DẠNG BÀO TỬ TRÊN GÀ
LÔNG MÀU

Chuyên ngành:

Thú y

Mã số:

60 64 01 01

Người hướng dẫn khoa học:

TS. Nguyễn Bá Tiếp
TS. Trần Đình Hồn

NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NƠNG NGHIỆP - 2018

download by :


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các nội dung
nghiên cứu, số liệu tính, kết quả được thể hiện trong luận văn là trung thực và chưa từng
được công bố cho việc bảo vệ một học vị nào trong và ngồi nước.
Tơi cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ để thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và

các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.
Hà Nội, ngày tháng năm 2017
Tác giả luận văn

Phạm Vũ Lực

i

download by :


LỜI CẢM ƠN
Trước hết tôi xin gửi lời cảm ơn tới các Thầy cô giáo công tác tại Học viện Nơng
nghiệp Việt Nam nói chung và các Thầy cơ trong Khoa Thú Y nói riêng đã giúp đỡ tơi
trong suốt q trình học tập và hồn thành luận văn này.
Đặc biệt, tôi xin cảm ơn TS.Nguyễn Bá Tiếp - Bộ môn Giải phẫu - Tổ chức Phôi thai, Khoa Thú Y – Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam và TS. Trần Đức Hồn –
Đại Học Nơng Lâm Bắc Giang đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tơi trong q trình thực
tập và hồn thành luận văn này.
Tơi xin cảm ơn gia đình anh chị Nghĩa Hương tại Đồng Hỷ - Thái Nguyên, Khoa
Chăn nuôi thú y – Đại Học Nông Lâm Bắc Giang đã tạo điều kiện và giúp đỡ tơi hồn
thành luận văn này.
Tơi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới gia đình, anh em, bạn bè và đồng
nghiệp đã động viên, giúp đỡ và tạo điều kiện tốt nhất cho tơi hồn thành luận văn này.
Hà Nội, ngày tháng năm 2017
Tác giả luận văn

Phạm Vũ Lực

ii

download by :


MỤC LỤC
Lời cam đoan ...................................................................................................................... i
Lời cảm ơn ......................................................................................................................... ii
Mục lục ........................................................................................................................... iii
Danh mục chữ viết tắt……………………………………………………………………….…………………….v
Danh mục bảng ................................................................................................................. vi
Trích yếu luận văn .......................................................................................................... viii
Thesis abstract ................................................................................................................... x
Phần 1. Mở đầu ............................................................................................................... 1
1.1.

Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................... 1

1.2.

Mục tiêu đề tài .................................................................................................... 2

1.3.

Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 2

1.4.

Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học hoặc thực tiễn của đề tài................... 3

Phần 2. Tổng quan tài liệu ............................................................................................. 4
2.1.

Tổng quan về Probiotic ....................................................................................... 4

2.1.1.

Định nghĩa Probiotic ........................................................................................... 4

2.1.2.

Cơ chế tác động của Probiotic trên gia cầm ....................................................... 4

2.1.3.

Chế phẩm Probiotic ............................................................................................ 7

2.2.

Hệ tiêu hóa của gà ............................................................................................... 9

2.2.1.

Cấu tạo hệ tiêu hóa và sinh lý tiêu hóa ở gà ....................................................... 9

2.2.2.

Hệ vi khuẩn đường ruột ở gà ............................................................................ 12

2.2.3.

Tác động của hệ vi sinh vật đường ruột đến sức khỏe của vật nuôi ................. 12

2.2.4.

Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng vật nuôi.....................................................14

2.2.5.

Các chỉ tiêu đánh giá sinh trưởng của gia cầm ................................................. 17

2.3.

Bệnh cầu trùng gà ............................................................................................. 17

2.3.1.

Một số đặc điểm gây bênh của Cầu trùng......................................................... 17

2.3.2.

Các loài cầu trùng gây bệnh ở gà ...................................................................... 20

2.3.3.

Một số đặc điểm dịch tễ học ............................................................................. 22

2.3.4.

Triệu chứng lâm sàng và bệnh tích của gà bị bệnh cầu trùng ........................... 24

2.3.5.

Các phương pháp chẩn đoán bệnh cầu trùng gà ............................................... 26

Phần 3. Đối tượng, nội dung và phương pháp nghiên cứu ...................................... 27

iii

download by :


3.1.

Địa điểm nghiên cứu ......................................................................................... 27

3.2.

Thời gian nghiên cứu ........................................................................................ 27

3.3.

Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................... 27

3.4.

Nội dung nghiên cứu......................................................................................... 28

3.5.

Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 29

3.5.1.

Phương pháp và vật liệu nghiên cứu................................................................. 29

3.5.2.

Phương pháp phân tích số liệu .......................................................................... 33

Phần 4. Kết quả và thảo luận....................................................................................... 34
4.1.

Tác dụng của chế phẩm Bio Plus 11 đến các chỉ tiêu sản xuất của gà ............. 34

4.1.1.

Tỷ lệ ni sống của gà thí nghiệm từ sau nở đến 7 tuần tuổi ........................... 34

4.1.2.

Ảnh hưởng của chế phẩm đến tăng trọng của đàn gà thí nghiệm ..................... 36

4.1.3.

Lượng thức ăn thu nhận của gà thí nghiệm ........................................................... 38

4.1.4.

Tỷ lệ chuyển hóa thức ăn (FCR) ....................................................................... 39

4.2.

Tác dụng của chế phẩm Bio Plus 11 đến bệnh cầu trùng gà ...................... 41

4.2.1.

Ảnh hưởng của Bio Plus 11 đến tỷ lệ và cường độ nhiễm theo tuổi trên gà thí
nghiệm .............................................................................................................. 41

4.2.2.

Ảnh hưởng của mùa trong năm đến tác động của Bio Plus 11 đối với mức độ
nhiễm cầu trùng trên gà thí nghiệm .................................................................. 44

4.2.3.

Ảnh hưởng của giống gà đến tác dụng của Bio Plus 11 ................................... 45

4.2.4.

Tác dụng của chế phẩm Bio Plus 11 trong điều trị bệnh cầu trùng gà ............. 47

4.3.

Ảnh hưởng của chế phẩm Bio Plus 11 đến hình thái và kích thước biểu mơ
ruột non gà ....................................................................................................... 48

4.3.1.

Hình thái biểu mơ ruột non gà thí nghiệm ........................................................ 49

4.3.2.

Kích thước lơng nhung biểu mô ....................................................................... 51

Phần 5. Kết luận và kiến nghị ...................................................................................... 56
5.1.

Kết luận ............................................................................................................. 56

5.2.

Kiến nghị........................................................................................................... 57

Tài liệu tham khảo ........................................................................................................... 60

iv

download by :


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa tiếng việt

Cs

Cộng sự

ĐC

Đối chứng

EU

European Union

HQSDTA

Hiệu quả sử dụng thức ăn

LTATN

Lượng thức ăn thu nhận

NT

Ngày tuổi

TA

Thức ăn

TCVN

Tiêu chuẩn Việt nam

TN

Thí nghiệm

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TT

Tuần tuổi

TTTA

Tiêu tốn thức ăn

VSV

Vi sinh vật

WHO

World Health Organization

v

download by :


DANH MỤC BẢNG
Bảng 4.1. Tỷ lệ nuôi sống của gà thí nghiệm ................................................................. 34
Bảng 4.2. Khối lượng cơ thể của đàn gà thí nghiệm ..................................................... 36
Bảng 4.3. Lượng thức ăn thu nhận của gà thí nghiệm ................................................... 38

Bảng 4.4. Tỷ lệ chuyển hóa thức ăn (FCR) .................................................................... 40
Bảng 4.5. Tỷ lệ và cường độ nhiễm cầu trùng theo tuổi trên đàn gà ni thí nghiệm bổ
sung chế phẩm Probiotic Bio Plus 11 ............................................................ 42
Bảng 4.6. Tỷ lệ nhiễm và cường độ nhiễm cầu trùng của gà thí nghiệm theo mùa trong
năm................................................................................................................. 44
Bảng 4.7. Ảnh hưởng của giống đến tác dụng Bio Plus đối với cầu trùng .................... 46
Bảng 4.8. Kích thước lông nhung biểu mô niêm mạc ruột non gà thí nghiệm .............. 52
Bảng 4.9. Kết quả xét nghiệm tìm Oocyst cầu trùng ..................................................... 47

vi

download by :


DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1. Cơ chế kháng vi sinh vật của Bacteriocin.(Cotter et al.,2005). ....................... 7
Hình 3.1. Chế phẩm Biolus 11 với các thông tin về thành phần và tác dụng ................ 29
Hình 3.2. Gà giống được kiểm tra khi đưa vào thí nghiệm ........................................... 29
Hình 4.1. Gà 40 ngày tuổi đang được theo dõi .............................................................. 35
Hình 4.2. Cân khối lượng theo dõi theo trên gà thí nghiệm .......................................... 37
Hình 4.3. Biến động tỷ lệ nhiễm cầu trùng theo tuổi của gà thí nghiệm ....................... 42
Hình 4.4. Sự biến động tỷ lệ nhiễm cầu trùng theo mùa ............................................... 45
Hình 4.5. Tỷ lệ nhiễm và cường độ nhiễm cầu trùng của hai giống gà ......................... 46
Hình 4.6. Tá tràng của gà thuộc nhóm được bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 (trái) và
nhóm đối chứng (phải): (a) áo ngồi; (b) áo cơ (cơ trơn); (c) lớp đêm (d)
lông nhung biểu mô; (e) lịng ruột; x100 HE ................................................. 49
Hình 4.7. Khơng tràng của gà thuộc nhóm được bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 (trái)
và nhóm đối chứng (phải): (a) áo ngồi; (b) áo cơ (cơ trơn); (c) lớp đệm (d)
lông nhung biểu mơ; (e) lịng ruột; x100 HE ................................................. 50
Hình 4.8. Hồi tràng của gà thuộc nhóm được bổ sung chế phẩm Bio Plus 11 (trái) và

nhóm đối chứng (phải): (a) áo ngoài; (b) áo cơ (cơ trơn); (c) lớp đệm (d)
lơng nhung biểu mơ; (e) lịng ruột; x100 HE ................................................. 50
Hình 4.9. Chiều cao và chiều rộng lơng nhung biểu mơ tá tràng .................................. 52
Hình 4.10. Chiều cao và chiều rộng lơng nhung biểu mơ khơng tràng ........................... 53
Hình 4.11. Chiều cao và chiều rộng lông nhung biểu mô hồi tràng ................................ 54
Hình 4.12. Tác dụng hỗ trợ điều trị cầu trùng của Bio Plus 11 ....................................... 48

vii

download by :


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Tên tác giả: Phạm Vũ Lực
Tên luận văn: Đánh giá tác dụng phòng bệnh cầu trùng của Probiotic chứa vi khuẩn
dạng bào tử trên gà lông màu.
Chuyên ngành: Thú y

Mã số: 60 64 01 01

Cơ sở đào tạo: Học Viện Nơng Nghiệp Việt Nam
1. Mục đích nghiên cứu
+ Đánh giá tác dụng probiotic dạng bào tử trong chế phẩm Bio Plus 11 đến năng
suất chăn nuôi trên gà thịt lông màu.
+ Đánh giá ảnh hưởng của tuổi, giống gà, thời gian trong năm đến tác dụng của
probiotic đối với cầu trùng.
+ Xác định tác dụng của Bio Plus 11 phối hợp với kháng sinh trong điều trị
cầu trùng.
Đây là cơ sở khuyến cáo sử dụng chế phẩm này trong chăn ni gà an tồn sinh
học và bền vững.

2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp bố trí thí nghiệm là một nhân tố đánh giá tác dụng của chế phầm
Bio Plus 11 đến các chỉ tiêu năng suất và ảnh hưởng ngược lại của các yếu tố bên ngoài
đến tác dụng của chế phẩm.
- Phương pháp xét nghiệm phân tìm Oocyst cầu trùng
- Phương pháp thường quy làm tiêu bản vi thể nhuộm HE
- Kích thước lơng nhung được đo bằng phần mềm Infinity Analysis trên kính
hiển vi Kniss MBL-2000T (Olympus, Japan).
3. Kết quả nghiên cứu chính
- Sau 7 tuần thí nghiệm, chế phẩm Bio Plus 11 làm tăng tỷ lệ nuôi sống 1,96 %
; làm tăng các chỉ số sinh trưởng tích lũy 29,32 g/con; tăng lượng thức ăn thu nhận trung
bình trong cả 7 tuần là 0,45 g/con/ngày so với đối chứng và làm giảm hệ số chuyển hóa
thức ăn từ 2,07 cịn 2,05.
- Bio Plus 11 làm giảm tỷ lệ và cường độ nhiễm, đặc biệt tỷ lệ cường độ nhiễm
cầu trùng với cường độ +++ và ++++ trong giai đoạn từ 8- 12 tuần tuổi và rõ nhất vào
mùa hè. Giống gà không ảnh hưởng đến tác dụng của chế phẩm đối với nguy cơ nhiễm
cầu trùng.

viii

download by :


- Chế phẩm làm tăng tính tồn vẹn của biểu mô ruột non; làm tăng chiều cao
lông nhung biểu mô tá tràng (tăng 34,51%) và không tràng ( tăng 28,73%%). Chiều cao
lông nhung hồi tràng không thay đổi dưới tác dụng của chế phẩm.
- Để điều trị bệnh cầu trùng, phối hợp Bio Plus 11 với Colicoc có tác dụng tốt
hơn phối hợp Bio Plus 11 và Cocistop.
4. Kết luận
Những kết quả của nghiên cứu này góp phần chứng minh tác dụng có lợi của vi

khuẩn dạng bào tử trong Bio Plus 11 đến chỉ tiêu năng suất chăn nuôi và hỗ trợ điều trị
bệnh cầu trùng trên gà thịt lơng màu. Đây có thể là cơ sở cho việc sử dụng các chế phẩm
chứa bào tử vi khuẩn trong thành phần bổ sung vào thức ăn trong chăn nuôi gà bền vững.

ix

download by :


THESIS ABSTRACT
Author name:

Pham Vu Luc

Thesis title: Evaluation of coccidiosis prevention effects of probiotic containing heat
resistance Bacillus spores in color broiler chickens
Major: Veterinary Medicine
Institution:

Code: 60 64 01 01

Vietnam National University of Agriculture

1. Aims of the research
Assessment of the effects of commercial product Bio Plus 11 containing heat
resistance Bacillus spores on growth parameters, prevalence and intensity of coccidial
infections, small intestinal epithelial histomorphology, and potential treatment efficacy
in some color chicken breeds as background for the product application in sustainable
chicken farming.
2. Methods

- One factor experimental design for assessing the effects of Bio Plus 11 product
on growth parameters.
- Routine methods for microscopic examination of coccidia Oocysts in fecal
samples.
- Routine methods for microscopic examination with HE staining slides.
- Epithelial villum measurements were performed with Infinity Analysis
software using Kniss MBL-2000T microscope (Olympus, Japan).
3. Main results
- Supplement of Bio Plus 11 in drinking water led to an increase of live rate of
chicks (1.96%); higher growth rate, lower feed conversion ratio (FCR) leading to higher
efficacy of feed metabolism of colour broiler chickens.
- Bio Plus 11 supplement led to lower prevalence and intensity of coccidial
infection, especially of chickens from 8 to 12 weeks of age. Chicken breeds did not
affect the efficacy of the supplement.
- The product supplement protected small intestinal epithelia shown in the epithelial
integrity, higher villa in duodenum and jejunum that led to positive effects on nutrition
absorbability of the chickens.
- Combination of Bio Plus 11 and Colicoc had higher effects on coccidial
prevalence than that of Bio Plus 11 and Coccistop.

x

download by :


4. Conclusions
The study proved productive effects of baterial spores in Bio Plus 11 as probiotics
on growth and metabolism parameters and on small intestinal epithelial cells as well as on
coccidial infection and treatment. The results can be considered as additional evidences
for the application of Bacillus spores as in sustainable chicken farming.

xi

download by :


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Trong chăn ni, nâng cao năng suất và giảm chi phí đầu vào để tăng lợi
nhuận luôn là mối quan tâm hàng đầu. Bên cạnh đó, áp dụng giải pháp kỹ thuật
mang tính an tồn, hiệu quả để quản lý về dịch bệnh, nâng cao năng suất và chất
lượng sản phẩm. Một giải pháp phòng và điều trị bệnh cho vật nuôi phổ biến hiện
nay là kháng sinh. Tuy nhiên, việc lạm dụng kháng sinh trong phòng và điều trị
bệnh dẫn đến nhiều ảnh hưởng như tạo sự phát triển của vi khuẩn kháng thuốc,
gây khó khăn cho việc điều trị bệnh, dư lượng thuốc kháng sinh trong cơ thể gia
cầm gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người tiêu dùng.
Ở Việt Nam, để phòng và điều trị bệnh cầu trùng, biện pháp phổ biến là
sử dụng các loại kháng sinh như Toltrazuril, Diclazuril, Amprolium,.... Bệnh cầu
trùng gà thường xuyên xảy ra với tỷ lệ lớn, cường độ nhiễm cao và gây thiệt hại
thông qua tác động làm giảm tỷ lệ sống, giảm khả năng tăng trọng, khả năng tiêu
hóa thức ăn và hấp thu dinh dưỡng, tạo điều kiện cho quá trình nhiễm vi khuẩn,
virus, nấm và các ký sinh trùng khác dẫn đến làm tăng chi phí phịng và điều trị
bệnh. Vấn đề đặt ra là biện pháp giảm mắc bệnh Cầu trùng, giảm chi phí phịng
và điều trị bệnh, hạn chế được sử dụng kháng sinh, tăng năng suất và chất lượng
thịt. Các giải pháp đi kèm kháng sinh là sử dụng axit hữu cơ, thảo mộc, probiotic,
prebiotic và các biện pháp an toàn sinh học khác.
Trong chăm sóc và ni dưỡng gà thịt, tăng cường sức khoẻ hệ tiêu hố
của vật ni thơng qua những tác động tới hệ vi sinh vật đường ruột được coi là
một giải pháp hữu hiệu. Hệ vi sinh vật đường ruột của gia cầm phong phú cả về
chủng loại và số lượng. Những biến động về thành phần, số lượng các loài vi

sinh vật đường ruột là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến những rối
loạn trong quá trình tiêu hoá và hấp thu của gia cầm. Bởi vậy, việc sử dụng các
biện pháp kỹ thuật thông qua thức ăn và nuôi dưỡng nhằm tạo nên sự cân bằng
tối ưu giữa các loài vi sinh vật đường ruột theo hướng có lợi cho vật chủ đã và
đang được các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm.
Bằng mọi biện pháp để cải thiện quan hệ cân bằng giữa các nhóm vi
khuẩn có lợi và hại trong đường tiêu hóa của gia súc, gia cầm. Trong đó biện
pháp cổ điển được ứng dụng rộng rãi từ những năm 1950 của thế kỷ trước là sử

1

download by :


dụng kháng sinh liều thấp; tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh trong thức ăn chăn
nuôi ngày càng hạn chế tại nhiều quốc gia, đầu tiên ở Thụy Điển vào năm 1986,
tiếp theo là Đan Mạch (năm 2000), Liên minh Châu Âu (năm 2006) và Mỹ (năm
2007). Chính vì vậy, yêu cầu tìm ra các giải pháp thay thế kháng sinh đã ngày
càng trở nên cần thiết hơn.
Một trong những giải pháp nâng cao hiệu quả trong phòng bệnh, điều trị
cũng như phục hồi sức khỏe cho gà mắc Bệnh Cầu trùng hiện nay là bổ sung
thêm Probiotic. Bổ sung Probiotic nhằm hướng tới các mục đích: Cân bằng hệ vi
sinh vật đường ruột, ức chế sự phát triển các vi sinh vật gây bệnh; góp phần phục
hồi các tổn thương đường tiêu hóa, tăng cường tiêu hóa và hấp thu thức ăn. Tuy
nhiên, hiệu quả khi sử dụng Probiotic còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Dòng sản
phẩm Probiotic thường được sử dụng hiện nay là các vi khuẩn sống. Tuy nhiên,
nhiều nghiên cứu chứng minh những hạn chế của chúng như: Các vi khuẩn sống
có thể bị chết do tác động của pH thấp ở dạ dày; chưa có xác định được vi khuẩn
có bị đột biến khi bổ sung vào hệ tiêu hóa; khả năng chịu nhiệt và các tác động lý
hóa của vi khuẩn sống kém sẽ làm giảm số lượng vi khuẩn vào tới đường ruột.

Để khắc phục được những hạn chế trên, chế phẩm sinh học, trong đó có
chế phẩm Bio Plus 11 chứa vi sinh vật ở dạng bào tử, có khả năng tồn tại ở nhiệt
độ cao và các tác nhân lý hóa khác, chịu được pH thấp trong dạ dày, giữ được
tính tồn vẹn và số lượng trong q trình bảo quản ở nhiệt độ phòng. Tuy nhiên,
tác động của các chế phẩm bổ sung chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố trong đó có
yếu tố thuộc về bản thân vật ni như lồi, giống, sức khỏe của vật ni, kháng
sinh và hóa chất. Xác định được các ảnh hưởng của chế phẩm khi được bổ sung
trong phòng và hỗ trợ điều trị bệnh sẽ là cơ sở khuyến cáo cho người chăn ni
và nhà cung cấp. Chính vì sự cấp thiết đó, chúng tơi thực hiện đề tài: “Đánh giá
tác dụng phòng bệnh cầu trùng của Probiotic chứa vi khuẩn dạng bào tử trên
gà thịt lông màu”.
1.2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
Đánh giá tác dụng của probiotic dạng bào tử trong chế phẩm Bio Plus 11
đến các chỉ tiêu năng suất và hiệu quả phòng bệnh cầu trùng của chế phẩm theo
tuổi, theo giống gà, theo thời gian và kháng sinh phối hợp trên gà thịt lông màu .
1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đề tài được nghiên cứu ảnh hưởng của chế phẩm Bio Plus 11 đến bệnh cầu

2

download by :


trùng trên đối tượng là gà thịt lông màu nuôi thí nghiệm với các giống gà như gà
lai chọi, gà Lạc thủy, gà Mía × Phượng. Thời gian nghiên cứu trong 1 năm từ
tháng 6/2016 đến tháng 6/2017 tại trang trại Nghĩa Hương – Thái Nguyên và
trang trại thực nghiệm của Đại học Nơng Lâm Bắc Giang.
1.4. NHỮNG ĐĨNG GĨP MỚI, Ý NGHĨA KHOA HỌC HOẶC THỰC
TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
Đề tài đã đánh giá được hiệu quả của bổ sung probiotic dạng bào tử trong

phòng bệnh cầu trùng trên gà, góp phần giảm mắc bệnh cầu trùng trên gà và hạn
chế sử dụng kháng sinh trong phòng và điều trị bệnh cầu trùng gà hiện này.

3

download by :


PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1.TỔNG QUAN VỀ PROBIOTIC
2.1.1. Định nghĩa Probiotic
Từ “probiotic” có nghĩa là “dành cho cuộc sống”. Theo nghĩa gốc, “biotic”
hay “biosis” từ chữ “life” là đời sống, và “pro” là thân thiện, nên probiotic có thể
hiểu theo nghĩa cái gì thân thiện với đời sống con người. Thuật ngữ probiotic
được Parker đề nghị sử dụng lần đầu tiên vào năm 1974 để chỉ “những vi sinh vật
và những chất làm cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột” (Fuller, 1989). Từ đó đến
nay thuật ngữ probiotic đã được cả thế giới sử dụng để chỉ những chế phẩm vi
sinh vật sống hữu ích khi được đưa vào cơ thể động vật thông qua thức ăn hoặc
nước uống tạo nên những ảnh hưởng có lợi cho động vật. Theo tổ chức Y tế thế
giới (WHO, 2001): “Probiotic là các vi sinh vật sống khi được đưa vào một
lượng cần thiết vào cơ thể sẽ đem lại hiệu quả có lợi cho cơ thể”.
2.1.2. Cơ chế tác động của Probiotic trên gia cầm
Cơ chế tác động của probiotic trên gia cầm bao gồm:
+ Duy trì sự ổn định hệ vi sinh vật đường ruột bằng cạnh tranh loại trừ cạnh tranh vị trí bám dính và đối kháng;
+ Điều chỉnh quá trình trao đổi chất bằng gia tăng hoạt tính của các
enzyme tiêu hóa và làm giảm hoạt tính enzyme của các vi sinh vật có hại cũng
như vi sinh vật sản sinh amonia;
+ Cải thiện lượng thức ăn thu nhận và tăng cường khả năng hấp thu thức
ăn; (iv) tăng cường sức đề kháng (Kabir, 2009).
2.1.2.1. Duy trì sự ổn định hệ vi sinh vật đường ruột

Probiotic và loại trừ cạnh tranh - hay cạnh tranh vị trí đã và đang được sử
dụng như giải pháp khống chế dịch bệnh trên gia cầm. Sử dụng các vi sinh vật có
lợi trong giai đoạn úm như các probiotics có tác dụng cạnh tranh với vi khuẩn
gây hại cho chăn nuôi gia cầm. Rantala and Nurmi (1973) lần đầu tiên ứng dụng
ý tưởng này để kiểm soát một đợt bùng phát nhiễm Staphylococcus infantis trên
đàn gà thịt ở Phần Lan. Theo các tác giả, liều gây bệnh rất thấp bằng Salmonella
(1 - 10 vi khuẩn/diều gà) đã có khả năng tạo ra nhiễm trùng salmonellosis trên
gà. Thêm vào đó, Các tác giả cũng chứng minh được rằng trong tuần đầu tiên sau
nở là giai đoạn gà mẫn cảm nhất với Salmonella. Việc sử dụng chủng

4

download by :


Lactobacillus đã khơng đủ khả năng để kiểm sốt vi sinh vật gây bệnh, các tác
giả phải đánh giá một nhóm các vi khuẩn đường ruột đã được phân lập từ gà
trưởng thành có khả năng đề kháng với Staphylococcus infantis trước đó. Sử
dụng theo đường uống hỗn hợp này, đã cho kết quả tốt trong việc ức chế
Salmonella. Quy trình này sau đó đã được đặt tên là ngun lý Nurmi hoặc khái
niệm “cạnh tranh loại trừ”. Cơ chế cạnh tranh loại trừ là kết quả của việc cấy vào
gà con 01 ngày tuổi hệ vi sinh vật từ gà trưởng thành. Các thử nghiệm này đã
chứng minh được tầm quan trọng của hệ vi sinh vật đường ruột với sinh trưởng
và sức đề kháng của gà (Nisbet et al., 1998).
Can thiệp cạnh tranh loại trừ là giải pháp hữu hiệu để bảo vệ gà mới nở, gà
con, chim cút, ngỗng và các loại chim cảnh không bị mắc bệnh do Salmonella và
các tác nhân nhiễm trùng qua tiêu hóa khác (Schneitz, 2005).
2.1.2.2. Điều chỉnh q trình trao đổi chất
Những loại vi sinh vật sinh axit lactic được bổ sung vào đường tiêu hóa có
thể làm thay đổi mơi trường đường ruột và cung cấp các loại enzyme, các thành

phần hữu ích khác (Marteau et al., 1993). Việc bổ sung Lactobacillus
acidophilus hoặc hỗn hợp môi trường nuôi cấy Lactobacillus cho gà đã cho thấy
hiệu quả làm tăng hàm lượng amylase sau 40 ngày cho ăn (Jin et al., 2000).Theo
các tác giả sử dụng thể vùi của vi khuẩn có lợi (là hỗn hợp gồm nhiều chủng
Lactobacillus spp và Streptococcus faecium) cho thấy sự gia tăng của các men
phân giải đường có hoạt tính trên ruột non lợn con. Quần thể lactobacilli trên
ruột non có thể đã tiết enzyme, dẫn đến làm tăng amylase hoạt tính (Duke, 1977).
Nó cũng xác nhận lợi khuẩn có thể thay đổi pH đường tiêu hóa và hệ vi sinh vật
bình thường của đường ruột (enzym có hoạt tính và phân giải các chất dinh
dưỡng (Dierck, 1989). Hơn nữa, vi khuẩn probiotic có thể tham gia vào việc cải
thiện sức khỏe đàn gà bằng cách làm giảm sản sinh ammonia trong đường ruột
(Chiang et al.,1995). Vi sinh vật có lợi là một khái niệm phổ thơng và các sản
phẩm có chứa nấm men, vi khuẩn hoặc cả 02 loại này, có thể kích thích khả năng
của vi sinh vật trong việc biến đổi môi trường đường ruột có lợi cho sức khỏe và
cải thiện hiệu quả sử dụng thức ăn (Dierck, 1989).
2.1.2.3. Cải thiện lượng thức ăn thu nhận và tăng cường khả năng hấp thu
chất dinh dưỡng
Cơ chế của vi sinh vật có lợi trong cải thiệu quả sử dụng thức ăn bao gồm
sửa đổi hệ vi sinh vật đường ruột, tăng cường sự phát triển của vi khuẩn yếm

5

download by :


khí khơng có hại và vi khuẩn gram dương sản sinh acid lactic, hydrogen
peroxide, ức chế sự phát triển của vi sinh vật có hại, và thúc đẩy q trình tiêu
hóa và tối ưu dinh dưỡng (Yeo et al., 1977). Cũng vì vậy, một trong tác dụng
chính của việc sử dụng vi sinh vật có lợi bao gồm cải thiện sức sinh trưởng
(Yeo et al., 1977), giảm tỷ lệ chết (Kumprecht et al., 1998), và cải thiện tỷ lệ

chuyển hóa thức ăn (Yeo et al., 1977 ). Những kết quả nghiên cứu này cũng
phù hợp với các nghiên cứu được thực hiện trước đây bởi Tortuero and
Fernandez (1995), khi bổ sung lợi khuẩn trong khẩu phần đã giúp gia tăng tỷ
lệ chuyển đổi thức ăn hữu hiệu.
2.1.2.4. Tăng cường sức đề kháng
Vi sinh vật sau được đưa vào trong đường ruột vật ni tác động tới sự
hình thành đáp ứng miễn dịch (Mc Cracken et al., 1999). Cơ chế chính xác
miễn dịch trung gian của vi khuẩn probiotic chưa được hiểu rõ. Tuy nhiên
nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng vi khuẩn probiotic đã kích thích một tập hợp
nhiều loại các tế bào miễn dịch khác nhau để tạo ra cytokines, dẫn tới sự tham
gia vào vai trò của trong việc nhận diện và các đáp ứng miễn dịch
(Christensen, 2002). Sự kích hoạt tế bào đơn nhân ngoại biên ở người với
Lactobacillus rhamnosus chủng GG trong điều kiện in vitro đã xác nhận việc
tạo ra interleukin 4 (IL-4), IL-6, IL-10, tumor necrosis factor alpha, và gamma
interferon. Nhiều nghiên cứu khác cũng xác nhận tác dụng đến Th2 cytokines,
ví dụ như IL-4 và IL-10, dưới tác dụng của lactobacilli (Christensen et al.,
2002). Kết quả của việc sản sinh Th2 cytokines là sự hình thành của lympho B
và các immunoglobulin, những yếu tố cần thiết để hình thành nên kháng thể.
Sự hình thành IgA yếu tố miễn dịch tại chỗ là đáp ứng phụ thuộc vào các loại
cytokines khác như các nhân tố gây chuyển dạng - transforming growth factor
β (Lebman, 1999). Tầm quan trọng, chủng loại của các lactobacilli đều có khả
năng tạo ra transforming growth factor β, mặc dù ở các mức độ khác nhau. Vi
sinh vật có lợi mà đặc biệt là lactobacilli, có thể giúp kích hoạt hệ thống
phòng thủ miễn dịch của gà (Kabir et al., 2004).
Probiotic làm giảm số lượng vi khuẩn gây bệnh để ngăn chặn các mầm
bệnh bằng cách tiết ra các chất kháng khuẩn ức chế cả vi khuẩn Gram dương và
Gram âm. Đó là các acid hữu cơ như: Acid lactic, acid acetic…và đặc biệt là
Bacteriocin - nhóm peptide hay protein được tổng hợp nhờ ribosome có hoạt tính
kháng vi sinh vật (Hình 2.1).

6

download by :


Những hợp chất này có thể làm giảm khơng chỉ những sinh vật mang
mầm bệnh mà còn ảnh hưởng đến sự trao đổi chất của vi khuẩn và sự tạo ra các
độc tố. Điều này được thực hiện bằng cách giảm pH đường ruột thông qua sự tạo
ra các axit béo đơn giảm dễ bay hơi, chủ yếu là axit acetic, axit propionic và axit
butyric, nhất là axit lactic.

Hình 2.1. Cơ chế kháng vi sinh vật của Bacteriocin
Nguồn: Cotter et al.(2005)

Bacteriocin class I (đại diện: nisin của Lactococcus lactis), gắn vào lớp
lipid II, ngăn cản sự vận chuyển các tiểu đơn vị peptiddoglycan từ tế bào chất
đến vách tế bào, do đó ngăn cản tổng hợp vách tế bào hoặc bám vào lớp lipid II,
các phân tử nisin tạo lỗ xuyên màng tế bào dẫn đến tiêu bào. Bacteriocin class II
(đại diện là sakacin của Lactobacillus sake) là các peptide lưỡng tính có khả năng
xun màng tế bào tạo kênh, lỗ trên màng. Bacteriocin class III (còn gọi là
bacteriolysin như lysostaphin), protein không bền nhiệt, tác động trực tiếp lên
vách tế bào đích.
2.1.3. CHẾ PHẨM PROBIOTIC
2.1.3.1. Thành phần của chế phẩm probiotic
Probiotic dùng trong chăn nuôi hiện nay thường chứa (1) từ 2 chủng vi
sinh vật: Bào tử họ Bacillus, họ Lactobacillus và một vài chủng nấm men

7

download by :

Saccharomyces cerevisiae, một số loại vitamin A, E, B1 và các chất khác như
Folic acid, Niacin, Lactose, Protease, Amylase, Lipase, β-Glucanase, Xylanase,
Dextrose; (2) môi trường chứa các chủng vi sinh vật nuôi cấy và các sản phẩm
lên men của chúng (Timmerman et al., 2006).
Vì vậy các chế phẩm có chứa số lượng các tế bào VSV sống và các sản
phẩm của quá trình lên men. Quá trình lên men tùy thuộc vào chủng VSV để sản
xuất và điều kiện nuôi cấy chúng. Nhưng có thể nằm trong 4 thành phần:
Sinh khối tế bào: Chất dinh dưỡng nội bào: Protein, peptid, axit amin,
vitamin, axit nucleic và chất dinh dưỡng ngoại bào: Polisaccharide,
oligosaccharide có tác dụng làm chất dinh dưỡng cho VSV có ích trong ruột và
tăng phản ứng miễn dịch.
Chất chuyển hóa ngoại bào: Hợp chất có hương thơm tăng vị ngon của
thức ăn; hợp chất kích thích tăng trưởng khơng xác định và một số Nucleotid có
vai trị quan trọng tăng khả năng miễn dịch.
Thành phần biến đổi của cơ chất:Trong trường hợp mơi trường lên men
có bột ngũ cốc, VSV sẽ lên men làm biến đổi thành phần polysaccharide peptid
trong ngũ cốc thành các chuỗi oligo – saccharid và peptid nhỏ hơn.
Enzyme: Lên men hình thành các enzyme gồm: Amylaza, catalaza,
lactaza, lipaza, proteaza… tăng khả năng tiêu hóa hấp thu thức ăn.
2.1.3.2. Tiêu chuẩn lựa chọn chủng vi sinh vật probiotic
Các chủng vi sinh vật phải an toàn cho q trình sản xuất và ứng dụng, có
khả năng sống sót và chiếm lĩnh (colonization) trong đường tiêu hóa vật chủ
(Bernardo and Vermouth, 2013).
(i) Tính bám dính trên bề mặt đường tiêu hóa hoặc các tế bào biểu mơ:
Các chủng probiotic phải bám dính được vào thành ruột non, khu trú tốt trong
đường tiêu hố và sinh sơi nảy nở. Khả năng bám dính được xem là một yêu cầu
quan trọng để tăng khả năng ức chế vi sinh vật gây bệnh, bảo vệ biểu mô và tăng
khả năng miễn dịch của vật chủ (Czerucka and Rampal, 2002). Đặc tính này làm

tăng khả năng cạnh tranh của các chủng probiotic với các vi sinh vật bất lợi khác.
(ii) Hoạt tính kháng khuẩn chống lại các vi khuẩn gây bệnh: Lựa chọn
được các chủng có khả năng sản sinh các chất kháng khuẩn là đặc tính quan
trọng nhất trong phát triển probiotic. Các chủng probiotic cần có hoạt tính ức chế
vi khuẩn gây bệnh như E. coli, Salmonella và Campylobacteria (B.Kosin and

8

download by :


S.K.Rakshit, 2006). Hoạt tính kháng khuẩn của chúng có thể theo nhiều cơ chế
khác nhau như: Sản sinh ra các chất Bacteriocin; Làm giảm độ pH bởi tạo ra axit
lactic; tạo ra H2O2; làm giảm độc tố theo các cơ chế khác nhau; làm giảm sự bám
dính của các vi khuẩn gây bệnh trên bề mặt và cạnh tranh dinh dưỡng với các vi
khuẩn gây bệnh.
(iii) Khả năng tồn tại trong môi trường axit dạ dày: Các chủng vi sinh vật
được coi như là nguồn probiotic phải tồn tại được trong điều kiện pH 2-3. Hiện nay
các công ty đã khuyến cáo dùng vỏ bọc với chế phẩm probiotic nhằm tăng khả năng
sống của vi khuẩn probiotic khi đi qua xoang miệng và dạ dày (Shah et al., 2000).
(iv) Khả năng chịu muối mật: Thông thường, muối mật trong dịch tiêu hoá
của động vật dao động 1-3%. Để tồn tại và phát triển, các chủng probiotic phải có
khả năng tồn tại và phát triển với nồng độ muối mật ≥ 2%, ngoài ra một số chủng
probiotic (nấm men Bacillus và Lactobacillus) có khả năng sinh enzym tiêu hố
như amylaza, xenlulaza và proteaza, lipaza và phytaza có vai trị làm tăng khả
năng tiêu hoá thức ăn và hấp thu chất dinh dưỡng của vật chủ (Shah et al., 2000)
2.2. HỆ TIÊU HĨA CỦA GÀ
2.2.1. Cấu tạo hệ tiêu hóa và sinh lý tiêu hóa ở gà
2.2.1.1. Cấu tạo đại thể và đặc điểm tiêu hóa
Hệ tiêu hóa của gia cầm gồm ống tiêu hóa và các tuyến tiêu hóa lớn. Ống

tiêu hóa gồm: Miệng, hầu, thực quản, dạ dày (dạ dày tuyến và dạ dày cơ), phần
ruột trước (ruột non), ruột sau (ruột già bao gồm cả hai manh nang) mở ra ở ổ
nhớp. Các tuyến tiêu hóa lớn có gan và tụy. Mỗi đoạn có cấu tạo phù hợp với
chức năng.
Hệ tiêu hóa ở gà có cấu tạo khá đặc biệt để thích nghi với thức ăn là thực
vật và xoang miệng hẹp, khơng có răng. Thức ăn được đưa vào diều, một đoạn
phình to của thực quản, là nơi chứa thức ăn và nhào trộn với dịch tiết để làm
mềm thức ăn và chuyển thức ăn xuống dạ dày tuyến. Một trong cấu tạo đặc biệt
khác trong hệ tiêu hóa ở gà đó là dạ dày cơ có thành cơ chắc khỏe, là nơi nghiền
nát thức ăn trước khi được đưa tới tá tràng. Enzyme đươc dạ dày tuyến tiết ra làm
tăng hiệu quả tiêu hóa. Đặc biệt, để tăng hiệu quả tiêu hóa cơ học, gà cịn ăn
thêm những hạt sỏi nhỏ, đó là cách tăng ma sát cơ học giúp thức ăn thực vật bị
nghiền nhỏ thành những mảnh vụn li ti để q trình tiêu hóa ở ruột diễn ra hiệu
quả. So với tất cả các động vật ăn thực vật, gà là nhóm động vật có phương thức

9

download by :


tiêu hóa khá đặc biệt, thời gian tồn tại của thức ăn tại diều và dạ dày của gà khá
lâu so với các phần cịn lại trong ống tiêu hóa. Ở phần đầu của ống tiêu hóa, pH
thấp đã ức chế sự phát triển của nhiều vi sinh vật. Đây cũng là một vấn đề khó
khăn khi đưa các loại probiotic là các tế bào sinh dưỡng vào trong ống tiêu hóa
của gà vì có thể số tế bào probiotic vượt qua được dạ dày với nồng độ không đủ
lớn để phát huy tác dụng. Lượng axít hữu cơ tiết ra trong ống tiêu hóa với nồng
độ cao làm cho pH ở các phần đầu ống tiêu hóa thấp, điều này khẳng định rằng
các axít hữu cơ có vai trị trực tiếp quyết định đến hệ vi khuẩn đường ruột, làm
giảm các vi nhuẩn gây bệnh và kiểm soát các quần thể chủ yếu cạnh tranh chất
dinh dưỡng đối với gà. Đây cũng chính là cơ sơ để các nhà nghiên cứu đánh giá

về tác động của các axit hữu cơ cũng như các vi khuẩn sinh axit đối với việc
kiểm soát mầm bệnh ở gà.
Tá tràng là nơi thức ăn chịu tác dụng của enzyme và mật. Cấu tạo của ruột
non với niêm mạc lượn sóng có nhiều nhung mao đã làm tăng diện tích bề mặt
hấp thụ lên nhiều lần. Cũng giống như đa số các động vật ăn thực vật khác, ruột
của gà dài và có đơi manh tràng lớn. Thời gian tồn tại của hỗn dịch tiêu hóa ở tá
tràng là khá lớn, với thành phần chất dinh dưỡng đa đạng, pH trung tính, đây có
thể sẽ là điều kiện thuận lợi để cho vi sinh vật gây bệnh cũng như các vi sinh vật
có lợi phát triển. Gà có đơi manh tràng lớn cũng là nơi khu trú của nhiều loài vi
sinh vật. Tuy nhiên, đây khơng phải là cơ quan tiêu hóa quan trọng giống như
manh tràng ở thỏ (manh tràng được coi là dạ dày thứ hai). Chức năng của manh
tràng được cho là có liên quan đến sự biến đổi các thành phần thức ăn chưa tiêu
hóa ở ruột non cùng chức năng hấp thu nước, glucose và các axit béo. Trực tràng
là một đoạn ngắn thơng với hậu mơn, nơi có pH kiềm và cũng là nơi đoạn vi
khuẩn cư trú và hoạt động mạnh mẽ.
2.2.1.2. Cấu tạo vi thể ruột non
Thành ống tiêu hóa đi từ trong ra ngồi có 3 lớp áo: Lớp niêm mạc, lớp áo
cơ, lớp áo ngồi.
Ruột non giữ vai trị quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn. Đồng thời là
nơi hấp thu chủ yếu các chất dinh dưỡng. Cấu trúc vi thể các đoạn của ống tiêu
hóa phù hợp với chức năng của mỗi đoạn. Các chức năng chính gồm tiết dịch
tiêu hóa biến đổi thành phần phân trong thức ăn và hấp thu các chất dinh dưỡng.
Những nếp gấp, lông nhung và riềm hút trong niêm mạc ruột đảm nhận chức
năng quan trọng này. Số lượng lông nhung ở tá tràng nhiều hơn so với không

10

download by :

tràng và hồi tràng. Lơng nhung làm tăng diện tích bề mặt của ruột non lên 10 lần
và cách nhau bởi những rãnh hẹp.Vi nhung là sự biến đổi phần đỉnh của màng
nguyên chất của tế bào biểu mô phủ trên bề mặt lơng nhung, làm tăng diện tích
hấp thu của ruột non lên 20 lần.
Lớp niêm mạc:
Lớp biểu mô niêm mạc: Biểu mô phủ lông nhung ruột thuộc loại biểu mơ
phủ đơn trụ, có riềm hút và được cấu tạo bởi ba loại tế bào:
Những tế bào mâm khía (tế bào hấp thu): Tế bào hình trụ, nhân bầu dục,
đỉnh tế bào có những khía dọc do bào tương tạo thành gọi là những vi nhung. Vi
nhung dài 1-1.5 µm và có đường kính 0.1 µm.
Tế bào đài: Nằm xen giữa những tế bào mâm khía. Đây là những tế bào
phần giữa phình to, hai đầu thon lại.
Tế bào ưa crơm và ưa bạc: Có dạng một cái chai, đáy nằm trên đáy của
biểu mô. Thường gặp tế bào này ở phần đỉnh lông nhung.
Lớp đệm: Được cấu tạo bởi tổ chức liên kết có nhiều lưới sợi, đại thực
bào, lâm ba cầu. Ngồi ra, trong lớp đệm cịn có nang lympho chiếm cả chiều cao
niêm mạc và xuống cả phần dưới niêm mạc. Một vài nơi nang lympho tập họp lại
thành mảng (mảng Payer).
Lớp cơ niêm: Cấu tạo bởi tổ chức cơ trơn gồm lớp cơ vòng bên trong và
lớp cơ dọc bên ngoài.
Lớp hạ niêm mạc:
Là tổ chức liên kết mềm chứa nhiều mạch quản, thần kinh và nang lympho.
Trong lớp đệm và tầng dưới niêm mạc ruột non có hai loại tuyến: Tuyến
Lieberkuhn và tuyến Brunner. Tuyến Lieberkuhn là tuyến ống đơn, thành của
tuyến được cấu tạo từ tế bào hấp thu, tế bào đài và tế bào nội tiết đường ruột
được thấy ở tất cả các đoạn ruột và nằm trong niêm mạc. Tuyến Brunner ở tá
tràng, ở tầng niêm mạc và tầng dưới niêm mạc.
Lớp áo cơ:
Cấu tạo lớp áo cơ là tổ chức cơ trơn. Lớp cơ vịng phía trong dày, lớp cơ
dọc phía ngồi mỏng. Giữa hai lớp có tổ chức liên kết thần kinh và mạch quản.

Lớp áo ngoài:

11

download by :


Lớp áo ngoài là tổ chức liên kết.
Như vậy, khi bổ sung sản phẩm probiotic vào thức ăn có thể làm thay đổi
cấu trúc lông nhung. Số lượng lông nhung được tăng lên và được bảo vệ, tránh
các tác động từ các vi khuẩn có hại. Từ đó làm tăng khả năng chuyển hóa và hấp
thu thức ăn.
2.2.2. Hệ vi khuẩn đường ruột ở gà
Vi khuẩn đường ruột đóng vai trị quan trọng đối với sức khỏe thơng qua
các tác động của nó tới hình thái ruột, dinh dưỡng, sinh bệnh học của các bệnh
thường gặp và các đáp ứng miễn dịch. Hệ vi khuẩn đường ruột có khả năng
chống xâm lấn của các mầm bệnh trong đường ruột và kích hoạt các đáp ứng
miễn dịch.
Các nghiên cứu về hệ vi khuẩn trong đường tiêu hóa của gà ngày càng
được chú ý. Các vi khuẩn dễ nuôi cấy chiếm ưu thế trong manh tràng, đa số là
các vi khuẩn kỵ khí bắt buộc, với mật độ 1011/ g trọng lượng. Ít nhất có 38 loại
vi khuẩn kỵ khí khác nhau đã được phân lập từ manh tràng của gà và chúng bao
gồm nhiều chủng khác nhau. Mead đã tìm thấy các cầu khuẩn gram dương như
Peptostreptococcus chiếm 28% tổng vi khuẩn có thể ni cấy, các nhóm khác
bao gồm Bacteroidaceae (20%), Eubacterium spp, (16%),…. Tuy nhiên, các
nghiên cứu về mặt sinh học thông qua nuôi cấy đã cho ra những kết quả không
đồng nhất. Việc áp dụng các kỹ thuật sinh học phân tử trong điều tra sinh thái
học vi khuẩn trong hệ tiêu hóa của gà đã được tiến hành trong những năm gần
đây. Netherwood et al. (1999) đã theo dõi đáp ứng của hệ vi khuẩn sau khi bổ
sung Probiotic. Apajalahti et al. (2001) đã phân tích sự khác biệt về hệ vi khuẩn

manh tràng do chế độ ăn bằng cách sử dụng nhận dạng tỷ lệ G+C trong các trình
tự của 16S rRNA. Họ đã chỉ ra rằng phần lớn các gen phát hiện không phải là từ
các vi khuẩn đã biết rõ. Các kết quả nghiên cứu ngày đã được xác nhận bởi Gong
et al. (2002) và Zhu et all. Các tác giả cho thấy một số trình tự trong 16S rDNA
từ quần thể vi khuẩn manh tràng có trình tự tương đồng thấp với các gen của các
vi khuẩn đã biết.
2.2.3. Tác động của hệ vi sinh vật đường ruột đến sức khỏe của vật ni
Trong các cơ chế bảo vệ nói chung, hệ thống miễn dịch, với các phản ứng
đặc hiệu và không đặc hiệu, giúp chống lại các vi sinh vật gây bệnh. Bên cạnh sự
hấp thụ các chất dinh dưỡng, đường tiêu hóa cịn đóng vai trị quan trọng như là
cơ quan miễn dịch lớn nhất trong cơ thể. Do đó, nó là hệ thống bảo vệ và là hàng

12

download by :


rào quan trọng chống lại sựu xâm nhập của các tác nhân gây bệnh. Hệ vi sinh vật
đường ruột cũng được coi là một trong các yếu tố chống lại các tác nhân gây bệnh.
Tuy nhiên, mật độ vi sinh vật ở các đoạn khác nhau của đường tiêu hóa
(dạ dày; tá tràng;không tràng, hồi tràng và ruột già) ở loài động vật dạ dày đơn
rất khác nhau, khoảng 101-103; 101-104; 105-108 và 109-1012 cfu/ml chất chứa
tương ứng (Jans, 2005). Sức khỏe của vật nuôi phụ thuộc vào 3 yếu tố chính:
Trạng thái sinh lý của vật chủ, khẩu phần thức ăn và hệ vi sinh vật. Các yếu tố này
chịu tác động của môi trường, của các stress và tác động qua lại lẫn nhau. Trong số
các nhân tố trên, hệ vi sinh vật đường tiêu hóa đóng vai trò trung tâm, chỉ một biến
động bất lợi của một trong hai yếu tố còn lại cũng ảnh hưởng xấu tới hệ vi sinh vật.
Sự cộng sinh của các loài vi sinh vật trong đường tiêu hố của vật ni (chủ yếu là
trong ruột) tạo nên một hệ sinh thái mở và mối cân bằng của quần thể vi sinh vật
được xác lập chỉ một thời gian rất ngắn sau khi sinh (Jans, 2005).

Có nhiều quan điểm khác nhau về mối tương quan cân bằng của hệ vi sinh
vật ruột. Theo Jans (2005), để đánh giá trạng thái cân bằng, các vi sinh vật ruột
được chia thành 3 nhóm (1) nhóm chủ yếu (main flora) gồm các vi khuẩn kị khí
(Clostridium; Lactobacillus; Bifidobacteria; Bacteroides, Eubacteria); (2) nhóm
vệ tinh (Satellite flora), gồm chủ yếu là Enterococcus và E. coli, và (3) nhóm cịn
lại (Residual flora) gồm các vi sinh vật có hại như Proteus, Staphylococcus và
Pseudomonas… Một quần thể vi sinh vật được coi là cân bằng khi tỷ lệ của các
nhóm dao động trong khoảng 90; 1,0 và 0,01% tương ứng. Trạng thái mà các
nhóm này hình thành một tỷ lệ 90:1:0,01 được gọi là trạng thái “eubiosis” sự
chung sống có lợi giữa các vi khuẩn với nhau và với vật chủ). Ở trạng thái
“eubiosis”, vật chủ cung cấp các điều kiện sống lý tưởng như nhiệt độ ổn định,
pH trung tính, dinh dưỡng và sự đào thải các chất chuyển hóa. Đổi lại, hệ vi sinh
vật sẽ mang lại lợi ích cho vật chủ thơng qua tăng cường tiêu hóa các chất dinh
dưỡng, giải độc, tổng hợp các vitamin nhóm B và vitamin K, loại trừ các vi sinh
vật có hại, tăng cường đáp ứng miễn dịch của vật chủ. Sự cân bằng của hệ vi sinh
vật trong đường tiêu hóa bị tác động bởi một số nhân tố vô sinh và hữu sinh như:
Sinh lý vật chủ, khẩu phần thức ăn và cơ cấu nội tại của bản thân hệ vi sinh vật.
Thức ăn là nền dinh dưỡng cơ bản của vi sinh vật, bởi vậy sự thay đổi thành phần
khẩu phần, thức ăn không đảm bảo vệ sinh, phương pháp cho ăn không hợp lý...
đều làm tổn hại đến trạng thái cân bằng hệ vi sinh vật ruột. Tương tự như vậy,
các chất bài tiết của hệ tiêu hóa (dịch mật, các enzym, chất đệm và chất nhầy...)

13

download by :