Bồi dưỡng ý thức pháp luật cho thanh niên thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn hiện nay

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Ý thức pháp luật là một trong những hình thái của ý thức xã hội
bên cạnh ý thức chính trị, ý thức khoa học, ý thức thẩm mỹ, ý thức đạo
đức.v.v…Ý thức xã hội là tổng thể những quan điểm, quan niệm, tư
tưởng, hành vi thịnh hành trong xã hội về pháp luật, là thái độ tình cảm,
sự đánh giá của con người đối với pháp luật cũng như đối với hành vi
pháp luật của các chủ thể trong xã hội.Ý thức pháp luật của mỗi người
có vai trị rất quan trọng trong việc thực hiện pháp luật và bảo vệ pháp
luật. Do đó, nâng cao ý thức pháp luật là trách nhiệm của tồn xã hội
nói chung và tầng lớp thanh niên nói riêng.
Sự nghiệp đổi mới, xây dựng và hồn thiện nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế đang đặt ra cho chúng ta nhiều vận
hội bên cạnh những thách thức. Đảng và Nhà nước rất coi trọng việc
phát huy nguồn nhân lực và coi đây là yếu tố quyết định tới việc phát
triển kinh tế - xã hội và đồng thời khẳng định vai trị tiềm năng to lớn
của thanh niên trong cơng cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam
xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng
lần thứ tư (khóa VI) đã chỉ rõ: “Sự nghiệp đổi mới có thành cơng hay
khơng, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trên cộng
đồng thế giới hay không, phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên,
vào việc bồi dưỡng rèn luyện thế hệ thanh niên, công tác thanh niên là
vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những nhân tố quyết định sự
thành bại của cách mạng”.
Như vậy, thanh niên là lực lượng xã hội hùng hậu, có sức khỏe,
có trình độ học vấn, có tiềm năng sáng tạo, có khả năng tiếp cận và làm
chủ nền khoa học hiện đại. Trong điều kiện hiện nay, việc bồi dưỡng,
phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp phát triển đất nước có ý

2
nghĩa rất quan trọng. Thanh niên là lực lượng quan trọng có sứ mệnh
cùng với Đảng và nhân dân tiến hành thành cơng sự nghiệp cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong
những năm vừa qua, bên cạnh những chuyển biến tích cực, những điểm
tiến bộ cơ bản trong thanh niên thì trong thời điểm hiện nay, do ảnh
hưởng từ những mặt trái của nền kinh tế thị trường cũng như xu thế
toàn cầu hóa và nhất là do khơng nghiêm túc trong rèn luyện phấn đấu
mà một bộ phận thanh niên ở nước ta đang có những biểu hiện tiêu cực
đáng lo ngại như phai nhạt lý tưởng, chạy theo lối sống bng thả, lười
học tập và tu dưỡng đạo đức, thích hưởng thụ, ngại lao động, chuộng
những sinh hoạt thiếu lành mạnh, nghiện ngập, thậm chí vi phạm pháp
luật…Những hiện tượng đó trước hết là nguy cơ đe dọa tương lai của
chính bản thân họ, đồng thời cản trở sự phát triển theo hướng lành
mạnh, tiến bộ, văn minh của xã hội.
Đà Nẵng là một thành phố tương đối trẻ, và có một ví trí quan
trọng của khu vực miền Trung và Tây Nguyên nói riêng. Qua hơn 25
năm đổi mới và phát triển, Đà Nẵng đang từng ngày lột xác trở thành
một thành phố công nghiệp, và năng động bậc nhất cả nước. Sự thay da
đổi thịt đó khơng những được phản ánh qua sự lớn mạnh của các ngành
kinh tế - xã hội mà còn qua điều kiện sống và trình độ nhận thức của
người dân, đặc biệt là thế hệ thanh niên của thành phố. Là thế hệ công
dân mới của thành phố và là chủ nhân tương lai của đất nước, thanh
niên thành phố Đà Nẵng đang có được những điều kiện thuận lợi để
phấn đấu, rèn luyện, cống hiến trí tuệ và sức lực của mình cho sự
nghiệp xây dựng và phát triển của thành phố, đồng thời họ cũng đứng
trước những thử thách đòi hỏi phải có bản lĩnh, có tâm thế vững vàng và
có được những hành trang cần thiết để đóng góp vào sự phát triển của
thành phố và cả nước trong điều kiện đổi mới và của hội nhập quốc tế.

Để định hướng cho tầng lớp thanh niên thành phố Đà Nẵng sống,
học tập và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, giúp cho thanh niên


3
xác định được rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình đối với xã hội. Bồi
dưỡng ý thức pháp luật cho thanh niên trong giai đoạn hiện nay có ý
nghĩa vừa cấp bách vừa mang tính chiến lược lâu dài. Chọn đề tài “Bồi
dưỡng ý thức pháp luật cho thanh niên thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn
hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sĩ triết học, tác giả hy vọng góp phần
vào việc nâng cao ý thức pháp luật của thanh niên nói chung và thanh niên
thành phố Đà Nẵng nói riêng.
2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu:
Từ trước đến nay, ở nhiều góc độ khác nhau đã có nhiều cơng
trình nghiên cứu về ý thức pháp luật và việc bồi dưỡng ý thức pháp luật
cho các đối tượng khác nhau trong xã hội tùy thuộc vào mục đích
nghiên cứu và các phương pháp sử dụng cụ thể. Quan niệm về pháp luật
và ý thức pháp luật được đề cập trong các tác phẩm kinh điển của Các
Mác, Ph. Ăngghen, V.I. Lênin và Chủ tịch Hồ Chí Minh, sách giáo khoa
Triết học Mác - Lênin, giáo trình đại học, cao đẳng và trung học chuyên
nghiệp được giảng dạy trong nhà trường. Vấn đề ý thức pháp luật cũng
được đề cập trong các, luận án Tiến sĩ, luận văn Thạc sĩ như: “ Một số
vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong công cuộc đổi
mới”(Đề tài khoa học cấp bộ năm 1995 của Bộ tư pháp); “Cơ sở khoa
học cho việc xây dựng ý thức pháp luật và lối sống theo pháp luật” (Đề
tài KX-07 của Viện nghiên cứu Nhà nước và Pháp luật thuộc Trung tâm
Khoa học xã hội và Nhân văn quốc gia).v.v...Trong các cơng trình này,
tác giả đã đề cập một số vấn đề rất cơ bản như: ý thức và lối sống theo
pháp luật, thực trạng hiểu biết pháp luật và thái độ đối với pháp luật của
các tầng lớp dân cư, giáo dục pháp luật và những vấn đề đang đặt ra để

nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay.
Luận án Tiến sĩ Triết học: “Ý thức pháp luật và giáo dục pháp
luật ở Việt Nam” của Nguyễn Đình Lộc, 1977; “Ý thức pháp luật với
việc xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay” của
Thạc sĩ Mai Thị Minh Ngọc, 1995; “ Nâng cao ý thức pháp luật cho đội


4
ngũ cán bộ hành chính nhà nước ở nước ta hiện nay”- Luận án Tiến sĩ
Luật học của Lê Đình Kiên, 1996; “Những đặc điểm của quá trình hình
thành ý thức pháp luật ở Việt Nam hiện nay” của Đào Duy Tấn, năm
2000; “Logic khách quan của quá trình hình thành và phát triển ý thức
pháp luật ở Việt Nam”- Luận án Tiến sĩ Triết học của Nguyễn Thị Thúy
Vân, 2000.v.v... Các luận án, luận văn này có mục đích và nhiệm vụ
nghiên cứu khác nhau, nhưng nhìn chung, đều xuất phát từ góc nhìn của
khoa học pháp lý mà nêu ra những khái niệm cơ bản về ý thức pháp
luật, giáo dục pháp luật.
Một số sách, báo, tạp chí đã được xuất bản có những bài viết
liên quan đến vấn đề này như: “Giáo dục pháp luật cho nhân dân”, của
Nguyễn Ngọc Minh, Tạp chí Cộng sản, số 10/1983; “Xây dựng lối sống
theo pháp luật nhìn từ góc độ lịch sử và truyền thống”, của Vũ Minh
Giang, Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, số 3/1993; “Xây dựng lối sống
theo pháp luật và vấn đề giáo dục pháp luật trong nhà trường”, Tạp chí
Dân chủ và Pháp luật, số 11/ 2001; “Thanh niên và lối sống của thanh
niên Việt Nam trong quá trình đổi mới và hội nhập quốc tế”, của
PGS.TS Phạm Hồng Tung, NXB Chính trị quốc gia, 2011; “Pháp luật
bảo vệ con người – nghiên cứu trường hợp người chưa thành niên phạm
tội”, Thạc sĩ Vũ Thị Thu Quyên, Học Viện Báo chí tuyên truyền,
2011.v.v... Các bài viết này đã phần nào đánh giá được thực trạng ý thức
pháp luật của nhân dân và ý thức pháp luật của thanh, thiếu niên Việt

Nam đồng thời ra những giải pháp nâng cao ý thức pháp luật như đưa
các mơ hình giáo dục pháp luật vào nhà trường qua các bài học lý
thuyết và thực hành, dựa trên nền tảng ý thức hệ truyền thống của người
Việt Nam để khéo léo, linh hoạt trong việc đưa giáo dục ý thức pháp
luật gần gũi hơn với đời sống xã hội.
Nhìn tổng thể, tuy đã có nhiều tác giả nghiên cứu và nhiều cơng
trình được cơng bố liên quan đến đề tài. Tuy nhiên, hầu như chưa có
cơng trình nào đi sâu vào nghiên cứu vị trí, vai trị của ý thức pháp luật


5
đối với thanh niên nhìn từ góc độ triết học, và việc bồi dưỡng ý thức
pháp luật của thanh niên ở một địa phương cụ thể thành phố Đà Nẵng.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
Trong các loại hình của ý thức xã hội, luận văn tập trung nghiên
cứu về ý thức pháp luật gắn với yêu cầu bồi dưỡng, nâng cao ý thức
pháp luật của đối tượng là thanh niên ở thành phố Đà Nẵng trong giai
đoạn hiện nay.
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
4.1 Mục đích
Trên cơ sở làm rõ vai trò nội dung, yêu cầu và ý nghĩa của việc
bồi dưỡng ý thức pháp luật đối với thanh niên Việt Nam luận văn phân
tích thực trạng và bước đầu đề xuất các giải pháp để góp phần nâng cao
ý thức pháp luật cho thanh niên ở thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn
hiện nay.
4.2 Nhiệm vụ
- Phân tích nội dung, cấu trúc, vai trị của ý thức pháp luật trong
đời sống xã hội và yêu cầu của việc bồi dưỡng ý thức pháp luật cho tầng
lớp thanh niên Việt Nam hiện nay.
- Phân tích, đánh giá thực trạng của việc bồi dưỡng ý thức pháp

luật cho thanh niên ở thành phố Đà Nẵng.
- Đề xuất phương hướng và giải pháp nâng cao ý thức pháp luật
cho thanh niên ở thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn hiện nay.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Cơ sở lý luận chủ yếu của luận văn là các quan điểm của chủ
nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm của Đảng
Cộng sản Việt Nam, về thanh niên và công tác thanh niên. Luật thanh
niên 53/2005/QH11. Ngoài ra luận văn cịn chú ý sử dụng các cơng
trình nghiên cứu của các nhà khoa học liên quan trực tiếp đến đề tài.
5.2. Phương pháp nghiên cứu


6
Luận văn sử dụng phương pháp luận phổ biến của việc nghiên
cứu là phương pháp biện chứng duy vật của triết học Mác-Lênin.
Ngồi ra, luận văn cịn sử dụng một số phương pháp khác như:
phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp logic và lịch sử,
phương pháp khái quát hóa, điều tra khảo sát.v.v.trong nghiên cứu và
trình bày.
6. Đóng góp về mặt khoa học của luận văn
- Góp phần nhận thức sâu sắc hơn về vai trò của việc bồi dưỡng ý
thức pháp luật đối với thanh niên Việt Nam.
- Phân tích, đánh giá thực trạng của việc bồi dưỡng, giáo dục ý
thức pháp luật của thanh niên và đề xuất một số giải pháp nhằm nâng
cao ý thức pháp luật của thanh niên thành phố Đà Nẵng hiện nay.
- Luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho các cấp
ủy Đảng, chính quyền và các đồn thể chính trị xã hội mà trực tiếp là
Đồn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội thanh niên…Trong việc
bồi dưỡng, giáo dục thanh niên. Cho sinh viên trong các trường đại học,

cao đẳng quan tâm đến vấn đề trên.
7. Kết cấu của luận văn
- Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận
văn gồm hai chương, 5 tiết.
Chương 1: Ý thức pháp luật và sự hình thành, phát triển của ý
thức pháp luật trong thanh niên
Chương 2: Thực trạng ý thức pháp luật của thanh niên ở thành
phố Đà Nẵng hiện nay

Chương 1


7
Ý THỨC PHÁP LUẬT VÀ SỰ HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN CỦA
Ý THỨC PHÁP LUẬT TRONG THANH NIÊN
1.1 Bản chất, cấu trúc, chức năng và sự hình thành của ý
thức pháp luật
1.1.1 Bản chất, cấu trúc và chức năng của ý thức pháp luật
Luận văn nêu khái quát một số khái niệm khác nhau về ý thức
pháp luật để so sánh và khẳng định hiện nay quan điểm đầy đủ và đúng
đắn được thừa nhận rộng rãi là quan điểm ý thức pháp luật theo học
thuyết Mác - Lê Nin về pháp luật và ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa:
"Ý thức pháp luật là tổng thể các học thuyết, tư tưởng, tình cảm của con
người thể hiện thái độ, sự đánh giá về tính cơng bằng hoặc khơng cơng
bằng, đúng đắn hoặc không đúng đắn của pháp luật hiện hành, pháp luật
trong quá khứ và pháp luật cần phải có, về tính hợp pháp hoặc khơng
hợp pháp trong cách xử sự của con người, trong hoạt động của các cơ
quan, tổ chức, xã hội".
Luận văn chỉ ra các đặc điểm cơ bản của ý thức pháp luật: với
tính cách là một hình thái ý thức xã hội, ý thức pháp luật chịu sự quy

định của tồn tại xã hội nhưng có tính độc lập tương đối; ý thức pháp luật
là hiện tượng mang tính giai cấp.
Có thể xác định kết cấu của ý thức pháp luật căn cứ vào các tiêu
chí khác nhau như sau:
- Căn cứ vào tính chất, nội dung: với tư cách là một hình thái ý
thức xã hội, ý thức pháp luật bao gồm hệ tư tưởng pháp luật và tâm lý
pháp luật. Ý thức pháp luật còn thể hiện ở động cơ hành vi, tinh thần
sẵn sàng thực hiện những hành vi theo yêu cầu của pháp luật.
- Căn cứ vào mức độ phản ánh và trình độ nhận thức: ýthức
pháp luật chia thành ý thức pháp luật thông thường và ý thức pháp luật
khoa học.
- Căn cứ vào chủ thể mang ý thức pháp luật: ý thức pháp luật
chia thành ý thức pháp luật xã hội; ý thức pháp luật nhóm; ý thức pháp
luật cá nhân.


8
Ý thức pháp luật có bốn chức năng cơ bản thể hiện trên ba mặt
hoạt động chủ yếu: chức năng nhận thức; chức năng mơ hình hóa pháp
lý; chức năng điều chỉnh. Những chức năng cơ bản của ý thức pháp luật
có quan hệ chặt chẽ với nhau trong một thể thống nhất. Nội dung của ba
mặt hoạt động này đã bao hàm và chi phối hàng loạt các hoạt động cụ
thể khác.
1.1.2 Sự hình thành của ý thức pháp luật
Xét dưới góc độ là một hình thái ý thức xã hội, YTPL hình thành
và phát triển ln gắn với các điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội nhất
định và do đó cũng gắn liền với sự hình thành pháp luật và đời sống
pháp luật. Khi các hình thái xã hội biến đổi kéo theo pháp luật và đời
sống pháp luật thay đổi và đồng thời YTPL cũng vận động, phát triển
qua các chế độ khác nhau.

- YTPL ra đời vào thời kỳ chế độ cộng sản nguyên thủy tan rã và
xuất hiện chế độ chiếm hữu nô lệ cùng với Nhà nước và pháp luật của nó.
Những quan niệm tư tưởng pháp luật thời kỳ này nhằm luận chứng cho trật
tự chế độ nô lệ, bảo vệ, củng cố cho quyền tư hữu của chủ nô đối với tư
liệu sản xuất và nơ lệ cùng với tình trạng vô quyền của người nô lệ.
-YTPL thời kỳ phong kiến được hình thành từ nền tảng vững
chắc của giáo lý thần quyền được bổ sung bởi sự kế thừa những quan
điểm của thời kỳ cổ đại. Giáo hội can thiệp sâu vào đời sống chính trị,
xã hội, pháp luật, tư tưởng pháp luật phong kiến bảo vệ một cách triệt
để chế độ đẳng cấp đặc quyền phong kiến, với những hình phạt man rợ
đối với những hành vi xâm phạm trật tự xã hội lúc bấy giờ.
-YTPL thời kỳ tư bản chủ nghĩa bắt nguồn từ việc phân tách các
vấn đề Nhà nước và pháp quyền ra khỏi tôn giáo. Những quan điểm duy
lý về pháp luật của giai cấp tư sản nảy sinh mà thể hiện cụ thể là quan
niệm về tự do,bình đẳng, cơng bằng thực ra chỉ là lý thuyết và ảo tưởng,
trên thực tế nó hồn ngược lại.
-YTPL xã hội chủ nghĩa ra đời trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc những
tư tưởng tiến bộ về luật pháp trong lịch sử mà đặc biệt là YTPL tư sản đồng
thời cải tổ, đưa những tư tưởng dân chủ vào đó. Những tư tưởng pháp luật


9
ấy cùng với ý thức chính trị tạo nên cơ sở lý luận sắc bén cho cuộc cách
mạng vô sản đấu tranh xóa bỏ CNTB, xây dựng CNXH.
Xét dưới góc độ YTPL cá nhân,YTPL được hình thành và phát
triển bằng nhiều con đường khác nhau mà có thể tóm lược lại thơng qua
ba hình thức:
Thứ nhất, thơng qua hoạt động nhận thức: Trong quá trình sống,
dưới sự tác động đa chiều của đời sống xã hội, nhu cầu nhận thức trở
nên quá đỗi cần thiết cho mỗi cá nhân, trong đó có nhu cầu nhận thức

pháp luật.
Thứ hai, thơng qua con đường hoạt động giao tiếp; Được hình
thành trong quá trình hoạt động xã hội và tiếp xúc hàng ngày của mỗi
người trong cộng đồng.
Thứ ba, thông qua con đường hoạt động thực tiễn: Hoạt động
thực tiễn giúp cho con người hiểu biết cụ thể về cách thức vận hành của
bộ máy pháp luật nhà nước, áp dụng vào cuộc sống và làm sâu sắc thêm
vốn tri thức pháp luật, củng cố tình cảm,thái độ đúng đắn của cá nhân
đối với pháp luật.
Xét dưới góc độ kết quả của sự phản ánh, YTPL còn chịu sự quy
định và tác động thống nhất của cả điều kiện khách quan lẫn nhân tố
chủ quan. Giữa hai nhân tố này ln có mối quan hệ tương trợ lẫn
nhau.Thực tiễn đã chứng minh rằng, nếu coi nhẹ nhân tố chủ quan, hạ
thấp vai trò của giáo dục pháp luật thì các nhân tố tiêu cực như tội phạm
tham nhũng, hối lộ sẽ sinh sôi và phát triển ngay trong đội ngũ thi hành
và bảo vệ pháp luật...từ đó làm mất niềm tin của nhân dân, gây ra sự
hoài nghi, làm phản tác dụng của giáo dục. Ngược lại, nếu biết định
hướng chúng trong các hoạt động thực tiễn pháp luật phù hợp thì sẽ làm
giảm bớt tác động của tiêu cực, bài trừ được những tồn đọng trong các
nhân tố khách quan.
1.2 Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến việc hình thành,
phát triển ý thức pháp luật của thanh niên
1.2.1 Ảnh hưởng của điều kiện kinh tế và thiết chế làng xã
đến việc hình thành và phát triển ý thức pháp luật của thanh niên


10
Thứ nhất, làng xã ở Việt Nam nói chung là một cộng đồng khép
kín dựa trên cơ sở là quan hệ dòng tộc, họ hàng, nên quan hệ giữa các
cá nhân rất khăng khít, gắn bó. Các hộ nơng dân hầu như đều thu mình

trong vỏ bọc của lệ làng một cách thụ động, ý thức cá nhân không được
phát triển. Đây là rào cản rất lớn cho việc tiếp nhận pháp luật, hình
thành YTPL và lối sống theo pháp luật.
Thứ hai, làng xã Việt Nam luôn trải qua một bề dày lịch sử của sự
biến động về kinh tế, chính trị dẫn tới sự phân hóa và phân cực cao,
hình thành sự thích nghi của con người với hồn cảnh và sự nhạy cảm
với các định chế pháp luật.
Thứ ba, bộ máy quản lý làng xã được duy trì bởi một cơ cấu tự
quản, điều chỉnh quan hệ cộng đồng làng xã thông qua hương ước.
1.2.2 Ảnh hưởng của tính đa dạng về sắc tộc và tín ngưỡng
đến việc hình thành và phát triển ý thức pháp luật của thanh niên
Thứ nhất, tính tự trị tương đối của từng tộc người và những yếu tố
khách quan là rào cản làm giảm đi sự hòa hợp giữa các sắc tộc ở Việt Nam,
đồng thời cũng là nhân tố cản trở sự hình thành và phát triển YTPL.
Thứ hai, Việt Nam nói chung và các tỉnh miền trung nói riêng là
vùng đất có sự đa dạng về tơn giáo, tín ngưỡng gắn liền với nhiều tộc
người. Đặc điểm này có sự tác động ít nhiều tới sự hình thành và phát
triển của YTPL.
1.2.3 Ảnh hưởng của tính cách người Việt truyền thống đến
việc hình thành và phát triển ý thức pháp luật của thanh niên
- Người Việt Nam nói chung, tuy rằng có tinh thần cộng đồng
mạnh, tính trọng thể diện , sự tinh tế và chất dân chủ trong tính cách văn
hóa nhưng mặt trái của nó là sự coi nhẹ vai trị cá nhân, thói đố kị, ganh
ghét, dựa dẫm, thói cào bằng, óc địa phương.
- Người Việt truyền thống thường mong muốn hướng đến một
môi trường sống nhẹ nhàng, n ả.Những mặt trái này vơ hình kìm hãm
sự phát triển kinh tế - xã hội thời hiện đại.
- Người Việt có đặc tính “ngưỡng cổ”, điều này làm cho sự phát
triển tính cách cá nhân, tư duy và nhân cách bị trì trệ, thậm chí mang

11
tính cực đoan, cản trở tới việc hình thành nhận thức pháp luật cũng như
hình thành YTPL sau này.
Tuy nhiên, tính cách của người Việt lại có những điểm tích cực
đáng được khẳng định, bồi dưỡng và duy trì về sau:
- Đó là niềm tự hào dân tộc, tính cách khí phách kiên cường và
lịng u nước sâu sắc, kháo khát được tự do, bình đẳng, ấm no, hạnh
phúc đủ đầy. Đặc điểm, tính cách này sẽ là một điều kiện thuận lợi cho
hanh niên ta biết chọn lọc những quy định, quy tắc phù hợp với nguyện
vọng, nhu cầu chung của cộng đồng, mang lại hiệu quả cho cuộc sống
cũng như biết phản đối, đấu tranh xóa bỏ những luật lệ mang tính cực
đoan, đi ngược lại với lợi ích và tinh thần dân tộc trên con đường hình
thành YTPL về sau.
1.3 Vai trò của pháp luật và ý thức pháp luật đối với thanh niên
- Là cơ sở vững chắc để bảo vệ quyền công dân, bảo vệ lợi ích
hợp pháp và cơng lý cho thanh niên.
-Tác động tới nhận thức pháp luật của thanh niên từ đó hình
thành động cơ chấp hành pháp luật đúng đắn.
-Là cơng cụ hữu hiện đưa đường lối, chính sách của Đảng vào
đời sống thanh niên

Kết luận chương1
Thanh niên là lực lượng kế thừa và tiếp bước các thế hệ cha ông
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Là một lực lượng xã hội
to lớn, là nguồn lực mạnh mẽ thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Do đó,
vị thế của thanh niên ngày càng được nâng cao, nhất là trong sự nghiệp


12

cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế hiện nay. YTPL là một
hiện tượng tinh thần – xã hội hết sức phong phú và phức tạp. Sự ra đời
và phát triển của nó ln ln gắn với quy luật khách quan, chịu sự tác
động thống nhất bởi các điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan
trong một hồn cảnh kinh tế, chính trị, xã hội nhất định.
Với vai trò là chủ thể nhận thức, nhân tố chủ quan có khả năng
tác động vào quy luật khách quan để thúc đẩy YTPL phát triển nhanh
hơn trong điều kiện khách quan cho phép. Con người nói chung và tầng
lớp thanh niên nói riêng là một phần của nhân tố chủ quan đó cho nên
vai trị của thanh niên trong việc hình thành nên YTPL rất quan trọng,
đồng thời chính các nhân tố khách quan lại tác động ngược lại vào quá
trình hình thành YTPL của thanh niên, hướng YTPL của thanh niên phù
hợp với điều kiện khách quan. Đứng trước một thế giới rộng mở của
cánh cửa hội nhập quốc tế, thanh niên Việt Nam ngày càng tiếp thu và
định hình cho mình một nhận thức mới mẻ, một tính cách và lối sống
năng động, hiện đại để hịa nhập với bạn bè thế giới tuy nhiên họ vẫn
biết cách chọc lọc, biết cách “hịa nhập mà khơng hịa tan” trước ảnh
hưởng mạnh mẽ của các làn sóng văn hóa bên ngồi, đồng thời cũng
biết sàng lọc và phát huy những giá trị mà lịch sử và cha ông để lại.
Trong giai đoạn hiện nay, với mục đích hướng đến một đất
nước văn minh, hiện đại, một nền kinh tế - xã hội phát triển và với vai
trò quan trọng của tầng lớp thanh niên thì việc định hướng, bồi dưỡng
tư duy trong đó có YTPL là một điều hết sức cần thiết, vì chỉ khi có một
tư duy tiến bộ, một nhận thức lành mạnh văn minh thì mới làm cho các
hoạt động thực tiễn mang lại hiệu quả, đời sống xã hội được nâng cao.
Chương 2
THỰC TRẠNG VÀ CÁC GIẢI PHÁP BỒI DƯỠNG
Ý THỨC PHÁP LUẬT CHO THANH NIÊN
THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG HIỆN NAY

13

2.1 Thực trạng ý thức pháp luật của thanh niên Thành Phố
Đà Nẵng hiện nay
2.1.1 Điều kiện địa lý, kinh tế, văn hóa – xã hội và những đặc
điểm chính của thanh niên thành phố Đà Nẵng hiện nay
Thành phố Đà Nẵng nằm ở 15055' đến 16014' vĩ Bắc, 107018' đến
108020' kinh Đơng. Đà Nẵng có diện tích tự nhiên là 1.255,53 km 2; tổng
dân số Thành phố Đà Nẵng năm 2005 là 761590 người, đến năm 2010
tăng lên 795670 người cho thấy mật độ dân số tăng nhanh rõ rệt theo đà
phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.
Đà Nẵng được xem là thành phố của du lịch, thành phố của
những di tích và của những danh lam thắng cảnh. Do nằm trong một địa
hình đặc biệt, có núi rừng, trung du, đồng bằng, biển cả…Đà Nẵng
mang trong mình một vẻ đẹp đa dạng. Cùng với Quảng Nam, Đà Nẵng
nằm trong vùng đất được tôn vinh là "Ngũ phụng tề phi" gắn liền với
truyền thống hiếu học và say mê sáng tạo. Người Đà Nẵng có bản tính
chất phác, ngay thẳng, sống đơn giản, thân thiện, yêu sự chân thật và
kiên quyết trong hành động chống lại những điều ác, điều xấu.
Qua 25 năm đổi mới và phát triển, Đà Nẵng đã áp dụng vào đầu
tư phát triển kinh tế, nâng cao đời sống xã hội, biến một thành phố đổ
nát trong chiến tranh, lạc hậu thời bao cấp trở thành một trong những thành
phố chủ lực, đi đầu của cả nước về phát triển kinh tế xã hội, một điểm thu
hút đầu tư và thương mại của Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế.
Thanh niên Đà Nẵng (độ tuổi từ 15 đến 35) hiện có khoảng 265.000
người, chiếm 33,5 % dân số thành phố. Đây là lực lượng đơng đảo có sức
khỏe, có trình độ học vấn cao, nhạy bén tiếp thu cái mới đang giữ vai trị
quan trọng trong q trình xây dựng và phát triển thành phố.
Thanh niên cơng chức, viên chức có 4. 255 người, chiếm 1,6%

tổng số thanh niên .Thanh niên học sinh – sinh viên có 127.068 người,


14
chiếm 47,95% tổng số thanh niên.Thanh niên trong các doanh nghiệp có
45. 078 người, chiếm 17% tổng số thanh niên. Thanh niên trong các lực
lượng vũ trang có 5. 650 người, chiếm 2,13% tổng số thanh niên. Thanh
niên trên địa bàn dân cư (thanh niên nông thôn và đô thị) có 83,010
người, chiếm 31,32% tổng số thanh niên.
2.1.2 Nhận thức về pháp luật và ý thức pháp luật của thanh
niên Đà Nẵng
Thanh niên ở TP Đà Nẵng hiện nay đều nhận thức được vai trò của
pháp luật đối với cuộc sống của mình và đối với xã hội, từng bước nhận
thức được quyền và nghĩa vụ cơng dân của mình, hiểu rõ các quyền dân
chủ và các lợi ích được pháp luật thừa nhận và thực thi trong thực tế cũng
như thấy được sự cần thiết phải trang bị cho mình những kiến thức pháp
luật cơ bản khi tham gia vào hoạt động sinh sống mỗi ngày. Tuy nhiên, có
những mặt hạn chế còn tồn đọng và cần phải khắc phục kịp thời, như ảnh
hưởng của những mặt trái của nền KTTT dẫn tới nhận thức và hành động
pháp luật của thanh niên vẫn còn nhiều sai phạm, việc ban hành và tổ chức
thực hiện pháp luật còn nhiều bất cập, lỏng lẻo cộng với đặc điểm nhân
cách và tâm sinh lý chung của tầng lớp thanh niên làm cho việc vi phạm
pháp luật của thanh niên đã và đang trở thành một vấn nạn đầy nhức nhối
và thách thức của thành phố Đà Nẵng.
Tình trạng thanh niên vi phạm pháp luật, xuất phát từ nhiều
nguyên nhân khác nhau:
- Nguyên nhân chủ quan (nguyên nhân từ tâm lý lứa tuổi, về công tác
phổ biến giáo dục pháp luật,về công tác thiết lập trật tự kỷ cương xã hội).
- Nguyên nhân khách quan (nguyên nhân từ gia đình, xã hội,nguyên
nhân về kinh tế, về vấn đề lập pháp).

2.1.3 Việc chấp hành pháp luật của thanh niên thành phố Đà Nẵng
trong giai đoạn hiện nay


15
Có thể thấy rằng đa phần thanh niên Đà Nẵng đều đã có ý thức
chấp hành pháp luật một cách tự giác thơng qua những biểu hiện tích
cực trong q trình họ tham gia vào hoạt động xã hội, hướng đến mục
tiêu sống, làm việc theo hiến pháp và pháp luật. (Thành Đoàn Đà Nẵng
phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức 1.400 cuộc tập huấn, hội
thảo, hội nghị, sinh hoạt câu lạc bộ, tọa đàm... với sự tham gia nhiệt tình
của 15.375 đồn viên thanh niên. Hưởng ứng cuộc vận động của Thành
đoàn Đà Nẵng,thanh niên thành phố đã đóng góp, xây dựng và quản lý
hơn 357 tủ sách pháp luật với số lượng 2.005 đầu sách pháp luật và hơn
10.000 đoàn viên thanh niên tham gia tìm hiểu tại các quận, phường, tổ
dân phố, các trường học, cơ quan ...) Thái độ, tình cảm, niềm tin của
thanh niên dành cho pháp luật có nhiều chuyển biến tiến bộ, nhu cầu có
pháp luật hỗ trợ cho cuộc sống và xử sử theo luật pháp ngày càng tăng
lên. Tuy nhiên vẫn còn một bộ phận thanh niên biểu hiện thái độ thờ ơ,
chống đối pháp luật. (Theo Báo cáo của Đồn khối Cơng an thành phố
Đà Nẵng, năm 2004 có 11.376 thanh thiếu niên vi phạm pháp luật,
nhưng đến năm 2011, số thanh thiếu niên vi phạm pháp luật đã tăng lên
thành 17.138 em ). Đó chính là biểu hiện của sự non kém về kiến thức
cũng như ý thức chấp hành pháp luật của bộ phận thanh niên này. Vì
vậy, nếu so với yêu cầu thiết lập trật tự kỷ cương, phát triển kinh tế - xã
hội của Đà Nẵng bền vững theo hướng CNH, HĐH thì địi hỏi phải có
nhiều sự nỗ lực phấn đấu trong công tác bồi dưỡng YTPL cho thanh
niên một cách hiệu quả, hợp lý.

2.2 Các giải pháp chủ yếu bồi dưỡng ý thức pháp luật cho

thanh niên Thành Phố Đà Nẵng giai đoạn hiện nay
2.2.1.Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, xây dựng, hồn thiện
hệ thống pháp luật và chính sách đối với thanh, thiếu niên để tạo


16
mơi trường thuận lợi cho sự hình thành, phát triển ý thức pháp luật
của thanh niên
Nhằm hướng tới mục đích nâng cao YTPL cho thanh niên thành
phố Đà Nẵng thì trước hết vai trị của các cấp ủy Đảng chính quyền phải
ln ln tăng cường, hồn thiện chất lượng các chính sách pháp luật và
hệ thống pháp luật về thanh niên trên cơ sở phát huy dân chủ, thu hút
sự quan tâm, đóng góp ý kiến của đơng đảo các thành phần thanh niên
trên địa bàn thành phố. Môi trường pháp lý thuận lợi được hiểu theo ý
nghĩa, về phía Nhà nước và các cấp chính quyền địa phương cần xây
dựng và ban hành hệ thống pháp luật, văn bản pháp quy đồng bộ, phù
hợp và kịp thời nhằm định hướng, điều chính q trình hình thành và
phát triển ý thức pháp luật của thanh, thiếu niên. Nghiên cứu soạn thảo
một số văn bản pháp luật mới đồng thời với việc chỉ đạo các cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền ở các cấp trong q trình xây dựng những
chính sách, chương trình, đề án của Nhà nước cần có sự lồng ghép đến
đối tượng thanh niên.Mở rộng đối tượng điều chỉnh của pháp luật cho
các đối tượng thanh niên yếu thế trong cơ hội phát triển (thanh niên
khuyết tật, tàn tật, thanh niên nhiễm HIV/AIDS, thanh niên sau cai
nghiện ma túy, sau cải tạo) hoặc là có tính tiên tiến, tích cực, có khả
năng cống hiến (thanh niên xung phong, thanh niên có tài năng…
Xây dựng và hồn thiện các quy định của pháp luật về bảo vệ,
chăm sóc và giáo dục trẻ em; kịp thời cụ thể các chế định pháp luật phù
hợp với hoàn cảnh, đặc điểm của lứa tuổi thanh thiếu niên, làm cơ sở
chỉ đạo và triển khai thực hiện tốt các quyền của thanh thiếu niên.

Nghiên cứu, sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật hình sự đối
với thanh thiếu niên phạm tội…
2.3.2. Tăng cường giáo dục pháp luật, kết hợp giữa giáo dục
pháp luật với giáo dục đạo đức và kỹ năng sống cho thanh niên
Có một số giải pháp như sau:
* Nâng cao năng lực hoạt động của Hội đồng phối hợp công tác
phổ biến, giáo dục pháp luật các cấp


17
* Tổ chức điều tra, khảo sát để biết được tình hình trong thực tế
về trình độ hiểu biết pháp luật của thanh niên
* Nội dung tuyên truyền pháp luật cần thiết thực, đơn giản, dễ hiểu
* Triển khai đồng bộ các hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật
* Kết hợp hài hòa giữa việc giáo dục pháp luật, giáo dục đạo đức
và kỹ năng cuộc sống
2.3.3 Phát huy vai trị của Đồn thanh niên Cộng sản Hồ Chí
Minh thành phố trong việc tổ chức phong trào thanh niên chấp
hành pháp luật của Nhà nước
- Đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của Đồn và cơng tác
vận động thanh niên là yếu tố quan trọng để thúc đẩy và tăng thêm hiệu
quả công tác thanh niên.
- Chỉ đạo tiến hành tổng kết các phong trào và mơ hình hoạt động
của Đồn, của Hội để khơng ngừng bổ sung làm phong phú nội dung,
hình thức phổ biến GDPL trong các phong trào thanh niên, xây dựng
nhanh và nhân rộng các mơ hình tiên tiến.
- Tăng cường cơng tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cán bộ
Đoàn, cán bộ Hội để hình thành được đội ngũ cán bộ có phẩm chất,
năng lực, đủ sức chỉ đạo phong trào, đồng thời tạo nguồn cung cấp cán
bộ trẻ cho Đảng và chính quyền.

- Tăng cường cơ sở vật chất, phương tiện kinh phí cho cơng tác
Đồn và phong trào thanh thiếu niên.
- Đẩy mạnh hai phong trào: “Xung kích xây dựng mơi trường văn
minh đơ thị” và “Xung kích bảo vệ tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị,
trật tự an tồn xã hội”.

Kết luận chương 2
Đà Nẵng là một đô thị trẻ và có tốc độ phát triển thuộc loại
nhanh nhất cả nước. Hơn 25 năm đổi mới và phát triển, thành phố Đà
Nẵng đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận trên nhiều lĩnh vực


18
của đời sống xã hội, hoàn thành tốt nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước
giao phó xứng đáng với sự kỳ vọng của nhân dân Việt Nam nói chung
và nhân dân thành phố Đà Nẵng nói riêng, xứng đáng với vị trí là thành
phố trung tâm của dải đất hẹp miền Trung.
Thành phố Đà Nẵng đã và đang mang lại một môi trường sống
hiện đại, một tư duy mới mẻ, văn minh, đáp ứng với nhu cầu học tập,
lao động và giải trí ngày càng cao của thanh niên, tác động tiêu cực tới
nhận thức, đạo đức, lối sống của thế hệ trẻ mà ở đây chính là nhận thức
và việc chấp hành pháp luật trong thanh niên. Vấn đề đặt ra ở đây là từ
thực trạng việc ý thức chấp hành pháp luật của thanh niên thành phố Đà
Nẵng đặt ra yêu cầu phải có sự tăng cường bồi dưỡng YTPL cho đối
tượng này. Đây là vấn đề đòi hỏi phải có sự quan tâm của hệ thống
chính trị các cấp ở địa phương, đặc biệt là vai trò của Đồn Thanh niên
cộng sản Hồ Chí Minh Đà Nẵng trong việc định hướng, đồng hành và
dẫn dắt thanh niên trên con đường lập thân, lập nghiệp. Đồng thời phải
có sự kết hợp đồng bộ giữa gia đình – nhà trường – xã hội và sự nỗ lực
của từng cá nhân thanh niên.

Trong việc bồi dưỡng ý thức pháp luật và chấp hành pháp luật
của thanh niên cần chú ý tới biện pháp cơ bản như việc xây dựng, hoàn
thiện hệ thống pháp luật và chính sách pháp luật về thanh niên, tạo ra
môi trường pháp lý thuận lợi cho sự hình thành, phát triển và giáo dục
nâng cao ý thức pháp luật của thanh niên. Tăng cường đổi mới giáo dục
pháp luật cho thanh thiếu niên và xu hướng kết hợp giáo dục pháp luật,
giáo dục đạo đức và kỹ năng sống cho thanh niên, đồng thời chú trọng
đổi mới, tăng cường các hoạt động của Đoàn và phong trào thanh niên
nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong tình hình mới.
KẾT LUẬN
Bồi dưỡng ý thức pháp luật của thanh niên đang trở thành một
nhu cầu cấp bách hiện nay và là yêu cầu khách quan phù hợp với quá


19
trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung và thành phố Đà
Nẵng nói riêng; phù hợp với những chủ trương, chính sách của Đảng và
Nhà nước về pháp luật, tăng cường pháp chế. Bồi dưỡng để nâng cao ý
thức pháp luật của thanh, thiếu niên sẽ góp phần quan trọng để thực
hiện “Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, theo pháp luật”; mọi
người “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”.
Hiện nay, thành phố Đà Nẵng đang bước vào thời kỳ đẩy mạnh cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa, góp phần vào quá trình xây dựng Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam và hội nhập kinh tế quốc tế. Những biến
đổi của tình hình trong nước nói chung và thành phố Đà Nẵng nói riêng với
bối cảnh quốc tế biến động và phức tạp, trước những thách thức to lớn của
xu thế tồn cầu hóa về kinh tế, sự phát triển của kinh tế tri thức có tác động
mạnh mẽ đến thanh niên. Thanh niên Đà Nẵng đang có những biến đổi về
cơ cấu xã hội, địa vị kinh tế, tư tưởng chính trị, tâm lý, lối sống v.v... những
biến đổi này diễn ra mạnh mẽ, bên cạnh những yếu tố tích cực cơ bản cịn

có là những hạn chế nhất định.
Đặc biệt, nhận thức pháp luật của thanh niên còn hạn chế. Trong
những năm gần đây, đối tượng phạm pháp trong thanh niên có chiều
hướng ngày càng tăng. Số lượng thanh niên vi phạm pháp luật ở Đà
Nẵng vẫn chiếm tỷ lệ cao so với các lứa tuổi khác và có chiều hướng
gia tăng… Vì vậy cần có những chính sách, giải pháp thích hợp để tạo
điều kiện cho thế hệ trẻ kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của
dân tộc, thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội trên
đất nước ta.
Việc giáo dục bồi dưỡng ý thức pháp luật cho thanh niên phải
phát huy được sức mạnh tổng hợp của xã hội, chính quyền, đồn thể, cộng
đồng và gia đình cho cơng tác quan trọng này. Trong đó, tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng là yếu tố quyết định thắng lợi của cơng tác thanh niên
nói chung, trong đó có việc nâng cao ý thức pháp luật của thanh thiếu niên


20
nói riêng.Cần xây dựng, củng cố mối quan hệ thường xuyên, bền chặt giữa
gia đình, nhà trường và xã hội trong việc nâng cao ý thức pháp luật của
thanh niên. Cần xây dựng và thực hiện các giải pháp tạo điều kiện thuận lợi
về kinh tế - xã hội cho sự hình thành ý thức pháp luật của thanh, thiếu niên;
xây dựng mơi trường văn hóa – xã hội lành mạnh, thuận lợi cho sự phát
triển của thanh, thiếu niên thực hiện chính sách và chế độ đối với thanh,
thiếu niên; về xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về thanh niên
nhằm tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho sự hình thành, phát triển của
thanh niên; tăng cường và đổi mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
cho thanh niên theo hướng kết hợp giáo dục pháp luật, giáo dục đạo đức
và kỹ năng sống cho họ...
Thực hiện đồng bộ các giải pháp nêu trên sẽ góp phần bồi dưỡng
ý thức pháp luật của thanh niên nói chung và thanh niên Đà Nẵng nói

riêng trong giai đoạn hiện nay.