Tài liệu Cây cổ yếm lợi thủy thông kinh docx

Cây cổ yếm lợi thủy
thông kinh
7)
Cây cổ yếm còn nhiều tên gọi khác
như cây sau sau, cây lau thau, sau
trắng…, tên khoa học
Liquidambar formosana Hance,
thuộc họ Sau sau (Altingiaceae).
Là loại cây có tại Trung Quốc và cả
ở Việt Nam. Ở nước ta cây cổ yếm
thấy nhiều trên nương rẫy, mọc phổ biến trên các rừng thưa và Savan cây gỗ
tại Bắc bộ, Trung bộ. Vào mùa khô lá cây thường chuyển màu, rụng lá. Quả
được thu hái vào mùa đông, phơi khô để sử dụng.
Cây cổ yếm cao to với độ cao khoảng 20 – 25m, có khi tới 30m. Bộ phận
được sử dụng làm thuốc gồm quả, lá, nhựa và rễ. Ở Trung Quốc quả gọi tên
là Lộ lộ thông; nhựa gọi là Phong hương chí, lá gọi là Phong hương diệp,
còn rễ gọi là Phong hương căn.

Đông y cho rằng quả có vị đắng, tính bình, mùi thơm, có công hiệu khu
phong hoạt lạc, lợi thủy thông kinh. Chủ trị các chứng như phong thấp, đau
nhức xương khớp, tâm vị chướng đau, thủy thũng đầy chướng, đái khó, kinh
nguyệt không đều, thiếu sữa
Lá có vị đắng tính bình, có công hiệu thanh nhiệt, giải độc, thu liễm, chỉ
huyết. Chủ trị viêm ruột, lỵ, đau vùng thượng vị, thổ huyết, chảy máu cam;
sử dụng ngoài da trị mẩn ngứa, eczema…
Nhựa có vị ngọt, cay, tính ấm, công hiệu thông khiếu, khai uất, khư đàm,
song còn có tác dụng hoạt huyết giảm đau, chỉ huyết, sinh cơ. Công dụng trị
trúng phong ho đàm, kinh giản, thổ huyết, nôn ra máu, khạc ra máu, chảy

máu cam, vết thương chảy máu, đòn đánh, ngã tổn thương, song nhựa còn
dùng làm thuốc uống trong để làm sạch mủ mụn nhọt, khỏi đau răng.
Rễ có vị đắng, tính ấm, có công hiệu khử thấp, chỉ thống. Chủ trị thấp khớp
và đau răng.
Liều sử dụng thông thường đối với quả từ 3 – 10g mỗi ngày, lá và rễ mỗi
ngày từ 15 – 30g dưới dạng thuốc sắc. Còn nhựa sử dụng từ 1,5 – 3g giã nát
thành bột và chiên với nước.
Để tham khảo và có thể ứng dụng, dưới đây xin giới thiệu một vài phương
thuốc tiêu biểu trị bệnh từ cây cổ yếm.
* Trị vết chém chảy máu: Lấy nhựa cây cổ yếm bôi vào vết thương ngày 2
lần.
* Trị đau răng, sâu răng: Lấy nhựa cổ yếm đốt cháy tán bột xỉa vào nơi răng
đau, sâu.
* Chữa lở ngứa khó khỏi, mày đay, nổi mẩn: Dùng lá hay vỏ cây cổ yếm nấu
nước rửa tắm nhiều lần, ngày 1 – 2 lần.
* Trị phong thấp (lưng gối đau trệt, tay chân co quắp, toàn than tê buốt):
Dùng quả cổ yếm 20g sắc uống, hoặc gia thêm hoa thông hay lõi thông (tùng
tiết) 20g cùng sắc uống. Không sử dụng phương này cho phụ nữ đang mang
thai.
* Chữa mụn nhọt, sưng lở (bao gồm cả bị thương, đau nhức, hay chảy máu,
phong thấp sưng đau): Dùng nhựa cổ yếm 40g, nhựa thông 40g, sáp ong
10g, dầu vừng 10g. Tất cả được đun lên rồi quấy loãng ra. Bắc xuống để
nguội, dùng xẻng đánh đều, rồi bệt lên trên giấy mà dán vào chỗ đau. Ngày
thay 1 lần, sau khi rửa sạch lau khô.