Báo cáo thi gv giỏi văn tả cảnh

MÔ TẢ BIỆN PHÁP
Nâng cao khả năng làm văn tả cảnh cho học sinh lớp 5 thông qua
biện pháp hướng dẫn quan sát và viết câu miêu tả
1. MỞ ĐẦU
Ở Tiểu học, phân môn Tập làm văn là phân môn có tính tổng hợp cao nhất,
giúp học sinh rèn luyện năng lực trình bày ở dạng văn bản với nhiều thể loại
khác nhau và hướng các em tới sự hoàn thiện nhất. Phần văn miêu tả ở
Tiểu học được dạy ở khối lớp 4,5 trong đó văn tả cảnh được dạy ở l ớp 5
là một trong những dạng văn quan trọng và chiếm th ời gian dạy tương
đối nhiều (từ tuần 1 đến tuần 8, tuần 10,11, 31, 32, 34) và có yêu cầu cao
hơn so với những dạng văn khác. Tuy nhiên trong thực tế giảng d ạy và
qua nhiều năm công tác tôi nhận thấy các em học sinh khối lớp 5 viết các
bài văn tả cảnh chưa tốt, chẳng hạn như lớp 5A2 tôi ch ủ nhiệm trong
năm học này, có khoảng 80-90% học sinh khơng biết viết câu văn miêu t ả
và khơng có kĩ năng nối câu văn qua bài tập viết đo ạn văn ở tu ần 2.
Nguyên nhân là:
- Các em chưa có kĩ năng quan sát, chưa biết tưởng tượng
- Chưa biết viết các câu miêu tả có sử dụng các biện pháp tu t ừ nh ư
nhân hóa, so sánh và nối các câu văn thành bài.
Nên khi dạy dạng văn tả cảnh tôi đã mạnh dạn sử dụng biện pháp
hướng dẫn học sinh quan sát và viết câu miêu tả bước đầu có hi ệu qu ả
tại đơn vị tôi công tác. Tôi xin được chia sẻ trong hội thi ngày hôm nay.
2. NỘI DUNG
2.1 Nội dung biện pháp
2.1.1 Hướng dẫn học sinh quan sát, tưởng tượng, ghi chép và
tích lũy kiến thức, vốn sống.
Quan sát là việc nhìn, ngắm... bằng mắt để thu lại đ ược nh ững thông
tin cần thiết. Trong văn tả cảnh quan sát và có kĩ năng quan sát đ ể đ ưa
vào bài là quan trọng nhất. Tránh tình trạng h ọc sinh chép l ại văn c ủa
người khác.
- Để thực hiện được việc quan sát cảnh có hiệu quả việc trước hết

là giúp học sinh nắm chắc cấu tạo của bài văn tả c ảnh, phân bi ệt đ ược
dạng văn tả cảnh với các dạng văn khác ngay t ừ nh ững bài h ọc đ ầu tiên.
Lưu ý học sinh về sự khác biệt của văn tả cảnh: Cần có kĩ năng quan sát
tổng thể, cần tập trung tả những nét tiêu biểu của cảnh và làm cho c ảnh
mình tả khác với các cảnh khác.( hình 1,2,3,4- phụ lục 1)
- Hướng dẫn cách quan sát, ghi chép và liên lưởng.
+ Do học sinh chưa có kĩ năng quan sát nên tôi sẽ quan sát cùng học
sinh để hướng dẫn các em cách quan sát. Ban đầu chỉ là nh ững câu h ỏi g ợi
mở vấn đáp giữa giáo viên và học sinh, sau đó vào nh ững tiết học tr ải
nghiệm tôi đã thiết kế những mẫu phiếu quan sát phù hợp với yêu cầu đề
bài về cảnh định tả - (mẫu phiếu ),khi quan sát thực tế tơi đã chia nhóm


rồi hướng dẫn học sinh lựa chọn vị trí quan sát sao cho phù h ợp và ghi
chép, tôi sẽ giúp đỡ những nhóm và những cá nhân gặp khó khăn trong khi
quan sát và ghi chép. Trong quá trình thực hiện tôi đã quan sát cùng h ọc
sinh một số cảnh như: sân trường trước giờ vào lớp, trong gi ờ ra ch ơi và
trong tiết Luyện TiếngViệt mà tơi đã thay đổi hình thức dạy học thành
tiết học ngồi lớp, Đình Nơng Lục -cách trường 200m. Tơi minh h ọa b ằng
1 video như sau ( hình 1,2 + video ( 3 phút) - phụ lục 2) Đối với những
cảnh u cầu tả của học sinh khơng có dịp được quan sát thực tế tôi đã sử
dụng những hình ảnh và video trên mạng internet, facebook, zalo đ ể cho
học sinh quan sát. Ngồi ra bản thân tơi cũng l ựa ch ọn m ột số video v ề
cảnh đẹp tại quê hương Bắc Sơn, khi xem các video ấy tôi đ ịnh h ướng
học sinh quan sát lựa chọn cảnh, điểm nổi bật và các hoạt động c ủa con
vật, con người để học sinh biết cách đưa vào bài làm của mình.
+ Sau khi học sinh được quan sát cùng giáo viên, đ ược nghe nh ững
hướng dẫn cụ thể cùng những gợi ý liên tưởng học sinh có kĩ năng quan
sát và biết cách ghi chép thì giáo viên sẽ giao nhiệm vụ bằng các đề bài và
mẫu phiếu chi chép khi quan sát để học sinh tự quan sát.

- Từ những lần quan sát cùng giáo viên và bản thân tự quan sát h ọc
sinh sẽ ghi những câu văn dạng miêu tả mà mình quan sát được và 1 cu ốn
nhật kí để làm vốn cho những bài văn sau.
2.1. 2 Hướng dẫn viết câu miêu tả và hồn thiện đoạn văn.
Tình trạng chung của học sinh là không biết viết câu miêu tả, trong
bài văn thường hay viết câu văn kể và đơi khi viết văn nói vào bài văn.
Hơn nữa việc nối các câu văn lại để có sự chuyển ý trong bài văn hầu nh ư
chưa có, đặc biệt là đối với các em học sinh nhận thức chậm. Để h ọc sinh
có tiến bộ tơi đã thực hiện như sau:
- Hướng dẫn viết câu miêu tả bằng cách đưa ra mẫu câu yêu cầu h ọc sinh
điền tiếp để thành câu hoàn chỉnh chẳng hạn như:
Những đám mây
trên trời

như là

.........................................................

Mái đình

giống như

..................................................
..................................................

Các bạn
đang như
chơi dưới sân
trường

.......................................................
.....................................................

- Nhấn mạnh sự khác biệt giữa câu kể và câu tả: Cùng m ột đ ối t ượng
nhưng trong kể chỉ là nêu thơng tin mang tính chất thơng báo, trong tả thì
phải có sự hình dung tưởng tượng, có nhân hóa và so sánh
- Cho học sinh làm một số bài tập để học sinh có th ể chuy ển từ câu k ể
thành câu tả đó là giáo viên đưa ra một câu k ể r ồi chuy ển t ừ câu k ể đó


sang thành câu tả làm mẫu. Rồi sau đó sẽ đưa ra một s ố câu văn k ể khác
và yêu cầu học sinh tự chuyển thành câu tả và sẽ góp ý, ch ỉnh s ửa đ ể l ựa
chọn câu văn tả hợp lí nhất cho học sinh tham khảo. Ch ẳng h ạn chuy ển
một số câu văn sau:
Câu kể
Cây đa cổ thụ đứng ở cổng
đình Nơng Lục.
Dãy nhà ba tầng trường em rất
cao

Câu tả
- Cây đa đứng đó từ bao đời như một người vệ
sĩ khổng lồ bảo vệ cho bình n của thơn xóm.
Dãy nhà ba tầng ở trường em cao sừng sững
giống như một người khổng lồ đang đứng giữa
sân quan sát chúng em học, chơi và tâp thể dục
Trong mưa, cây ớt rạp xuống - Mưa mỗi lúc một to hơn. Cây ớt nhỏ dường
đất.
như không chống chọi nổi cơn thịnh nộ của trời
chới với ngã rạp xuống đất.

Mấy con chim hót trên cành
Đàn chim đang hát vang bài hát ca ngợi thiên
nhiên tươi đẹp.
Mặt trời chiếu ánh nắng - Ông mặt trời vén màn mây trắng, toả
xuống mặt đất.
những tia nắng vàng óng như tơ xuống mặt
đ ất
2.1.3 Giúp học sinh bổ sung vốn từ ngữ qua các môn học khác
- Bổ sung vốn từ qua các tiết học khác như: Tập đọc, Luyện t ừ và câu,
kể chuyện ... Ở những tiết học này tôi sẽ th ường xuyên l ưu ý h ọc sinh và
dạy cho học sinh biết ghi nhớ và bổ sung vốn từ về văn miêu tả cho môn
tập làm văn như nhấn mạnh cho học sinh biết các câu văn miêu t ả hay,
các câu có sử dụng hình ảnh nhân hóa và so sánh đ ể h ọc sinh bi ết phân
biệt lựa chọn và ghi nhớ làm vốn cho mình khi viết văn. H ướng d ẫn h ọc
sinh ghi nhớ các câu văn, từ ngữ hay ở các môn học khác.
2.1.4 Hướng dẫn nối các câu văn thành đoạn văn
Sau khi được thực hành quan sát, được trải nghiệm và ghi nh ớ tôi
đã hướng dẫn học sinh cách làm bài văn. Hướng dẫn h ọc sinh dùng các t ừ
nối để ghép các câu văn thành đoạn văn ví dụ các từ nối nh ư: Tiếp đó, đi
thêm vài bước nữa, bên cạnh, kế bên .....
2.2 Đánh giá kết quả thu được.

Sau khi áp dụng nh ững biện pháp này tôi nh ận th ấy h ọc sinh l ớp tơi có
tiến bộ rõ rệt. Đa số các em đã bi ết s ử d ụng câu t ừ h ợp lí, bi ết vi ết các
câu văn tả nhiều h ơn. Các em đã có s ự quan sát liên t ưởng khi vi ết bài


văn tả cảnh, những đoạn văn, bài văn các em vi ết có s ự liên k ết và phát
triển câu làm cho bài văn hay h ơn. Tôi đã ti ến hành kh ảo sát trên l ớp
5A2 tôi chủ nhiệm và l ớp 5A1 v ới s ố h ọc sinh t ương đ ương (29HS) v ới

đề bài: “Hãy viết m ột đoạn văn miêu t ả c ảnh đ ẹp ở đ ịa ph ương em” –
Tuần 8.
Kết quả như sau:
Nội dung so sánh

Số lượng

Tỉ lệ

Lớp 5A2

Lớp 5A1

Lớp 5A2

Lớp 5A1

Kĩ năng tự quan sát

26

14

89,6 %

48,2

Biết viết câu miêu tả

25

12

86,2%

41,3%

Biết nối, liên kết câu trong
đoạn văn

20

10

68,9%

34,5%

Có kĩ năng viết bài văn hồn
15
8
51,7%
27,6%
chỉnh, trình bày đ ẹp và
đúng.
- Dưới đây là một số bài văn có tiến bộ sau khi áp dụng t ại l ớp tơi.
(Hình 1,2,3,4 – phụ lục 3)
3. KẾT LUẬN
3.1 Kết luận
Qua một thời gian áp dụng và rút kinh nghiệm tôi nhận thấy chất lượng

các bài văn của học sinh có sự thay đổi, có tiến bộ hơn so với trước khi áp
dụng. Điểm mới của giải pháp này là hướng dẫn quan sát có chủ định và có
định hướng cụ thể và hướng dẫn học sinh tập viết câu với công thức mở,
hướng dẫn cách nối, phát triển câu dễ hiểu và dễ thực hiện nên thu được kết
quả trong thời gian ngắn nhất.
Giải pháp này không chỉ áp dụng được riêng với trường Tiểu học Hưng
Vũ chúng tơi mà cịn có thể áp dụng được với khối lớp 5 trên toàn huyện,
tồn tỉnh Lạng Sơn và các tỉnh khác vì nó dễ thực hiện, ít tốn kém và cũng
mang lại hiệu quả thiết thực trong công tác giảng day.
3.2 Kiến nghị , đề xuất .
Khơng có.
Tơi xin cam đoan mọi thơng tin nêu trên là trung thực,đúng sự th ật và
hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về giải pháp của mình.


Vũ Lăng ngày 23 tháng 10 năm 2020
Người viết

D ương Th ị Anh