UBND TỈNH NINH BÌNH CỘNG HOÀ xã hội CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN

1. Tên sáng kiến, lĩnh vực áp dụng
Là các tác giả đề nghị xét công nhận sáng kiến: Dạy học STEM chủ đề
“Sự biến đổi chất - Sắc nến lung linh”.
Lĩnh vực áp dụng: Mơn hóa học lớp 8
2. Nội dung
a. Giải pháp cũ thường làm
Hóa học là khoa học nghiên cứu về chất, sự biến đổi chất và ứng dụng của
chất đó trong cuộc sống. Ở trung học cơ sở (THCS), học sinh được học mơn
Hóa trong hai năm học lớp 8 và lớp 9. Tuy lượng kiến thức khơng nhiều, nhưng
với nhiều học sinh THCS, mơn Hóa vẫn là một mơn học khó. Khi dạy học, giáo
viên vẫn thường dạy theo tiến trình trong sách giáo khoa, có thí nghiệm hoặc sử
dụng mơ hình thí nghiệm.
- Ưu điểm: Học sinh nhanh chóng tiếp cận kiến thức Hóa học, vận dụng
làm được bài tập Hóa học.
- Nhược điểm: Học sinh chưa hứng thú học tập, kết quả học tập mơn Hóa
học chưa cao, chưa phát triển hết các năng lực chung, năng lực chun biệt mơn
Hố học đặc biệt là năng lực vận dụng kiến thức Hoá học vào cuộc sống.
b. Giải pháp mới cải tiến
Mô tả bản chất của giải pháp mới
Trong điều kiện hiện nay, giáo dục nước ta đang đổi mới từ “dạy học tiếp
cận nội dung” chuyển sang “dạy học tiếp cận năng lực”, chuyển từ học sinh
“học được gì?” sang học xong học sinh “làm được gì?”. Vì vậy nhiệm vụ đặt ra


2

đó là người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học. Để giải quyết các vấn
đề đặt ra, tôi lựa chọn giải pháp dạy học theo định hướng STEM nhằm nâng cao
hứng thú học tập, phát triển năng lực vận dụng kiến thức Hoá học vào cuộc sống
cho học sinh.
Thực hiện giải pháp này, tôi đã tiến hành như sau:
b.1. Tìm hiểu về dạy học STEM
Giáo dục STEM là một mơ hình giáo dục mới đã được triển khai tại các
nước châu Âu, châu Mỹ và được chứng minh là một mơ hình giáo dục tiên tiến,
hiện đại.
STEM là một chương trình giảng dạy dựa trên ý tưởng trang bị cho người
học những kiến thức, kĩ năng liên quan đến (các lĩnh vực) khoa học, công nghệ,
kỹ thuật và tốn học - theo cách tiếp cận liên mơn (interdisciplinary) và người
học có thể áp dụng để giải quyết vấn đề trong cuộc sống hàng ngày. Thay vì dạy
bốn mơn học như các đối tượng tách biệt và rời rạc, STEM kết hợp chúng thành
một mơ hình học tập gắn kết dựa trên các ứng dụng thực tế.
Có thể nói, giáo dục STEM không hướng đến mục tiêu đào tạo để học
sinh trở thành những nhà toán học, nhà khoa học, kỹ sư hay những kỹ thuật viên
mà chủ yếu là trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng để làm việc và phát triển
trong thế giới công nghệ hiện đại ngày nay. Giáo dục STEM tạo ra những con
người có thể đáp ứng được nhu cầu cơng việc của thế kỷ XXI, đáp ứng sự phát
triển kinh tế, xã hội của quốc gia và có thể tác động tích cực đến sự thay đổi của
nền kinh tế tri thức trong bối cảnh tồn cầu hóa.
b.2. Tìm hiểu về dạy học theo định hướng phát triển năng lực vận
dụng kiến thức Hoá học vào cuộc sống, năng lực giải quyết vấn đề thơng
qua mơn Hóa học
Giáo dục phổ thơng nước ta đang thực hiện bước chuyển từ chương trình
giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ
quan tâm đến việc học sinh “học được cái gì” đến chỗ quan tâm học sinh “làm
được cái gì” qua việc học (năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc sống, năng lực
giải quyết vấn đề thơng qua mơn Hóa học).

3

* Khái niệm năng lực vận dụng kiến thức của học sinh
Năng lực vận dụng kiến thức của học sinh là khả năng của bản thân người
học huy động, sử dụng những kiến thức, kĩ năng đã học trên lớp hoặc học qua
trải nghiệm thực tế của cuộc sống để giải quyết những vấn đề đặt ra trong những
tình huống đa dạng và phức tạp của đời sống một cách hiệu quả và có khả năng
biến đổi nó. Năng lực vận dụng kiến thức thể hiện phẩm chất, nhân cách của con
người trong quá trình hoạt động để thỏa mãn nhu cầu chiếm lĩnh tri thức.
“Năng lực giải quyết vấn đề là khả năng của một cá nhân là khả năng
“huy động”, kết hợp một cách linh hoạt và có tổ chức kiến thức, kỹ năng với thái
độ, tình cảm, giá trị, động cơ cá nhân,… để hiểu và giải quyết vấn đề trong tình
huống nhất định một cách hiệu quả và với tinh thần tích cực”.
* Sự cần thiết của việc phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc
sống và năng lực giải quyết vấn đề thông qua mơn Hóa học cho học sinh.
Việc phát triển năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc sống và năng lực
giải quyết vấn đề thơng qua mơn Hóa học cho học sinh có ý nghĩa quan trọng
trong việc giải quyết những nhiệm vụ đặt ra của học sinh như: vận dụng kiến
thức để giải bài tập, tiếp thu và xây dựng tri thức cho những bài học mới hay cao
nhất là vận dụng để giải quyết những vấn đề trong thực tiễn cuộc sống của các
em.
b.3. Xây dựng chủ đề dạy học STEM áp dụng vào dạy học Hoá học 8
Để thực hiện đổi mới này, trước tiên giáo viên phải nghiên cứu kĩ nội
dung chương trình sách giáo khoa, chuẩn kiến thức, kĩ năng, nhiệm vụ của mơn
Hóa học trong hệ thống giáo dục phổ thông, các văn bản hướng dẫn giảng dạy
nói chung, hướng dân giảng dạy bộ mơn nói riêng, trên cơ sở kết hợp với định
hướng dạy học theo chủ đề phát triển năng lực học sinh, đặc biệt là năng lực vận
dụng kiến thức vào cuộc sống, năng lực giải quyết vấn đề thông qua mơn Hóa

học và đặc điểm học sinh, đặc điểm địa phương lựa chọn kiến thức thực tế cho
phù hợp.
Nghiên cứu các kiến thức dạy học STEM liên quan: giáo viên nghiên cứu
sách giáo khoa, tìm hiểu hệ thống các kiến thưc liên quan đến thực tế đã được
tích hợp trong sách. Sử dụng các nguồn thông tin khác nhau như sách báo, các
môn học liên quan, đặc biệt là tài nguyên mạng Internet để sưu tầm các kiến


4

thức thực tế liên quan. Lưu ý rằng cần lựa chọn các kiến thức thực tế có liên
quan chặt chẽ đến chủ đề, trên cơ sở kiến thức đã được học, hoặc có thể phát
triển trên cơ sở kiến thức đã học. Không nên sa đà, tham mở rộng lên kiến thức
của các lớp trên vì như thế vơ hình lại làm tăng độ nặng của kiến thức. Nếu thực
tế quen thuộc với cuộc sống có liên quan đến bài dạy nhưng để giải thích nó
phải sử dụng kiến thức của lớp học cao hơn thì nên đưa vào nhưng chỉ giải thích
ở mức độ dễ hiểu trên cơ sở hiểu biết của đa số học sinh. Đối với học sinh khá
giỏi có thể khuyến khích các em về nhà tìm hiểu thêm.
Soạn kế hoạch dạy học chủ đề STEM chi tiết: Khâu này cực kì quan
trọng vì khi có giáo án chi tiết giáo viên sẽ chủ động khi lên lớp. Một giáo án
khoa học, hợp lí là cơ sở cho một giờ dạy thành công.
Khi dạy học chú trọng sử dụng công nghệ thông tin trong dạy học, theo
hướng gắn lí thuyết với thực tế việc soạn giảng trên powerpoint sẽ hỗ trợ tích cực
với ưu điểm về âm thanh, màu sắc, tiết kiệm được thời gian và đem lại hiệu quả
cao.
Từ các phân tích tổng quan trên, tôi xây dựng kế hoạch dạy học STEM
chủ đề “Sự biến đổi chất - Sắc nến lung linh” như sau:
b.3.1. Quy trình xây dựng chủ đề STEM
Bước 1: Xác định năng lực cần hình thành cho học sinh
Bước 2: Xác định chủ đề STEM

Chủ đề STEM “Sự biến đổi chất – Sắc nến lung linh”
Bước 3: Xây dựng chủ đề STEM “Sự biến đổi chất – Sắc nến lung linh”
Bước 4: Xây dựng nội dung học tập
Bước 5: Thiết kế nhiệm vụ
Bước 6: Tổ chức thực hiện
Bước 7: Đánh giá
b.3.2. Quy trình tổ chức dạy học chủ đề STEM
Hoạt động 1: Xác định vấn đề
Hoạt động 2: Nghiên cứu kiến thức nền và đề xuất giải pháp
Hoạt động 3: Lựa chọn giải pháp
Hoạt động 4: Chế tạo mẫu, thử nghiệm và đánh giá


5

Hoạt động 5: Chia sẻ, thảo luận, điều chỉnh
b.3.3. Xây dựng chủ đề STEM thực nghiệm giảng dạy

CHỦ ĐỀ: SỰ BIẾN ĐỔI CHẤT – SẮC NẾN LUNG LINH
Kế hoạch triển khai
Hoạt động chính
Hoạt động 1: Giao nhiệm vụ dự án, xây

Thời lượng

dựng tiêu chí, hướng dẫn học sinh tìm

Tiết 1

hiểu kiến thức nền.

Hoạt động 2: Nghiên cứu kiến thức nền
và chuẩn bị bản thiết kế sản phẩm để báo
cáo theo các tiêu chí.
Hoạt động 3: Báo cáo phương án thiết kế.
Hoạt động 4: Chế tạo, thử nghiệm sản

3 ngày
(học sinh tự học ở nhà theo nhóm)
Tiết 2
3 ngày

phẩm
(học sinh tự làm ở nhà theo nhóm)
Hoạt động 5: Triển lãm, giới thiệu sản
Tiết 3
phẩm
Tính mới, tính sáng tạo của giải pháp
Trong chương trình giáo dục phổ thơng mới, giáo dục STEM được chú
trọng, học sinh được phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với
người lao động. Khoa học Tự nhiên là mơn học có ý nghĩa quan trọng đối với sự
phát triển tồn diện của học sinh, có vai trị nền tảng trong việc hình thành và
phát triển thế giới quan khoa học của học sinh cấp trung học cơ sở. Tuy nhiên kể
từ khi chương trình phổ thơng tổng thể được thơng qua, chưa có nhiều các cơng
trình nghiên cứu về việc vận dụng STEM vào dạy học môn Khoa học tự nhiên
đặc biệt trong mạch nội dung liên quan đến Hóa học. Các chủ đề được xây dựng
trong các tài liệu tập huấn thiên nhiều về mơn Vật lí Kĩ thuật và thích hợp cho
việc tổ chức hoạt động ngoại khóa chứ ít gắn liền với một bài cụ thể trên lớp.
Nhiều chủ đề chú trọng vào khâu yêu cầu học sinh tạo ra sản phẩm vật chất hơn
là quá trình thực hiện sản phẩm ấy.
Khi học bài “Sự biến đổi chất” theo hướng dạy học truyền thống, học sinh

hiểu được hiện tượng vật lí, hiện tượng hóa học qua các thí nghiệm trong sách


6

giáo khoa và các ví dụ thực tế. Nhưng khi học chủ đề này, học sinh không những
hiểu kiến thức lí thuyết mà cịn tự nghiên cứu, chế tạo ra sản phẩm dựa trên
những hiểu biết đó. Do đó, xây dựng chủ đề STEM “Sự biến đổi chất – Sắc nến
lung linh” đưa vào giảng dạy để nâng cao hứng thú học tập, phát triển năng lực
học sinh.
3. Hiệu quả kinh tế, xã hội dự kiến đạt được
Sau khi dạy học xong chủ đề “Sự biến đổi chất – Sắc nến lung linh” ở lớp
lớp thực nghiệm và dạy học theo lối truyền thống ở lớp đối chứng, tôi cho học
sinh hai lớp làm lại phiếu khảo sát và bài kiểm tra năng lực vận dụng kiến thức
hoá học vào cuộc sống. Kết quả cho thấy ở lớp thực nghiệm hứng thú của học
sinh tăng lên, kết quả học tập bộ môn tăng rõ rệt, đa số học sinh vận dụng tốt
kiến thức Hố học vào cuộc sống. Cịn với lớp đối chứng, kết quả có thay đổi
theo chiều hướng tích cực nhưng khơng đáng kể.
Ngồi ra, với sản phẩm nến thơm các em tự làm có thể phục vụ trong
trang trí nhà cửa, tổ chức các sự kiện gia đình như sinh nhật…. Các em cũng có
thể làm thêm nhiều sản phẩm khác theo sở thích mỗi thành viên trong gia đình
về hình dạng, màu sắc, mùi hương …. Sản phẩm các em làm ra không những
kinh tế mà cịn thân thiện với mơi trường.
4. Điều kiện và khả năng áp dụng
a. Điều kiện áp dụng
- Xây dựng các nội dung, các chủ đề dạy học STEM phù hợp kiến thức,
năng lực giáo viên, học sinh, đặc điểm tình hình thực tế, gắn với thực tiễn địa
phương.
- Lựa chọn phương pháp giảng dạy: phương pháp làm thí nghiệm, phương
pháp vấn đáp tìm tịi. Giáo viên là người hướng dẫn, thiết kế hoạt động, hỗ trợ học

sinh.
- Học sinh chủ động, tích cực, sáng tạo trong học tập (ở nhà và trên lớp).
- Kiểm tra, đánh giá: không chỉ đơn thuần là đánh giá sản phẩm mà còn
phải đánh giá quá trình thực hiện, mức độ hiểu, khả năng nhận thức và kĩ năng
của học sinh đồng thời theo dõi sự tiến bộ ở các em. Một số hình thức đánh
giá: Bài kiểm tra viết và kiểm tra nói, sổ ghi chép, phỏng vấn và quan sát dựa


7

trên kế hoạch đã chuẩn bị, bài trình bày, các sản phẩm, kế hoạch dự án, phản hồi
qua bạn học, quan sát các nhóm làm việc để hỗ trợ đánh giá kỹ năng cộng tác,...
- Chuẩn bị tốt các thiết bị dạy phục vụ cho giảng dạy.
b. Khả năng áp dụng
- Giải pháp phù hợp áp dụng giảng dạy các chủ đề khác của chương trình
Hố học 8, 9. Có thể vận dụng, phát triển với sự điều chỉnh phù hợp để giảng
dạy nâng cao chất lượng dạy học, phát triển năng lực cho học sinh nhất là các bộ
môn khoa học thực nghiệm.
- Giải pháp có thể thực hiện tốt tại các cơ sở giáo dục mà điều kiện cơ sở
vật chất cơ bản đáp ứng các yêu cầu dạy học mơn Hố học.
Tơi xin cam đoan mọi thơng tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật
và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.

Yên Ninh, ngày
XÁC NHẬN CỦA LÃNH ĐẠO

tháng

năm 2021

Người nộp đơn

ĐƠN VỊ CƠ SỞ

Phan Văn Trình

Bùi Thị Thanh Huyền

Đinh Thị Tuyết Mai

XÁC NHẬN CỦA PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO YÊN KHÁNH


8