Dị vật đường ăn và biến chứng

DỊ VẬT ĐƯỜNG ĂN VÀ BIẾN CHỨNG
BSNT Nguyễn Phạm Phước Điền


Đại cương
Là một cấp cứu trong TMH
Gặp trong mọi lứa tuổi, giới tính


Đại cương
1. Dị vật:

 Xương: cá, gà, vịt, heo
 hạt trái cây
khác : răng giả, đinh, kẽm, viên thuốc còn vỏ


Đại cương
2. Vị trí:
5 đoạn hẹp của TQ:

Miệng TQ
Quai đm chủ
phế quản gốc trái
Cơ hoành
Tâm vị


Đại cương
Theo Gregory và cs:

70% miệng thực quản (C6)
15% giữa TQ ( quai đm chủ và ngã ba KQ)
15% dưới TQ ( tâm vị )


Đại cương
Theo Nandi P. Ong PB và cs:

10-20%: qua được tồn bộ đường tiêu hóa
50- 80 % : kẹt ở TQ cổ
TQ có sẹo hẹp => dị vật sẽ kẹt ngay chỗ hẹp


Đại cương
3. Nguyên nhân:

Ăn uống: ăn vội vàng, không nhai kĩ, cười giỡn khi ăn
Sự co bóp bất thường của thực quản: u TQ
 Chỗ hẹp sinh lý


Đại cương
4. Bệnh sinh:

Tùy thuộc vào dị vật
Kim khí, chất trơ: ở lâu, không thương tổn
Sắc bén, ô nhiễm:trầy xước, rách, thủng , viêm tấy
=> biến chứng

Dịch tễ học
Gregory ,Mỹ (1996) : 75000 ca ở BN < 19t, cao nhất 6 tháng đến 4 tuổi
Jame N Thompson: hàng năm ở Mỹ 1500 tử vong vì dị vật TQ
BVTMH TW 7 năm 1991- 1997: 3249 ca nghi dị vật, 1405 ca lấy được dị vật


Diễn tiến
Giai đoạn 1:

Vướng họng
Nuốt vướng
Nuốt đau
Đau sau xương ức, đau lan ra sau lưng (đoạn ngực )
=> Không ăn được nữa, bỏ dở bữa ăn


CLS:

Soi : thấy dị vật ở vùng amidan, đáy lưỡi, thành sau họng, xoang lê
X quang cổ nghiêng: hình ảnh dị vật





Diễn tiến
Giai đoạn 2: viêm nhiễm, sau 24-48h

Lâm sàng:
o

o
o

HC nhiễm trùng
Nuốt rất đau
Sưng nhẹ vùng cổ, ấn đau, mất lọc cọc thanh quản


Cận lâm sàng:

Bc tăng > 10.000/mm3
X quang cổ nghiêng:
o Khoảng Henke dày
o Mất độ cong sinh lý cột sống
o Hình ảnh dị vật_ pb với vơi hóa sụn giáp sụn phễu ở người lớn tuổi


Phần mềm trước cột sống dày khi:

•C2: quá 7mm
•C6:
> 22mm ngi ln
>14 mm tr em

ã dy > ẵ độ dày của thân đốt sống cổ


Vơi hóa sụn giáp

Giai đoạn 3: Biến chứng

Viêm tấy quanh thực quản cổ
Viêm trung thất
Biến chứng phổi
Thủng các mạch máu lớn


Viêm tấy quanh thực quản
Ls:

HC nhiễm trùng
Khó thở nhẹ
Khàn tiếng
Khơng ăn uống được
Cử động cổ hạn chế
Máng cảnh sưng, ấn đau


Viêm tấy quanh thực quản
CLS:

BC tăng cao
X quang cổ nghiêng


Thủng TQ
Sốc nặng
Đau sau xương ức
Dáng đi lom khom

Tràn khí dưới da
Xquang : hình ảnh tràn khí _ dấu Minnigerode
-> Viêm trung thất, áp xe trung thất


Viêm trung thất
Do áp xe viêm tấy từ cổ xuống
dị vật chọc thủng thực quản ngực
Viêm toàn bộ hay một bên
LS: nặng,nhiễm trùng, nhiễm độc, đau ngực, khó thở, mạch nhanh yếu, tràn khí dưới da
CLS: BC tăng cao, X quang: trung thất dãn rộng


Biến chứng phổi
dị vật xuyên TQ-> phế quản Phổi -> viêm màng phổi mủ
Ls: sốt, đau ngực, khó thở, khám HC 3 giảm, khi BN ăn thấy ho
CLS: X quang TDMP, hình ảnh dị khi chụp có cản quang


Thủng mạch máu lớn
Sau 4-5 ngày
Ban đầu khạc ra máu-> ộc máu