KỸ THUẬT LẬP TRÌNH CĂN BẢN

GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


1

Trường Cao đẳng Kinh tế - Kĩ thuật TP.HCM
Khoa Công nghệ thông tin

Vũ Thị Phương Dung

KỸ THUẬT
LẬP TRÌNH CĂN BẢN

Email:

1


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


2

Nội dung
1

Khái niệm NNLT C

2

Các hàm nhập xuất

3

Cấu trúc điều khiển

4

Hàm

5

Mảng và chuỗi

2


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


3

Tài liệu tham khảo
• Giáo trình kỹ thuật lập trình C, Nguyễn Linh Giang,

Lê Văn Thái, Kiều Xuân Thực, Nhà xuất bản Giáo
dục, 2008

• Giáo trình ngơn ngữ C, Tiêu Kim Cương, Nhà xuất

bản Giáo dục,2008

• Giáo trình KTLT trường CĐ KT-KT TP.HCM, 2015

3


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


4

Bài 1 : Khái niệm NNLT C
1.1 Khái quát về NNLT C
1.1.1 Giới thiệu
•
Computer program –chương trình máy tính là
một tập các câu lệnh (instruction) hướng dẫn máy
tính làm một số việc nhất định.
• Programming language - Ngơn ngữ lập trình
là ngơn ngữ để viết chương trình. Có nhiều loại
ngơn ngữ lập trình ( Pascal, C, Java, .Net …).
• Compiler – trình biên dịch, là phần mềm chịu
trách nhiệm dịch chương trình viết bằng một ngơn
ngữ lập trình sang dạng mã máy.

4


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT

5

1 : Khái quát về ngơn ngữ lập trình C
ThuậtBài
tốn
Là tập hợp (dãy) hữu hạn các chỉ thị (hành động) được định
nghĩa rõ ràng nhằm giải quyết một bài tốn cụ thể nào đó.
• Ví dụ
• Thuật tốn giải PT bậc nhất: ax + b = 0
(a, b là các số thực).
Đầu vào: a, b thuộc R
Đầu ra: nghiệm phương trình ax + b = 0
• Nếu a = 0
• b = 0 thì phương trình có nghiệm bất kì.
• b ≠ 0 thì phương trình vơ nghiệm.
• Nếu a ≠ 0
• Phương trình có nghiệm duy nhất x = -b/a

5


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


6

Bài 1 : Khái qt về ngơn ngữ lập trình C
Sử dụng lưu đồ Input – Process – Output:
 Input (I) : xác định dữ liệu nhập.

 Process (P): tiến trình xử lí.
 Output (O): xác định dữ liệu xuất.
Ví dụ:
1. Xác định tiền lương của nhân viên, biết rằng:
tiền lương = lương căn bản * hệ số.

Input: lương căn bản, hệ số
Process: Tiền lương = lương căn bản * hệ số

Output: tiền lương
6


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


7

Bài 1 : Khái qt về ngơn ngữ lập trình C
Ví dụ:
2. Xác định Input – Process – Output trong các trường hợp sau:
a) Đổi từ VNĐ sang USD, biết rằng 1 USD = 18.000 VNĐ.
b) Tính điểm trung bình 3 mơn : Tốn, Lý, Hóa.
c) Giải phương trình bậc nhất ax + b = 0.
c)

Input: a, b

Process: Nếu a = 0
- Nếu b=0 thì

Output: PTVSN
Ngược lại thì
Output: PTVN
Ngược lại
thì
Output: x= - b/a

7


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


8

Bài 1 : Khái qt về ngơn ngữ lập trình C

Sử dụng lưu đồ - sơ đồ khối
Khối giới hạn
Chỉ thị bắt đầu và kết thúc.
Khối vào ra
Nhập/Xuất dữ liệu.
Khối lựa chọn
Tùy điều kiện sẽ rẽ nhánh.
Khối thao tác
Ghi thao tác cần thực hiện.
Đường đi
Chỉ hướng thao tác tiếp theo.

8

GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


9

Bài 1 : Khái qt về ngơn ngữ lập trình C
Ví dụ:
1. Xác định tiền lương của nhân viên, biết rằng:
tiền lương = lương căn bản * hệ số.
Bắt đầu
Nhập
Lương căn bản, hệ số
Tính
Tiền lương = lương căn bản * hệ số.
Xuất Tiền lương

Kết thúc

9


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


10

Bài 1 : Khái qt về ngơn ngữ lập trình C
2. Giải phương trình bậc nhất ax + b = 0.

Bắt đầu

Đọc a,b
Đ

S
a=0

Đ

S

Tính
x = -b/a

b=0
Xuất
“VSN”

Xuất
“VN”

Kết thúc

Xuất x

1


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT

11

Bài
2 :thành
Các kiểu
1.1.2
Các
phần dữ
cơ liệu
bản cơ sở

 Tập ký tự hợp lệ dùng trong ngôn ngữ C
-

Các chữ cái : A, B, C ...,Z, a, b, c,...z ( 26 chữ cái thường)
Các chữ số : 0,1,..., 9
Ký tự gạch nối _ ( chú ý phân biệt dấu - ).

- Tên ( định danh )
Là 1 dãy kí tự bắt đầu bằng chữ hoặc ký tự gạch dưới, theo
sau là chữ cái, chữ số hoặc ký tự gạch nối (_).

- Từ khoá
Là từ dành riêng cho ngơn ngữ. Các từ khố trong C gồm :
break, char, continue, case, do, double, default, else, float, for,
goto, int,if, long, return, struct, switch, unsigned, while, typedef,
union voi, volatile,.. Các từ khóa phải viết bằng chữ thường.
1

GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


12

Qui tắc đặt tên trong ngôn ngữ C
- Tên biến, hằng, hàm ...không được trùng với từ khố

- Kí tự đầu tiên phải là kí tự chữ hay kí tự ‘_’
Ví dụ :
Hãy cho biết những tên nào sau đây không hợp lệ:

1.
5ab
5.f(x
)

2.ax
b
6.for

3.a5
b

4.a b

7._AB

8.A-bx

1


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


13

Bài 2 : Các kiểu dữ liệu cơ sở

- Cấu trúc của một chương trình C
Ví dụ:
Chương trình xuất ra màn hình câu “Xin chao!”
# include <stdio.h>
/* Thư viện hàm */
# include <conio.h>
/* Chương trình chính */
void main ()
{
printf (“\n Xin chao !”) ;
getch();
}

1


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT

14

1.2 Các kiểu dữ liệu
1.2.1 Các kiểu dữ liệu cơ bản
- Kiểu char ( 1 byte ) : biễu diễn 1 ký tự thuộc ASCII
( thực chất là số nguyên từ 0 đến 255)
      Ví dụ : Ký tự ASCII
               
0  048
                 
A  065
                
a  097
        - Kiểu int : 3 loại : int, long int ( long ) và unsigned int
(unsigned).
        - Kiểu float : biểu diễn các số thực độ chính xác định.
        - Kiểu double : biễu diễn các số thực độ chính xác kép.

1


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


STT Kiểu

15

Phạm vi kích thước

1

char

0..255
byte

2

int

-32768..32767
bytes

3

long

2147483648..2147484647 4
bytes

4

unsigned

0..65535
bytes

2

5

float

3.4e *10-38..3.4e* 1038
bytes

4

6

double

1.7e * 10-308 .. 1.7e *10308 8
bytes

1
2

1


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


16

1.2.2 Khái niệm về Biến – hằng
1. Biến

Biến là đại lượng thay đổi; mỗi biến có 1 tên và địa chỉ vùng
nhớ dành riêng cho nó.
Khai báo biến :
< Kiểu dữ liệu > < Danh sách các biến >;

Ví dụ:
1. float x; /* khai báo 1 biến x có kiểu số thực */
2. int I, j ; /* khai báo 2 biến I, j có kiểu số nguyên */

1


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


17

2. Hằng
Hằng là đại lượng không thay đổi.
Khai báo hằng :
# define < tên hằng > < giá trị>

Ví dụ:
1.
2.

# define MAX
# define pi

100

3.141593

* Một số hằng đặc biệt được viết theo qui ước như sau :
'\"'
dấu nháy đơn
' \" ' " dấu nháy kép
' \\ ' \
dấu chéo ngược
'\n ' \n ký tự xuống dòng
' \0 ' \0 ký tự rỗng ( null)
1


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


18

Bài 3thức
: Biểu
thứctử
– Câu
lệnh
– Phép toán
1.3 Biểu
– Toán
- Câu
lệnh

1.3.1 Biểu thức và các toán tử

- Biểu thức gán
< Biến> = <Biểu thức>;
Ví dụ:

int m, n, k;
m=n=k=3;

1


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


19

Bài 3 : Biểu thức – Câu lệnh – Phép toán

- Biểu thức điều kiện
< Biểu thức 1> ? <Biểu thức 2> : <Biểu thức 3> ;
Giá trị của biểu thức điều kiện bằng:
+ Biểu thức 2 nếu biểu thức 1 Đúng
+ Biểu thức 3 nếu biểu thức 1 Sai

Ví dụ:
Hãy xác định giá trị của biến x, a, b sau khi thực hiện biểu
thức: x = a >5 ? 6 : 7.
Giả sử:
1. a=8;
8>5 :Đ x=6
3>5 :S x=7

2. a=3;
3. a=5; 5>5 :S x=7
1


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


20

Bài 3 : Biểu thức – Câu lệnh – Phép toán

- Câu lệnh gán
Sử dụng các toán tử : +=, -=, *=, /=, %=
<Biến> = <Biến> + <Biểu thức> ;
 <Biến> + = <Biểu thức>;
Ví dụ:
Hãy xác định giá trị các biến n, x, y sau khi thực hiện các câu
lệnh gán sau:
1) int n = 5 ;
n += 8 ; /*  n = n + 8 = 5 + 8 = 13 */
2) int x = 8;
x /= 2 ; /*  x = x / 2 = 8 / 2 = 4 */
3) float x =2.1, y=1;
x *= y+2 ; /*  x = x * ( y + 2 ) */
2


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT

21

Bài 3 : Biểu thức – Câu lệnh – Phép toán

- Phép toán
 Các phép toán quan hệ :
>,=>,<,<=,==(so sánh bằng ) ,!=(so sánh khác)
Thứ tự ưu tiên các phép toán :
số âm ;* ;/ ;% ;+ ;- ;> ;>= ;< ;<= ;== ;!=

2. Các phép toán luận lý :
- Phép và :&&
- Phép hoặc :| |
- Phép phủ định : !
Thứ tự ưu tiên của các phép toán : !,&&,||
2


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


22

Bài 3 : Biểu thức – Câu lệnh – Phép toán

 Phép toán tăng tốn hạng
a.Tăng trước : (++n)
Ví dụ:

int k,n=5;
k=++n; /*n=6,k=6*/
b.Tăng sau : (n++)
Ví dụ: int k,n=5;
k = n++ ;/*n=6;k=5*/

 Phép tốn giảm tốn hạng
a.Giảm trước : (--n)
Ví dụ:

int k,n=5;
k=--n; /*n=4,k=4*/

b.Giảm sau : (n--)
Ví dụ: int k,n=5;
k = n-- ;/*n=4;k=5*/

2


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


23

1.3.2 Lệnh và khối lệnh
Lệnh: Là một tác vụ, biểu thức, hàm, cấu trúc
điều khiển…
Ví dụ 1:
x = x + 2;

printf("Day la mot lenh\n");

2


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT


24

Khối lệnh: Là một dãy các câu lệnh được bọc bởi
cặp dấu { }, các lệnh trong khối lệnh phải viết thụt
vô 1 tab so với cặp dấu { }
Ví dụ 2:
{

//dau khoi
a = 5;
b = 6;
printf("Tong %d + %d = %d", a, b, a+b);

}

//cuoi khoi
2


GV: Vũ Thị Phương Dung - K.CNTT

25

1.3.3 Chuyển đổi kiểu giá trị
Là cách để chuyển đổi một biến từ kiểu dữ liệu
này sang kiểu dữ liệu khác
Ví dụ :

2