BG2-27

BÀI GIẢNG HÓA HỌC 11

Bài 10:
PHOTPHO


I.Vị trí và cấu hình electron ngun tử
II. Tính chất vật lí
III. Tính chất hố học
IV. Ứng dụng
V. Trạng thái tự nhiên
VI. Sản xuất


I. Vị trí và cấu hình electron ngun tử
- Vị trí: . Ơ thứ 15
. Nhóm VA
. Chu kì 3
- cấu hình electron:
1s22s22p63s23p3


II. Tính chất vật lí
- Photpho tồn tại ở một số dạng thù hình khác nhau
nhưng quan trọng hơn cả là:
Photpho trắng

Photpho đỏ


1. Photpho trắng

- Trong tinh thể, những phân
tử P4 nằm ở nút mạng và các
liên kết với nhau bằng lực
tương tác yếu
- Do đó P mềm, dễ nóng chảy (Tnc= 44,1 0C )
- P trắng bốc cháy trong khơng khí ở nhiệt độ 400C
- P trắng không tan trong nứơc, tan trong 1số
dung môi hữu cơ như C6H6 , CS2
- P trắng rất độc, có thể gây bỏng nặng
khi rơi vào da


2. Photpho đỏ

- Photpho đỏ có cấu trúc polime
Khó nóng chảy và bay hơi
hơn photpho trắng

- Photpho đỏ Không tan trong dung môi thường,
Bốc cháy ở nhiệt độ trên 250 0C


Bảng so sánh các tính chất vật lí của photpho
Tiêu chí

Photpho trắng

Photpho đỏ

Trạng thái, màu

sắc

Chất rắn, trong suốt, hoặc hơi
vàng. Trông giống sáp

Chất bột màu đỏ,
dễ hút ẩm và chảy rữa

cấu tạo phân tử

Trong tinh thể những phân tử
P4 nằm ở nút mạng

Cấu trúc polime

Độc tính

Rất độc, gây bỏng nặng

Ít độc hơn photpho trắng

Tính bền

Mềm, dễ nóng chảy, khơng tan
trong nước, tan ở dung môi
hữu cơ

Dễ chảy rữa, bền trong
không khí, khơng tan
trong dung mơi thường.

Sự chuyển đổi giữa hai dạng thù hình:

. Ptrắng
.Pđỏ

as
ko có kk

Pđỏ
Phơi

làm lạnh

Ptrắng


Trạng thái số oxi hoá:

-3 0 +3

+5


II. Tính chất hố học



Photpho là một phi kim tương đối hoạt động
Các trạng thái số oxi hoá của photpho :

-3
0
+3
+5

Tại sao ở điều kiện thường
photpho hoạt động hơn nitơ ?



Câu hỏi
suy nghĩ

Liên kết trong photpho là liên kết đơn, kém bền hơn liên kết
ba trong phân tử nitơ vì vậy ở điều kiện thường photpho hoạt
động hơn nitơ


1. Tính oxi hố


Photpho thể hiện tính oxi hóa khi tác dụng vơí một
số kim loại hoạt động ( K, Ca, Na, Mg..) tạo ra
photphua kim loại.
Phản ứng: 0
-3
2P + 3Ca t0
Ca3P2

( canxi photphua)

 Trong phản ứng với kim loại mạnh ( K, Na,Ca, Mg,..)
photpho thể hiện tính oxi hố tạo thành photphua kim
loại.


2. Tính khử
 Photpho thể hiện tính khử khi tác dụng với các phi

kim hoạt động như oxi, halogen, lưu huỳnh,… và các
hợp chất có tính oxi hố mạnh khác.
a/ photpho tác dụng với oxi
0

Thiếu oxi: 4P + 3O2

+3
t0

0

Dư oxi: 4P + 5O2

2P2O3 (điphotphotrioxit)
+5

t0

2P2O5 (điphotpho pentaoxit)

b/ Photpho dễ dàng tác dụng với khí clo khi đun nóng
0



Thiếu clo: 2P + 3Cl2
0



+3

2PCl3
(photphotriclorua)
t0

+5

Dư clo: 2P + 5Cl2 t0
2PCl5
(photpho pentaclorua)

c/ Tác dụng với một số hợp chất có tính oxi hố mạnh
như KClO3, KNO3, K2Cr2O7,…
6P + 5KClO

3P2O5

+

5KCl


IV. Ứng dụng
PHÂN
BÓN
BOM

PHOTPHO

DIÊM

THUỐC
TRỬ SÂU
AXIT
PHOTPHORIC


V. Trạng thái tự nhiên
 Photpho khá hoạt động về mặt hố học nên rong tự

nhiên, khơng gặp photpho ở trạng thái tự do.
 Hai khống vật chính của photpho là:

Apatit Ca3(PO4)2.CaF2

Photphorit Ca3(PO4)2


Photpho có trong xương , bắp, tế bào não,…

Một số thực phẩm giàu photpho


V. Sản xuất


Nung hỗn hợp quặng photphorit( hoặc apatit), cát và
than cốc ở 12000C trong lò điện
+5

0

Ca3(PO4)2 + 3SiO2 +5C

0

+2

3CaSiO3 + 2P+ 5CO