Bai_23_Tiet_88_Y_nghia_van_chuong_82ac1d8044

Ngữ văn 7- Tiết 88:

- HOÀI THANH-

1


I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:

2


I. TÌM HIỂU CHUNG
1/ Tác giả:

- Hồi Thanh (1909 – 1982)

Trình
Cho bày
biếthiểu
xuấtbiết
xứ,của
thểem
vềloại,
tác giả
Hồi vấn
Thanh?
PTBĐ,
đề nghị

luận của văn bản?

- Q: Nghệ An.
- Là nhà phê bình văn học xuất sắc.
- Năm 2000 được nhà nước truy tặng giải
thưởng Hồ Chí Minh về VHNT.
- Tác phẩm nổi tiếng: Thi nhân Việt Nam1942.

2/ Tác phẩm:
*Xuất xứ:

-

viết năm 1936, in trong “Bình luận văn
chương” (NXB Giáo dục, Hà Nội, 1998)
- Bài “Ý nghĩa văn chương” có lần đổi in lại đã
đổi nhan đề thành “Ý nghĩa và công dụng của
văn chương”


* Kiểu văn bản:

Nghị luận

* Vấn đề nghị luận: Ý nghĩa văn chương
* Bố cục: 3 phần

Ý
Ý NGHĨA
NGHĨA V

VĂ
ĂN
N CH
CHƯƠ
ƯƠNG
NG

Đ1:Từ đầu  mn lồi:
Nguồn gốc của văn
chương.
Đ2:Tiếp theo q đáng:
Ý nghĩa, cơng dụng của văn
chương
Đ3 : Đoạn cịn lại: Giá Nguồn
gốc
trị của văn chương.

Ý nghĩa,
công dụng

Mạch văn bản: Đi từ nguồn gốc đến nhiệm vụ, công dụng,
cuối cùng là khẳng định giá trị của văn chương.


II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

1/ Nguồn gốc cốt yếu của văn chương:
“Người
ta kể chuyện
mộtvăn

nhàchương
thi sĩ Ấncịn
Độcó
trơng
Đúng nhưng
chưa đời
tồnxưa,
diện,
thấy
mộtgốc
contừ
chim
bị thương
rơi xuống
chânbảo
mình.
nguồn
thực
tế lao động,
đấubên
tranh
vệ Thi
sĩ thương hại q, khóc nức lên, quả tim cùng hồ nhịp với
đất nước, văn hóa (nghi lễ, tơn giáo, trị chơi, giải
sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau
trí, mua
thương
ấy vui)
chính....
là nguồn gốc của thi ca.

Câuyếu:
chuyện
lẽ quan
chỉ là một
câunhất
chuyện hoang đường, song
cốt
vấncóđề
trọng

khơng phải khơng có ý nghĩa. Nguồn
gốc cốt
văn
Nguồn
gốcyếu
cốt của
yếu của
chương
là lịng
thương
người người
và rộng
thương
cả mn
văn chương
là lịng
thương
và ra
rộng
ra thương

cả
vật, mn
mn
vật, lồi.
mn(...)”
lồi
Theo Hoài Thanh, nguồn gốc cốt yếu
Theo con, quan niệm này đã
của văn chương là gì? Hãy chú ý đến
đúng,
Cịn
nghĩa
củađã
haitồn
từ cốtdiện
yếu vàchưa?
đọc kĩ bốn
có quan
niệm
nàođểkhác?
dịng
đầu của
văn bản
tìm ý trả lời?


Để làm nổi bật luận điểm ”Nguồn gốc cốt yếu của văn
chương là lòng thương người và rộng ra thương cả
mn vật, mn lồi” Tác giả đưa ra lí lẽ và dẫn chứng
nào ?

“(Dẫn chứng) Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi
sĩ Ấn Độ trông thấy Nhận
một con
bị vào
thương
xét gìchim
về cách
đề củarơi xuống
bên chân mình. Thi tác
sĩ giả?
thương
quá, của
khóc nức lên, quả
Nêu hại
tác dụng
cách
và nhận
xét về
tim cùng hồ nhịp với
sựvào
runđềrẩy
của con
chim sắp chết.
ở phần văn bản
(Lí lẽ) Tiếng khóc ấy,cách
dịplập
đauluận
thương
ấy chính là nguồn

này?
gốc của thi ca.
(Lí lẽ) Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang
đường, song khơng phải khơng có ý nghĩa.
(Luận điểm) Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng
thương người và rộng ra thương cả mn vật, mn
lồi. [...]”
6


1. Nguồn gốc cốt yếu của văn chương
Luận điểm: “Nguồn gốc cốt yếu của văn chương
là lòng thương người và rộng ra thương cả mn
- Dẫn
chứng:
vật,
mn
lồi.”“một thi sĩ…chân mình.”
→ Khẳng định tính nhân văn của câu chuyện.

→ Quan
đắn và nghĩa”
sâu sắc, chưa tồn diện.
- Lí lẽ:niệm
“Câuđúng
chuyện…ý
→ Vào đề bất ngờ, tự nhiên hấp dẫn và xúc động,
dẫn dắt vấn đề theo lối quy nạp.

- Nhất canh trì, nhị canh viên,
tam canh điền.
Mồ hơi thánh thót như mưa ruộng cày.
- Cày đồng đang buổi ban trưa

- Trâu ơi, ta bảo trâu này.
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta.

 Văn chương còn bắt nguồn từ cuộc sống lao động.
8


Thánh Gióng

O du kích (Tố Hữu)

 Văn chương bắt nguồn từ thực tế đấu tranh
bảo vệ Tổ quốc, chống giặc ngoại xâm.


 Văn chương bắt nguồn từ đời sống văn hoá, lễ
hội, trò chơi...


2. Nhiệm vụ, công dụng của văn chương
“ Văn chương sẽ là hình dung của sự sống
mn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn
chương còn sáng tạo ra sự sống.(...)”
sống
- Ý 1: Cuộc sống của con người, của xã hội vốn

mn hình vạn trạng, văn chương có nhiệm vụ
phản ánh cuộc sống đó.
Để làm rõ hơn nguồn gốc, tình cảm nhân ái
của
Hồi
một
Hãyvăn
tìmchương,
một số
tácThanh
phẩmnêu
đểtiếp
chứng
nhận
về vai
trị tình
cảm văn
trong chương
sáng tạo
minhđịnh
cho
quan
niệm
văn
chương.
bản, đó là lời văn
nhân
ái củaTrong
hoài văn
Thanh?

nào? con hiểu nhận định này ra sao?
11


“Trên đồng cạn....”
(Ca dao )
→ Phản ánh cuộc sống lao
động.

“Vụt qua mặt trận, đạn bay
vèo vèo”. ( Lượm - Tố Hữu)
→ Phản ánh cuộc sống
chiến đấu.

- Ý 1: Văn chương có nhiệm vụ phản ánh cuộc
sống thiên nhiên mn hình vạn trạng.
12


“ Văn chương sẽ là hình dung của sự sống
mn hình vạn trạng. Chẳng những thế, văn
chương cịn sáng tạo ra sự sống.(...)”
sống
- Ý 2: Văn chương dựng lên những hình ảnh,
đưa ra những ý tưởng mà cuộc sống hiện tại
chưa có để mọi người phấn đấu xây dựng, biến
chúng thành hiện thực tương lai tốt đep.

13

Truyện “Thạch Sanh”

Truyện “ Cây bút thần”

 Phản ánh ước mơ công lý, cải tạo hiện thực
xã hội, sự công bằng cho người lao động của
người xưa.


Vậy thì, hoặc hình dung sự sống, hoặc sáng tạo ra sự sống,
nguồn gốc của văn chương đều là tình cảm, là lịng vị tha. ( Luận điểm)
Và vì thế, cơng dụng của văn chương cũng là giúp cho tình cảm và
gợi lòng vị tha.
(Dẫn chứng) Một người hằng ngày chỉ cặm cụi lo lắng vì mình,
thế mà khi xem truyện hay ngâm thơ có thể vui, buồn, mừng giận
cùng những người ở đâu đâu, vì những chuyện ở đâu đâu, há chẳng
phải là các chứng cớ cho cái mãnh lực lạ lùng của văn chương hay sao?
(Lí lẽ) Văn chương gây cho ta những tình cảm ta khơng có, luyện
những tình cảm ta sẵn có; cuộc đời phù phiếm và chật hẹp của cá
nhân vì văn chương mà trở lên thâm trầm và rộng rãi đến trăm
nghìn lần.
(Dẫn chứng) Có kẻ nói từ khi các ca sĩ ca tụng cảnh núi non,
hoa cỏ, núi non, hoa cỏ trông mới đẹp; từ khi có người lấy tiếng
chim kêu, tiếng suối chảy làm đề tài ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối
ấy nghe mới hay. Lời ấy tưởng khơng có gì q đáng.
(Lí lẽ)[…] Nếu trong pho lịch sử lồi người xóa các thi nhân,
văn nhân và đồng thời trong tâm linh lồi người xóa hết những dấu vết
họ cịn lưu lại thì cái cảnh tượng nghèo nàn đến bực nào!...
15

Văn chương gây cho ta những tình cảm ta khơng có
• Văn chương làm cho ta biết vui, buồn, hờn, giận vì
những chuyện khơng đâu, những người khơng quen
biết.
• Văn chương làm cho đời sống thêm phong phú.
Nỗi lo nước thương nhà như Bác Hồ trong bài “Cảnh
khuya”.
Nỗi thương cảm khát vọng cao cả như Đỗ Phủ trong
bài “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”.
Tình cảm sâu sắc và cao cả, tình bạn đậm đà chân thật
như Nguyễn Khuyến trong bài thơ: “ Bạn đến chơi
nhà’’.
16


Văn chương luyện những tình cảm ta sẵn có
* Tình u ơng bà, cha, mẹ… là những tình cảm
sẵn có, văn chương nhắc nhở ta tình cảm đối với
ơng bà, cha, mẹ… Văn chương giáo dục lòng
biết ơn đối với con người.
* Văn chương giúp chúng ta thêm yêu cái đẹp, yêu
thiên nhiên đất nước… giúp ta biết phân biệt
phải - trái, xấu- tốt…

17


3. Giá trị của văn chương

Em hiểu gì về câu
nói này?

(Lí lẽ) Nếu trong pho lịch sử lồi người xóa các
thi nhân, văn nhân và đồng thời trong tâm linh lồi
người xóa hết những dấu vết họ cịn lưu lại thì cái
cảnh tượng nghèo nàn sẽ đến bực nào!...
 Văn chương có ý nghĩa quan trọng trong lịch sử nhân
loại. Lưu giữ lại dấu vết, lịch sử văn hóa của lồi người
⇒ Văn chương giúp con người có đời sống tinh thần
phong phú, giúp khơi gợi ở con người tình cảm, cảm xúc
chân thật
18


TỔNG KẾT
1/ Nghệ thuật.
- Diễn đạt bằng lời văn giản dị, giàu hình ảnh, cảm
xúc.
- Có luận điểm rõ ràng, luận chứng minh bạch và
đầy đủ thuyết phục, cách dẫn chứng đa dạng.
2/ Ý nghĩa văn bản.
Văn bản thể hiện quan niệm sâu sắc của nhà văn
về nguồn gốc, công dụng của văn chương.
* Ghi nhớ (Sgk/63)


TRỌNG TÂM- Ý NGHĨA CỦA VĂN CHƯƠNG
I.

TÌM HIỂU CHUNG

1/ Tác giả:- Hồi Thanh (1909 – 1982), q Nghệ An. Ơng là nhà phê
bình văn học xuất sắc. Năm 2000 được nhà nước truy tặng giải
thưởng Hồ Chí Minh về VHNT. Tác phẩm nổi tiếng “Thi nhân Việt
Nam”-1942.
2/ Tác phẩm
*Xuất xứ: viết năm 1936, in trong “Bình luận văn chương” (NXB Giáo
dục, Hà Nội, 1998)
*Kiểu bài: NLVH PTBĐ: nghị luận
*Vấn đề nghị luận: Ý nghĩa của văn chương
*Bố cục: 3 phần
•
Mạch văn bản: Đi từ nguồn gốc đến nhiệm vụ, công dụng, cuối
cùng là khẳng định giá trị của văn chương.
II. TÌM HIỂU VĂN BẢN:

20


II. TÌM HIỂU VĂN BẢN:
1/ Nguồn gốc cốt yếu của văn chương:
→ Khẳng định tính nhân văn của câu chuyện.
Luận điểm: “Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng
ra thương cả mn vật, mn lồi.”
→ Quan niệm đúng đắn và sâu sắc, chưa toàn diện. Vì văn chương cịn bắt
nguồn từ cuộc sống lao động, đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, từ đời sống văn hố (lễ
hội, trị chơi…..)
→ Vào đề bất ngờ, tự nhiên hấp dẫn và xúc động, dẫn dắt vấn đề theo lối quy

nạp.

2. Nhiệm vụ, công dụng của văn chương
Ý 1: Cuộc sống của con người, của xã hội vốn muôn hình vạn trạng, văn chương
có nhiệm vụ phản ánh cuộc sống đó.
 Phản ánh ước mơ cơng lý, cải tạo hiện thực xã hội, sự công bằng cho người lao
động của người xưa.
Ý 2: Văn chương dựng lên những hình ảnh, đưa ra những ý tưởng mà cuộc sống
hiện tại chưa có để mọi người phấn đấu xây dựng, biến chúng thành hiện thực
tương lai tốt đep.
 Văn chương gây cho ta những tình cảm ta khơng có: Văn chương làm cho ta biết
21
vui, buồn, hờn, giận vì những chuyện không đâu, những người không quen biết. Văn


 Văn chương luyện những tình cảm ta sẵn có

* văn chương nhắc nhở ta tình cảm đối với ơng bà, cha, mẹ… Văn chương giáo dục
lòng biết ơn đối với con người.
* Văn chương giúp chúng ta thêm yêu cái đẹp, yêu thiên nhiên đất nước… giúp ta
biết phân biệt phải - trái, xấu- tốt…

3. Giá trị của văn chương

 Văn chương có ý nghĩa quan trọng trong lịch sử nhân loại. Lưu giữ lại
dấu vết, lịch sử văn hóa của lồi người. ⇒ Văn chương giúp con người có
đời sống tinh thần phong phú, giúp khơi gợi ở con người tình cảm, cảm
xúc chân thật.

III. TỔNG KẾT

1/ Nghệ thuật: -Diễn đạt bằng lời văn giản dị, giàu hình ảnh, cảm xúc.
- Có luận điểm rõ ràng, luận chứng minh bạch và đầy đủ thuyết phục,
cách dẫn chứng đa dạng.
2/ Nội dung: Văn bản thể hiện quan niệm sâu sắc của nhà văn về nguồn
gốc, công dụng của văn chương.
IV. TIẾP NỐI: Chuẩn bị:
Tìm hiểu chung về phép lập luận giải thích”, “Sống chết mặc bay”.22


Nguồn gốc cốt yếu
của văn chương

“Nguồn gốc
cốt yếu của
văn chương
à lịng
hương
người và
ộng ra
hương cả
mn vật,
mn lồi.”

Câu
chuyện
thi sĩ Ấn
Độ

Nhiệm vụ, cơng dụng của văn

chương
Văn
chương
có
nhiệm
vụ phản
ánh
cuộc
sống
đó.

Văn chương
khơi gợi ý
tưởng mà
cuộc sống
hiện tại chưa
có để mọi
người phấn
đấu xây dựng,
biến chúng
thành hiện
thực tương lai
tốt đep.

khơi gợi ở con
người tình cảm,
cảm xúc chân thật.

Văn
chương

gây cho ta
những tình
cảm ta
khơng có:
Văn
chương
luyện
những tình
cảm ta sẵn
có

Giá trị của văn chương
Văn
chương
giúp con
người có
đời sống
tinh thần
phong phú

Văn chương làm đẹp,
làm hay hơn những thứ
bình thường

Văn chươn
có ý nghĩa
quan trọng
trong lịch s
nhân loại.
Lưu giữ lại

dấu vết, lịc
sử văn hóa
của lồi ng

Văn chương
làm đẹp
cho
23
cuộc sống


VẬN DỤNG- TIẾP NỐI
- Học phần ghi nhớ SGK/63.
-Bài mới: “Tìm hiểu chung về phép lập luận
giải thích”, “Sống chết mặc bay”.

24


• mớ

25