Bài giảng Lý thuyết Tài chính tiền tệ - Chương 2: Tài chính công

CHƯƠNG 2

TÀI CHÍNH công

1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÀI CHÍNH CÔNG
2. NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
3. CHÍNH SÁCH VÀ HỆ THỐNG CÁC CÔNG CỤ QUẢN LÝ NSNN
4. CÁC QUỸ TÀI CHÍNH KHÁC CỦA NHÀ NƯỚC
5. CHÍNH SÁCH TÀI CHÍNH CÔNG QUỐC GIA ĐẾN 2010


Mục 1

những vấn đề cơ bản về
tài chính công

1.1. Sự hình thành và phát triển của tài chính công
1.2. Khái niệm tài chính công
1.3. Đặc điểm của tài chính công
1.4. Vai trò của tài chính công


Mục 1.1

Sự hình thành và phát triển
tài chính công

- Sự hình thành của tài chính công:
gắn liền với sự ra đời và phát triển của nhà nước.
- Quá trình phát triển tài chính công:
Các quan điểm, nhận thức và cơ chế vận hành của tài

chính công thể hiện qua hai giai đọan
1- Tài chính công cổ điển (trước thế kỷ 19)
2- tài chính công hiện đại (sau cttg lần thứ 1)


Mục 1.2

Khái niệm tài chính công

Tài chính công tồn tại với nhiều Quan điểm
1- Đồng nhất với các kỹ thuật tài chính vó mô
2- Đồng nhất với các họat động thu chi bằng tiền của nhà nước
3- Đồng nhất với phân tích thuế và chi tiêu của chính phủ .
Nói chung, tài chính công là các họat động thu chi tiền tệ của
nhà nước được thực hiện theo khuôn khổ pháp lý, mục tiêu
nhằm thực hiện các chức năng kinh tế, chính trị xã hội vốn có.


Mục 1.2

Khái niệm tài chính công

Tài chính công bao gồm
- Các quỹ NSNN
- Các Quỹ ngòai NSNN
- Tài chính của các đơn vị QLHCNN và HCSN


Mục 1.3

Đặc điểm của tài chính công

1- Gắn liền với họat động nhà nước
2- Thuộc sở hữu nhà nước
3- Phục vụ phi lợi nhuận vì lợi ích của cộng đồng
4- Cung cấp hàng hóa công miễn phí
5- Quản lý công khai minh baïch


Mục 1.4

Vai trò của tài chính công

1- Huy động nguồn tài chính, đảm bảo nhu cầu chi tiêu của NN
2- Thúc đẩy sự dịch chuyển cơ cấu KT, đảm bảo tăng trưởng bền vững
3- Góp phần ổn định thị trường và giá cả hàng hóa
4- Tái phân phối thu nhập, thực hiện công bằng xã hội


Mục 2

Ngân sách nhà nước

2.1. Khái niệm NSNN
2.2. Tổ chức hệ thống NSNN
2.3. Vai trò của hệ thống NSNN


Mục 2.1

Khái niệm nsnn

Theo Luật NSNN VN ban hành năm 1996 và sửa đổi năm 2002
“NSNN là tòan bộ các khỏan thu chi của Nhà nước đã
được cơ quan có thẩm quyền quyết định và được thực
hiện trong một năm, để bảo đảm thực hiện các chức
năng, nhiệm vụ của nhà nước”.


Mục 2.1

Khái niệm nsnn

Đặc điểm của NSNN
1- Phản ánh sự tạo lập và sử dụng các quỹ tiền tệ của nhà nước
2- Được thể chế hóa bằng luật pháp
3- Thiết lập có kế họach
4- Họat động phân phối gắn liền với các quan hệ tài chính


Mục 2.1

Khái niệm nsnn

Các quan hệ tài chính, thể hiện lợi ích
1- Giữa nhà nước với khu vực doanh nghiệp
2- Giữa Nhà nước với các đơn vị HCSN
3- Giữa Nhà nước với ácc tầng lớp dân cư
4- Giữa Nhà nước với thị trường tài chính

Mục 2.2

Tổ chức hệ thống nsnn

1- Theo nhiều cấp: TW, Tỉnh – Thành phố, Quận – Huyện
2- Nguyên tắc quản lý:
- Tập trung dân chủ, công khai, minh bạch,
- Phân cấp, gắn quyền hạn với chịu trách nhiệm
3- Các chính sách quản lý được Thể chế hóa đầy đủ


Mục 2.3

Vai trò của hệ thống nsnn

1- Ổn định môi trường tài chính vó mô
2- Điều chỉnh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
3- Công cụ phục vụ cho hệ thống chính trị
4- Kiểm tra NSNN


Mục 3

Chính sách ngân sách và hệ thống
Các công cụ quản lý nsnn

3.1. Chính sách thu NSNN
3.2. Chính sách chi NSNN
3.3. Nguyên tắc Cân đối NSNN Việt Nam:

Mục 3.1

chính sách thu nsnn

3.1.1. Thuế,
3.1.2. Lệ phí và phí
3.1.3. Thu từ hoạt động kinh tế của nhà nước
3.1.4. Vay nợ và viện trợ của chính phủ


Mục 3.1

chính sách thuế

Thuế là khỏan đóng góp bắt buộc, cho NSNN được thể chế
hóa bằng luật pháp, áp dụng đối với mọi công dân và TCKT
Bản chất thuế:
1- Công cụ phân phối lại nguồn tài chính xã hội
2- Vừa mang tính cưỡng chế, động viên và không hòan trả.
3- Nguồn thu đáp ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước
4- Tác động lớn đến quá trình điều hành quản lý nền KT
5- Có hai hình thức: thuế trực thu và thuế gián thu


Mục 3.1

chính sách phí và lệ phí

Lệ phí là các khỏan bắt buộc đối với mọi công dân và TCKT
nhằm bù đắp chi phí cho các họat động hành chính mà Nhà
nước cung cấp. Mang tính pháp lý và tính hòan trả trực tiếp
Phí là các khỏan thu mang tính bù đắp một phần chi
phí thường xuyên và bất thường về các dịch vụ công
cộng phục vụ cho người nộp phí. Vừa mang tính phổ
biến vừa mang tính địa phương


Mục 3.1

chính sách thu từ họat động kinh tế

Thu từ kết quả đầu tư vào các họat động kinh tế bằng
vốn góp của nhà nước
Các hình thức HĐKT Nhà nước:
1- Doanh nghiệp Nhà nước
2- Doanh nghiệp Liên doanh
3- Doanh nghiệp cổ phần hóa


Mục 3.1

chính sách vay nợ và viện trợ

Vay nợ của chính phủ: Hay tín dụng nhà nước để bù đắp
thiếu hụt NSNN, đáp ứng yêu cầu đầu tư phát triển kinh tế.
Các hình thức vay nợ của chính phủ:
1- Tín phiếu kho bạc
2- Trái phiếu kho bạc

3- Trái phiếu đầu tư
4- Hiệp định vay nợ chính phủ
5- Đầu tư quốc tế gián tiếp


Mục 3.2

Chính sách chi nsnn

3.2.1. Chi đầu tư phát triển
3.2.2. Chi thường xuyên
3.2.3. Chi trả nợ gốc tiền do chính phuû vay


Mục 3.2

chính sách chi đầu tư phát triển

Là các khỏan chi có tính chất tích lũy, có ảnh hưởng trực
tiếp đến tăng NSLĐ và các cân đối lớn trong nền kinh tế.
Mức chi phụ thuộc vào tăng trưởng kinh tế, mục tiêu chính
sách, hệ thống quản lý và phương thức cấp phát.
Các khỏan chi:
1- Xây dựng công trình kết cấu hạ tầng kinh tế
2- Hỗ trợ vốn các DNNN
3- Góp vốn cổ phần, vốn liên doanh
4- Lẫp quỹ hỗ trợ phát triển
5- Lập các quỹ dự trữ nhà nước

Mục 3.2

chính sách chi thường xuyên

Chi cho tiêu dùng xã hội gắn với chức năng quản lý
xã hội của nhà nước
Có hai phần:
1- Chi sự nghiệp kinh tế, văn hóa xã hội gắn với con người
2- Chi quản lý nhà nước, xã hội – gắn với công việc


Mục 3.3

Nguyên tắc cân đối nsnn việt nam

Đảm bảo các nguyên tắc
1- Tổng thu > Tổng chi thường xuyên
2- Bội chi < Chi cho đầu tư phát triển
3- Vay nợ để bù đắp bội chi
4- NSNN địa phương không được chi xây dựng quá 30% vốn
đầu tư


Mục 4

Các quỹ tài chính ngòai nsnn

4.1. Khái quát về các quỹ tài chính khác của nhà nước
4.2. Hệ thống các loại quỹ tài chính ngoài NSNN

Mục 4.1

Các quỹ tài chính ngòai NSNN

Phục vụ các mục tiêu khác
Đặc điểm:
1- Được NSNN tài trợ để cân đối thu chi
2- Họat động theo chính sách chế độ của nhà nước
3- Phục vụ nhiều mục tiêu và đối tượng khác nhau
4- Cơ chế họat động linh họat, ràng buộc bằng lợi ích KT
5- Họat động không ổn định và thường xuyên