Lịch sử học thuyết kinh tế

CHƢƠNG 1

ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU LỊCH SỬ CÁC HỌC THUYẾT
KINH TẾ


1.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Lịch các học thuyết kinh tế là mơn khoa học
nghiên cứu q trình hình thành, phát triển,
phê phán và thay thế lẫn nhau của các học
thuyết kinh tế (các trƣờng phái)


Phân biệt lịch sử học thuyết kinh tế và
lịch sử tƣ tƣởng kinh tế


Đối tƣợng nghiên cứu

Các học thuyết kinh tế từ giữa thế kỉ XV đến nay


1.2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Duy vật biện chứng

Trừu tƣợng hóa khoa học

Đối chiếu, so sánh

Phân tích tổng hợp

6
phƣơng
pháp

Hệ thống hóa

Logic – lịch sử


1.3. Chức năng và ý nghĩa của môn học
1.3.1. Chức năng của LS các HTKT


1.3.2. Ý nghĩa của việc nghiên cứu
LS các HTKT
1

2

3


Tổng quan môn học
C1: Đối tƣợng và phƣơng pháp nghiên cứu
C2: Trƣờng phái Trọng thƣơng
C3: Kinh tế chính trị tƣ sản cổ điển và Cổ điển mới
C4: Học thuyết kinh tế K.Marx và V.I. Lenin
C5: Trƣờng phái Tân Cổ điển

C6: Học thuyết Keynes và trƣờng phái Keynes
C7: Lý thuyết kinh tế của “Chủ nghĩa tự do mới”
C8: Học thuyết kinh tế của trƣờng phái “Chính hiện đại”
C9: Các lý thuyết tăng trƣởng kinh tế và thƣơng mại quốc tế


Các chủ đề thảo luận
1. Lý luận thƣơng mại quốc tế của trƣờng phái trọng thƣơng và ý
nghĩa của nó đối với hoạt động kinh tế đối ngoại của VN hiện
nay.
2. Lý thuyết tiền tệ và ý nghĩa thực tiễn của lý thuyết đối với VN
hiện nay.

3. Lý luận giá trị qua các trƣờng phái trong lịch sử các học thuyết
kinh tế.
4. Lý luận vai trò kinh tế của Nhà nƣớc qua các trƣờng phái trong
lịch sử các học thuyết kinh tế.
5. Vận dụng các mơ hình tăng trƣởng kinh tế vào Việt Nam hiện
nay


Tài liệu học tập
Tài liệu bắt buộc:
1. Vũ Văn Hùng, Võ Tá Tri (2018), Lịch sử các học thuyết kinh tế, Nxb Hà
nội (Thƣ viện Trƣờng ĐH Thƣơng mại)
Tài liệu tham khảo:
2. Mai Ngọc Cƣờng (1995), Các học thuyết kinh tế - Lịch sử phát triển, tác giả
và tác phẩm, Nxb Thống kê, Hà Nội.
3. Mai Quế Anh, Phạm Văn Chiến, Nguyễn Ngọc Thanh (1990), Lịch sử tư
tưởng kinh tế, Nxb Khoa học kỹ thuật, Hà Nội.

4. Hà Quý Tình, Trần Hậu Hùng (2008), Giáo trình lịch sử các học thuyết
kinh tế, Nxb Tài chính, Hà Nội.
5. An Nhƣ Hải (2007), Phương cách làm bài Lịch sử các học thuyết kinh tế (lý
thuyết – bài tập tự luận – bài tập trắc nghiệm), Nxb Đại học kinh tế quốc
dân, Hà Nội.



CẤU TRÚC BÀI GIẢNG

2.1. HOÀN CẢNH RA ĐỜI

2.2. QUAN ĐIỂM KINH TẾ CƠ BẢN

2.3. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN

2.4. CHỦ NGHĨA TRỌNG THƢƠNG Ở MỘT SỐ
NƢỚC TRÊN THẾ GIỚI
12


2.1. HOÀN CẢNH RA ĐỜI

Thế kỷ 15,16,17 – phong kiến tan rã, chủ nghĩa tƣ bản hình
thành, đây cũng là thời kỳ tích lũy nguyên thủy của chủ
nghĩa tƣ bản


HỒN CẢNH RA ĐỜI

COLOMBO TÌM RA CHÂU MỸ

Columbo tỚI San Salvado


HOÀN CẢNH RA ĐỜI

SÁNG CHẾ DỤNG CỤ ĐI
BIỂN CỦA NGƢỜI ITALIA

COLOMBO TÌM RA CHÂU MỸ

Sáng chế đồng hồ mặt trời & la bàn


HỒN CẢNH RA ĐỜI

 Sản xuất hàng hóa giản đơn chuyển mạnh sang kinh tế thị
trƣờng, quan hệ trao đổi hàng hóa đã trở thành thƣờng
xuyên,ổn định và vững chắc

 Thƣơng nghiệp và ngoại thƣơng đóng vai trị quan trọng
trong việc làm giàu của giai cấp tƣ sản


2.2. QUAN ĐIỂM KINH TẾ CƠ BẢN CỦA
TRƢỜNG PHÁI TRỌNG THƢƠNG
Quan điểm về của cải

 Đồng nhất tiền với của cải, coi tiền là tiêu chuẩn cơ bản
của của cải, quốc gia càng nhiều tiền càng giàu có
 Đánh đồng của cải của một dân tộc với lƣợng kim loại quý
dự trữ ở trong nƣớc


ĐẶC ĐIỂM TƢ TƢỞNG KINH TẾ CỦA
CHỦ NGHĨA TRỌNG THƢƠNG
Quan điểm về thƣơng mại
 Thƣơng mại trở thành đối tƣợng
nghiên cứu trực tiếp
Thƣơng mại là nguồn gốc tạo ra của
cải và khả năng tăng trƣởng của một
nền kinh tế
 Đƣa ra các chính sách điều tiết lƣu
thơng, xây dựng bảng cán cân đối
thƣơng mại xuất siêu


ĐẶC ĐIỂM TƢ TƢỞNG KINH TẾ CỦA
CHỦ NGHĨA TRỌNG THƢƠNG
Quan điểm về vai trò kinh tế của nhà nƣớc
 Đề cao vai trò của nhà nƣớc đối với
kinh tế, là công cụ vạn năng để gia tăng
của cải quốc gia
 Ban hành các chính sách kinh tế nhằm
tạo ra đặc quyền, độc quyền ngoại
thƣơng: hạn ngạch, trợ cấp, giấy phép
kinh doanh, bằng sáng chế…
 Hạn chế sự can thiệp sâu của Nhà

nƣớc vào nền kinh tế


2.3. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA
TRƢỜNG PHÁI TRỌNG THƢƠNG

GIAI ĐOẠN TP
TRỌNG
THƢƠNG
THỰC THỤ

GIAI ĐOẠN GIỮA XVI – GiỮA XVII
GIAI ĐOẠN
SƠ KỲ CỦA
CN TRỌNG
THƢƠNG

GIAI ĐOẠN TỪ THẾ KỶ XV - XVI

20


THỜI KỲ ĐẦU (THẾ KỶ 15 - 16)
GIAI ĐOẠN SƠ KỲ
 Đại biểu tiêu biểu: W.Staford (Anh), Skanrula và Serra (Ý)…
 “Bảng cân đối tiền tệ”

William Stafford (1554-1612)

THỜI KỲ ĐẦU (THẾ KỶ 15 - 16)
GIAI ĐOẠN SƠ KỲ
 Đồng nhất của cải với tiền tệ nói
chung
 Sử dụng các biện pháp: cấm
xuất khẩu tiền, tích lũy tiền, hạn
chế nhập khẩu hàng hóa
 Ủng hộ tuyệt đối sự can thiệp
của nhà nƣớc
William Stafford (1554-1612)


THỜI KỲ SAU (THẾ KỶ 16 - 17)
CHỦ NGHĨA TRỌNG THƢƠNG THỰC SỰ
 Đại biểu: A. Montchrestien (1575 – 1622), J.B. Collbert (1618 –
1683), Thomas Mun (1571 – 1641)
 Bảng cân đối thƣơng mại

A. Montchrestien

J.B. Collbert

Thomas Mun


THỜI KỲ SAU (THẾ KỶ 16 - 17)
CHỦ NGHĨA TRỌNG THƢƠNG THỰC SỰ
 Của cải là tiền thu đƣợc do bán số sản phẩm dƣ thừa đƣợc
sản xuất ra thông qua ngoại thƣơng sau khi đã thỏa mãn nhu
cầu trong nƣớc

 Đƣa ra các biện pháp mới: phát triển nội thƣơng, mở rộng
xuất khẩu, khuyến khích phát triển sản xuất xuất khẩu, tán
thành nhập khẩu, lên án tích trữ tiền, …
 Khẳng định vai trò của nhà nƣớc đối với việc điều tiết các
hoạt động kinh tế


2.4. TRƢỜNG PHÁI TRỌNG THƢƠNG Ở

MỘT SÓ NƢỚC TRÊN THẾ GIỚI

 Trƣờng phái Trọng thƣơng ở Ý
 Trƣờng phái Trọng thƣơng ở Tây Ban Nha
 Trƣờng phái Trọng thƣơng ở Hà Lan
 Trƣờng phái Trọng thƣơng ở Pháp
 Trƣờng phái Trọng thƣơng ở Anh