Bai 26 Song chet mac bay

TIẾT 103-104. Văn bản:
SỐNG CHẾT MẶC BAY
(Phạm Duy Tốn)


I. Giới thiệu chung
1. Tác giả: Phạm Duy Tốn (1813 - 1924),
- Q: Thường Tín; sinh ở Đơng Thọ
(Hàng Dầu, Hà Nội).
- Là một trong số ít người có thành tựu
đầu tiên về truyện ngắn hiện đại.


Tác phẩm chính:

Bực mình (1914),
Sống chết mặc bay (1918),
Con người Sở Khanh (1919),
Nước đời lắm nỗi (1919).
Ngồi ra ơng cịn soạn Tiếu lâm quảng ký (3 tập) với bút
hiệu Thọ An.


Văn bản

SỐNG CHẾT MẶC BAY
(Phạm Duy Tốn)

I. Giới thiệu chung
1. Tác giả (1813-1924)
- Q: Thường Tín; sinh ở Đơng Thọ (Hàng

Dầu, Hà Nội).
- Là một trong số ít người có thành tựu đầu
tiên về truyện ngắn hiện đại.

2. Tác phẩm:

Thể loại : Truyện ngắn hiện đại.

Em
Emhãy
hãyxác
xácđịnh
địnhthể
thểloại
loạivăn
vănbản?
bản?


Văn bản

SỐNG CHẾT MẶC BAY
Phạm Duy Tốn

I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả(1813-1924)
- Q: Thường Tín; sinh ở Đơng Thọ (Hàng
Dầu, Hà Nội).
- Là một trong số ít người có thành tựu đầu
tiên về truyện ngắn hiện đại.

2. Tác phẩm:

Em
Emhãy
hãynêu
nêuxuất
xuấtxứ
xứcủa
củatruyện
truyện
ngắn
ngắn“Sống
“Sốngchết
chếtmặc
mặcbay”
bay”trong
trong
văn
vănnghiệp
nghiệpcủa
củaông
ông??


Truyện ngắn “Sống chết mặc bay” là
truyện ngắn hiện đại Việt Nam, được viết bằng
tiếng Việt hiện đại (chữ Quốc ngữ), in trên tạp chí
Nam Phong (1918). Truyện ngắn “Sống chết mặc
bay” được xem là tác phẩm thành công nhất của

Phạm Duy Tốn, là bông hoa đầu mùa của truyện
ngắn Việt Nam hiện đại vì khi đó phong trào sáng
tác chữ Quốc ngữ mới bắt đầu.


2. Tác phẩm:
- Hoàn cảnh sáng tác: đầu thế kỉ XX
- Thể loại: truyện ngắn
- Bông hoa đầu mùa của truyện ngắn hiện đại Việt Nam.
- Viết bằng văn xuôi tiếng Việt hiện đại.


II. Đọc hiểu văn bản
1.Đọc, chú thích
2. Bố cục
* Bố cục – tóm tắt
Tác phẩm có thể chia làm mấy phần? Nội dung từng phần?
* Bố cục: 3 phần
+ Phần 1: Từ đầu đến “ … khúc đê hỏng mất”  nguy cơ vỡ
đê và sự chống đỡ của con người
+ Phần 2: Tiếp theo đến “… điếu mày”  cảnh quan phủ và
nha lại đánh tổ tôm.
+ Phần 3: Còn lại  cảnh đê vỡ, quan thắng bài.


* Tóm tắt:
Gần một giờ đêm, mưa như trút, nước sông cứ cuồn cuộn dâng
lên, khúc đê phủ X núng thế sắp vỡ. Hàng trăm nghìn dân phu vất
vả, bì bõm dưới bùn, cố hết sức giữ gìn đê. Tình trạng thật nguy
kịch. Trống đánh, ốc thổi vô hồi nhưng sức người khơng định lại với

sức trời. Tình cảnh thật thảm. Trong khi ấy, quan cha mẹ cùng các
nha lại giúp dân hộ đê đang chơi tổ tôm cách chỗ đê vỡ khoảng bốn,
năm trăm thước. Khơng khí trong đình trang nghiêm. Quan phụ
mẫu uy nghi nhàn nhã. Xung quanh, vật dụng phục vụ quan sang
trọng, đầy đủ. Quan vui vì thắng bài liên tiếp. Đê vỡ, tiếng thét vang
trời của dân, tiếng lũ cuốn ào ào khiến mọi người trong đình giật nảy
mình, nhưng quan lớn điềm nhiên, chăm chú chờ đợi thắng bài. Lúc
nước lũ cuốn trôi nhà cửa, sinh mạng dân chúng cũng là lúc quan
vui sướng vì ù ván bài to nhất.


Văn bản

SỐNG CHẾT MẶC BAY
Phạm Duy Tốn

3. Phân tích
a. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của
người dân:


Gần một giờ đêm. Trời mưa tầm tã. Nước sông Nhị Hà lên to quá; khúc đê
làng X thuộc phủ X xem chừng núng thế lắm, hai ba đoạn đã thẩm lậu rồi,
khơng khéo thì vỡ mất.
Dân phu kể hàng trăm nghìn con người, từ chiều đến giờ, hết sức giữ gìn, kẻ
thì thuổng, người thì cuốc, kẻ đội đất, kẻ vác tre, nào đắp, nào cừ, bì bõm dưới
bùn lầy ngập quá khuỷu chân, người nào người nấy lướt thướt như chuột lột.
Tình cảnh trơng thật là thảm.
Tuy trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, tiếng người xao xác gọi nhau sang
hộ, nhưng xem chừng ai ai cũng mệt lử cả rồi. Ấy vậy mà trên trời thời vẫn mưa

tầm tã trút xuống, dưới sông thời nước cứ cuồn cuộn bốc lên. Than ơi! Sức
người khó lịng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế
nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.

Cảnh
Cảnhđê
đêsắp
sắpvỡ
vỡđược
đượcgợi
gợitảtảbằng
bằngnhững
nhữngchi
chitiết
tiếtnào
nàovề
vềkhông
khônggian,
gian,thời
thờigian,
gian,
địa
địadiểm
diểm??


Gần một giờ đêm. Trời mưa tầm tã. Nước sông Nhị Hà lên to quá; khúc đê
làng X thuộc phủ X xem chừng núng thế lắm, hai ba đoạn đã thẩm lậu rồi,
khơng khéo thì vỡ mất.
Dân phu kể hàng trăm nghìn con người, từ chiều đến giờ, hết sức giữ gìn, kẻ

thì thuổng, người thì cuốc, kẻ đội đất, kẻ vác tre, nào đắp, nào cừ, bì bõm dưới
bùn lầy ngập quá khuỷu chân, người nào người nấy lướt thướt như chuột lột.
Tình cảnh trơng thật là thảm.
Tuy trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, tiếng người xao xác gọi nhau sang
hộ, nhưng xem chừng ai ai cũng mệt lử cả rồi. Ấy vậy mà trên trời thời vẫn mưa
tầm tã trút xuống, dưới sông thời nước cứ cuồn cuộn bốc lên. Than ơi! Sức
người khó lịng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế
nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất.

- Thời gian: Gần một giờ đêm
- Không gian: Trời mưa tầm tã. Nước sông Nhị Hà lên to quá, trên
trời thời vẫn mưa tầm tã trút xuống, dưới sông thời nước cứ cuồn
cuộn bốc lên.
- Địa điểm: khúc đê làng X, thuộc phủ X.
- Tình trạng khúc đê: núng thế lắm, hai ba đoạn đã thẩm lậu rồi,
không khéo thì vỡ mất.


Văn bản

SỐNG CHẾT MẶC BAY

a. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ
của người dân:
- Thời gian: gần một giờ đêm.
- Không gian: trời mưa tầm tã, nước
sông cuồn cuộn.
- Địa điểm: khúc đê làng X thuộc
phủ X.
- Tình trạng khúc đê: chỗ đê xung

yếu nhất có nguy cơ bị vỡ.

Phạm Duy Tốn

Tên sơng
nói cụ thể.
Tácđược
giả
Các
chi muốn
tiết
Nhưng
tên làng,hiểu
tên phủ
người
đó gợiđọc
một
chỉ được
ghi bằng
kí hiệu
câu
chuyện
này
cảnh
tượng
Đêm
tối,đó
mưa
to
khơng

(X).
Điều
thể
hiện
dụng
khơng
chỉ
xảy
ra
như
thế nào
? dâng
ngớt,
nước
sơng
ýởgì
của
tácmà
giảcó
?
một
nơi
nhanh có nguy cơ làm
thể là
đêphổ
vỡ. biến
ở nhiều nơi.


- Hình ảnh của người dân:

- Hàng trăm nghìn người, từ chiều đến một giờ đêm
hết sức giữ gìn.
- Kẻ thuổng, người cuốc, kẻ đội, kẻ vác, nào
đắp, nào cừ.
-Bì bõm dưới bùn lầy, lướt thướt như chuột lột.
-Âm thanh:
- Trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, tiếng người
xao xác gọi nhau sang hộ.
 Miêu tả tập trung, liệt kê, sử dụng tính từ và
động từ mạnh dồn dập, hình ảnh so sánh:
Khơng khí khẩn trương, nguy hiểm. Dân phu hộ đê
đang vật lộn căng thẳng chống chọi với sức nước,
trông họ thật thê thảm, nhốn nháo, nhếch nhác, sợ
hãi và bất lực.
Tác
giả
đã
dụng
những
biện
pháp
nghệ
thuật
Táccó
giả
đãsử
sử
dụng
những
biện

pháp
nghệ
thuật
Em
nhận
xét
gì
về
khơng
khí
và
cảnh
tượng
Em
có
nhận
xét
gì
về
khơng
khí
và
cảnh
tượng
Hình
ảnh
những
người
dân
hộ

đê
được
miêu
tả
nào
để
miêu
tảtảcảnh
hộ
đê
của
những
người
dân
Hình
ảnh
những
người
dân
hộ
đê
được
miêu
tả
nào
để
miêu
cảnh
hộ
đê

của
những
người
dân
hộ
đê
của
những
người
dân
phu
?
hộ
đê
của
những
người
dân
phu
?
bằng
những
chi
tiết
nào?
phu?
bằng
phu? những chi tiết nào?

1. Em hãy so sánh sức mạnh của thiên
nhiên với sức mạnh con người ? So sánh
thế đê với thế nước ?
2. Biện pháp nghệ thuật gì đã được sử
dụng ? Nêu tác dụng của biện pháp nghệ
thuật đó ?


*Sức trời:-Trời mưa tầm tã.
- trên trời thời vẫn
mưa tầm tã trút xuống,

*Sức người: -bùn lầy ngập quá
khuỷu chân,
-lướt thướt như chuột lột.
-Ai ai cũng mệt lử

=> Sức người khó lịng địch nổi với sức trời.
*Thế nước:-Nước sơng lên
to q,
- dưới sông nước
cứ cuồn cuộn bốc lên.

*Thế đê: -Đê núng thế, thẩm
lậu, khơng khéo thì
vỡ mất,
- khúc đê này hỏng mất.

=> Thế đê không cự lại được với thế nước.

1.1. So
Sosánh
sánhsức
sứcmạnh
mạnhcủa
củathiên
thiênnhiên
nhiênvới
vớisức
sứcmạnh
mạnhcon
conngười
người??
So
Sosánh
sánhthế
thếđê
đêvới
vớithế
thếnước
nước??


*Sức trời:-Trời mưa tầm tã.
- trên trời thời vẫn
mưa tầm tã trút xuống,

>
<

*Sức người: -bùn lầy ngập quá
khuỷu chân,
-lướt thướt như chuột lột.
-Ai ai cũng mệt lử

=>Sức người khó lịng địch nổi với sức trời.
*Thế nước:-Nước sông lên
to quá,
- dưới sông nước
cứ cuồn cuộn bốc lên.

>
<

*Thế đê: -Đê núng thế, thẩm
lậu, khơng khéo thì
vỡ mất,
- khúc đê này hỏng mất.

=> Thế đê khơng cự lại được với thế nước.

2.Biện
Biệnpháp
phápnghệ
nghệthuật
thuậtgìgìđã
đãđược
đượcsử
sửdụng
dụng??Nêu

Nêutác
tácdụng
dụngcủa
củabiện
biện
háp nghệ
pháp
nghệthuật
thuậtđó
đó??


- Đê núng thế, thẩm lậu,
khơng khéo thì vỡ mất,
- bùn lầy ngập quá khuỷu
chân,
- lướt thướt như chuột lột.
- Ai ai cũng mệt lử

- Trời mưa tầm tã.
- trên trời thời vẫn mưa tầm
tã trút xuống,
- Nước sông lên to quá,
- dưới sông nước cứ cuồn
cuộn bốc lên.

Nghệ thuật tăng cấp và tương phản:
- Mưa mỗi lúc một nhiều.
- Con đê mỗi lúc một suy yếu
- Mực nước mỗi lúc càng

-Nguy cơ đê vỡ mỗi lúc một
cao.
đến gần.
- Thiên nhiên mỗi lúc một
- Sức người mỗi lúc một yếu
dữ dội hơn
dần.

>
<

Sự bất lực của sức người trước sức trời, sự yếu kém của
thế đê trước thế nước.


Văn bản

SỐNG CHẾT MẶC BAY

a. Nguy cơ đê vỡ và sự chống đỡ của
người dân:
- Thời gian: gần một giờ đêm.
- Không gian: trời mưa tầm tã, nước sông
nước sông cuồn cuộn.
- Tình trạng khúc đê: chỗ đê xung yếu
nhất có nguy cơ bị vỡ. …

* Tiểu kết:
-Nghệ thuật liệt kê, tăng cấp, tương
phản, …

-Tái hiện cảnh tượng nhân dân đang
vật lộn căng thẳng trước nguy cơ đê
vỡ, thể hiện lịng thương cảm sâu sắc
của tác giả.

Phạm Duy Tốn
Than ơi! Sức người khó lịng
địch nổi với sức trời! Thế đê
khơng sao cự lại được với thế
nước! Lo thay! Nguy thay!
Khúc đê này hỏng mất.
- Câu cảm thán  Biểu cảm
trực tiếp và bình luận: Tâm
trạng lo lắng, xót thương trước
cuộc sống lầm than, cơ cực
của người dân do thiên tai gây
ra.
Qua
tượng
hộ
Quacảnh
cảnh
tượng
hộđê,
đê,em
emcó
cónhận
nhận
Trước
tình

cảnh
đó,
tác
giả
đã
bộc
Trước
tình
cảnh
đó,
tác
giả
đã
bộc
xét
gì
về
nghệ
thuật
và
cuộc
sống
xét
gì
về
nghệ
thuật
và
cuộc
sống

lộlộtâm
trạng
của
mình
qua
tâm
trạng
của
mình
quanhững
những
của
người
dân
trong
xã
hội
thực
của
người
dân
trong
xã
hội
thực
câu
văn
nào
??Đó
làlàtâm

trạng
gìgì??
câu
văn
nào
Đó
tâm
trạng
dân
nửa
phong
kiến
?
dân nửa phong kiến ?


Đê sông Hồng 1926

Đê sông Hồng ngày nay


b.Cảnh Quan phủ và nha lại chơi tổ tôm trong đình:

Hãy chỉ rõ và phân tích từng mặt tương phản
của cảnh các quan chơi tổ tơm trong đình với
cảnh dân hộ đê ?


Hướng dẫn về nhà:
- Đọc truyện, kể tóm tắt,