Vận động theo nhạc trong tổ chức hoạt động âm nhạc tại cơ sở giáo dục mầm non

VẬN ĐỘNG THEO NHẠC TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG
ÂM NHẠC TẠI CƠ SỞ GIÁO DỤC MẦM NON
ThS. Nguyễn Hoàng Anh
Khoa Nghệ thuật
Tóm tắt: Trong cơ sở giáo dục mầm non, âm nhạc là một trong những loại
hình nghệ thuật phát triển năng lực, cảm xúc, tưởng tượng, sáng tạo, sự tập trung
chú ý, khả năng bộc lộ cảm xúc, diễn tả những hứng thú của trẻ. Âm nhạc là
phương tiện giúp trẻ nhận thức về thế giới xung quanh, phát triển lời nói, quan hệ
trong giao tiếp, trao đổi tình cảm… Nhận biết được tầm quan trọng của hoạt
động vận động theo nhạc trong cơ sở giáo dục trường mầm non, ngoài lý thuyết
sinh viên sẽ biết vận dụng các hình thức vận động vào thực tiễn để dạy trẻ hiệu
quả trong thời đại mới.
Từ khóa: vận động theo nhạc, tổ chức hoạt động âm nhạc, cơ sở giáo dục
mầm non,
1.Đặt vấn đề
Trong cuộc sống, khi nghe nhạc ai cũng đều có ý muốn cử động theo tiết
tấu như tay đung đưa, chân gõ nhịp, đầu lắc lư, đó chính là hình thức vận động tự
phát. Do đặc điểm lứa tuổi mầm non trẻ rất hồn nhiên, thích khám phá ham hoạt
động nên mối quan hệ giữa âm nhạc và vận động được hình thành dễ dàng. Các
bài hát, bản nhạc tạo cho trẻ những cảm xúc mạnh, trẻ vận động phù hợp với đặc
tính của âm nhạc, ở đây âm nhạc giữ vai trò chủ đạo còn vận động là cơng cụ thể
hiện hình tượng âm nhạc. Vận động theo nhạc giúp trẻ phát triển cảm giác, nhịp
điệu, sự khéo léo, khả năng phản ứng nhanh và đúng các ấn tượng nghe được
trong âm nhạc. Ngồi ra cịn làm thoả mãn nhu cầu tình cảm của trẻ, trẻ được bộc
lộ cảm xúc, giao tiếp với bạn bè. Hoạt động vận động âm nhạc cho trẻ mầm non
góp phần tăng cường sức khỏe cho trẻ, giúp trẻ tích cực và tự giác trong các hoạt
động, vận động giúp cơ thể trẻ phát triển hài hòa, cân đối, phong thái đẹp.
2.Nội dung:
2.1. Vai trò, ý nghĩa của vận động theo nhạc
Vận động theo nhạc là hoạt động phối hợp giữa âm nhạc và các động tác
nhảy múa hoặc sử dụng đồ chơi âm nhạc gõ đệm theo nhạc. Hoạt động này giúp

trẻ phát triển về cảm giác nhịp điệu, sự sự khéo léo, phản ứng nhanh và đúng với
tính chất âm nhạc, vì vậy cần chú ý đến từng độ tuổi và khả năng của trẻ để lựa
107


chọn nội dung vận động cho phù hợp. Hoạt động này giúp trẻ phát triển về cảm
giác nhịp điệu, sự sự khéo léo, phản ứng nhanh và đúng với tính chất âm nhạc.
Vận động theo nhạc có mối liên hệ chặt chẽ với hoạt động ca hát, vì trẻ chỉ có thể
phối hợp vận động tốt khi trẻ đã thuộc bài hát và có những cảm nhận về nhịp điệu
của bái hát đó, ngược lại việc hát kết hợp với vận động cũng tạo nên sự hứng thú,
phấn khởi của trẻ.
Vận động theo nhạc giúp trẻ thể hiện cảm xúc khi nghe bằng cách thể hiện
ngôn ngữ cơ thể như vận động theo nhịp, múa minh họa. Bên cạnh đó vận động
theo nhạc giúp hỗ trợ trẻ trò chơi âm nhạc linh hoạt, sáng tạo khiến trẻ không cảm
thấy nhàm chán vì trẻ sẽ khơng phải ngồi một chỗ lâu và được vận động, được thả
sức bộc lộ cảm xúc của mình bằng các hoạt động hình thể một cách ngẫu hứng
tạo nên sự cuốn hút mạnh mẽ đối với trẻ mầm non. Để vận động theo nhạc đạt
hiệu quả tốt nhất, chỉ nên yêu cầu và gợi mở các vận động đảm bảo tính vừa sức
đối với trẻ, để dạy vận động theo nhạc đòi hỏi giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo,
hiểu tính chất và cấu trúc tác phẩm cũng như đặc điểm của trẻ để có những động
tác vận động phù hợp,vừa sức hoặc khơng q khó với trẻ. Khi dạy vận động giáo
viên cần hiểu dạng vận động đó để tìm nhạc vận động cho phù hợp với trẻ phù
hợp với tính chất vui tươi, trong sáng, hồn nhiên hay mềm mại, trữ tình của câu
hát, bài hát.
Chính vì vậy, việc tạo cơ hội cho trẻ tham gia hoạt động vận động âm nhạc
là rất quan trọng giúp trẻ phát triển khả năng nghe nhạc các giác quan của trẻ
nhanh nhạy hơn, giúp phát triển các nhóm cơ đặc biệt biết thể hiện cảm xúc qua
ngơn ngữ cơ thể trẻ giúp trẻ phát triển toàn diện.
2.2. Các dạng vận động theo nhạc của trẻ mầm non
2.2.1.Vận động theo nhịp điệu

- Vận động theo nhịp điệu: Nhịp điệu là sự chuyển động lặp đi lặp lại của
các nốt và phần nghỉ trong thời gian. Đó là nhận thức của con người về thời gian.
Nhịp điệu một mô hình các nốt hoặc giọng mạnh và yếu lặp đi lặp lại trong suốt
bài hát. Những mẫu này có thể được tạo ra bằng trống, bộ gõ, nhạc cụ và giọng
hát. Nhịp điệu âm nhạc hoạt động như xương sống nhịp nhàng cho các yếu tố âm
nhạc khác, nhịp điệu âm nhạc có thể ảnh hưởng đến tâm trạng. Một bài hát có
nhịp độ nhanh sẽ kích động sự di chuyển, kích động và hưng phấn. Mặt khác, một
bài hát có nhịp điệu bình tĩnh sẽ tạo điều kiện thư giãn.
108


2.2.2. Múa, minh h a

Múa là chuyển động do cơ thể con người tạo ra và thể hiện nhằm mục đích
thẩm mỹ và múa là một loại hình nghệ thuật mang tính tổng hợp khách quan, đặc
thù phương tiện thể hiện chính là cơ thể con người. Ngơn ngữ được thể hiện bằng
các động tác, dáng dấp, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt cùng với sự chuyển động có trình
tự lơgíc khi con người có những xúc cảm khơng thể diễn đạt bằng lời thì người ta
thể hiện qua ngơn ngữ của cơ thể. Âm nhạc là bộ bận cấu thành nghệ thuật múa,
các tư thế động tác múa phải tuân theo quy luật âm nhạc, múa chúng ta nhìn bằng
mắt qua những chuyển động tinh tế của cơ thể để thăng hoa, linh hồn của múa là
âm nhạc.
Nhảy múa là một phương thức biểu đạt nhất thời được thực hiện theo một
hình thức và phong cách nhất định bởi cơ thể con người di chuyển trong không
gian. Nhảy múa diễn ra thông qua các chuyển động nhịp điệu được lựa chọn và
kiểm sốt có chủ đích,hiện tượng kết quả được cả người biểu diễn và các thành
viên quan sát của một nhóm nhất định cơng nhận là nhảy múa. Nhảy múa bao
gồm việc thực hiện một số động tác nhất định k m theo cơ thể, cánh tay và chân.
Những động tác này được thực hiện theo nhịp điệu của âm nhạc.

2.2.3.Vận động theo các dạng âm hình tiết tấu
+ Chậm
Ví dụ: Câu 1: Cờ hịa bình bay phấp phới giữa trời xanh biếc xanh
x
x
x
v
x
x
x
Câu 2 : Kìa đàn bồ câu trắng trắng , mắt tròn xoe hiền hòa
x
x
x
v
x
x
x v
+ Kết hợp
Ví dụ: Câu 1: Cờ hịa bình bay phấp phới giữa trời xanh biếc xanh
x
x
x x
v
x
x
x x
v
Câu 2 : Kìa đàn bồ câu trắng trắng , mắt trịn xoe hiền hịa
x

x x
x
v
x
x x x
v
+ Nhanh
Ví dụ: Câu 1: Cờ hịa bình bay phấp phới giữa trời xanh biếc xanh
x x
x x x
v x x
x
x x
v
Câu 2 : Kìa đàn bồ câu trắng trắng , mắt tròn xoe hiền hòa
x x x x x
v
x x x x x v
2.3. Một số lƣu ý khi lựa chọn hình thức vận động
109

v


Việc lựa chọn các hình thức vận động phụ thuộc vào sự linh hoạt và sáng tạo
của giáo viên, khi nghiên cứu bài vận động lưu ý động tác không nên q khó
khiến trẻ khơng thực hiện được, cũng khơng nên có quá nhiều động tác hoặc sự di
chuyển trong khơng gian với tuyến và đội hình phức tạp sẽ làm trẻ khó nhớ.Với
trẻ động tác có thể lặp lại nhiều lần và nên thay đổi hướng di chuyển đơn giản,
động tác phải phù hợp tính chất âm nhạc, cấu trúc của bài. Mặt khác, muốn bồi

dưỡng khả năng vận động cho trẻ giáo viên cũng cần có những phương pháp gây
hứng thú bằng sự chuyển động của cơ thể, phong cách trình diễn của chính giáo
viện, giúp trẻ cảm thụ âm nhạc trước khi vận động.
Cảm thụ âm nhạc là yếu tố quan trọng giúp trẻ phối hợp nhịp nhàng trong các
vận động, thậm chí cịn kích thích sự sáng tạo vận động mới. Giáo viên phải tạo
điều kiện để phát huy tính chủ động tích cực của trẻ, cô chỉ là người điều khiển và
giúp trẻ phối hợp động tác nhịp nhàng, uyển chuyển cùng với âm nhạc. Tuy nhiên
trong thực tế thì khơng phải giáo viên mầm non nào cũng thực hiện dễ dàng, vì
vậy trước khi vận động giáo viên phải cho trẻ nghe bằng hình thức trong sinh
hoạt hàng ngày hoặc ôn lại bài hát bằng nhiều cách như nghe, hát, trò chuyện và
gợi ý để trẻ hiểu được yêu cầu mới của bài học.
Giáo viên sử dụng phương tiện đài, đĩa phải lưu ý chất lượng về âm thanh và
khi hát phải truyền cảm, khi gõ đệm thể hiện sắc thái cường độ to nhỏ kết hợp với
vận động minh họa sinh động, nhịp nhàng để lơi cuốn trẻ thích thú với bài vận
động sau đó tiến hành dạy trẻ. Khi dạy trẻ vận động múa giáo viên cần giải thích
rõ ràng giáo viên cần gợi ý để trẻ liên tưởng nội dung, hình ảnh trong từng câu
hát và tương ứng với những động tác minh họa phù hợp để trẻ dễ tưởng tượng, dễ
nhớ và nhớ lâu, cho trẻ luyện tập từng động tác riêng lẻ sau đó cho trẻ tập phối
hợp động tác múa với âm nhạc trên nền nhạc của đĩa hay băng ghi âm trên đàn
phím điện tử.
Trong q trình luyện tập vận động theo nhịp điệu, các hình tiết tấu, giáo viên
cần luôn luôn quan sát, động viên và dùng lời nhắc nhở, mô tả để trẻ hiểu và biểu
cảm đúng yêu cầu của động tác, nhịp, phách. Sau khi trẻ đã thuộc hết các động
tác, giáo viên có thể sử dụng đĩa hoặc đánh đàn hướng dẫn trẻ phối hợp vận
động cùng âm nhạc vì vừa nghe vừa vận động lớp học thêm sinh động dễ gây
hứng thú cho trẻ. Dạy vận động giáo viên phải chuẩn bị trang phục,dụng cụ âm
nhạc, đạo cụ như :hoa, cờ, quạt, mũ gắn hình các con vật… sẽ tạo hứng thú cho
trẻ khi vận động và trình diễn,
110

3. Kết luận
Vận động theo nhạc có mối liên hệ chặt chẽ với hoạt động ca hát, nghe hát,
chơi trò chơi vận động giúp trẻ sáng tạo, hứng khởi và yêu thích âm nhạc. Vận
động theo nhạc giúp trẻ thể hiện cảm xúc bằng cách thể hiện ngôn ngữ cơ thể như
vận động theo nhịp điệu, múa minh họa, vận động các dạng âm hình tiết tấu
Dạy vận động theo nhạc trong cơ sở giáo dục trường mầm non có vai trò ý
nghĩa rất quan trọng trong đào tạo sư phạm, đó là nội dung mà giáo viên tương lai
đảm nhiệm nhiệm vụ dạy học và tổ chức các hoạt động giáo dục âm nhạc, giúp
giáo viên có đủ tự tin, đủ năng lực chuyên môn nghiệp vụ, đáp ứng nhiệm vụ dạy
học và giáo dục âm nhạc ở các cơ sở trường mầm non và cũng đáp ứng những
yêu cầu ngày càng cao của xã hội .
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phạm Thị Hòa, Giáo dục âm nhạc (tập II) – NXB Đại học Sư phạm.
2. Lincoln Kirstein, Dance, Dance Horizons Incorporated, New York,
1969, p.
3. Joann Kealinohomoku (1970). Copeland, Roger; Cohen, Marshall (biên
tập). An Anthropologist Looks at Ballet as a Form of Ethnic Dance (PDF). What
is Dance? Readings in Theory and Criticism (ấn bản 1983). New York: Nhà xuất
bản Đại học Oxford. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 4 tháng 1 năm 2011.

111