Xây dựng hệ thống bài tập và hướng dẫn hoạt động giải bài tập chương cảm ứng điện từ - vật lý 11 nhằm bồi dưỡng học sinh giỏi vật lý ở trung học phổ thông chuyên.
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (11.52 MB, 80 trang )
I H C QU C GIA HÀ N I
I H C GIÁO D C
PH M TH LAN ANH
XÂY D NG H TH NG BÀI T
GI I BÀI T
NH M B
NG D N HO
M
N T -V T LÝ 11
NG H C SINH GI I V T LÝ
TRUNG H C PH
THÔNG CHUYÊN
LU
CS
HÀ N I – 2013
NG
M V T LÝ
I H C QU C GIA HÀ N I
I H C GIÁO D C
PH M TH LAN ANH
XÂY D NG H TH NG BÀI T
GI I BÀI T
NH M B
NG D N HO
M
N T - V T LÝ 11
NG H C SINH GI I V T LÝ
TRUNG H C PH
THÔNG CHUYÊN
LU
CS
CHUYÊN NGÀNH LÝ LU
M V T LÝ
YH C
(B MÔN V T LÝ)
MÃ S : 601410
Cán b
ng d n: GS.TS. Nguy n Quang Báu
HÀ N I – 2013
NG
L IC
Lu
is
ng d n t n tình c a GS.TS. Nguy n
Quang Báu. Em xin bày t lòng bi
Th
ã nhi t tình h
ng d n em trong quá trình nghiên c a và th c hi
Em xin chân thành c
Qu c Gia Hà N
lu
c t i th y. Xin trân tr ng c
Phòng
ãt
tài.
i h c Giáo d c -
ih c
u ki n thu n l i cho em trong quá trình h c t p và làm
t nghi p.
Em xin chân thành c
gi ng viên c
th y cô trong khoa V t lý
lý tr
ih c
i h c Giáo d c và
i h c KHTN Hà N i cùng các th y cô trong khoa V t
m Hà N
ã t n tình gi ng d
nhi u ý ki n quý báu v m t chun mơn
nghiên c u và hồn thành lu
trong quá trình
.
Xin chân thành c
u cùng các b
ã giúp
ng nghi
ng
i chun mơn trong q trình tơi h c t p
và nghiên c u.
Xin chân thành c
THPT Chuyên – KHTN –
h c sinh yêu quý ã t
th c nghi
y cô giáo trong t b môn V t lý tr
i h c KHTN –
u ki n giúp
ng
i h c Qu c gia Hà N i cùng các em
và c ng tác v i tơi trong q trình làm
m và hồn thành lu
Hà N
H c viên
Ph m Th Lan Anh
i
DANH M C CÁC CH
VI T T T
THPT
Trung h c ph thông
KHTN
Khoa h c T nhiên
i h c Qu c gia
Nxb
Nhà xu t b n
HS
H c sinh
HSG
H c sinh gi i
THCS
Trung h
TNSP
Th c nghi
ii
m.
M
L ic
.................................................................................................................. i
Danh m c các ch vi t t t .......................................................................................... ii
M c l c ..................................................................................................................... iii
Danh m c các b ng................................................................................................... .vi
Danh m
M
Ch
hình v ..................................................................................... vii
U.................................................................................................................... 1
ng 1:
LÝ LU N VÀ TH C TI N V
D N GI I BÀI T P V T LÝ TRUNG H C PH
NG
THÔNG VÀ B
NG
H C SINH GI I V T LÝ ...................................................................................... 5
1.1.B
ng h c sinh gi i V t lý và h c sinh THPT chuyên.................................. 5
1.1.1. H c sinh gi i V t lý và h c sinh THPT chuyên............................................... 5
1.1.1.1. H c sinh gi i và h c sinh gi i V t lý ............................................................ 5
1.1.1.2. H c sinh THPT chuyên ................................................................................. 5
1.1.2. Giáo d c h c sinh gi i ...................................................................................... 6
1.1.2.1. M t s
m v giáo d c h c sinh gi i ................................................. 6
1.1.2.2. M c tiêu d y h c sinh gi i ............................................................................ 7
1.1.3. Nh
c, ph m ch t c n có c a h c sinh gi i ...................................... 7
c và ph m ch t c n có c a h c sinh gi i nói chung.......................... 7
c và ph m ch t c n có c a h c sinh gi i V t lý................................ 8
1.1.4. M t s bi n pháp b
ng h c sinh gi i V t lý ........................................... 9
1.1.4.1. T ch c gi ng d y ........................................................................................ 9
ng d n t h c ....................................................................................... 10
1.1.4.3. Rèn luy
n logic cho h c sinh.......... 11
1.1.4.4.Thi gi i toán h c sinh gi i t ng h c k ........................................................ 11
1.2. Bài t p V t lý trong d y h c
1.2.1. Khái ni m vai trò và m
ng trung h c ph thông.............................. 12
d ng c a bài t p V t lý ............................ 12
1.2.1.1. Khái ni m bài t p V t lý.............................................................................. 12
1.2.1.2. Vai trò, m
d ng bài t p V t lý trong d y h c.............................. 12
1.2.2. Phân lo i bài t p V t lý................................................................................... 13
1.2.2.1. Phân lo i theo n i dung ............................................................................... 13
1.2.2.3. Phân lo i theo yêu c u m
phát tri
........................................ 15
i bài t p V t lý ..................................................................... 15
iii
1.2.4.1. L a ch n bài t p V t lý ............................................................................... 15
i bài t p V t lý .................................................................. 16
1.2.5. Các ki
ng d n gi i bài t p V t lý .......................................................... 17
ng d n theo m u ................................................................................... 17
ng d n tìm tịi........................................................................................ 18
ình hóa...................................................... 18
1.3. Tình hình th c t cơng tác b
ng h c sinh gi i V t lý
ng Trung h c
ph thông Chuyên T nhiên ..................................................................................... 18
i ng
ên V t lý và thành tích c a h c sinh gi i V t lý
ng
THPT chuyên KHTN................................................................................................ 18
1.3.2.Th c tr ng công tác b
ng h c sinh gi i V t Lý
ng THPT chuyên
KHTN ....................................................................................................................... 19
1.3.2.1. Thu n l i trong công tác b
ng h c sinh gi i
ng THPT chuyên
KHTN ....................................................................................................................... 19
1.3.2.2.M t s yêu t b t thu n l i trong trong công tác b
ng h c sinh gi i
ng THPT chuyên KHTN.................................................................................... 20
K T LU
Ch
.......................................................................................... 22
ng 2: XÂY D NG H TH NG BÀI T
NG GI I BÀI T
M
NG D N HO T
NT
– V T LÝ 11......... 24
2.1. N i dung ki n th
m
n t ................................................... 24
2.1.1. C u trúc n
m
n t .................................................. 24
cn
m
n t .................................... 25
2.1.2.1. Hi
ng c m n
2.1.2.2. Hi
ng t c m ....................................................................................... 29
2.2. M
m
n t ........................................................................ 25
n t :................................................................... 31
2.2.1. Ki n th c: ....................................................................................................... 31
2.2.2. K
.......................................................................................................... 31
ng d n gi i h th ng bài t
C m ng
n t . ...................................................................................................................... 31
ng h th ng bài t
ng d n gi i bài t
m
m
ng d n gi i bài t
ng d n gi i bài t
n t . .............. 31
n t ..................... 32
m
m
iv
n t ... 32
n t ........32
2.3.2.3. M
a vi
ng d n gi i bài t
2.4. Xây d ng h th ng bài t
2.4.1. Bài t
2.4.1.1. Bài t
ng d n ho
m
ng gi i bài t
n t .......... 34
......... 35
nh tính ............................................................................................. 35
ng d n ................................................................................... 35
2.4.1.2. Bài t p t gi i............................................................................................... 38
2.4.2. Bài t
ng .......................................................................................... 40
2.4.2.1. Bài t
ng d n ................................................................................... 40
2.5.1.1. Bài t p t gi i............................................................................................... 50
K T LU
Ch
........................................................................................ 56
ng 3: TH C NGHI
M ............................................................. 57
3.1. M
3.1.1. M
a th c nghi
a th c nghi
m ..................... 57
m............................................................... 57
a th c nghi
m................................... 57
ng:.................................................................................................... 57
c th c nghi
m ............................................................. 57
t qu th c nghi m
m.......................................... 58
3.1.2.4. Th i gian ti n hành th c nghi m................................................................. 59
3.2. Ti n hành th c nghi
m ....................................................................... 59
3.3. K t qu và x lý k t qu .................................................................................... 60
nh tính di n bi n các gi h c trong quá trình TNSP ................... 60
3.3.2. Phân tích bài ki m tra ..................................................................................... 61
th c nghi
K T LU
m ......................................................... 65
....................................................................................... 66
K T LU N VÀ KHUY N NGH ........................................................................ 67
1. K t lu n................................................................................................................. 67
2. Khuy n ngh .......................................................................................................... 68
TÀI LI U THAM KH O...................................................................................... 69
PH L C ................................................................................................................70
v
DANH M C CÁC B NG
B ng 3.1: B ng x p lo i h c t p theo các m c.............................................
59
B ng 3.2. B ng th
m s ...........................................................
62
B ng 3.3. B ng các tham s th ng kê .....................................................
62
B ng 3.4. B
62
ês
............
vi
DANH M
1.1.C u trúc n
HÌNH V
m
n t ................................ 25
Hình 3.1.
th
ng phân b t n su t.........................................................63
Hình 3.2.
th
ng phân b t n su t l
vii
tích h i t lùi ............................63
M
1. Lý do ch
tài
Giáo d
có nh
c coi là qu
uc
im
c bi
trong nh ng m
nh ng m
c ta, hi n nay N
,
o nhân tài v n là m t
u c a ngành giáo d
ng chuyên là m t trong
n tiên phong trong quá trình
c. H th ng
ng chuyên trung h c ph thông trên c
tr ng trong vi c phát hi n, b
ã và
ò quan
ng h c sinh gi i và
o các nhà
khoa h c, nhà qu n lý và các doanh nhân gi i.
ên, h
là m
(THPT)
ình mang tính khoa h
ịi h
Trong q trình gi ng d y
ài và có
ng ph thơng nhi m v phát tri
h c sinh là nhi m v r t quan tr ng, nhi m v này c
t lý là môn khoa h c t
khoa h
c ti
c
i s ng s góp ph n rèn luy
ng b
n nhi u v
c sinh
m
c a
c
bi t là qua ph n gi i bài t p V t lý.
S d ng h th ng bài t p V t lý là m t trong các bi n pháp quan tr
nâng cao ch
ng HSG V
tích c
i v i h c sinh gi i bài t p là m t cách h c t p
n chuy n t i ki n th c, rèn luy
c hành
b môn hi u qu nh t. Bài t p V t lý khơng nh ng có tác d ng rèn luy n k
v nd
r ng ki n th
còn thông qua
ãh cm
ôn t p, rèn luy n m t s k
ng, phong phú mà
n thi t cho vi c h c t p và
nghiên c u V t lý rèn luy n tính tích c c, t l c, trí thơng minh sáng t o cho h c
sinh, giúp h c sinh h ng thú trong h c t p. C
ki
ài t p V t lý giáo viên
c n m v ng ki n th c và k
t lý c a h c sinh.
Trong các l p chuyên V t lý trung h c ph thông c
c luy n nhi u bài t p khó d
c óc quan sát, kh
h c sinh. Còn thi u nh ng nghiên c
h c sinh gi i V t lý ng v i t
c ta hi n nay, h c
n quen, còn n ng v
nv
ng d n chi ti t cho công tác b
c th .
ng
Vì các lí do trên nên tơi quy
th ng bài t
ng d n ho
V t lý 11 nh m b
v im
nh ch
ng gi i bài t
ng h c sinh gi i V t lý
góp ph n nâng cao ch
ng gi ng d y V t lý
2. M
tài nghiên c u "Xây d ng h
m
nt –
Trung h c ph thông chuyên"
ng b
ng h c sinh gi i, nâng cao ch t
các l p chuyên V t lý THPT hi n nay.
ên c
Xây d
ài t
ài t
–V
V
THPT chuyên.
3. Nhi m v nghiên c u
-
Tìm hi
c c a H c sinh gi i, H c sinh Chuyên V t lý
THPT
-
Tìm hi u lý lu n v
lí
-
ng h c sinh gi i, h c sinh gi i V t
ng THPT
Tìm hi u lý lu n v vai trò, tác d
ng d n gi i bài
t p V t lý.
-
Nghiên c u n i dung ki n th
m
-
L a ch n, xây d ng h th ng bài t
n t - V t lý 11 THPT.
m
n t - V t lý 11
THPT.
-
ng, xây d
bài t
-
i bài t
m
ng d n ho
ng gi i
n t - V t lý 11 Trung h c ph thông.
Th c nghi
m và hi u qu c a h
th ng bài t
ng d n ho
ng gi i bài t
m
nt .
4. Khách th
ên c
- Khách th nghiên c u: H c sinh Chuyên Lý l p 11 THPT chuyên.
-
ng nghiên c u: H th ng bài t
ng gi i bài t
5. V
m
n t – V t lý 11 – Trung h c ph thông.
ên c
Xây d
–V
sinh gi
ng d n ho t
ài t
ài t
- Trung h
ào s
ên?
6. Gi
Xây d
ài t
nhi
-V
ài, có m
g
hi
vi
ài t
cho h
Trung h
thơng chun.
7. Gi
à ph
ên c
- Áp d ng v
ng C m
n t – V t lý 11 - Trung h c ph thông.
- Nghiên c u cho h c sinh h c môn V t lý
kh i chuyên V t l1- Trung h c
ph thông Chuyên Khoa h c T nhiên.
8. Ý ngh
c và th c ti n
- Ý ngh
n: Tìm hi u nh
m và yêu c u c n có c a h c sinh
gi i, h c sinh chuyên Lý Trung h c ph
lý. T
m, vai trò c a bài t p v t
biên so n h th ng bài t
m
ng d n gi i bài t p phù h p giúp b
- Ý ngh
ng h c sinh gi i V t lý.
c ti n: K t qu nghiên c u có th
gi ng d
m
c áp d ng trong vi c
n t - V t lý 11 Trung h c ph thông
THPT chuyên khác trong c
th y cô
n t và áp d ng các
ng
ng th i nó cịn có giá tr tham kh o cho các
ng THPT khi luy n t p cho h c sinh gi
tham gia các k thi
h c sinh gi i các c p.
u
-
u lý thuy t: Tham kh o sách báo, t p chí chuyên
m tài li u v bài t p V t lý, ph
ng d n gi i bài t p
V t lý và vai trò c a bài t p V t lý trong d y h c.
-
u th c ti
c nghi
u tra
-
ng kê tốn h c.
10. C u trúc lu
Ngồi ph n M
lu
u, k t lu n, tài li u tham kh o, ph l c, n i dung chính c a
c trình bày trong 03 ch
lý lu n và th c ti n v d y bài t p V t lý ph thông.
th ng bài t
t
m
ng d n ho
n t - V t lý 11
h c nghi m
m.
ng gi i bài
LÝ LU N VÀ TH C TI N V
NG D N GI I
BÀI T P V T LÝ TRUNG H C PH
THÔNG VÀ B
NG H C
SINH GI I V T LÝ
1.1.B
àh
1.1.1. H
àh
1.1.1.1. H
ên
THPT chuyên
àh
“H c sinh gi i là h c sinh ch
o, th hi n m
c trí tu
c t p mãnh li
lý thuy t, khoa h c, c n m t s giáo d
trình
ng v
trình
t xu t s c trong l
c bi t và s ph c v
c
c bi
c
a tr
c
c [16, tr.1]
C
c quan ni m: H c sinh gi i là nh
trong các l
cao và có kh
c trí tu , sáng t o, ngh thu
c lãnh
o ho c l
c lý
thuy t.
H
c
àv
ài t
th
Nói chung h
àh
à tích c
ch
ình d
h
ùh
nh
ên ln ph
ày.
1.1.1.2. H
ên
H
c tuy n ch
ng THPT chuyên h u h t là các
t thơng minh, ham h c h i, tích c c và ch
h c t p, nghiên c
ình và ph
ng trong quá trình
y h c cho h c sinh
c xây d ng và l a ch n ph
và m c tiêu c
ng THPT chuyên: “M c tiêu c
nh ng h
tri
ng chuyên là phát hi n
t k t qu xu t s c trong h c t p và phát
u c a các em v m t s môn h
thông tồn di n; giáo d
i có lịng u n
m b o giáo d c ph
c, tinh th
t khó,
t hào, t tơn dân t c; có kh
kh e t t
ti p t
h c, nghiên c u khoa h c và sáng t o; có s c
o thành
ng yêu c u phát tri
c” [3,
tr.2]
1.1.2. Giáo d
1.1.2.1. M
Trong chi
m
t
êng thành
ành cho HSG ho
àm
ã có nh
Trong th
ình phát tri
ên th
gi
“Trên th
àb
Qu
ã có t
tr
h
ình th
Trong tác ph
ã nêu lên các hình th
v
à các t
tr
ãi
giáo d
h
à
ên là hình th
Louis 1868 cho phép nh
ình 6 n
òng 4 n
l
ã tr
ành m
àng lo
nghiên c
à các trung tâm
sinh gi
bang có th
T
chi
ã phê chu
C
ri
ịa liên bang
Giáo d
àn Qu
ình
ành cho HSG
nh
kho
HSG.
m 1994 có
áo d
àn Qu
ình
ành cho
T
ình GD
dành cho hai lo
th
” [16, tr. 2]
t
ào t
h
àb
ình GD ph
ghi riêng thành m
ành cho HSG, m
d
ình
1.1.2.2. M
M
àm
.
êu d
êu chính c
ình dành cho HSG nhìn chung
êu lên m
- Phát tri
ình
ùh
tr
- B
àm vi
- Phát tri
- Nâng cao ý th
à khát v
- Khuy
ý th
ã
h
- Phát tri
ãnh
1.1.3. Nh
[5, tr. 1 - 15]
à ph
H
à ph
au:
+ Kh
õ ràng
+ Ln h
à bài m
+ Có ý th
àn thi
ã thu
+ Bi
v
+ Bi
+ Bi
ìn khi xem xét m
ìm con
+ Bi
+ Bi
ìm
+Bi
ình mu
+S
ình bày
ành th
+ Bi
ành th
+ Bi
hu g
à nói
à tr
ùng khái ni
cho khái ni
Bi
ãy các ho
+ Bi
+ Bi
ình làm ra
+ Bi
m
-
ành:
+ Bi
àm thí nghi
+ Bi
ên trì, kiên nh
ình làm sáng t
qua th
à ph
D
ên ngun t
c
à ph
V
-
à sáng t
tích, t
hóa.
- Có ki
àng, sâu s
các hi
tình hu
- Có k
lý. Bi
êu ra nh
àn
dùng thí nghi
à bi
nh
ùng lý thuy
ã
v
các em t
ình.
1.1.4. M
nh gi
1.1.4.1. T
[6,tr. 168]
àc
ình
cơng phu. Trong q trình này ịi h
,l
êm túc khoa h
chúng ta ph xây d
h
nhóm h
ình ph
ình
ày khơng ch
ành mà cịn ph
ình thi h
à
êm ki
ình c
à qu
nghiên c
ìv
ào t
à cịn
à qu
ình chi ti
êng
cho các nhóm h
ki
CS, h
àm quen v
b
nâng cao. Các em trong nhóm h c sinh gi i ngồi
h c các ki n th
n trên l p cịn h c thêm các ki n th c c n thi t cho h c sinh
gi i (nh ng ki n th
ình ph thơng).
ình c a l p 10 –
trên l p các em
h
b
ng
và gi i các bài t p khó. Các h c sinh l p 10 trong nhóm luy n h c sinh gi i hoàn
thành các n i dung ki n th
i tuy n.
à qu
Các h
ùng v
àn
tuy
b
cao nh
à qu
êu nh
èn luy
ài li
gi
àng c
ên c
m
ào chuyên ngành. C
àb
Rèn luy
H
òn là h
c
nào c
ình phát tri
nhi
àb
ình
mâu thn n
ình thái ta th
H
ịn là xem xét m
H
ịn là khi h
ày nay.
quan v
hi
có liên quan. Khơng th
ành khoa h
un V
ành
à thi
Khơng th
H
àh
t
ành, lý thuy
ình
cho s
Rèn luy
êu trên.
àh
H
à chia giáo trình thành ph
dành cho m
Sau ph
à tìm m
ã
u ph
ành cho các
ph
H
òn là nh
ho
ài li
ên quan t
g quy trình logic c
àv
ài li
Bi
tâm c
ịn là bi
ýt
ịng ki
pháp làm vi
có vai trò quy
[6, tr. 170]
1.1.4.3. Rèn luy
n logic cho h c sinh
t quá trình nh n th c khái quát và gián ti p nh ng s v t và
hi
ng c a hi n th c trong nh ng d u hi u, nh ng thu c tính b n ch t c a
chúng, nh ng m i quan h khách quan, ph bi n gi
v n d ng sáng t o nh ng k t lu
th , d
ã thu
c nh ng thu c tính, hi
t ng h p nh ng kh
ng th i c
às
c vào nh ng d u hi u c
ng, quan h m
, tái hi n, phân tích, t ng h p, tr
ng, suy lu n, sáng t o- gi i quy t v
ng hóa,
, x lý và linh
c m trong quá ph n ánh, phát tri n tri th c và v n d ng chúng vào th c ti n.”[12,
tr. 70].
i cùng c a d y h c là phát tri
duy cho h c sinh” và b
ng h c sinh gi i c
luy
c bi t c n thi t ph i rèn
c cao cho h c sinh.
vào m c tiêu giáo d c cho h c sinh gi
ho
ng d y và h
phát tri
òi h i giáo viên t ch c các
c cao
duy lí lu n, logic và sáng t o. Trong quá trình b
h c sinh nh
ng h c sinh gi i,
t ng giai
n giáo viên có nhi m v làm xu t hi n nh ng tình hu ng b t bu c h c sinh
ph i th c hi
ng nh n th c m i có th gi i quy t
cv
c nhi m v h c t p:
ng bài t p, câu h
ng cho h c sinh tìm nh ng
ng trí tu thích h p.
+ Giáo viên phân tích câu tr l i ho c bài t p c a h c sinh, ch ra ch sai c a h
trong khi th c hi
ng d n cách s a ch a.
+ Giáo viên giúp h c sinh khái quát hoá kinh nghi m th c hi n các suy lu n
i d ng nh ng qui t
n.
1.1.4.4.Thi gi i toán h c sinh gi i t ng h c k
“M i h c k kh i chuyên t ch c m t cu c thi gi i các bài t
t m t các tài li u hay. Nh ng em có l i gi
t t nh t s
u nh t, hay nh t và k t qu
ng. T ng k t các k t qu , l i gi i c a h
có m t tài li u b
các k
s
ng
c k t qu cao trong
i n l c rèn luy n các k
c các m c tiêu h c t p
m
cao” [6, tr. 171]
it h
1.2. Bài t
h
1.2.1. Khái ni
ò và m
1.2.1.1. Khái ni
ài t
ài t
Bài t p v
c hi u là m t v
òi h i ph i gi i quy t nh
nh ng suy lu n lơgic, nh ng phép tốn và thí nghi m d a trên c
các thuy
nh lu
các khái ni m,
t lí. Bài t
ình d
àm
ì nó cho phép hình thành và làm phong phú các
khái ni
à thói quen v
vào th
1.2.1.2. Vai trị, m
ài t
“Trong q trình d y h c
trung h c ph thơng bài t
ị
ài t
hi
ng vai trị
ùc
ình:
- Trong qúa trình gi i quy t các tình hu ng c th do các bài t p v
sinh ph i s d
ng h p, so sánh, khái quát
hóa, tr
gi i quy t v
phát tri n. Vi
t ra, h c
ah
èn luy
ài t
u ki n
à bi
hi
-V
ài t
cá nhân c
ình yêu lao
h
às
- Gi
ình thành các ph
ị mị, s
ên trì
ài tốn V
bài t
v
nhi
- Gi
ài t
ki
àm
à thói quen th
ành, cho phép m
àm sâu s
ãh
-V
àn, s
hình thành th
ch
ình th
” [14, tr. 7 - 11]
ị ó, trong q trình d
chú ý l
ên c
ài t
V
ài t
à phù h
ài t
d
- Ôn t
- Phát tri
àb
nghiên c
- Rèn luy
ào th
thói quen v
- Rèn luy
ên trì v
- Ki
àk
1.2.2. Phân lo
ah
ài t
“Bài t
tiêu d
ài t
à
êu c
t
[15, tr.12]
1.2.2.1. Phân lo
Bài t p có n i dung l ch s : là các bài t p ch
quan
n ch s
ng d li u v
ng các ki n th c có liên
c thí nghi m v t lí c
n, nh ng phát
minh, hay nh ng câu chuy n có tính ch t ch s .
Bài t p có n i dung c th ho c tr
th : là bài t p có d li u là các con s
p có n i dung c
th , th c t
i d a vào v n ki n th c v t lí
nh ng bài t p mà các d ki n cho d
c sinh có th
ã có. Bài t p có n i dung tr u t
i
ng ch . Trong bài t p này,
nêu b t trong
i, nh ng chi ti t khơng
có th nh
cc ns
ng công th c,
n ch
ã
cl
c
c, nhi t h
b t.
nh lu t v t lí nào
n h c, quang h c.
K thu t t ng h p: là các bài t p có n i dung ch
ng: là
n ch
cho.
tài v t lý
i
ng các ki n
c
c sinh
i bài t
ã
1.2.2.2. Phân lo
u ki
c gi i [15, tr.
17-20]
phân các bài t
tính, bài t
ài t
giáo viên l
ành 5 lo
ài t
ài t
ày cho phép
ài t
ki
à sáng t
Bài t
ài t
à
c
ài t
tính b
Khi gi
ài t
èn luy
phân tích
hi
ìv
t
ên b
ài t
Bài t
Bài t
à nh
ài t
nh lu
d
ài t
à
ãi trong ch
ph
ài t
ình V
à kh
sinh, rèn luy
h
ùc
bi
Bài t
ài t
à cơng c
ìm
ài tốn, ho
V
ài t
nghi
à thí nghi
c
Bài t
là d
bài tốn. D
ài t
ày ch
ài t
ìm ra các
èn k
áp d
cách gi
à các k
thi
Bài t
Bài t
i
nhi
ài t
ày
yêu c
àv
ên
quan.
1.2.2.3. Phân lo
eo yêu c
ào m
gi
ình tìm ki
ài t
ài t
ành hai lo
ài t
à bài t
ph
Bài t
Là lo
ài t
ìm
m
d
ã cho và m
ào m
ìm ch
àh
khơng th
Bài t
Là lo
ài t
ìm ki
th
ên h
nh
ã cho, cái ph
ìm v
tốn. B
ài
ên h
ài t
ài t
bài t
ành th
ài ra còn ph
các bài t
ài t
ã bi
C
m
à do
n lo
bài t
ài t
à bài t
êu c
ày và chia thành hai
ài t
ài t
1.2.4.1. L
ài t
Do bài t p V t lý có nhi u cách phân lo i, nhi u m
d ng khác nhau
phát huy hi u qu các vai trò và tác d ng c a bài t p V t lý trong quá trình
d y h c vi c l a ch n bài t p V t lý c n d
d ng, trình
sau: M
xu t phát c a h c sinh và th i gian cho phép s d ng
Vi c l c ch n bài t p c
ng các yêu c u v s
ng và n
sau:
+ Phù h p v i m
n i dung các ki n th
n và các k
i bài t p.
+ H th ng bài t p bao g m nhi u th lo i.
+
qua nh
s
ng và n i dung các bài t p nh m giúp h c sinh
y u, kh c ph c nh ng sai l m ph bi n.
t
+ Các bài t
i có tính h th ng m i bài t p là m t m t xích trong toàn b
h th ng bài t p
+ Các bài t p ph
m b o tính v a s
iv
h
ng th i có chú ý
t i s phân hóa h c sinh.
ài t
“M c dù các bài t p V t lý khác nhau v lo i và m
h c, song trong th c t
i ta c
d ng trong d y
a nh n m
m chung v m t quá
trình gi i m t bài t p V t lý. Theo q
i th y khơng ch
n
trình bày cho h c sinh cách gi i mà ph i th c hi n nhi m v giáo d
ng
h c sinh trong quá trình gi i bài t p, c n d y h c sinh t l c gi i bài t p V t lý” [15,
tr. 21 - 27] . Quá trình gi i các bài t p V t lý có th
c, quy trình
ti n hành cho t ng d ng bài c th . Tuy nhiên có th khái quát thành b
c 1- Tìm hi
bài, mơ t hi
bài (có th v hình), xác
ng v
nh xem trong l p hi n
ã cho,
c sau.
ng v t lí nêu trong
ng v
ã cho có nh ng
ng nào c n tìm.
c 2- Xây d ng l p lu n:
Xây d ng l p lu n trong gi i bài t
hai lo i bài t
nh tính là gi i thích hi
nh tính: Có th làm theo hai cách v i
ng và d
nt
“Xây d ng l p lu n trong gi i bài t p gi i thích hi
+ Gi i thích hi
hi
ng và lí gi i xem vì sao
.
+ Trong các bài t p này, b t bu c ph i thi t l
c th v i m t s
ng
ng th c ch t là cho bi t m t hi
ng l i x
c tính c a s v t hay v i m t s
c m i quan h gi a hi n
tính chung c a s v t ho
th nh t là m
nh lu t v t lí t ng quát, ti
ki n c th , k t lu n v hi
nh nh
và x y ra th nào.
nh lu t chi ph i hi
th hai là nh
c
u
c nêu ra.”[6, tr.104]
- Xây d ng l p lu n trong gi i bài t p d
ng th c ch
ng
nh lu t v t lí.
+ Th c hi n phép suy lu n lôgic, lu
+D
ng
ng.
vào nh
ng và d
u ki n c th c
c hi n
bài,
ng gì x y ra
