Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp giúp học sinh Lớp 4 học tốt giải toán có lời văn

Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

CỘNG HỊA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do- Hạnh phúc
1. Họ và tên : Ngọc Thị Hà
2. Chức vụ: Giáo viên
3. Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Lán Tranh 1
4. Lí do chọn đề tài:
Mỗi mơn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát triển
những cơ sở ban đầu rất quan trọng cho sự phát triển trí tuệ cũng như nhân cách
con người. ở tiểu học, cùng với mơn Tiếng Việt, mơn Tốn có vị trí rất quan trọng
trong sự phát triển đó. Các kiến thức, kĩ năng của mơn Tốn có rất nhiều ứng dụng
trong cuộc sống, chúng rất cần thiết cho người lao động, rất cần thiết để học các
môn học khác và học tiếp Toán ở Trung học và nhiều cấp học khác nữa. Các kiến
thức, kĩ năng của mơn Tốn ở Tiểu học được hình thành chủ yếu bằng thực hành,
luyện tập và thường xuyên được ôn tập, củng cố, phát triển, vận dụng trong học tập
và trong đời sống.
Căn cứ vào sự phát triển tâm, sinh lí của học sinh Tiểu học mà cấu trúc nội
dung mơn Tốn rất phù hợp với từng giai đoạn phát triển của học sinh. Q trình
dạy học Tốn góp phần thiết thực vào việc hình thành phương pháp suy nghĩ,
phương pháp học tập và làm việc tích cực, chủ động, khoa học, sáng tạo cho học
sinh. Cho nên, giáo viên cần tổ chức hoạt động học tập thường xuyên, tạo ra các
tinh huống có vấn đề, tìm các biện pháp lơi cuốn học sinh tự phát hiện và giải quyết
vấn đề bằng cách hướng dẫn học sinh tìm hiểu kĩ năng vấn đề đó, huy động các
kiến thức và các cơng cụ đã có để tìm ra con đường hợp lí nhất giải đáp từng câu
hỏi đặt ra trong quá trình giải quyết vấn đề, diễn đạt các bước đi trong cách giải, tự
mình kiểm tra lại các kết quả đã đạt được, cùng các bạn rút kinh nghiệm về phương
pháp giải. Tuy nhiên, để tổ chức được các hoạt động học tập, giáo viên cần xác
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 1

SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

định được: Nội dung tốn cần cho học sinh lĩnh hội là gì? Cần tổ chức các hoạt
động như thế nào? Mặt khác, nội dung dạy giải tốn phải được sắp xếp hợp lí, đan
xen và tương hợp với mạch kiến thức khác, phù hợp với sự phát triển nhận thức của
học sinh. Dạy học giải tốn có lời văn là một trong những con đường hình thành và
phát triển trình độ tư duy của học sinh. Các em biết phát hiện và tự giải quyết vấn
đề, tự nhận xét so sánh, phân tích, tổng hợp, rút ra quy tắc ở dạng khái quát nhất
định.
Tuy nhiên, giáo viên phải chủ động tổ chức, hướng dẫn học sinh hoạt động
theo chủ đích nhất định với sự trợ giúp đúng mức của giáo viên, của sách giáo khoa
và đồ dùng dạy học, để mỗi cá nhân học sinh được “ khám phá” tự phát hiện và tự
giải quyết bài tốn thơng qua việc biết thiết lập mối quan hệ giữa kiến thức mới,
với các kiến thức liên quan đã học, với kinh nghiệm của bản thân. Đó là các cơ sở
để các em học tốt giải toán có lời văn.
Sau khi dạy Tốn ở lớp 4 một số năm, tôi thấy các em nắm được kĩ năng giải
toán của giáo viên truyền đạt tới như là một văn bản của lí thuyết, cịn nó có ứng
dụng vào thực tế như thế nào thì nhiều khi giáo viên chưa làm được. Có những bài
tốn học sinh làm xong, không cần thử lại, không cần xem thực tế áp dụng như thế
nào, cứ để kết quả như vậy mặc dù có thể sai. Học sinh cịn nhầm lẫn nhiều khi giải
các bài tốn trong cùng một dạng tốn. Đó là điều băn khoăn, suy nghĩ. Xuất phát
từ tình hình thực tế học sinh như vậy, tơi mong muốn có những sáng kiến về
phương pháp giúp các em giải toán có lời văn. Sau một thời gian thực dạy học sinh,
tôi đã nghiên cứu và xin đưa ra một vài kinh nghiệm nhỏ với đề tài: Một số giải
pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.
5. Nội dung giải pháp hữu ích.
5.1. Những thuận lợi, khó khăn và một số nguyên nhân của giải pháp.

a) Thuận lợi
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 2
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

* Giáo viên
Năm học 2017-2018 tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 4B với sĩ số
là 20 em, trong đó có 10 học sinh nam và 10 học sinh.
Trong nhiều năm công tác tôi luôn được nhà trường phân công dạy học ở khối
khối 4 nên tơi cũng có một số kinh nghiệm trong việc giảng dạy mơn tốn và nhất
là “Giải tốn có lời văn” .
* Học sinh
- Học sinh đa số là người kinh, số lượng học sinh trong lớp vừa phải nên việc
kèm cặp thuận lợi nhiều cho giáo viên.
- Lớp tơi được học chương trình 2 buổi/ ngày theo mơ hình 35t nên rất thuận lợi
cho các em có thêm nhiều tiết ôn tập.
* Phụ huynh
Đa số phụ huynh cịn trẻ, có nhận thức tiến bộ nên đã quan tâm tới học
sinh.Tạo điều kiện để các em có đầy đủ sách vở và đồ dùng học tập.
b)
* Phụ huynh
- Tuy phụ huynh đã quan tâm tới học sinh nhưng đa số trình độ cịn thấp nên
khơng giúp được con mình những vướng mắc khi các em làm bài tập ứng dụng
cũng như ôn lại kiến thức ở nhà.
- Cha mẹ các em phần lớn làm nghề nông nên thời gian rất hạn chế trong việc
bảo ban thêm, kieåm tra vở của con em mình hằng ngày, đôn đốc nhắc nhở và
cùng con học và làm những bài tập ứng dụng ở nhà. Chính vì thế mà việc dạy dỗ

học trò chủ yếu là giáo viên.
* Học sinh
- Phần lớn học sinh trung bình và yếu chưa giải được loại tốn có lời văn do
các em thường khơng đọc kĩ đề bài khả năng phân tích đề tốn của các em cịn
nhiều hạn chế. Các dạng tốn các em cịn nắm chưa chắc, nhiều em không hiểu

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 3
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

nghĩa của từng cụm từ, từng câu trong bài toán, chưa biết cách suy luận, dẫn đến
xác dịnh dạng toán sai, hay nhầm lẫn giữa các dạng toán này với các dạng toán
khác, đọc đề bài khơng tóm tắt được bài.
- Học sinh thường hay bị lời giải sai chưa phù hợp với phép tính .
- Cá biệt có một số em việc tính tốn cịn yếu nên dẫn đến kết quả giải các bài
tốn cịn sai .
- Đơi khi một số em học khá cịn làm bài sai vì các em hay chủ quan vội vàng.
Khi làm bài các em xác định chưa đúng yêu cầu, các dữ kiện chính của bài và
mối quan hệ giữa các bài tốn nên tóm tắt, lời giải, kết quả sai.
- Trong thời gian nghỉ hè do các em ít ơn bài nên đã qn kiến thức cũ như
không nhớ công thức, các quy tắc… để áp dụng vào từng loại bài toán cụ thể .
- Thực tế sau khi nhận lớp tôi tiến hành khảo sát chất lượng của lớp, thì chất
lượng mơn tốn của lớp tơi cịn có 2 học sinh khơng đạt u cầu do các em quên
kiến thức quá nhiều trong đợt nghỉ hè.
* Phần lớn các em không đạt được kết quả cao vì lỗi sai chủ yếu của các em là :
- Các em phân tích đề sai
- Sai về thực hiện phép tính

- Sai về lời giải
- Trình bày bài sai
* Giáo viên :
- Một số giáo viên còn coi trọng lý thuyết chưa thực hành nhiều về các bước giải
bài tốn có lời văn.
- Sự đầu tư, nghiên cứu thiết kế bài dạy chưa nhiều nên khi dạy giáo viên chưa có
điểm nhấn để khắc sâu kiến thức cho học sinh. Giáo viên chỉ cung cấp cho các em
các khái niệm và cách giải đơn giản trong sách giáo khoa nên khi gặp những bài
tốn khó các em thường khơng làm được .
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 4
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

- Cách hướng dẫn tìm hiểu phân tích một đề tốn của giáo viên đơi lúc cịn rườm rà,
câu hỏi đưa ra cịn khó hiểu, chưa cụ thể, không súc tích nên học sinh khó hiểu.
- Giáo viên ít liên hệ với những bài tốn thực tế cuộc sống hằng ngày mà các em
thường gặp .
- Phương pháp giảng dạy của một số giáo viên còn đơn điệu, thụ động chưa phù hợp
với từng đối tượng của học sinh nên chưa phát huy được tính tích cực của học sinh,
khơng gây hứng thú học tập cho các em.
- Sau mỗi bài học sinh làm sai (khi chấm bài hàng ngày) giáo viên chưa nắm hết các
lỗi sai của từng em để sửa chữa cho các em kịp thời hoặc để điều chỉnh phương
pháp dạy học của mình .
5.2 Thời gian áp dụng: Năm học 2017 – 2018
5.3 Giải pháp thực hiện:
Giải pháp 1: Hướng dẫn học sinh nắm chắc phương pháp chung để giải các
bài tốn:

Mỗi bài tốn các em có làm tốt được hay khơng đều phụ thuộc vào các
phương pháp giải tốn được vận dụng ở mỗi bước giải bài tốn đó. Cho nên, cần
hướng dẫn học sinh nắm được các bước giải bài toán như sau:
* Bước 1: Đọc kĩ đề toán.
* Bước 2: Tóm tắt đề tốn.
* Bước 3: Phân tích bài toán.
* Bước 4: Viết bài giải.
* Bước 5: Kiểm tra lời giải và đánh giá cách giải.
Cụ thể yêu cầu đối với học sinh như sau:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 5
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

+ Đọc kĩ đề tốn: Học sinh đọc ít nhất 3 lần mục đích để giúp các em nắm được
ba yếu tố cơ bản. Những“dữ kiện” là những cái đã cho, đã biết trong đầu
bài,“những ẩn số” là những cái chưa biết và cần tìm và những“điều kiện” là quan
hệ giữa các dữ kiện với ẩn số.
Cần tập cho học sinh có thói quen và từng bước có kĩ năng suy nghĩ trên các
yếu tố cơ bản của bài toán, phân biệt và xác định được các dữ kiện và điều kiện cần
thiết liên quan đến cái cần tìm, gạt bỏ các tình tiết khơng liên quan đến câu hỏi,
phát hiện được các dữ kiện và điều kiện không tường minh để diễn đạt một cách rõ
ràng hơn. Tránh thói quen xấu là vừa đọc xong đề đã làm ngay.
+ Tóm tắt đề tốn: Sau khi đọc kĩ đề toán, các em biết lược bớt một số câu chữ,
làm cho bài toán gọn lại, nhờ đó mối quan hệ giữa cái đã cho và một số phải tìm
hiện rõ hơn. Mỗi em cần cố gắng tóm tắt được các đề tốn và biết cách nhìn vào
tóm tắt ấy mà nhắc lại được đề tốn.

Thực tế có rất nhiều cách tóm tắt bài tốn, nếu các em càng nắm được nhiều
cách tóm tắt thì các em sẽ càng giải tốn giỏi. Cho nên, khi dạy tơi đã truyền đạt
các cách sau tới học sinh:
* Cách 1: Tóm tắt bằng chữ.
* Cách 2: Tóm tắt bằng chữ và dấu.
* Cách 3: Tóm tắt bằng sơ đồ đoạn thẳng.
* Cách 4: Tóm tắt bằng hình tượng trưng.
* Cách 5: Tóm tắt bằng kẻ ơ.
Tuy nhiên tơi ln ln hướng các em chọn cách nào dễ hiểu nhất, rõ nhất,
điều đó cịn phụ thuộc vào nội dung từng bài.
+ Phân tích bài tốn: Sau khi tóm tắt đề bài xong, các em tập viết phân tích đề
bài để tìm ra cách giải bài toán. Cho nên, ở bước này, giáo viên cần sử dụng
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 6
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

phương pháp phân tích và tổng hợp, thiết lập cách tìm hiểu, phân tích bài tốn theo
sơ đồ dưới dạng các câu hỏi thơng thường:
- Bài tốn cho biết gì?
- Bài tốn hỏi gì?
- Muốn tìm cái đó ta cần biết gì?
- Cái này biết chưa?
- Cịn cái này thì sao?
- Muốn tìm cái chưa biết ta cần dựa vào đâu? Làm như thế nào?
Hướng dẫn học sinh phân tích xi rồi tổng hợp ngược lên, từ đó các em
nắm bài kĩ hơn, tự các em giải được bài toán.
+ Viết bài giải: Dựa vào sơ đồ phân tích, q trình tìm hiểu bài, các em sẽ dễ

dàng viết được bài giải một cách đầy đủ, chính xác. Giáo viên chỉ việc yêu cầu
học sinh trình bày đúng, đẹp, cân đối ở vở là được, chú ý câu trả lời ở các bước
phải đầy đủ, không viết tắt, chữ và số phải đẹp.
+ Kiểm tra lời giải và đánh giá cách giải:
Qua quá trình quan sát học sinh giải toán, chúng ta dễ dàng thấy rằng học
sinh thường coi bài toán đã giải xong khi tính ra đáp số hay tìm được câu trả lời.
Khi giáo viên hỏi: “ Em có tin chắc kết quả là đúng khơng?” thì nhiều em lúng
túng. Vì vậy việc kiểm tra, đánh giá kết quả là không thể thiếu khi giải tốn và
phải trở thành thói quen đối với học sinh. Cho nên khi dạy giải toán, chúng ta cần
hướng dẫn các em thông qua các bước:
- Đọc lại lời giải.
- Kiểm tra các bước giải xem đã hợp lí yêu cầu của bài chưa, các câu văn
diễn đạt trong lời giải đúng chưa.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 7
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

- Thử lại các kết quả vừa tính từ bước đầu tiên.
- Thử lại kết quả đáp số xem đã phù hợp với yêu cầu của đề bài chưa. Đối
với học sinh giỏi, giáo viên có thể hướng các em nhìn lại tồn bộ bài giải, tập
phân tích cách giải, động viên các em tìm các cách giải khác, tạo điều kiện phát
triển tư duy linh hoạt, sáng tạo, suy nghĩ độc lập của học sinh.
Giải pháp 2: Vận dụng các phương pháp dạy học vào hình thức tổ chức cho
hợp lí.
- Sau khi nhận bàn giao lớp từ đầu năm tôi nắm bắt lại tình hình của lớp về số học
sinh giỏi, khá, trung bình, yếu để theo dõi kiểm tra. Khi khảo sát chất lượng đầu
năm. Tôi đã phân loại đối tượng học sinh, sắp xếp lại chỗ ngồi hợp lí cho các em:

học sinh khá giỏi, ngồi cạnh em trung bình, yếu để các em kiểm tra và giúp đỡ bạn
trong học tập .
- Quan tâm đặc biệt tới học sinh yếu, kém để làm cho mọi học sinh trong lớp đạt
chuẩn về kiến thức, kĩ năng cơ bản, đồng thời chú ý đến đối tượng học sinh khá,
giỏi để các em khơng thấy nhàm chán vì bài học q dễ .
- Tạo khơng khí thoải mái trong lớp học, xây dựng mơi trường tốn học tự nhiên
gắn liền với thực tế, gần gũi với cuộc sống hằng ngày của học sinh.
- Tổ chức trị chơi tốn học để gây hứng thú cho các em trong học tập.
- Lập đôi bạn học tập, nhóm học tập để giúp đỡ nhau, cùng nhau kiểm tra bài vào
đầu giờ học. Ôn lại các kiến thức, các quy tắc, các bảng nhân chia … rèn tính tự
giác, khơng dựa dẫm vào nhau mà tự tìm cho mình một cách học tốt
Ví dụ :Bài tốn (dạng tốn tìm hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó)
“ Một cửa hàng tuần lễ đầu bán được 31418 m vải, tuần lễ sau bán được 52522m
vải. Biết rằng cửa hàng đó bán hàng tất cả các ngày trong tuần, hỏi trung bình mỗi
ngày cửa hàng đó bán được bao nhiêu mét vải ? ”

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 8
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

- Đối với bài tốn này tôi tổ chức cho các em thảo luận theo nhóm bàn (mỗi bàn
2 học sinh ). Gợi ý cho các em nhớ lại 1 tuần lễ là bao nhiêu ngày? muốn tìm trung
bình của mỗi ngày ta làm như thế nào? Yêu cầu học sinh trong nhóm lần lượt nêu ý
kiến, cùng trao đổi và thống nhất cách giải.Tạo điều kiện cho học sinh có thêm cơ
hội nêu ý kiến, lựa chọn ý kiến trước tập thể, gây hướng thú học tập cho học sinh.
- Khi đã biết cách làm thì các em tự làm bài của mình vào phiếu học tập hoặc vở
và 1-2 nhóm trình bày vào phiếu lớn để giáo viên đính lên bảng cùng sửa chữa.

- Tơi ln khuyến khích học sinh tìm ra các cách giải hay, và ngắn gọn, rèn luyện
cho các em cách suy nghĩ, linh hoạt, độc lập, sáng tạo trong khi làm bài.
- Cụ thể đối với bài toán này có thể giải như sau :
(cách 1):Dành cho những học sinh khá giỏi có tư duy tốt .
Bài giải
Số mét vải cửa hàng bán được trong hai tuần là :
31 478 + 52 522 = 84000 (m )
Số mét vải trung bình mỗi ngày cửa hàng bán được là
84000: (7 x 2 ) = 6000 (m)
Đáp số :6000 m
(cách 2):Dành cho những học sinh trung bình và yếu .
Bài giải
Số mét vải cửa hàng bán được trong hai tuần là :
31478 + 52522 = 84000 (m )
Tổng số ngày trong hai tuần lễ là :
7 x 2 = 14 (ngày )
Trung bình mỗi ngày cửa hàng bán được số mét vải là :
840 : 14 = 6000 (m )
Đáp số :6000 m

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 9
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

- Trong q trình giúp đỡ học sinh yếu, tôi luôn quan tâm gần gũi các em. Kịp thời
hỗ trợ cho các em các kiến thức cần thiết khi giải một bài tốn. Giải thích kĩ những
chỗ sai mà các em thường mắc phải để khi gặp lại dạng tốn đó thì các em khơng

lặp lại các chỗ sai đó nữa.
- Ln trân trọng sự tiến bộ của học sinh dù là cái nhỏ nhất. Tuyên dương khích lệ
kịp thời những em có nhiều cố gắng trong học tập.
Giải pháp 3: Thường xuyên kiểm tra chấm bài và kịp thời tổng hợp những lỗi
sai của học sinh.
- Trong tất cả các giờ học tốn tơi ln tích cực kiểm tra việc học bài và làm bài
tập ở nhà của học sinh.
- Tích cực chấm bài ở trên lớp để kịp thời phát hiện những lỗi sai còn tồn tại.
Xem các em sai ở đâu? Sai vì sao? khi các em biết được lỗi sai của mình thì giáo
viên giám sát để các em tự chữa vào bài vào vở .
- Tơi thường cho học sinh nắm chắc cách thực hiện các phép tính rồi mới làm
tốn giải. Sau mỗi dạng tốn tơi đều cho các em làm bài kiểm tra để nắm bắt kịp
thời sự tiếp thu kiến thức của học sinh .
- Để giúp các em làm quen với việc tự kiểm tra, tôi thường cho các em đổi vở và
hướng dẫn các em cách kiểm tra rồi báo cáo kết quả. Chính việc làm đó giúp các
em phát hiện ra những lỗi sai hay cịn thiếu sót để kịp thời bổ sung sửa chữa .
* Ví dụ :Bài tập 4(tr :56 )
Một hình chữ nhật có chu vi là 32cm, chiều dài hơn chiều rộng 4cm. Tính diện
tích hình chữ nhật đó.
- Đây là bài tập tương đối khó với học sinh.Với bài tập này khi giáo viên cho các
em tìm hiểu và phân tích kĩ đề bài, gạch chân dưới những dữ kiện quan trọng mà
bài toán cho, và yêu cầu cần tìm của bài tốn. Sau đó tơi tóm tắt và cần hướng dẫn
các em: yêu cầu các em xác định được dạng tốn (Tìm hai số khi biết tổng và hiệu
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 10
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

của hai số đó.). Tổng chính là nửa chu vi của hình chữ nhật. Áp dụng cơng thức tìm
hai số khi biết tổng và hiệu của hai số đó để tìm chiều dài và chiều rộng của hình
chữ nhật. Có chiều dài chiều rộng rồi áp dụng cơng thức tính chu vi để tính diện
tích hình chữ nhật.(Lưu ý học sinh cách ghi đơn vị đo diện tích và đơn vị đo độ dài)
- Cho các em thảo luận theo nhóm, các em thật hiểu bài thì tơi cho làm bài cá
nhân.
(có thể cho các em làm vào vở và một em làm vào phiếu để sửa chữa bài cho cả
lớp) Đồng thời giáo viên đến những học sinh yếu để kịp thời giúp đỡ các em .
Bài giải
Nửa chu vi của hình chữ nhật là :
32 : 2 = 16 (cm)
Chiều dài của hình chữ nhật là:
(16+4) : 2 = 10 (cm)
Chiều rộng của hình chữ nhật là:
16 – 10 = 6 (cm)
Diện tích của hình chữ nhật là :
10 x 6 = 60 (cm2)
Đáp số : 60 cm2
- Sau khi học sinh làm xong bài tập giáo viên cần nhấn mạnh cho học sinh nếu
cho biết chu vi các em phải đi tìm nửa chu vi vì ở các bài tốn này các em thường
khơng xác định được tổng .(Tổng chính là nửa chu vi).
- Ngoài việc dạy những bài toán giải trong SGK, hàng ngày tôi thường cho các
em làm những bài toán giải khác ( đề thuộc dạng toán đã học). Các em luyện
tập vào 15' đầu giờ hay các tiết ơn tập trong tuần .
- Tơi thường cho thêm các bài toán giải về nhà để các em thực hiện và hôm sau
lên lớp cùng chữa bài .
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 11
SangKienKinhNghiem.net

Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

Giải pháp 4: Rèn kĩ năng nắm vững được quy trình giải một bài tốn có lời
văn .
+ Phân tích đề bài :
- Mỗi bài tốn tơi u cầu học sinh đọc từ 3 -> 4 lần để hiểu đề bài và dữ kiện
của bài toán. Dùng bút chì, thước kẻ gạch dưới những dữ kiện bài tốn cho biết
và u cầu phải tìm của bài tốn .
VD : Bài tập 4(Tr 24)
Có 4 gói bánh, mỗi gói cân nặng 150g và 2 gói kẹo, mỗi gói cân nặng 200g. Hỏi
có tất cả mấy kg bánh và kẹo ?
+ Tóm tắt đề :
- Tùy vào từng loại đề bài mà hướng dẫn các em có thể tóm tắt đề bằng chữ, bằng
sơ đồ đoạn thẳng hay hình vẽ để nhận ra dạng tốn, loại tốn.
* VD : Bài 5 (tr 5)
Một nhà máy sản xuất trong 4 ngày được 680 chiếc ti vi. Hỏi trong 7 ngày nhà
máy đó sản xuất được bao nhiêu chiếc ti vi, biết số ti vi sản xuất trong mỗi ngày là
như nhau?
- Hướng dẫn các em nhận định dạng tốn: Đây là dạng toán Rút về đơn vị. Với bài
tập này hướng cho học sinh tóm tắt bằng lời để các em dễ dàng nhận ra và nhớ cách
giải bài toán rút về đơn vị
4 ngày : 680 chiếc ti vi
7 ngày: ……Chiếc ti vi?
+ và các bước giải bài toán .
- Giáo viên phải hướng học sinh suy nghĩ xem để giải được yêu cầu của một bài
toán thì cần phải có những yếu tố nào? các điều ấy bài toán đã cho biết chưa? làm
cách nào để tìm?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Trang 12
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

- Tìm cách giải của bài toán thường sử dụng bằng phương pháp diễn dịch đó là đi
ngược câu hỏi về u cầu cần tìm, từ đó mới tìm ra cách giải bài tốn phù hợp .
+ Giải bài tốn :
- Trình bày bài giải dựa trên các điều phân tích, trình bày các bước giải hợp lí về lời
giải và phép tính đến kết quả bài tốn.
+ Kiểm tra lại kết quả.
Ví dụ : Một miếng đất hình chữ nhật có chiều rộng 135m, chiều dài gấp 3 lần
chiều rộng. Tính diện tích hình chữ nhật đó ?
- Giáo viên có thể tổ chức và hướng dẫn như sau :
*Bước 1 :Học sinh đọc đề ,tìm hiểu và phân tích đề :
- Bài tốn cho ta biết gì?(miếng đất HCNcó chiều rộnglà 135m, chiều dài gấp 3 lần
chiều rộng .)
- Bài tốn hỏi gì ? (diện tích HCN đó ?)
*Bước 2 :Tóm tắt đề toán :
* Cách 1
-Chiều rộng : 13,5 m
-Chiều dài : gấp 3 lần chiều rộng
-Diện tích : ………………? m 2
* Cách 2 (có thể tóm tắt bằng sơ đồ đoạn thẳng )
135m
Chiều rộng
Diện tích = ? m2
Chiền dài
*Bước 3 :Tìm cách giải và các bước giải bài toán :

- Muốn tính diện tích HCN ta phải tìm gì ? (tìm chiều dài HCN )
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 13
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

- Ta tìm chiều dài bằng cách nào ?

(lấy chiều rộng x 3)

- Muốn tính diện tích HCN ta làm như thế nào? (lấy ấy số đo chiều dài x với số
đo chiều rộng (cùng ñơn vị đo).
*Bước 4 :Giải bài toán
Chiều dài miếng đất . hình chữ nhật là :
135 x 3 = 405 (m)
Diện tích miếng đất hình chữ nhật là :
405 x 135 = 54675(m2).
Đáp số : 54675m2
*Bước 5 : Kiểm tra lại kết quả
Thường xuyên nhắc nhở các em, làm phép tính nào cần thử lại ngay kết quả phép
tính đó vào nháp rồi mới viết vào vở và chú ý viết đầy đủ tên đơn vị.
Giải pháp 5: Hướng dẩn học sinh nắm chắc các dạng toán .
- Giáo viên cho học sinh nắm chắc từng dạng toán, phân biệt được dạng toán này
với các dạng toán khác và nhắc lại cách giải đặc trưng của từng dạng. Khi học sinh
đã nắm vững từng dạng tốn thì giáo viên chuyển qua dạng khác. Mỗi dạng tốn tơi
thường giảng kỹ, giảng nhiều lần, kiên trì trong việc hướng dẫn học sinh tiếp thu,
ơn lại kiến thức (vì học sinh yếu nên tiếp thu rất chậm) .
- Hướng dẫn học sinh để giải được một bài toán các em phải hiểu đề bài, hiểu các

thành phần của nó.
Thường xuyên cho học sinh ơn lại các dạng tốn bằng ví dụ cụ thể cho học
sinh khi đọc đề bài là xác định được ngay dạng tốn đó. Ví dụ dạng tốn Tìm hai
số khi biết tổng và hiệu của hai số đó, học sinh cần nắm được công thức .
Số bé = (tổng - hiệu) : 2
Số lớn = (tổng + hiệu) : 2

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 14
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

Với dạng tốn này thường tóm tắt bằng sơ đồ đoạn thẳng lưu ý: loại toán này
thường cho ta biết tổng và hiệu của 2 số và u cầu tìm 2 số đó. Có khi bài tốn
khơng cho biết tổng (hoặc hiệu) thì chúng ta cần phải giải một bước để có tổng
(hoặc hiệu).
Ví dụ : Hai thùng dầu hỏa đựng 34 lít, thùng thứ nhất đựng nhiều hơn thùng thứ
hai 6 lít. Tìm số lít dầu hỏa đựng trong mỗi thùng ?
- Hướng dẫn học sinh giải theo 5 bước :
*Bước 1 :Học sinh đọc đề .
*Bước 2 : Tóm tắt đề.


Bài tốn cho biết gì ?

-2 thùng có 34 lít, thùng thứ nhất hơn thùng
thứ hai 6 lít.



Bài tốn hỏi gì ?

Tìm số dầu hỏa đựng trong mỗi thùng ?

- Hướng dẫn học sinh tóm tắt bằng sơ đồ đoạn thẳng.
? lít
Thùng thứ nhất
? lít
Thùng thứ hai

34l
6l

Cho học sinh nhận biết tổng 2 thùng là 34lít , hiệu 2 thùng là 6lít.
*Bước 3 : Phân tích
- Muốn biết số dầu hỏa ở thùng thứ - Áp dụng cơng thức tìm số lớn.
nhất em làm như thế nào ?
- Khi biết số dầu hỏa ở thùng thứ - Lấy số lớn trừ đi hiệu (tức là lấy số
nhất làm thế nào để tìm số dầu ở dầu ở thùng thứ nhất trừ đi 6l)
thùng thứ hai ?
* Bước 4 : Giải bài toán
Bài giải
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 15
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

Số lít dầu hỏa đựng trong thùng thứ nhất là:
(34 + 6) : 2 = 20 (lít)
Số lít dầu hỏa đựng trong thùng thứ hai là :
20 - 6 = 14 (lít)
Hoặc 34 - 20 = 14 (lít )
Hay áp dụng cơng thức tìm số bé : (34 - 6) : 2 = 14 (lít)
Đáp số :

Thùng thứ nhất : 20 lít
Thùng thứ hai : 14 lít .

*Bước 5 : Kiểm tra lại kết quả :
20 + 14 = 34 (lít)
20 - 14 = 6 (lít )
Ví dụ: Chu vi một cái sân hình chữ nhật là 112m. Tính diện tích hình chữ nhật biết
rằng chiều dài hơn chiều rộng là 16m ?
Trong ví dụ này, bài toán chưa cho biết tổng của 2 số nhưng đã cho biết chu vi
như vậy là đã gián tiếp cho biết tổng của 2 số. Muốn giải bài tốn này trước hết học
sinh phải tìm tổng 2 số bằng cách tính nửa chu vi hình chữ nhật.
112 : 2 = 56 (m)
Từ đó áp dụng cơng thức tính của dạng tốn tìm hai số khi biết tổng và hiệu của
hai số đó để tìm chiều dài, chiều rộng sau đó mới tính diện tích.
Giải pháp 7: Củng cố cho học sinh kĩ năng thực hiện các phép tính.
- Rèn tính cẩn thận , phân tích kỹ đề bài trước khi học sinh làm bài .
- Diễn đạt các từ ngữ cần chính xác trong lời giải các bài tốn
- Ln củng cố ơn lại các phép tính cộng, trừ, nhân, chia, các dạng toán.
Giải pháp 8 . Phát huy tính tích cực gây sự hứng thú cho học sinh học tập
- Để giúp học sinh phát huy tính tích cực trong học tập vào giờ ơn tập tơi thường
cho học sinh thi giải tốn nhanh. Ln động viên kịp thời các em có nhiều cố gắng,

tích cực trong học tập .
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 16
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

- Động viên các em kiên trì trong học tập, khơng nản trí khi gặp những bài tốn
khó .
- Đối với học sinh khá giỏi tôi động viên phụ huynh mua thêm sách nâng cao tạo
điều kiện cho các em tiếp xúc, giải các loại toán khác nhau .
- Đối với học sinh yếu. Những bài toán các em làm sai sau khi chữa bài tôi yêu cầu
về nhà các em làm lại và hôm sau tôi kiểm tra đồng thời cho điểm để động viên
khuyến khích các em .
5.4.1. Tính mới của đề tài
Giáo viên đi đúng quy trình hướng dẫn học sinh cách giải tốn có hiệu quả nhất.
+Hướng dẫn học sinh nắm chắc phương pháp chung để giải các bài toán
* Bước 1: Đọc kĩ đề tốn.
* Bước 2: Tóm tắt đề tốn.
* Bước 3: Phân tích bài tốn.
* Bước 4: Viết bài giải.
* Bước 5: Kiểm tra lời giải và đánh giá cách giải.
+ Vận dụng các phương pháp dạy học vào hình thức tổ chức cho hợp lí
5.4.2. Khả năng áp dụng : Giải pháp đã được áp dụng dạy cho học sinh lớp 4A và
lớp 4 trong khối trường. Thăm dị ý kiến giáo viên trong khối thì giải pháp áp dụng
đã mang lại kết quả khả quan
6. Kết quả thực hiện
-Với sự vận dụng các phương pháp dạy học trên, trong một thời gian 3 tháng dạy
học ở lớp. Tôi nhận thấy các em đã có tiến bộ rõ rệt. Học sinh đã tích cực, tự giác

hơn trong học tập. Các em tiếp thu bài nhanh, hiểu chắc chắn các kiến thức. Biết

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 17
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

tìm ra các phương pháp thích hợp để giải các bài tốn. Các em ham học và thích
học tốn hơn.
- Chất lượng mơn tốn được tăng lên rõ rệt so với đầu năm. Cụ thể chất lượng mơn
tốn ở khảo giữa học kì một của lớp tôi đạt được kết quả như sau :
Điểm

1-2

3-4

0

1

TSHS (20)

5-6

7-8

9-10

4

8

7

- Đa số các em đã biết phân tích đề bài và nhận được dạng toán và làm đúng
bài giải
- Một số em tính cịn sai kết quả. Một em sai lời giải.
BÀI HỌC KINH NGHIỆM
1. Đối với giáo viên:
Dạy toán ở Tiểu học nói chung, ở lớp 4 nói riêng là cả một quá trình kiên trì,
đầy sự sáng tạo, nhất là giải tốn có lời văn mỗi giáo viên cần phải:
1/ Tạo niềm hứng thú, sự say mê giải tốn cho học sinh bởi các em có thích học
tốn thì các em mới có suy nghĩ, tìm tịi các phương pháp giải bài tốn một cách
thích hợp.
2/ Hướng dẫn học sinh nắm đầy đủ các kĩ năng cần thiết khi giải tốn bằng
phương pháp phù hợp, nhẹ nhàng, khơng gị bó.
3/ Kích thích tư duy sáng tạo, khả năng phân tích, tổng hợp trong khi tìm tịi,
phát hiện đường lối trong giải tốn.
4/ Thường xun thay đổi hình thức dạy học ở mỗi bài để tránh sự nhàm chán.
5/ Tập cho học sinh có kĩ năng tự phân tích bài toán, tự kiểm tra đánh giá kết quả
của bài toán, tập đặt các câu hỏi gợi mở cho các bước giải trong bài toán.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 18
SangKienKinhNghiem.net


Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

6/ Phải coi việc giải tốn là cả một q trình, khơng nóng vội mà phải kiên trì tìm
và phát hiện ra “ chỗ hổng” sau mỗi lần hướng dẫn để khắc phục, rèn luyện.
7/ Nên động viên, khuyến khích các em có đưa ra phương pháp giải gần hợp lí,
tránh đưa ra tình huống phủ định ngay.
8/ Gần gũi, động viên những em học yếu mơn Tốn để các em có tiến bộ, giúp
đỡ nhẹ nhàng khi cần thiết.
1. Đối với học sinh:
1/ Cần đọc kĩ đề bài, phân tích yêu cầu của bài với các dữ liệu đã cho một cách
đầy đủ, chính xác.
2/ Nhận dạng chính xác dạng bài đã học.
3/ Lập được kế hoạch cụ thể khi giải bài tốn.
4/ Tính tốn cẩn thận để giải bài tốn một cách chính xác, khoa học.
7. Kết luận
Ngay từ khi nhận lớp, tôi đã tiến hành dạy chun đề giải tốn có lời văn dạng.
Cho nên khi dạy đến các bài tốn có lời văn, phương pháp dạy theo chuyên đề đã
được áp dụng với tất cả học sinh các lớp ở khối 4. Chính vì vậy, các em đã nhanh
chóng nắm được phân tích để bài, đặc biệt là các em biết nhận dạng tốn này một
cách thành thục, có kĩ năng, kĩ xảo tốt. Các em học sinh trung bình thì làm khá tốt.
Tôi mong muốn giải pháp này sẽ được áp dụng sâu rộng hơn trong q trình dạy
học tốn. Giúp các em học sinh thực sự thích giải tốn và thích tìm tịi, khám phá
cái mới trong tốn học.
Trên đây là một vài ý kiến nhỏ của tôi về học một số giải pháp giúp học sinh
học tốt giải tốn có lời văn. Tơi muốn trình bày ý kiến của mình để các cấp lãnh
đạo, các đồng nghiệp tham khảo, đóng góp ý kiến xây dựng để cho phương pháp
dạy học của tơi hồn thiện hơn. Kính mong các cấp lãnh đạo, các đồng nghiệp xem
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 19
SangKienKinhNghiem.net

Một số giải pháp giúp học sinh lớp 4 học tốt giải tốn có lời văn.

xét và nhiệt tình góp ý kiến cho tơi để tơi có nhiều thành cơng hơn trong viêc đổi
mới phương pháp dạy học.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Liên Hà, ngày 25 tháng 11 năm 2017
Ý kiến của lãnh đạo đơn vị

Người thực hiện

……………………………………………
……………………………………………
……………………………………………
……………………………………………

NGỌC THỊ HÀ

XÉT DUYỆT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM
SKKN- GPHI CẤP HUYỆN
- Tổng điểm: ………………
- Xếp loại:…………………
Lâm Hà, ngày …..tháng 12 năm 2017

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Trang 20
SangKienKinhNghiem.net