Thiết kế và vận dụng trò chơi ô chữ trong powerpoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao hiệu quả học tập...

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ

TRƯỜNG THPT THẠCH THÀNH 4

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

THIẾT KẾ VÀ VẬN DỤNG TRÒ CHƠI Ô CHỮ TRONG
POWERPOINT NHẰM TẠO HỨNG THÚ VÀ NÂNG CAO
HIỆU QUẢ HỌC TẬP MÔN SINH HỌC 11 CƠ BẢN CHO
HỌC SINH TRƯỜNG THPT THẠCH THÀNH 4

Người thực hiện: Trương Minh Chủ
Chức vụ: Giáo viên
SKKN thuộc lĩnh vực (môn): Sinh Học

THANH HOÁ, NĂM 2017

SangKienKinhNghiem.net


MỤC LỤC
1. Mở đầu..............................................................................................................1
1.1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................1
1.2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................1
1.3. Đối tượng nghiên cứu.....................................................................................1
1.4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................2
1.5. Những điểm mới của SKKN ..........................................................................2
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm....................................................................3
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm........................................................3
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm ........................4
2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn

đề ...........................................................................................................................4
2.3.1. Thiết kế slide mẫu trò chơi ơ chữ trong Powerpoint ...................................4
2.3.2. Tạo một trị chơi ô chữ cụ thể từ slide mẫu...............................................10
2.3.3. Vận dụng trò chơi ô chữ để dạy một số bài trong chương trình Sinh học 11
tại trường THPT Thạch Thành 4 .........................................................................11
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường .........................................................................16
3. Kết luận, kiến nghị ........................................................................................17
DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SKKN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG NHẬN ....................19
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................19

SangKienKinhNghiem.net


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài
Những năm gần đây, giáo dục ở nước ta đang nỗ lực đổi mới căn bản hướng
tới việc đào tạo con người phát triển toàn diện, năng động và sáng tạo. Tuy
nhiên công việc này không hề dễ dàng khi mà trong trường phổ thơng vẫn cịn
tồn tại một bộ phận học sinh trây lười, yếu kém, ham chơi hơn là ham học. Các
em này thường cảm thấy chản nản khi phải ngồi học những mơn mà mình khơng
u thích. Do đó, sự tiếp thu lĩnh hội kiến thức trở nên thụ động về lâu dài dễ bị
mất gốc và kết quả học tập chắc chắn khơng cao.
Vì vậy, để các em cảm thấy u thích mơn học, qua dạy học nhiều năm tôi
thấy rằng, tạo hứng thú học tập cho các em là một việc làm rất quan trọng và cần
thiết. Tuy nhiên, làm thế nào để giúp các em có hứng thú trong học tập? Đó
cũng là trăn trở của nhiều giáo viên hiện nay. Trước thực trạng đó, tơi đã mạnh

dạn thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ vào dạy một số tiết trong mơn Sinh học
11 bước đầu đã mang lại hiệu quả.
Trị chơi ô chữ không phải là điều mới lạ. Tuy nhiên, nhiều giáo viên lại cho
rằng thiết kế nó trên giáo án điện tử PowerPont là một vấn đề khó, tốn nhiều
thời gian, công sức cho nên nhiều thầy, cô vẫn chưa thực sự quan tâm.
Từ những lí do trên, tôi xin chọn đề tài: “Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ
trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao hiệu quả học tập môn Sinh
học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4”. Hy vọng, slide
mẫu trị chơi ơ chữ trên trong powerpoint được thiết kế ở SKKN này có thể có
ích để các thầy, cơ tham khảo tạo trị chơi ơ chữ như mong muốn đem hứng thú
và nâng cao hiệu quả học tập cho nhiều đối tượng học sinh.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Thực hiện đề tài này tôi hướng tới mục tiêu sau:
- Thiết kế slide mẫu về trị chơi ơ chữ trên giáo án điện tử powerpoint.
- Trên cơ sở slide mẫu, xây dựng một số trị chơi ơ chữ để ở một số bài ở
chương trình Sinh học 11 cơ bản.
- Vận dụng trị chơi ơ chữ vào dạy học Sinh học 11 với mong muốn:
+ Tạo khơng khí sơi nổi trong giờ học từ đó nâng cao hứng thú học tập.
+ Thơng qua trị chơi ơ chữ, giúp các em khắc sâu, nhớ lâu kiến thức môn Sinh
học 11, rèn luyện kỹ năng phản ứng nhanh nhạy, kỹ năng làm việc nhóm, làm
việc cá nhân và tập thể.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Trong phạm vi sáng kiến, tôi tập trung vào chương trình Sinh học 11 ban cơ
bản và đối tượng học sinh lớp 11 tại trường THPT Thạch Thành 4.
- Chương trình Sinh học 11 nghiên cứu về sinh học cơ thể cả thực vật và động
vật. Qua đó học sinh hiểu được q trình chuyển hóa vật chất và năng lượng,
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

1

Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

cảm ứng, sinh trưởng và phát triển và sinh sản của cơ thể động - thực vật. Từ đó
các em biết vận dụng những hiểu biết này vào trong thực tiễn.
- Đối tượng học sinh lớp 11 ở trường THPT Thạch Thành 4 có trình độ tư duy
nhiều hạn chế, một bộ phận học sinh còn ham chơi do đó để kích thích học sinh
học tập, đáp ứng được mục tiêu cơ bản cần sử dụng những phương pháp dạy học
phù hợp.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu
- Phương pháp tổng hợp - phân tích
- Phương pháp so sánh - đối chiếu
1.5. Những điểm mới của SKKN
Trong năm 2015 tôi đã chọn đề tài “Thiết kế và vận dụng trò chơi ô chữ
trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao hiệu quả học tập môn Sinh
học 10 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4” và đã được hội đồng
khoa học ngành công nhận. Tuy nhiên tôi nhận thấy nhận thấy vẫn còn tồn tại
trong SKKN lần trước đó là:
- Chưa thiết kế được các slide mẫu.
- Các bước thiết kế một trị chơi ơ chữ cịn phức tạp.
- Thời gian để thiết kế trị chơi ơ chữ cịn nhiều.
- Đối tượng áp dụng trị chơi ơ chữ chưa mở rộng.
Trước những tồn tại đó, trong SKKN năm 2017 này có những điểm mới
quan trọng giải quyết vấn đề trên trên. Cụ thể:
- Điểm mới quan trọng nhất là đã thiết kế được slide mẫu trong giáo án
điện tử powerpoint. Slide mẫu là slide đã được lập trình các hiệu ứng ơ chữ,
âm thanh, màu sắc mặc định sẵn từ đó có thể áp dụng xây dựng bất cứ trị

chơi ơ chữ nào. Qua tìm hiểu của tơi hiện vẫn chưa có một đề tài nào thiết
kế slide mẫu trị chơi ơ chữ.
- Khi áp dụng slide mẫu vào một bài cụ thể giáo viên chỉ cần thực hiện 3
bước: nhập từ khóa → loại bỏ các ô chữ thừa và căn chỉnh → nhập câu hỏi.
Như vậy khi có Slide mẫu trong SKKN 2017 này giáo viên không cần thực
hiện nhiều bước mà chỉ cần một vài thao tác đơn giản đã có một trị chơi ô
chữ mong muốn do đó thời gian và công sức thiết kế ô chữ rút ngắn gấp
hiều lần là điều cần thiết cho giáo viên hiện nay.
- Năm 2015 tôi đã áp dụng trị chơi ơ chữ cho đối tượng học sinh khối 10,
trong SKKN năm 2017 tôi mở rộng đối tượng đó là học sinh khối 11 trường

Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

2


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

THPT Thạch hành 4 các em đã được làm quen với trị chơi ơ chữ trong
năm học trước.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm
Hiện nay trên truyền hình đã có nhiều chương trình sử dụng các ơ chữ
như đường lên đỉnh Olypia, đuổi hình bắt chữ, chiếc nón kì, Âm vang xứ
Thanh..., đặc biệt trong chương trình đường lên đỉnh Olypia có phần chơi vượt
chướng ngại vật, một phần chơi vô cùng lý thú thể hiện được trí tuệ và kiến thức
cũng như tư duy liên kết các ơ chữ của các bạn học sinh. Trị chơi này thật sự đã
được một số thầy cô vận dụng vào những bài dạy giáo án điện tử đặc biệt những

tiết thao giảng dự giờ của giáo viên [1].
Trò chơi ô chữ là hình thức người tổ chức ô chữ đưa ra những ô vuông để
trống, yêu cầu người chơi phải điền cho đúng những chữ mà người tổ chức đã
đưa ra cho mỗi ơ chữ bằng một chìa khóa. Căn cứ vào chìa khóa, người chơi có
thể làm cơng việc điền chữ vào một cách dễ dàng [6]. Trước đây, để tạo được ô
chữ các thầy, cô phải mất rất nhiều thời gian, tuy nhiên, với việc ứng dụng công
nghệ thông tin vào công tác giảng dạy cũng như đã thành thạo các công cụ thiết
kế bài giảng điện tử thì các thầy cơ hồn tồn có thể tạo ra được những ô chữ
thiết kế sinh động như mong muốn trên máy tính.
Trong q trình dạy học, giáo viên có thể sử dụng trị chơi ơ chữ ở nhiều
khâu khác nhau như cũng cố bài học, kiểm tra bài cũ, giảng bài mới... Ngồi ra
nhiều giáo viên có thể sử dụng nó trong những tiết sinh hoạt ngoại khố thông
qua các câu hỏi tổng hợp kiến thức ở nhiều mơn học khác nhau.
Có một số phần mềm tạo trị chơi ô chữ như Olympia Crossword, Hot
Potatoes, Eclipse Crossword... Tuy nhiên chúng lại có những hạn chế khơng
mong muốn đó là muốn tạo trị chơi ơ chữ thì máy tính phải cài đặt phần mềm
này trong khi đó nhiều máy tính lại chưa được cài đặt, mặt khác các phần mềm
này có tính tuỳ biến khơng cao do đó sẽ hạn chế tính sáng tạo của giáo viên và
một nhược điểm nữa là nó khơng tích hợp được trong các giáo án điện tử
PowerPoint do đó hạn chế khả năng chia sẻ bài giảng của giáo viên [1].
Chúng ta có thể khắc phục những nhược điểm này bằng cách sử dụng
phần mềm PowerPont là phần mềm rất quen thuộc với mỗi giáo viên. Microsoft
đã cho ra thị trường nhiều phiên bản PowerPoint như PowerPoint 2003,
PowerPoint 2007, PowerPoint 2010, PowerPoint 2013. Các phiên bản này đều
có thể sử dụng để thiết kế trị chơi ơ chữ. Trong đó, phiên bản PowerPoint 2007
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

3

Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

hiện nay được nhiều giáo viên lựa chọn và sử dụng. Chính vì vậy trong bài này
tơi xin giới thiệu kinh nghiệm thiết kế trị chơi ô chữ trên PowerPoint 2007.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin hiện nay đã và đang tác
động rõ rệt đến nhiều mặt trong ngành giáo dục. Trong đó, nó đã chi phối rất
nhiều đến việc soạn và dạy học bằng giáo án điện tử ở hầu hết các môn học cũng
như các cấp học. Các giáo án điện tử hiện nay phần lớn được soạn trên tảng
PowerPoint của Microsoft với nhiều ưu điểm vượt trội mà các ứng dụng khác
khơng có được. Một trong những ưu điểm đó là giáo viên có thể thiết kế và vận
dụng các trị chơi ơ chữ ngay trong bài giảng điện tử của mình để dạy học có
hiệu quả hơn. Hiện nay hầu hết các trường phổ thông đã được trang bị một đến
vài phịng học có máy chiếu đa năng, bên cạnh đó việc dạy học có sử dụng giáo
án điện tử của giáo viên khơng cịn xa lạ. Đây cũng chính là điều kiện thuận lợi
cho giáo viên lồng ghép trò chơi này trong tiết dạy của mình [1].
Lồng ghép trị chơi ơ chữ vào dạy học Sinh học 11 đem lại hiệu quả
không thể phủ nhận được, tạo khơng khí thỏa mái trong tiết học, giúp các em
biết suy luận, nhanh trí, khéo léo, sơi nổi nhưng không ồn ào, gây được hứng thú
cho học sinh so với cách dạy thông thường. Tuy nhiên, việc thiết kế nó vào các
bài giảng điện tử thì khơng phải giáo viên nào cũng từng làm. Nhiều giáo viên
vẫn còn chưa sử dụng thành thạo máy tính cho rằng việc này rất khó, tốn nhiều
thời gian và cơng sức. Một số giáo viên khác cũng tìm hiểu những hướng dẫn
thiết kế trên Internet nhưng cách hướng dẫn này còn tràn lan, sơ sài chưa cụ thể
cho nên khi bắt tay vào thiết kế sẽ tốn nhiều thời gian, gây nản trí cho nhiều giáo
viên. Chính vì vậy, mà nhiều bài trong chương trình Sinh học 11 cơ bản có thể
lồng ghép trị chơi ơ chữ vẫn chưa được khai thác triệt để. Trước thực trạng như
vậy tôi cũng trăn trở rất nhiều, tìm hiểu rất nhiều để có thể đưa ra cách thiết kế

trò chơi này nhanh nhất, dễ hiểu nhất và vận dụng hiệu quả nhất vào môn Sinh
học 11 cơ bản, tạo được hứng thú trong mỗi giờ dạy giúp nâng cao hiệu quả học
tập cho học sinh.
2.3. Các sáng kiến kinh nghiệm hoặc các giải pháp đã sử dụng để giải quyết
vấn đề
2.3.1. Thiết kế slide mẫu trị chơi ơ chữ trong Powerpoint
Trong trị chơi ơ chữ mỗi chữ cái trong mỗi từ khóa ở hàng ngang hoặc
hàng dọc chiếm một ô, số lượng chữ cái trong mỗi từ khóa cũng khác nhau cho
nên khi thiết kế slide mẫu cần số lượng ô trống đủ để đáp ứng mọi từ khóa,
thơng thường chúng ta nên để ở mức khoảng 15 ơ trống cho mỗi từ khóa, sau
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

4


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

này khi nhập từ khóa ở mỗi bài chúng ta sẽ có sự bỏ bớt.
Trigger (kỹ thuật cò súng) là một kỹ thuật được sử dụng rất nhiều trong
powerpoint dùng để điều khiển việc thực hiện hiệu ứng của các đối tượng
trong cùng một slide. Kĩ thuật này được thiết lập qua 2 bước sau đây.
- Bước thứ 1: Tạo đối tượng và thiết lập hiệu ứng.
- Bước thứ 2: Tạo Trigger: Chọn hiệu ứng của đối tượng ở thanh taskpane và
chọn mục Timing… ở trình đơn → Click chọn nút Trigger → Chọn đối tượng
tác động để hiệu ứng thực hiện [5].
Với kỹ thuật trên giáo viên có thể sử dụng một đối tượng này để tác động
vào đối tượng khác (xuất hiện, biến mất, thể hiện...). Ví dụ khi click chuột trái
vào số thứ tự câu hỏi thì xuất hiện câu hỏi, click vào biểu tượng hiện đáp án thì

xuất hiện từ khóa hàng ngang, ẩn câu hỏi...
Để hồn thành một từ khóa giáo viên sử dụng Shapes bao gồm: shapes số
thứ tự câu hỏi, shapes câu hỏi, shapes hàng ngang, shapes đồng hồ bấm thời
gian, shapes nút hiện đáp án, shapes nút ẩn câu hỏi. Ở đây tôi giới thiệu thiết kế
slide mẫu trong trị chơi ơ chữ trên PowerPoint với 10 hàng ngang, mỗi hàng 15
ô chữ và 1 hàng ngang từ khóa hàng ngang đặt ở cuối.

Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

5


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

Bước 1. Thiết kế hàng ngang 1
- Các từ khoá hàng ngang cần thiết kế gồm 15 chữ cái tương ứng với 15 ô chữ.
Để tạo các ô chữ chúng ta sử dụng các Shapes bằng cách vào Insert → Shapes
sau đó vẽ 1 shapes (tương ứng 1 ô chữ) trên slide.

- Để thay đổi màu nền và màu viền, hiệu ứng hình dạng chúng ta chọn ô chữ rồi
vào Format: tại Shape Fill chọn màu nền cho ô chữ, Shape Outline chọn màu
viền cho ô chữ, Shape Effects chọn hiệu ứng hình dạng cho ơ chữ.
- Để tạo được 15 ơ chữ cùng kích thước chúng ta copy (sao chép) sau đó paste
(dán) và di chuyển trên cùng một hàng ngang (có thể nhấn giữ phím ctrl trên
bàn phím đồng thời click chuột trái và kéo thả sẽ nhanh hơn rất nhiều).

Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

6


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

- Từ hàng ngang số 1 chúng ta cần 1 Shapes hiện câu hỏi, 1 shape câu hỏi 1, 15
Shapes ô chữ hàng, 1 shapes hiện đáp án từ hàng ngang và ẩn câu hỏi (Đ1), 1
shapes ẩn câu hỏi khi học sinh trả lời sai (S1).
Shapes câu hỏi 1
Shapes Hiện từ hàng
ngang và ẩn câu hỏi

Shapes hiện câu hỏi 1

Shapes từ hàng ngang

Shapes ẩn câu hỏi
khi trả lời sai 1
Shapes đồng hồ

- Để shapes câu hỏi 1 xuất hiện trên màn hình khi click vào shapes hiện câu hỏi
1, thì chúng ta sử dụng kĩ thuật Trigger bằng cách tạo hiệu ứng xuất hiện cho
shapes câu hỏi 1 sau đó Trigger với shapes hiện câu hỏi 1. Chúng ta thực hiện
như sau: click chọn shapes câu hỏi 1 sau đó vào thanh cơng cụ Animations →
Custom Animation → Change tại đây Entrance (xuất hiện), Emphais (thể
hiện), Exit (biến mất), Motion Paths (đường di chuyển của hiệu ứng). Chúng ta
chọn một hiệu ứng xuất hiện cho Shapes câu hỏi 1 sau đó click chuột phải vào
hiệu ứng vừa tạo chọn Timing → Trigger → Start effect on click of→ 1 (1 là

tên mặc định của Shapes hiện câu hỏi 1).

Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

7


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

- Để tính thời gian suy nghĩ câu hỏi chúng ta cần tạo một đồng hồ bấm thời gian
sau khi câu hỏi hiện ra.
+ Tạo 1 shape đồng hồ.
+ Tạo hiệu ứng biến mất cho shape đồng hồ: Change → Exit → More
Effects...→ Wipe.
+ Click chuột phải chọn Effect. Tại mục Directings chọn From Top (hướng biến
mất từ trên xuống). Tại mục Sound chọn âm thanh cho đồng hồ thường sử dụng
file âm thanh định dạng đuôi (.wav), chọn Timing: tại Speed chọn thời gian suy
nghĩ câu hỏi điền số 15 tương ứng 15 giây. Chọn đồng thời hiệu ứng xuất hiện
và biến mất của đồng hồ, tại Start chọn After Previous (xuất hiện sau đối tượng
trước), cuối cùng là Trigger với shapes hiện câu hỏi 1 như trên. Như vậy trong
khi trình chiếu chúng ta click chuột trái vào shapes số 1 thì câu hỏi 1 hiện ra sau
đó đồng hồ dần biến mất.

- Nếu sau thời gian hết giờ suy nghĩ học sinh trả lời đúng câu hỏi giáo viên cần
hiện từ hàng ngang số 1 đồng thời ẩn câu hỏi do đó chúng ta thực hiện như sau:
Bôi đen từng text trong ô trống từ hàng ngang sau đó tạo hiệu ứng xuất hiện cho
mỗi text, tạo hiệu ứng biến mất cho shapes câu hỏi 1. Tiếp theo chọn đồng thời
các hiệu ứng vừa tạo (nhấn giữ phím ctrl và kích chọn các hiệu ứng vừa chọn).

Tại Timing ở mục start chọn With Previous (xuất hiện cùng đối tượng trước)
đồng thời Trigger với Đ1. Như vậy khi click vào Đ1 thì từ hàng ngang xuất hiện
đồng thời câu hỏi 1 biến mất.
- Nếu sau thời gian hết giờ suy nghĩ học sinh trả lời học sinh trả lời sai cần ẩn
câu hỏi bằng cách tạo hiệu ứng biến mất cho shape câu hỏi 1 và Trigger nó với
S1. Cách làm tương tự như trên. Cuối cùng ta được sản phẩm ở bước 1. Đây là
nền tảng để thiết kế cho bước sau nhanh nhất. Giáo viên có thể thiết kế thêm các
hiệu ứng thể hiện cho các đối tương trên.
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

8


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

Bước 2. Thiết kế các ngang cịn lại và từ khóa
- Từ hàng ngang số 2 tơi copy tồn bộ các đối tượng hàng ngang 1 → passte →
di chuyển các đối tượng về vị trí mong muốn → gõ lại số thứ tự câu hỏi là 2 và
câu hỏi 2, Đ2 và S2 với cách làm này chúng ta không phải tạo hiệu ứng và
Trigger nữa thời gian thiết kế được rút ngắn.

- Tương tự chúng ta thiết kế với các từ hàng ngang còn lại và từ khóa.

Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

9

Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

- Cuối cùng giáo viên cân chỉnh và chèn ảnh nền vào slide. Khi chèn ảnh nền
giáo viên để ảnh nằm dưới các đối tượng vừa thiết kế hoặc chuyển nó vào vào
slide master.
- Giáo viên có thể thiết kế từ khố là từ hàng dọc, nhưng từ khố hàng dọc thì
học sinh dễ đốn được, mặt khác loại từ khoá này việc lựa chọn câu hỏi trong
bài sẽ khó hơn vì phải tương ứng chữ cái trong từ hàng ngang với chữ cái trong
từ hàng dọc. Do đó cách phổ biến vẫn là sử dụng từ khố hàng ngang. Giáo viên
có thể xáo trộn các chữ cái tìm được trong từ khố sau đó u cầu học sinh tìm
ra từ khố, với cách này u cầu học sinh phải tư duy cao hơn để. Ngoài ra giáo
viên có thể tạo thêm nhiều hiệu ứng khác nhưng khơng nên chú trọng q nhiều
đến hình thức của trò chơi [1].
Dưới đây là hai slide mẫu trò chơi ô chữ tôi đã thiết kế với đầy đủ các
hiệu ứng, màu sắc, âm thanh. Từ hai mẫu trò chơi ô chữ này tôi có thể sử dụng
để xây dựng trị chơi ơ chữ vào các bài cụ thể. Hai slide mẫu này được tơi đính
kèm đĩa CD của SKKN ngày.

2.3.2. Tạo một trị chơi ơ chữ cụ thể từ slide mẫu
Khi có một slide mẫu trị chơi ơ chữ trên powerpoint giáo viên có thể sử
dụng nó cho nhiều lần thiết kế trị chơi ơ chữ cụ thể mà không tốn thời gian. Để
làm được điều này tôi minh họa 3 bước đơn giản khi thiết kế trò chơi ô chữ dạy
bài Quang hợp ở thực vật.
- Bước 1: Nhập từ khóa của mỗi hàng ngang và từ khóa chính. Sau đó thay đổi
màu sắc chữ và màu sắc nền ơ chữ cần tìm trong mỗi từ khóa hàng ngang.
- Bước 2: Loại bỏ các hàng ngang và các ô trống thừa sau đó cân chỉnh cân đối
trên slide.
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4

SangKienKinhNghiem.net

10


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

- Bước 3: Nhập câu hỏi: Nhập câu hỏi từ khóa sau đó chọn shapes click chuột
phải chọn Send to Back để ẩn câu hỏi từ khóa và hiện các câu hỏi khác từ đó
giúp ta nhập được các câu hỏi khác. Cứ làm tương tự như vậy ở các câu hỏi tiếp
theo.

Như vậy khi đã có slide mẫu thì việc tạo trị chơi ơ chữ đơn giản và rất
nhanh gọn chỉ với 3 bước. Giáo viên cần lưu lại slide mẫu để những lần sau cịn
sử dụng.
2.3.3. Vận dụng trị chơi ơ chữ để dạy một số bài trong chương trình Sinh
học 11 tại trường THPT Thạch Thành 4
Trong q trình giảng dạy mơn Sinh học 11 tại trường THPT Thạch
Thành 4 tôi nhận thấy có thể sử dụng hiệu quả trị chơi này vào nhiều khâu trong
tiết học như củng cố bài, củng cố từng phần, trước kiểm tra bài cũ trước khi vào
bài mới, sử dụng trong các tiết ôn tập, các tiết ngoại khoá...
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

11


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

* Sử dụng trị chơi ơ chữ để củng cố bài 18, 19 (Tuần hoàn máu)
Sau khi truyền tải được nội dung bài 18,19. Tuần hoàn máu giáo viên có
thể củng cố bài bằng trị chơi ô chữ với các câu hỏi nội dung chính của bài. Bên
cạnh tạo được hứng thú học tập cho học sinh, nó cịn giúp học sinh hệ thống
kiến thức và khắc sâu kiến thức.

Các câu hỏi gợi ý trong trò chơi:
Câu 1: Thành phần nào của máu có chức năng vận chuyển khí oxi và khí
cacbonic? (HỒNG CẦU)
Câu 2: Trong hệ mạch, vận tốc máu chảy chậm nhất ở đâu? [3] (MAO MẠCH)
Câu 3: Trong chu kì tim, ngồi pha co tâm thất, pha dãn chung cịn có pha nào
nữa? (CO TÂM NHĨ)
Câu 4: Đây là thành phần của máu tạo ra các kháng thể để bảo vệ cơ thể?
(BẠCH CẦU)
Câu 5: Đây là thành phần trong hệ tuần hoàn giúp đông máu? (TIỂU CẦU)
Câu 6: Do đâu mà tim có tính tự động? (HỆ DẪN TRUYỀN TIM)
Câu 7: Q trình trao đổi khí tại bề mặt trao đổi khí theo cơ chế nào?
(KHUẾCH TÁN)

Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

12


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

Câu 8: Trong hệ tuần hoàn, bộ phận nào dẫn máu trở về tim? [3] (TĨNH

MẠCH)
Câu 9: Đây là một chương trình tình nguyện rất có ý nghĩa? (HIẾN MÁU
NHÂN ĐẠO)
Câu 10: Số chu kì tim trong một phút gọi là gì? (NHỊP TIM)
Gợi ý từ khoá: Đây là một bệnh thường gặp ở người già liên quan đến hệ tuần
hoàn? (CAO HUYẾT ÁP)
* Sử dụng trị chơi ơ chữ để kiểm tra bài cũ trước khi vào bài 8 (Quang hợp
ở thực vât)
Để kiểm tra kiến thức đã học ở những bài trước đồng thời tạo hưng phấn
cho học sinh trước khi vào phần mới giáo viên sử dụng trị chơi ơ chữ sau:

Các câu hỏi gợi ý trong trò chơi:
Câu 1: Đây là một thành phần cấu tạo nên mạch gỗ? (QUẢN BÀO)
Câu 2: Trên lá bộ phận nào càng dày thì quá trình thoát hơi nước xảy ra càng
chậm? (TẦNG CUTIN)
Câu 3: Nước và ion khống từ tế bào lơng hút vào mạch gỗ chủ yếu theo con
đường nào? (GIAN BÀO)
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

13


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

Câu 4: Nguyên tố dinh dưỡng khống thiết yếu đặc biệt quan trọng có trong
phân đạm? (NITƠ)
Câu 5: Loại tế bào nào của cây hấp thụ nước và ion khống? (LƠNG HÚT)
Câu 6: Q trình thốt hơi nước chủ yếu theo con đường nào? [4] (KHÍ

KHỔNG)
Câu 7: Đây là một trong những loài động vật mắc bệnh tai xanh? (LỢN)
Câu 8: Để vận chuyển các chất từ lá đến các cơ quan chứa, dòng mạch rây cần
sự chênh lệch yếu tố gì? (ÁP SUẤT THẨM THẤU)
Gợi ý từ khố: Đây là một q trình rất quan trọng ở thực vật? (QUANG HỢP)
* Sử dụng trò chơi ô chữ trong quá trình giảng bài 38 (Các nhân tố ảnh
hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật)
Giáo viên có thể tổ chức trị chơi ơ chữ tìm hiểu các hoocmơn ảnh hưởng
đến sinh trưởng ở động vật có xương sống và động vật khơng xương sống ở bài
38 sau khi học sinh đã tự nghiên cứu sách giáo khoa.

Các câu hỏi gợi ý trong trò chơi:
Câu 1: Hoocmơn nào kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy
thì ở nam? (TESTOSTEERƠN)
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

14


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

Câu 2: Hoocmôn nào ở thực vật có vai trị thúc quả chóng chín, rụng lá?
(ÊTILEN)
Câu 3: Hoocmơn kích thích nào ở thực vật có tác dụng tăng tốc độ phân giải
tinh bột? (GIBÊRELIN)
Câu 4: Hoocmôn nào kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy
thì ở nữ? (ƠSTRƠGEN)
Câu 5: Hoocmơn nào ở động vật khơng xương sống kích thích sâu biến đổi sâu

thành nhộng và bướm? (ECĐIXƠN)
Câu 6: Hoocmôn nào ở động vật khơng xương sống ức chế q trình biến đổi
sâu thành nhộng và bướm? (JUVENIN)
Câu 7: Tuyến yên tiết ra hoocmơn nào? (SINH TRƯỞNG)
Câu hỏi từ khóa: Ở lưỡng cư, hoocmơn nào gây biến thái từ nịng nọc thành
ếch? (TIRƠXIN)
* Sử dụng trị chơi ơ chữ để tạo ơn tập chương sinh sản
Sau khi kết thúc một chương giáo viên có thể củng cố kiến thức thơng qua
trị chơi ơ chữ qua đó giúp các em khoắc sâu, nhớ lâu kiến thức.

Các câu hỏi gợi ý trong trò chơi:
Câu 1: Hạt được hình thành từ bộ phận nào? [2] (NỖN)
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

15


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

Câu 2: Ở thực vật giao tử đực được hình thành từ đâu? (HẠT PHẤN)
Câu 3: Đây là hình thức sinh sản gặp ở cả động vật đơn bào và giun dẹp?
(PHÂN ĐÔI)
Câu 4: Quả được hình thành từ bộ phận nào? [2] (BẦU NHỤY)
Câu 5: Hình thức sinh sản gặp ở cả bọt biển và ruột khoang là gì? (NẢY
CHỒI)
Câu 6: Trong điều hịa sinh trứng hooc môn prôgestêrôn và ơtrôgen được sinh
ra từ đâu? (THỂ VÀNG)
Câu 7: Loại tế bào nào không xảy ra q trình giảm phân? (XƠMA)

Câu 8: Cơ sở sinh lí của công nghệ nuôi cấy tế bào và mô thực vật gọi là gì? [3]
(TÍNH TỒN NĂNG)
Câu 9: Q trình tinh trùng gặp trứng gọi là gì? (THỤ TINH)
Câu 10: Hình thức sinh sản gặp ở cả giun dẹp và bọt biển gọi là gì? (PHÂN
MẢNH)
Gợi ý từ khố: Cừu Đơli được sinh ra bằng phương pháp nào? (NHÂN BẢN
VƠ TÍNH)
Trên đây là một số bài minh hoạ việc vận dụng trị chơi ơ chữ vào một số
khâu trong dạy học. Các file trị chơi ơ chữ của một số bài này tơi có chép vào
đĩa CD của sáng kiến kinh nghiệm này.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với
bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
Sau khi có hệ thống các trị chơi ô chữ được thiết kế dựa vào slide mẫu tôi
áp dụng vào giảng dạy môn Sinh học lớp 11 tại trường THPT Thạch Thành 4.
Trên cơ sở đó tơi đã lập phiếu điều tra học sinh về mức độ hứng thú học tập
trong tiết dạy có lồng ghép trị chơi ơ chữ. Kết quả thu được như sau:
Lớp

Rất thích

Thích

Bình thường

Khơng thích

11C1

89%

9%

2%

0%

11C3

86%

10%

4%

0%

11C5

84%

12%

4%

0%

Kết quả trên cho thấy trong những tiết dạy có lồng ghép trị chơi ơ chữ đã
tạo hứng thú học tập mạnh mẽ cho học sinh. Phần đông các em rất thích và
khơng có học sinh nào là khơng thích.
Bên cạnh đó tơi đã cho học sinh làm bài kiểm tra hiệu quả học tập của các

em tại lớp 2 lớp có học lực tương đương 11C3 và 11C4. Trong cùng tiết học
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

16


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

theo phân phối chương trình tại lớp 11C3 (lớp thực nghiệm) tơi lồng ghép trị
chơi ơ chữ cịn ở lớp 11C4 (lớp đối chứng) tơi dạy với phương pháp thơng
thường khơng sử dụng trị chơi ơ chữ. Kết quả thu được như sau:
Điểm
Lớp

Sĩ số

Giỏi

Khá

Yếu

Trung bình

SL

%

SL

%

SL

%

SL

SL

11C3

41

12

29%

22

54%

7

17%

0

0

11C4

40

2

5%

16

40%

18

45%

4

10%

Kết quả bài kiểm tra tôi nhận thấy, so với lớp đối chứng ở lớp thực
nghiệm điểm kiểm tra của các em cao hơn, tỉ lệ học sinh đạt điểm giỏi lớn hơn
trong khi đó tỉ lệ điểm trung bình chiếm tỉ lệ nhỏ và đặc biệt khơng có điểm yếu,
kém. Điều đó có thể khẳng định việc thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong
dạy học Sinh học 11 đã tạo được hứng thú mạnh mẽ cho học sinh đồng thời
nâng cao hiệu quả học tập của các em.
3. Kết luận, kiến nghị
- Kết luận

Qua nỗ lực của bản thân trong việc thiết kế, sử dụng trị chơi ơ chữ vào
giảng dạy Sinh học 11 tại trường THPT Thạch Thành 4, tơi thấy có hiệu quả.
Trị chơi ơ chữ thực sự nên sức cuốn hút đối với học sinh, ngay đối với những
đối tượng học sinh yếu kém. Giờ học bớt căng thẳng, nặng nề, tạo cảm giác
thoải mái để các em tiếp thu kiến thức một cách nhẹ nhàng. Học sinh tự tin xây
dựng bài, khơng cịn rụt rè, có tinh thần tự giác và ngày càng yêu thích mơn học
hơn. Học sinh khắc sâu được kiến thức bài học, đa số các em thuộc và hiểu bài
ngay tại lớp do đó kết quả học tập từng bước được nâng cao.
Để thiết kế trị chơi ơ chữ giáo viên phải đầu tư suy nghĩ, tìm tịi sáng tạo
và dày công thiết kế tạo ra các slide mẫu độc đáo cho riêng mình. Cơng việc này
địi hỏi mỗi giáo viên phải đọc kỹ sách giáo khoa, sách giáo viên, sách tham
khảo, tìm kiếm tài liệu trên internet, sử dụng thành thạo máy tính… để có thể
xây dựng, thiết kế được những trị chơi phù hợp với tính chất của từng bài học,
phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh. Từ đó nâng cao được trình độ tin
học cho giáo viên, đó cũng là điều rất cần thiết trong thời đại bùng nổ công nghệ
thông tin hiện nay.
Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

17


Thiết kế và vận dụng trị chơi ơ chữ trong PowerPoint nhằm tạo hứng thú và nâng cao
hiệu quả học tập môn Sinh học 11 cơ bản cho học sinh trường THPT Thạch Thành 4

- Kiến nghị
Trong quá trình vận dụng đề tài, tơi có một số kiến nghị như sau:
Giáo viên tích cực tham gia tích luỹ chun mơn để có thể vận dụng các
phương pháp đổi trong dạy học nhằm nâng cao hiểu quả giáo dục. Khi thiết kế
trị chơi ơ chữ giáo viên nên sử dụng hài hoà các hiệu ứng và màu sắc, tránh hiện

tượng học sinh chỉ chú ý bên ngồi mà khơng tập trung vào nội dung kiến thức
cần đạt được.
Nhà trường xây dựng các phịng bộ mơn để giúp giáo viên thay đổi
phương pháp dạy học theo hướng tích cực (hiện nay cả trường mới chỉ có một
phịng máy chiếu đa năng). Thường xuyên tổ chức các buổi thao giảng với nội
dung là đổi mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tính cực của học sinh.
Hiện tại các slide mẫu mà tôi thiết kế đã được một số thầy cô trong trường
triển khai để xây dựng trị chơi ơ chữ trong các mơn học khác và nhận được
những phản hồi tích cực. Dó đó tơi mong muốn đề tài được các thầy cô tiếp tục
quan tâm và triển khai rộng hơn để trị chơi ơ chữ góp phần tạo hứng thú và
nâng cao được hiệu quả học tập cho học sinh.
Trên đây là đề tài tơi rất tâm huyết vì vậy, mong muốn được sự góp ý xây
dựng của quý thầy cơ để đề tài được hồn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ
TRƯỞNG ĐƠN VỊ

Thanh Hóa, ngày 4 tháng 6 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
khơng sao chép nội dung của người khác.
Người thực hiện

Trương Minh Chủ

Trương Minh Chủ - THPT Thạch Thành 4
SangKienKinhNghiem.net

18