Ky thuat lap trinh bách khoa

Ch ng 03
T ch c d li u
trong ch ng trình

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
1


N i dung










D li u c đ nh

H ng
Bi n
Ki u d li u
T khoá
T m v c bi n
Phép toán và bi u th c
Ki u enum, struct
Chuy n đ i ki u d li u

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
2


D li u




D li u đ c l u tr trong RAM c a máy tính

trong q trình ch ng trình th c thi
D li u trong các ch ng trình C th ng xu t hi n
d i 3 hình th c:



Literals hay Fixed Value: giá tr c đ nh
Constant: h ng




Variable: bi n


Tr n Quang
© 2016

ć tên (name) và giá tr thay th (value)
ć tên (name), ki u (type) và n i dung ch a bên
trong (value)

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
3


Gí tr c đ nh


Giá tr s :


S nguyên h bát phân (octal): b t đ u b ng s 0




Ví d :

0x3D

-0x3AF8

Ví d :

169

ng

-2053

S th c d u ch m đ ng: (floating point)



Tr n Quang
© 2016

-0203

S nguyên h th p phân (decimal): nh bình th




0165

S nguyên h th p l c (hexadecimal): b t đ u b ng 0x




Ví d :

Ví d :

3.14159

Ch

ng 03: T ch c d

13.5f

li u trong ch

-83.1E-9

ng trình

K thu t l p trình
4


Gí tr c đ nh




Giá tr c đ nh ki u s nguyên có th ć ph n h u
t (suffix) là s k t h p c a U và L, cho ki u
Unsigned và ki u Long. Có th là ch hoa ho c
ch th ng theo b t c th t nào.
Ví d :
078
032UU
30
30u
30l
30ul

Tr n Quang
© 2016

/* Không h p l : 8 không ć trong h bát phân*/
/* Khong hop le: không th l p l i h u t */
/* int */
/* unsigned int */
/* long */
/* unsigned long */
Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
5


Gí tr c đ nh


Giá tr ki u ḱ t - chu i


Ḱ t : đ t trong 2 d u nháy đ n ('). Ć th ḱ t
bình th ng (plain character) hay escape sequence
('\n', '\t', …)




'A'

'7'

'\101' '\t'

Chu i: đ t trong 2 d u nháy kép (“)


Tr n Quang
© 2016

Ví d :

Ví d :

"Dai Hoc Bach Khoa"

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
6

Escape sequence
Escape
sequenc
e

Escape
sequence

Meaning

Meaning

\\

\ character

\n

Newline

\'

' character

\r

Carriage return

\"

" character

\t

Horizontal tab

\?

? character

\v

Vertical tab

\a

Alert or bell

\ooo

Octal number of one to three digits

\b

Backspace

\f

Form feed

\xhh . . .

Hexadecimal number of one or
more digits

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
7


H ng






H ng là m t giá tr đ c đ t tên (th ng d̀ng ch

in hoa)
Cú pháp đ nh ngh a h ng:
const <type> <name> = <value> ;
hay
#define <ConstName> <value>
Ví d :




Tr n Quang
© 2016

const int MAX = 15;
#define MAX 15

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
8


Ví d


Ki u ḱ t
const char c = ‘a’;
const char c = ‘A’;



Ki u chu i
const char c[] = “LAP TRINH C/C++”;
const char c[] = “SAI GON”;



Ki u s
const int a = 100;
const float f = 10.5f;
const double d = 10.5;

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình

9


Bi n


Bi n là m t v̀ng trong b nh c a máy tính và ć
các đ c đi m sau:






Tr n Quang
© 2016

Ć tên (name): do ng i d̀ng t đ t ra đ d̀ng
thay cho đ a ch trong b nh
Ć ki u (type): liên quan đ n lo i và đ l n c a giá
tr mà bi n ć th ch a.
Ć d li u: là giá tr ch a trong bi n.

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
10


Bi n







Là n i l u tr d li u c a ch ng trình, nói khác
nó là 1 v̀ng nh đ c đ t tên
Do ć tên, nên khi c n đ c/ghi v i v̀ng nh này,
ng i l p trình ch c n d̀ng tên thay cho m t đ a
ch c a ń.
Bi n c n đ c khai báo tr c khi d̀ng (đ c/ghi)
Ch ng trình t đ ng c p phát v̀ng nh khi g p
m t khai báo bi n

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
11


Khai b́o bi n


Cú pháp:
<type> <VariableName> [=<ConstExpr>];
trong đ́:
 <type> : ki u ć s n hay ng
i d̀ng t đ nh ngh a
 <VariableName> : tên bi n do ng
i d̀ng t đ t
 <ConstExpr> : giá tr ban đ u, ć th
ć ho c khơng

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
12


Khai b́o bi n
Ví d :
 T o m t bi n
int a;
char c;


T o nhi u bi n c̀ng ki u
int a, b;
char c1, c2;



T o bi n và kh i đ ng giá tr
int a=10, b;
char c1=‘A’, c2=‘a’;

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
13


Khai b́o bi n


Khai báo bi n đ̃ đ c đ nh ngh a trong module
khác:
extern <type> <variable> ;




Ví d : extern int so;

Khai báo bi n t nh:
static <type> <variable> [=<ConstExpr>];


Tr n Quang
© 2016

Ví d : static long dem;

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
14


Quy t c đ t tên bi n




Quy t c đ t tên bi n theo quy t c đ t tên danh hi u
(tên h ng, tên bi n, …)
Quy t c đ t tên danh hi u:





Tr n Quang
© 2016

Ḱ t đ u là m t ch cái hay d u g ch d i (_)
Các ḱ t ti p theo là ch cái, s , d u g ch d i
Không đ c là ḱ hi u nào khác: ! @ # $ % ^ & * …
Khơng đ c tr̀ng v i t khố

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
15


T khó




Là t ć ́ ngh a đ c bi t đ̃ đ c quy đ nh tr c
b i ngơn ng l p trình.
Ng i l p trình khơng đ c d̀ng t khoá đ đ t
tên cho các tên mình t o ra nh tên bi n, tên ki u,
tên hàm, tên h ng, v.v.

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
16


T khó

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
17


Ki u d li u
D li u mà ch ng trình l u tr ć th thu c nhi u
d ng khác nhau, g i là ki u d li u (data type)




Ḱ t (character)
Ki u s








Tr n Quang
© 2016

Ki
Ki
Ki
Ki
…

S nguyên (integer)
S th c (float)

u chu i
u m ng (array)
u c u trúc (struct)
u ki t kê (enum)
Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
18


Ki u d li u


M i ki u d li u ć cách t ch c l u tr , c ng nh
các phép toán đi kèm khác nhau


Cách t ch c l u tr


Ví d : v i s nguyên, ý ngh a bit ć tr ng s l n nh t
(MSB) ph thu c vào ń là s ć d u hay khơng d u





Các phép tốn


Tr n Quang
© 2016

S khơng d u: bit này tham gia vào tính đ l n giá tr
S ć d u: bit này ch ra là s d ng hay âm

Ví d : ć th th c hi n các phép toán nhân hay chia
v i ki u s , nh ng không th th c hi n nhân v i ki u
chu i ḱ t
Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
19


Ćc lo i ki u d li u


Ki u d li u c b n (fundamental data type)





Ki u d li u do ng
defined data type)





Ngôn ng C/C++ cung c p s n m t s các tên ki u
Tên các ki u này c ng là t khoá

i l p trình đ nh ngh a (user-

Tên ki u do ng i l p trình t đ t ra
M t s ki u nh : struct, enum

Ki u d li u d n xu t (derived data type)



Tr n Quang
© 2016

M ng (array)
Con tr (pointer)
Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
20


Ki u s nguyên
Type

Storage size

Value range

char

1 byte

-128 to 127 or 0 to 255

unsigned char

1 byte

0 to 255

signed char

1 byte

-128 to 127

int

2 or 4 bytes

-32,768 to 32,767 or
-2,147,483,648 to 2,147,483,647

unsigned int

2 or 4 bytes

0 to 65,535
or 0 to 4,294,967,295

short

2 bytes

-32,768 to 32,767

unsigned short

2 bytes

0 to 65,535

long

4 bytes

-2,147,483,648 to 2,147,483,647

unsigned long

4 bytes

0 to 4,294,967,295

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
21


Hàm sizeof()


Hàm sizeof() tr v s byte c a ki u d li u




Ví d : printf("%d", sizeof(int));

S bytes c a ki u d li u tu thu c vào phiên b n,
tuy nhiên s tho m̃n:
1 == sizeof(char) <= sizeof(short) <= sizeof(int)
<= sizeof(long) <= sizeof(long long)

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
22


Ki u s th c
Type
float
double
long

double

Storage
Value range
Precision
size
4 byte 1.2E-38 to 3.4E+38
6 decimal places
8 byte 2.3E-308 to 1.7E+308 15 decimal places
3.4E-4932 to
10 byte
19 decimal places
1.1E+4932

 Thêm #include <float.h> vào đ u ch ng trình đ s d ng
ćc chi ti t đã cài đ t s n c a ki u s th c

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
23

Ki u enum






enum d̀ng đ đ nh ngh a các giá tr thu c ki u s
nguyên nh ng đ c gán cho tên g i nh
Cú pháp:
enum enumName { enumeration list }
ví d :
enum colors {RED, GREEN, BLUE};
enum months {JAN, FEB, MAR, APR, MAY, JUN,
JUL, AUG, SEP, OCT, NOV, DEC};

Tr n Quang
© 2016

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình

24


Ki u enum



enum có th đ c xem nh m t ki u d li u.
các ví d trên ta ć các ki u là: colors, months






M t bi n ki u colors ch ć th RED, GREEN, BLUE
nh đ̃ khai báo
M t bi n ki u months trên ch ć th ć các giá tr
JAN, FEB, MAR, v.v.

Ngh a là ng

Tr n Quang
© 2016

i d̀ng ć th t o ra ki u m i

Ch

ng 03: T ch c d

li u trong ch

ng trình

K thu t l p trình
25