Tài liệu Báo cáo " Nguyên tắc hôn nhân tự nguyện, tiến bộ nhìn từ góc độ bình đẳng giới " ppt

Pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam với việc thực hiện CEDAW

Tạp chí luật học số 3/2006 59




Ths. Bùi Thị Mừng *
1. Bo v quyn ph n khụng phi l vn
riờng ca mi mt quc gia m ú l vn
chung ca ton nhõn loi. Xut phỏt t thc t,
tỡnh trng ph n b phõn bit i x din ra
khp ni trờn th gii cho nờn vn ct lừi
trong vic bo m cỏc quyn con ngi cho
ngi ph n chớnh l bo m quyn bỡnh
ng gia nam v n. Ngay t khi mi thnh
lp, Liờn hp quc ó xỏc nh rừ mc tiờu
hnh ng l phn u thc hin vic bo m
quyn bỡnh ng gia nam v n. iu ny th
hin rừ trong iu 1 Hin chng Liờn hp
quc: '' Khuyn khớch phỏt trin s tụn trng
cỏc quyn con ngi v cỏc quyn t do c
bn cho tt c mi ngi khụng phõn bit
chng tc, nam n, ngụn ng hoc tụn giỏo".
Quyn bỡnh ng ny tip tc c phỏt trin
v khng nh trong Tuyờn ngụn th gii v
nhõn quyn: ''Mi ngi u c hng cỏc
quyn t do nờu trong bn Tuyờn ngụn ny,
khụng cú bt kỡ s phõn bit i x no v
chng tc, mu da, gii tớnh''. Bờn cnh ú,
quyn bỡnh ng nam n cũn c cp

trong rt nhiu vn kin quc t v quyn con
ngi ca Liờn hp quc v cỏc t chc liờn
chớnh ph. Mc dự vy, Tuyờn b Teheran
(Tuyờn b ca Hi ngh nhõn quyn th gii
nm 1968) vn ch rừ: ''S phõn bit i x v
do ú ph n ang l nn nhõn ti nhiu vựng
khỏc nhau trờn th gii phi c xoỏ b ".
Chớnh vỡ vy, cn phi cú mt vn bn phỏp
lut cp quyn con ngi ca ph n mt
cỏch ton din cựng vi cỏc bin phỏp c th
nhm khc phc nhng cn tr trong vic thc
hin cỏc quyn con ngi ca ph n. Trờn c
s ny, Cụng c v vic xoỏ b mi hỡnh
thc phõn bit i x vi ph n (CEDAW)
ca Hi ng Liờn hp quc ó c thụng
qua ngy 10/12/1979. õy l vn bn phỏp lớ
quc t quan trng, ỏp ng c nhng yờu
cu khỏch quan trong vic bo v cỏc quyn
con ngi ca ph n. Cụng c ó cp
mt cỏch khỏ ton din cỏc iu kin m bo
thc hin quyn nam n bỡnh ng v ch ra
rng s phõn bit i x chớnh l nguyờn nhõn
dn n cỏc quyn con ngi ca ph n
khụng c m bo. T ú, Cụng c cú
hng tip cn hon ton mi bo m
quyn bỡnh ng cho ph n bng cỏch ch rừ
nhng lnh vc c th cú s phõn bit i x
vi ph n nh lnh vc hụn nhõn v gia ỡnh,
dõn s c bit trong lnh vc hụn nhõn v
gia ỡnh, do tỏc ng ca tụn giỏo, phong tc

tp quỏn, s phõn bit i x vi ph n din
ra khỏ m nột v mang nhng sc thỏi riờng.
Vi tinh thn ú, bo v ngi ph n trong
gia ỡnh, iu 16 CEDAW quy nh: ''Cỏc
nc tham gia Cụng c phi ỏp dng mi
bin phỏp thớch hp xoỏ b s phõn bit i
x vi ph n trong mi vn liờn quan n
hụn nhõn, gia ỡnh v c bit phi bo m
trờn c s bỡnh ng nam n ''. L quc gia
thnh viờn ca Cụng c, Vit Nam sm thc
* Ging viờn Khoa lut dõn s
Trng i hc Lut H Ni
Ph¸p luËt h«n nh©n vµ gia ®×nh ViÖt Nam víi viÖc thùc hiÖn CEDAW

60
T¹p chÝ luËt häc sè 3/2006
hiện việc ''nội luật hóa'' để đảm bảo sự bình
đẳng giữa nam và nữ trong đời sống hôn nhân
gia đình. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi
xin đề cập nội dung nguyên tắc hôn nhân tự
nguyện tiến bộ của Luật hôn nhân và gia đình
nhìn từ góc độ bình đẳng giới.
2. Hôn nhân tự nguyện tiến bộ, theo quan
điểm của chủ nghĩa Mác bao hàm cả hai khía
cạnh, đảm bảo quyền tự do kết hôn và tự do li
hôn. Xuất phát từ chỗ tình yêu được coi là cơ
sở của hôn nhân cho nên việc quyết định lựa
chọn người bạn đời và đi đến hôn nhân phải
là việc của bản thân hai bên nam nữ. Mặt
khác, khi tình yêu giữa hai bên nam nữ không

còn nữa thì việc đảm bảo cho họ được tự do li
hôn lại thực sự cần thiết vì như vậy là giải
phóng cho họ. Dựa trên quan điểm của chủ
nghĩa Mác, Luật hôn nhân và gia đình của
Nhà nước ta đã ghi nhận nguyên tắc hôn nhân
tự nguyện, tiến bộ là một trong những nguyên
tắc cơ bản của Luật hôn nhân và gia đình Việt
Nam, trên cơ sở này nam nữ được bình đẳng
trong việc thực hiện quyền kết hôn cũng như
li hôn theo quy định của pháp luật.
* Nam nữ bình đẳng về quyền kết hôn
Theo Luật hôn nhân và gia đình việt
Nam, kết hôn được hiểu là việc nam nữ xác
lập quan hệ vợ chồng theo quy định của pháp
luật về điều kiện kết hôn và đăng kí kết hôn.
Quyền kết hôn là quyền gắn với nhân thân
của mỗi bên nam nữ, quyền này được pháp
luật ghi nhận và bảo vệ: “Việc kết hôn do hai
bên nam nữ tự nguyện quyết định, không bên
nào được ép buộc, lừa dối bên nào, không ai
được ép buộc, cản trở”.
(1)
Sự tự nguyện của
hai bên nam nữ là điều kiện kết hôn luật định,
nếu thiếu sự tự nguyện của một trong hai bên
nam nữ thì các bên không đủ điều kiện để kết
hôn, trường hợp đã xác lập quan hệ hôn nhân
mà vi phạm sự tự nguyện thì quan hệ hôn
nhân ấy sẽ không được thừa nhận. Đảm bảo
cho hai bên nam nữ được "tự do kết hôn'' là

một đảm bảo quan trọng mang tính chất ''chìa
khóa'' để mở ra cho người phụ nữ sự bình
đẳng với nam giới trong gia đình. Pháp luật
ghi nhận và bảo đảm cho hai bên nam nữ
được tự nguyện khi xác lập quan hệ hôn nhân
là tiêu chí quan trọng để nam và nữ thực hiện
một cách bình đẳng quyền kết hôn của mình.
Đảm bảo cho các bên nam nữ được tự do kết
hôn cho nên việc tự nguyện quyết định chuyện
hôn nhân của mỗi bên nam nữ là yêu cầu quan
trọng được nhà làm luật ghi nhận và bảo vệ.
Theo đó, mỗi bên nam nữ đều bình đẳng trong
việc bày tỏ ý chí của mình về việc đồng ý hay
không đồng ý xác lập quan hệ hôn nhân với
người kia. Chính vì vậy, pháp luật quy định
khi đăng kí kết hôn phải có mặt của cả hai bên
nam nữ, không cho phép đăng kí kết hôn vắng
mặt, không cho phép người đang ở trong trạng
thái tinh thần bị kích động đăng kí kết hôn.
Xuất phát từ vấn đề này, theo chúng tôi cần
phải thực hiện nghiêm chỉnh các nghi thức về
đăng kí kết hôn theo quy định của pháp luật,
có như vậy chúng ta mới kịp thời phát hiện
những trường hợp nam nữ đặc biệt là người
phụ nữ bị cưỡng ép kết hôn và bảo vệ họ.
Đảm bảo cho các bên nam nữ được tự do
kết hôn, Luật hôn nhân và gia đình cũng ghi
nhận nguyên tắc áp dụng phong tục tập quán
về hôn nhân và gia đình. Theo đó, tôn trọng
và phát huy những phong tục tập quán thể

hiện quyền tự do của hai bên nam nữ khi xác
lập quan hệ hôn nhân đồng thời nghiêm cấm
tục cướp vợ để cưỡng ép người phụ nữ làm
vợ, tục nối dây, ép người khác kết hôn trái
Pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam với việc thực hiện CEDAW

Tạp chí luật học số 3/2006 61

vi ý mun ca h hoc cỏc hnh vi li dng
vic xem tng s hay cỏc hỡnh thc mờ tớn
d oan khỏc cn tr vic thc hin quyn
t do kt hụn ca cỏc bờn nam n.
(2)
m bo quyn t do kt hụn cho cỏc bờn
nam n nờn cỏc hnh vi ''ộp buc, la di''
hoc cng ộp, cn tr'' cỏc bờn nam n xỏc
lp quan h hụn nhõn l nhng hnh vi vi
phm lut hụn nhõn v gia ỡnh. Vỡ th, vi
phm s t nguyn khi kt hụn l mt trong
nhng cn c ỏp dng ch ti x hy vic
kt hụn trỏi phỏp lut. Bờn cnh ú, tựy theo
mc vi phm, chỳng ta cú th ỏp dng cỏc
ch ti ca lnh vc hnh chớnh hoc hỡnh s,
nhng ch ti ny khụng ch cú tỏc dng
''trng tr'' m cũn cú tỏc dng rn e cỏc hnh
vi cn tr hụn nhõn t nguyn tin b, vớ d:
"Pht cnh cỏo hoc pht tin t 50.000
ng n 200.000 ng i vi mt trong
cỏc hnh vi sau õy:
a. Cng ộp ngi khỏc kt hụn;

b. Cn tr ngi khỏc kt hụn, cn tr
hụn nhõn t nguyn, tin b bng cỏch hnh
h, ngc ói, uy hip tinh thn, yờu sỏch
ca ci hoc bng th on khỏc
''
.
(3)

Trong B lut hỡnh s nm 1999, ch ti
ny cng c quy nh mt cỏch xng ỏng
i vi nhng ngi thc hin hnh vi cng
ộp kt hụn hoc cn tr kt hụn t nguyn, tin
b: ''Ngi no cng ộp ngi khỏc kt hụn
trỏi vi s t nguyn ca h, cn tr ngi
khỏc kt hụn ó b x pht hnh chớnh v
hnh vi ny m cũn vi phm, thỡ b pht cnh
cỏo, ci to khụng giam gi n 3 nm hoc
pht tự t 3 thỏng n 3 nm (iu 146).
m bo quyn t do kt hụn ca cỏc
bờn nam n, phỏp lut hụn nhõn v gia ỡnh
cng ghi nhn s bỡnh ng ca cỏc bờn nam
n v quyn yờu cu hy vic kt hụn trỏi
phỏp lut: ''Bờn b cng ộp, b la di kt hụn
theo quy nh ca phỏp lut v t tng dõn s
cú quyn yờu cu to ỏn hy vic kt hụn trỏi
phỏp lut''.
(4)
õy l li thoỏt an ton i vi
ngi ph n, nht l trong cỏc trng hp b
la di kt hụn. Vớ d trong nhng trng hp

la di v ch th: Ngi con gỏi t nguyn
xỏc lp quan h hụn nhõn vi mt nam gii,
sau khi ci v chung sng vi nhau thỡ phỏt
hin chng mỡnh l mt ngi khỏc. Vỡ th,
bo m s bỡnh ng cho ngi ph n trong
vic thc hin quyn yờu cu hy vic kt hụn
trỏi phỏp lut cng l mt khớa cnh quan trng
ca vic m bo s bỡnh ng ca ngi ph
n v quyn t do kt hụn.
Nh vy, khụng ch ghi nhn s bỡnh
ng gia nam v n v quyn t do kt hụn,
phỏp lut cũn bo m cho quyn ú c
thc hin bng sc mnh cng ch. Tuy
nhiờn, cn nhn mnh rng, bo v mt
cỏch cú hiu qu s bỡnh ng gia nam v
n trong vic thc hin quyn t do kt hụn
cn phi to ra cho ngi ph n nhng ''c
hi'' h cú th thc hin c quyn ny.
õy cng l mu cht quan trng m
bo vn bỡnh ng gii v quyn t do kt
hụn. Bi vỡ, s t nguyn la chn ngi
bn i v phớa ngi ph n cũn chu s
nh hng bi rt nhiu yu t nh: Phong
tc tp quỏn, iu kin sng, iu kin tip
cn vi cỏc thụng tin v phỏp lut v cỏc
thụng tin khỏc Vỡ l ú, bờn cnh cỏc bin
phỏp phỏp lut cũn cn n rt nhiu cỏc
bin phỏp xó hi khỏc m theo chỳng tụi ú
chớnh l nhng bin phỏp nhm a phỏp
lut n vi thc t cuc sng.

* Nam n bỡnh ng v quyn yờu cu li hụn
Pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam với việc thực hiện CEDAW

62
Tạp chí luật học số 3/2006
''Li hụn l chm dt quan h hụn nhõn
do to ỏn cụng nhn hoc quyt nh theo
yờu cu ca v, chng hay c hai v
chng''.
(5)
Phỏp lut hụn nhõn v gia ỡnh
Vit Nam hin hnh da trờn nguyờn tc hụn
nhõn t nguyn tin b nờn ghi nhn quyn
t do li hụn cho c hai phớa v chng. Theo
ú, v chng bỡnh ng trong vic yờu cu
to ỏn chm dt quan h hụn nhõn. m bo
quyn yờu cu li hụn ca ngi v l xoỏ b
s ỏp bc i vi ngi ph n: ''Ngi ta
khụng th l mt ngi dõn ch v xó hi
ch ngha nu ngay t bõy gi khụng ũi
quyn hon ton t do li hụn, vỡ thiu quyn
t do y l mt s c hip i vi gii b ỏp
bc, i vi ph n ''.
(6)

Li hụn l mt trỏi ca hụn nhõn nhng l
mt khụng th thiu c bi vỡ khi quan h
v chng tr lờn mõu thun thỡ vic kộo di
tỡnh trng hụn nhõn ú chớnh l s hnh h
v mt tinh thn i vi mi ngi, c bit,

vi ngi ph n, s mõu thun trong quan
h hụn nhõn l mt gỏnh nng vt quỏ sc
chu ng ca h. Vỡ th, bo m quyn t
do li hụn ca ngi v, thc cht l gúp
phn gii phúng ph n. m bo quyn t
do li hụn nhng khụng phi ú l s t do
tựy tin m ch khi hụn nhõn thc s tan v,
khụng th cu vón ni thỡ to ỏn mi da
trờn cn c li hụn lut nh gii quyt cho
cỏc bờn c li hụn. Lut hụn nhõn v gia
ỡnh hin hnh, ngoi vic ghi nhn cho
phộp v chng li hụn khi: ''Tỡnh trng trm
trng, i sng chung khụng th kộo di,
mc ớch hụn nhõn khụng t c''
(7)
cũn
cho phộp cỏc bờn v chng c li hụn khi
''mt trong hai bờn b to ỏn tuyờn b mt
tớch''.
(8)
Cú th hiu rng quy nh ny gúp
phn bo v ngi ph n mt cỏch trit
hn. Thc t, cú nhiu trng hp ngi ph
n b chng b mc, h phi nuụi dy con
mt mỡnh. Sau mt thi gian di ngi chng
tr v rung ry v con, ly quyn lm chng
chim ot ti sn Vỡ th, quy nh ny
cũn gúp phn ngn nga nhng hnh vi vụ
trỏch nhim ca ngi chng i vi v con.
m bo quyn t do li hụn ca v,

chng thỡ nhng hnh vi cng ộp v chng
li hụn khụng c chp nhn, chng hn:
''Pht cnh cỏo hoc pht tin t 50.000 ng
n 200.000 ng i vi mt trong cỏc hnh
vi sau õy: Cng ộp ngi khỏc, li hụn
bng cỏch hnh h, ngc ói, uy hip tinh
thn hoc bng cỏc th on khỏc''.
(9)

m bo quyn t do li hụn cho mi bờn
v chng song ng trờn quan im v m
bo bỡnh ng gii, nh lm lut cũn xõy dng
quy phm c thự nhm ỏp dng hn ch
quyn xin li hụn ca ngi chng: ''Trong
trng hp ngi v cú thai hoc ang nuụi
con nh di 12 thỏng tui thỡ ngi chng
khụng cú quyn xin li hụn.
(10)
Quy nh ny
giỳp cho ngi ph n c bo m sc
khe sinh sn mang thai v lm m an ton.
Nh vy, quy nh v m bo s bỡnh
ng ca v, chng i vi quyn yờu cu li
hụn theo Lut hụn nhõn v gia ỡnh Vit Nam
hin hnh ó gúp phn quan trng vo vic
gii phúng ngi ph n. Tuy nhiờn, theo
quan im ca chỳng tụi, bo v quyn li
ca ngi ph n cng nờn t ra vn xem
xột yu t li, c bit l li t phớa ngi
chng khi li hụn cú ch ti nht nh lm

gim nhng thit thũi m ngi ph n phi
gỏnh chu t vic hụn nhõn b v nm ngoi
ý mun ca h. Cú th núi, vic ghi nhn v c
Pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam với việc thực hiện CEDAW

Tạp chí luật học số 3/2006 63

th húa nguyờn tc hụn nhõn t nguyn tin b
trong Lut hụn nhõn v gia ỡnh hin hnh ó
gúp phn quan trng vo vic bo m vn
bỡnh ng gii. Theo ú, Lut hụn nhõn v gia
ỡnh to c s phỏp lớ xoỏ b hụn nhõn
cng ộp, xõy dng hụn nhõn t nguyn.
Thnh cụng ny l mt m bo quan trng
ngi ph n gii phúng bn thõn h khi
nhng ''phõn bit i x" ó tn ti t lõu
trong cỏc gia ỡnh Vit Nam. Quy nh ny,
cng lm thay i quan nim, cỏch ngh ca
nhng ngi lm cha, lm m i vi chuyn
hụn nhõn ca cỏc con, t ú m bo trờn thc
t quyn t nh ot hụn nhõn ca cỏc bờn
nam n. Tuy nhiờn, thc t thi hnh lut hụn
nhõn v gia ỡnh cho thy vn cú nhng tn ti
ỏng k, nh hng n vic bo m quyn
t do kt hụn, li hụn ca ngi ph n.
Tỡnh trng vi phm quyn t do kt hụn
cha loi b c mt cỏch trit , vn cũn
tn ti nhng trng hp kt hụn vi phm s
t nguyn, nht l vic cha m ộp buc con
kt hụn vỡ coi trng chuyn mụn ng h i,

cỏc bờn la di kt hụn Bi vỡ, nhng t
tng v hụn nhõn cng ộp vn cũn nh
hng, chỳng ta cha th xoỏ b mt cỏch
trit t tng ó i vo thúi quen hng
nghỡn nm ca mt b phn khụng nh ngi
dõn Vit Nam. Bờn cnh ú cũn nhiu trng
hp bn thõn ch em t chp nhn thc t ny
m khụng dỏm u tranh c hng s
bỡnh ng m phỏp lut bo v h. Dự gúc
no thỡ ng sau nhng cuc hụn nhõn nh
vy cng n cha nhng bt li i vi ngi
ph n. Cng nh vy, khi b ngc ói phn
ụng ch em ó bit x dng quyn xin li hụn
nh mt th v khớ gii thoỏt cho chớnh
bn thõn h. Qua thng kờ ca to ỏn cho
thy, nhng v ỏn li hụn m ng nguyờn
n l ngi v chim t l khụng nh. Tuy
nhiờn, rt nhiu iu tra xó hi hc ó ch ra
rng cng cũn khụng ớt ch em cam chu sng
trong cnh b hnh h v tinh thn v th xỏc,
khụng dỏm thc hin quyn xin li hụn ca h
vỡ nhiu lớ do, ỏng k cú c trng hp
khụng dỏm li hụn vỡ s b tr thự, vỡ s ngi
i m tiu Thc t ny, theo chỳng tụi
chớnh l nhng lc cn nht nh i vi vic
m bo vn bỡnh ng gii trong i sng
hụn nhõn v gia ỡnh.
T s phõn tớch nguyờn tc hụn nhõn t
nguyn tin b nhỡn t gúc bỡnh ng gii
v thc tin ỏp dng phỏp lut nhm bo

m quyn t do kt hụn, li hụn cho cỏc bờn
nam n, chỳng tụi nhn thy rng, m
bo trờn thc t s bỡnh ng gia nam v n
v quyn kt hụn v quyn li hụn cn phi
tin hnh ng b cỏc bin phỏp nh:
+ Tip tc hon thin cỏc quy nh ca
phỏp lut hụn nhõn v gia ỡnh theo nh
hng ni dung ca nguyờn tc hụn nhõn t
nguyn tin b; to mi iu kin trang b
v nõng cao kin thc cho ngi ph n nht
l cỏc kin thc v phỏp lut, cng nh nhng
hiu bit xó hi khỏc; nõng cao cht lng xột
x v c bit phi thc hin xó hi hoỏ hot
ng bo v quyn ca ngi ph n;
+ Tip tc hon thin cỏc quy nh ca
Lut hụn nhõn v gia ỡnh, theo nh hng
ni dung nguyờn tc hụn nhõn t nguyn, tin
b nh cn cú nhng hng dn c th v cỏc
trng hp vi phm s t nguyn khi kt hụn,
hng dn theo tinh thn Ngh quyt s
02/HTP, hin nay, theo chỳng tụi vn cũn
nhng im cha hp lớ li mang tớnh lit kờ,
do ú cha d liu c cỏc dng vi phm s
Pháp luật hôn nhân và gia đình Việt Nam với việc thực hiện CEDAW

64
Tạp chí luật học số 3/2006
t nguyn khỏc ny sinh trong quan h ny.
Chng hn, cho rng cú s vi phm yu t t
nguyn khi mt bờn la di bờn kia s xin vic

lm phự hp hoc nu kt hụn s bo lónh ra
nc ngoi. Rừ rng, s la di ny khụng
nm trong bn cht ca s vi phm nguyờn tc
hụn nhõn t nguyn, tin b. Bi vỡ, theo ú
i phng coi chuyn c xut ngoi hoc
cú mt vic lm phự hp l ng c, mc ớch
ca vic xỏc lp quan h hụn nhõn ch khụng
phi xut phỏt t tỡnh cm. Bờn cnh ú,
m bo quyn t do kt hụn cho cỏc bờn nam
n cng nờn xem xột n yu t li ca cỏc
bờn nam n cõn nhc vic thanh toỏn ti sn
chung gia h khi ỏp dng ch ti hu vic kt
hụn trỏi phỏp lut, cn bo v phn ti sn
nhiu hn cho phớa ngi b la di, c bit
l ngi ph n vỡ trong trng hp ny ngi
ph n do nhng c im v gii chi phi
nờn h chu thit thũi nhiu hn bi c hi lm
li chuyn hụn nhõn i vi h rt khú;
+ To mi iu kin trang b v nõng
cao kin thc cho ngi ph n nht l kin
thc phỏp lut v nhng kin thc xó hi
khỏc ngi ph n cú nhng k nng nht
nh thc hin quyn t do kt hụn v quyn
t do li hụn m phỏp lut bo v. Nhỡn t
gúc m bo vn bỡnh ng gii thỡ
õy l mt ni dung rt quan trng chỳng
ta m bo quyn bỡnh ng gia nam v n
trờn thc t, bi vỡ, vn mu cht trong
vic thc hin chớnh sỏch v bỡnh ng gii
y l to cho ngi ph n nhng c hi

ngi ph n c bỡnh ng vi nam gii.
Vỡ th phi y mnh vic tuyờn truyn, ph
bin, giỏo dc lut hụn nhõn v gia ỡnh, nht
l phi mang c phỏp lut n vi ch em
vựng sõu, vựng xa; kt hp gia giỏo dc
phỏp lut vi vic nõng cao kin thc mi
mt cho ch em. iu ny khụng ch giỳp ch
em bo v quyn li cho cỏ nhõn h m qua
ú cũn giỳp ch em tỡm c ting núi chung
u tranh vi nhng hnh vi xõm phm
quyn t do kt hụn v li hụn ca h;
+ Nõng cao cht lng xột x v c bit
l phi thc hin xó hi hoỏ cỏc hot ng
nhm bo m vn bỡnh ng gii.
Bo m bỡnh ng gii l trỏch nhim
ca gia ỡnh, ca Nh nc v ca ton xó
hi. Do ú, bo v quyn t do kt hụn, li
hụn ca ngi ph n núi riờng v cỏc quyn
hụn nhõn v gia ỡnh khỏc núi chung cn cú
s phi hp cht ch gia cỏc c quan, cỏc
t chc xó hi v mi cụng dõn. c bit,
nhng c quan, t chc on th i din
cho ph n nh: Hi liờn hip ph n, U
ban vỡ s tin b ca ph n phi phỏt huy
tt vai trũ ca mỡnh trong vic lờn ting bo
v quyn li cho ngi ph n.
m bo s bỡnh ng gii ó v ang
tr thnh vn thu hỳt s quan tõm ca
ton xó hi, nht l trong thi im hin nay
chỳng ta ang thc hin vic xõy dng d

tho Lut bỡnh ng gii. Hi vng rng
nhng ý kin trờn õy s gúp phn thỳc y
vic bo v tt hn cỏc quyn hụn nhõn v
gia ỡnh i vi ngi ph n./.

(1), (4), (5), (7), (8), (10).Xem: Lut hụn nhõn v gia
ỡnh Vit Nam nm 2000.
(2).Xem: Ngh nh s 32 ngy 27/3/2002 quy nh
v vic ỏp dng Lut hụn nhõn v gia ỡnh i vi
ng bo dõn tc thiu s.
(3), (9).Xem: Ngh nh s 87/CP v x pht vi phm
trong lnh vc hụn nhõn v gia ỡnh.
(6).Xem: C. Mỏc Bn d lut v li hụn, C. Mỏc -
Ph. ngghen ton tp, tp 1, Nxb. S tht, H Ni
1978, tr. 220-221.