sử dụng phân hữu cơ vi sinh sản xuất từ rác thải chợ nông thôn trong mô hình trồng cải tùa xại tại tỉnh hậu giang

1
TRNG I HC CN TH
KHOA NÔNG NGHIP & SINH HC NG DNG
LÊ NGC NHN
 DNG PHÂN HU C VI SINH SN XUT
 RÁC THI CH NÔNG THÔN TRONG
MÔ HÌNH TRNG CI TÙA XI
I TNH HU GIANG
Lun vn tt nghip
Ngành: NÔNG HC
n Th, 2009
2
TRNG I HC CN TH
KHOA NÔNG NGHIP & SINH HC NG DNG
Lun vn tt nghip
Ngành: NÔNG HC
Tên  tài:
 DNG PHÂN HU C VI SINH SN XUT
 RÁC THI CH NÔNG THÔN TRONG
MÔ HÌNH TRNG CI TÙA XI
I TNH HU GIANG
Giáo viên hng dn
: Sinh viên thc hin:
ThS. Dng Minh Lê Ngc Nhn
MSSV: 3052676
p: Nông Hc K31
n Th, 2009
i
TRNG I HC CN TH
B KHOA NÔNG NGHIP VÀ SINH HC NG DNG
B MÔN BO V THC VT

Chng nhn ã chp thun lun vn vi  tài:
S DNG PHÂN HU C VI SINH SN XUT
T RÁC THI CH NÔNG THÔN TRONG
MÔ HÌNH TRNG CI TÙA XI
TI TNH HU GIANG
Do sinh viên LÊ NGC NHN thc hin và  np.
Kính trình hi ng chm lun vn tt nghip xem xét.
Cn Th, ngày … tháng nm 2009
Cán b hng dn
Th.s DNG MINH
ii
TRNG I HC CN TH
NÔNG NGHIP VÀ SINH HC NG DNG
B MÔN BO V THC VT
Hi ng chm lun vn tt nghip ã chp thun lun vn vi  tài:
“S DNG PHÂN HU C SN XUT T RÁC THI
CH NÔNG THÔN TRONG MÔ HÌNH TRNG
CI TÙA XI TI TNH HU GIANG”
Do sinh viên: LÊ NGC NHN thc hin và bo v trc hi ng ngày…
tháng… nm 2009.
Lun vn ã c hi ng chp thun và ánh giá  mc:……………………
Ý kin hi ng: ………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
Cn Th, ngày … tháng … nm 2009
DUYT KHOA Ch tch hi ng
Trng khoa Nông Nghip và Sinh Hc ng Dng
iii
LI CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên cu ca bn thân. Các s liu, kt

qu trình bày trong lun vn là trung thc và cha tng c ai công b trong bt kì
lun vn nào trc ây.
Tác gi lun vn
(ký tên)
Lê Ngc Nhn
iv
LÝ LCH CÁ NHÂN
Sinh viên: Lê Ngc Nhn
Sinh ngày 23 tháng 09 nm 1987
Ti xã Trng An, th xã Vnh Long, tnh Vnh Long.
Con Ông: Lê Ngc n
Và Bà: Lê Th Cm Vân
ã tt nghip ti trng Ph thông trung hc Lu Vn Lit, th xã Vnh Long, tnh
Vnh Long, nm 2005.
Vào trng i hc Cn Th nm 2005, theo ngành Nông Hc, khóa 31.
Tt nghip K s Nông Nghip chuyên nghành Nông Hc nm 2009.
v
LI CM T
Kính dâng ba m nhng ngi sut i tn ty vì chúng con, xin cm n
nhng ngi thân ã giúp , ng viên con trong sut thi gian qua.
Thành tht bit n thy Dng Minh, k s Lê Phc Thnh, k sào Th
Hng Xuyn ã tn tình hng dn, giúp  và ng viên em trong sut thi gian
làm và hoàn thành lun vn tt nghip.
Chân thành cm t thy c vn hc tp Phm Hoàng Oanh và Võ Công
Thành, cùng toàn th quý thy cô khoa Nông Nghip và Sinh hc ng dng vì
nhng kin thc mà quý thy cô ã truyn dy cho em trong sut thi gian hc tp
ti trng. ây s là hành trang vng chc giúp em bc vào i.
Gi li cm n n các anh ch và các bn sinh viên làm  tài  B môn
Bo v Thc vt, cùng các bn Nông Hc khóa 31 ã óng góp, ng viên và giúp
 tôi trong sut thi gian hc tp và thc hin  tài

vi
C LC
Trang
Lý lch cá nhân iv
Li cm t v
Mc lc vi
Danh sách bng viii
Danh sách hình viii
Tóm lc ix
MU
1
CHNG 1: C KHO TÀI LIU
2
1.1  lc v cây ci tùa xi 2
1.1.1. c m chung ca ci tùa xi 2
1.1.2. c tính mt s ging ci 2
1.1.3 K thut trng ci tùa xi 2
1.1.4 Sâu bnh hi chính trên ci tùa xi 3
1.2. Phân hu c và hu c vi sinh
3
1.2.1 Vai trò ca phân hu c và hu c vi sinh
4
1.2.2 Mt s vi sinh vt c b sung vào ng 
6
1.2.3 Mt s vn  gp phi khi s dng phân hu c 7
1.3. Vai trò ca phân hu c vi sinh trong sn xut rau an toàn 7
1.3.1 Mt s khái nim v rau an toàn 7
1.3.2 Vai trò ca phân hu c trong sn xut rau an toàn 7
1.3.3 Tình hình sn xut rau an toàn 8
1.4. Vai trò ca ng cht (N - P - K) i vi cây rau 8

1.4.1. Vai trò ca cht m (N) 8
1.4.2. Vai trò ca cht lân (P) 9
1.4.3. Vai trò ca cht kali (K) 9
CHNG 2: PHNG TIN VÀ PHNG PHÁP
10
2.1 Thí ngim 1: Kho sát kh nng phân hy rác ô th ca chng nm
Trichoderma
10
2.1.1 Phng tin thí nghim
10
vii
2.1.2 Phng pháp thí nghim 10
2.2 Thí nghim 2: Kho sát nh hng ca phân hu c sn xut t rác thi
ch nông thôn n s sinh trng, phát trin và nng sut ci tùa xi.
10
2.2.1 Phng tin thí nghim
10
2.2.2 Phng pháp thí nghim
11
CHNG 3: KT QU VÀ THO LUN
13
3.1 Thí nghim 1: Kh nng phân hy rác ch ca chng nm Trichoderma 13
3.2 Thí nghim 2:Ghi nhn tng quát rung ci tùa xi 14
3.3 Tình hình sinh trng ci tùa xi 14
3.3.1 Chiu cao cây 14
3.3.2 ng kính tán 15
3.3.3 S lá xanh 16
3.4 Thành phn nng sut và nng sut ci tùa xi 16
3.4.1 Sinh khi khô 16
3.4.2 Trng lng ti toàn cây (g) 17

3.4.3 Nng sut thng phm ci tùa xi (tn/ha) 17
3.5 T l cây con cht (%) 17
3.6 Hiu qu kinh t 18
Chng 4: KT LUN VÀ  NGH
20
4.1 Kt lun 20
4.2  ngh 20
TÀI LIU THAM KHO
21
PH CHNG: CÁC BNG PHÂN TÍCH ANOVA
viii
DANH SÁCH BNG
Bng Ta bng Trang
2.1
Cách bón và liu lng phân bón hoá hc theo khuyn cáo
(kg/ha)
11
3.1 nh hng ca các t hp phân bón lên chiu cao ci tùa xi qua
các giai on sinh trng
15
3.2 nh hng ca các t hp phân bón lên ng kính tán ci tùa
xi qua các giai n sinh trng
15
3.3 nh hng ca các t hp phân bón lên s lá ci tùa xi qua các
giai on sinh trng
16
3.4 Các ch tiêu v t l cây cht, nng sut và thành phn nng sut
ca ci tùa xi
17
3.5 Hiu qu kinh t mô hình trng ci tùa xi ti tnh Hu Giang

18
DANH SÁCH HÌNH
Hình Tên hình Trang
1  b trí thí nghim
12
2 Biu  v nhit  và chiu cao ng  ti th xã Ngã By, tnh
Hu Giang
13
3 Mu rác ch
19
4 i ch phm Tricô-HCT
19
5 ng  hu c hoàn chnh
19
6 Ci b sâu n t tn công
19
7 Mu ci 35 NSKC
19
8 Thu hoch ci tùa xi
19
ix
Lê Ngc Nhn, 2009. “S dng phân hu c sn xut t rác thi ch nông thôn
trong mô hình trng ci tùa xi ti tnh Hu Giang”. Lun vn tt nghip k s
Nông Hc, khoa Nông Nghip & Sinh Hc ng Dng, trng i hc Cn Th.
Cán b hng dn: Th.S Dng Minh.
_________________________________________________________________
TÓM LC
 tài “S dng phân hu c sn xut t rác thi ch nông thôn trong mô
hình trng ci tùa xi ti tnh Hu Giang” nhm tìm ra công thc phân thích hp
nht cho cây ci tùa xi vi ngun phân hu c vi sinh c tn dng t ngun rác

thi hu c (thc vt)  các ch nông thôn  cung cp cho vùng trng rau. Thí
nghim thc hin ti câu lc b rau an toàn xã Thnh Hòa, huyn Châu Thành, tnh
Hu Giang.
Thí nghim c b trí theo th thc khi hoàn toàn ngu nhiên gm 5
nghim thc, 4 ln lp li. Din tích mi lô 12 m
2
, tng din tích 240 m
2
, din tích
cách ly gia các lô thí nghim là 2 m
2
. Các nghim thc (NT) gm:
- NT 1: i chng (bón theo nông dân 85N - 62P
2
O
5
- 15K
2
O).
- NT 2: Bón theo khuyn cáo 59N - 32P
2
O
5
- 46K
2
O.
- NT 3: Khuyn cáo + 10 tn/ha phân hu c vi sinh.
- NT 4: 1/2 Khuyn cáo + 10 tn/ha phân hu c vi sinh.
- NT 5: 1/2 Khuyn cáo + 15 tn/ha phân hu c vi sinh.
Kt qu cho thy:

- Giai on thu hoch chiu cao cây không khác bit v thng kê cùng vi t
l cây con cht và sinh khi khô/100g ti.ng kính tán cao nht là nghim thc
i chng (46,28 cm), nghim thc bón theo khuyn cáo thp nht (42,85 cm).
Cng vi hai nghim thc trên s lá có s khác bit v thng kê  mc ý ngha 5%
cao nht (7,85 lá/cây) và thp nht (7,53 lá/cây)
- V ng sut, có s khác bit ý ngha v thng kê gia các nghim thc,
ng sut cao nht (19 tn/ha) là nghim thc i chng ca nông dân, thp nht là
nghim thc bón theo khuyn cáo (16,1 tn/ha). Nghim thc bón theo khuyn cáo
cng vi 10 tn HCVS tuy không khác bit v thng kê so vi nghim thc i
chng nhng em li hiu qu kinh t cao nht (15.989.483 VN/ha).
1
U
Ô nhim môi trng luôn là vn  nan gii trên th gii nói chung và Vit
Nam nói riêng. c bit, tình trng vt rác thng xung sông din ra ph bin ti
nhiu m ch ng bng sông Cu Long. Nhiu ngun rác thi t các loi rau,
c và qu b nhiu ngi tuôn thng xung sông, nhìn âu cng thy rác ó chính là
hình nh quen thuc ca nông thôn Vit Nam và ã góp phn hy hoi môi trng
sng ca chúng ta.
Bên cnh ó, s lm dng phân bón, thuc bo v thc vt (BVTV)… ca nông
dân ã làm cho t ai ngày càng suy thoái và ô nhim. Chính s suy gim v cht lng
môi trng làm cho i sng cây trng ngày càng l thuc vào phân hóa hc và thuc
BVTV (Nguyn Th và Lê Vn Hng, 2004). c bit i vi các cây rau ngn ngày
nht là các loi rau n lá thì tp quán canh tác s dng d tha phân bón (nh phân urea)
ã nh hng xu n phm cht, gây hin tng tn d nitrate trong rau màu mà khi
con ngi n vào mt lng vt mc cho phép snh hng n sc khe (Bùi Cách
Tuyn và ctv., 1998). Tuy nhiên khi s dng cân i các loi phân N, P, K cng nh kt
hp phân hu c cho cây trng thì hàm lng nitrate trong rau s mc an toàn cho
phép (Nguyn Thanh Bình, 2001). Ngoài ra phân hu c còn có tác dng duy trì  màu
m cho t, giúp t gim, hn ch bnh hi…(Nguyn Th, 2004).
Dù bit vai trò to ln ca phân hu c nhng nông dân ca ta nht là nông dân

vùng ng bng sông Cu Long (BSCL) li không thích s dng phân hu c vì
chuyên ch không thun li, ngun phân khó tìm (Võ Th Gng và Trn Bá Linh,
2002). Nhng nu ngi dân bit tn dng các ph phm trong nông nghip, rác ch,
rác sinh hot, c, phân chung,… phân ti ch thì vn  s tr nên d dàng hn.
Tó  tài “S dng phân hu c sn xut t rác thi ch nông thôn
trong mô hình trng ci tùa xi ti tnh Hu Giang” là rt cn thit nhm khuyn
khích nông dân s dng phân hu c trong canh tác và gii quyt c phn nào v
ô nhim môi trng nông thôn Vit Nam.
2
CHNG 1: LC KHO TÀI LIU
1.1 S lc v cây ci tùa xi
Tên khoa hc: Brassica rapa L. var.amplexicaulis, h thp t: Brassicaceae
(còn gi là: ci làm da, ci tùa xi).
Cây thân tho, hng niên, cao n 1 mét, thân nhn hoc hi có lông. Lá có b
to, lá phía di x sâu, trên x rng.
Loài Trung Quc c nhp trng khp ni.
Thi gian sinh trng t 90 - 100 ngày, nhit  thích hp cho quá trình sinh
trng và phát trin 8 - 22
o
C.
Ngoài vic dùng lá nu canh hoc làm da n, ngi ta còn dùng lá p ngoài
tr ung thng, ht c dùng  tr mn nht.
1.1.2 c tính mt s ging ci
- Ci tùa xi (ca Công ty ging Cây Trng Min Nam): Sinh trng mnh,
chng chu tt, thích nghi rng. Phin lá ngn, b và gân to, bp cun u, to và
cht nht là khi trng trong u kin khí hu mát m. Ci bt u cun bp t 25
ngày sau khi trng và thu hoch 15 ngày sau khi cun bp.
- Ci tùa xi MORAKOT 90 Hai Mi Tên  (Công ty ging ông Tây): Có
ng u cao, chu nhit tt, có th trng vi mt  dày. Ging này cho nng
sut cao, b lá gn, bp cun ln; phm cht ngon, không có vng và nng.

- Ci tùa xi BAUSIN (Công ty ging cây trng Nông Hu): Thân lá ngn,
cun bp ln, phm cht ngon, dùng  xào, nu canh hay làm da mui.
1.1.3 K thut trng ci tùa xi
Theo s Nông nghip và Phát trin Nông thôn Cn Th, ngày 1/2/2008
( />- Thi v: Ci tùa xi có th trng c quanh nm; trng vào mùa nng
thng cho nng sut cao hn vào mùa ma. Thi gian trng thích hp thng vào
tháng 12 - 1 dng lch.
- Chun bt: Có th trng ci tùa xi trên nhiu loi t khác nhau. Tuy
nhiên t cn phi ti xp, không b ngp úng.
+ Líp trng: Rng 1 m, cao 10 - 15 cm.
+ X lý t: Trc khi gieo trng, s dng vôi bt (500 - 600 kg/ha) ri u
trên mt líp và xi trn u.
- X lý ht ging: Trc khi trng nên x lý bng các loi thuc nh Rovral,
Aliette hoc Benlate C. Lng thuc 5g/100g ht ging.
+ Gieo ht trên líp ng n khi cây con c 18 - 19 ngày, lng ht ging
cn 20 g/100 m
2
. Cn ti nc tht t, có pha phân DAP (30g/10 lít nc) trc
khi nh cây con ra trng.
3
- Mt  trng: Khong cách trng cây cách cây, hàng cách hàng là 40 x 40 cm.
- Chm sóc: Ti nc gim t khi gieo n khi thu hoch, không  cho
líp ci b khô hay b ngp úng.
- Thu hoch: m bo  thi gian cách ly sau khi phun các loi thuc BVTV
theo quynh.
1.1.4 Sâu bnh hi chính trên ci tùa xi
Sâu n tp (Spodoptera litura Fabricius): Theo Phm Th Nht (2000) sâu
non phát trin thích hp vào lúc có nhit  và m  cao, sâu cn phá mnh vào
lúc ban êm nhng khi có ánh nng sâu chui xung t hoc di tán lá khô và c
di n np (Võ Thanh Tùng, 2005). Các loi thuc thng dùng nh Cyperan

25EC, Karate 2.5EC, Regent 800WG,… (Trn Th Ba và ctv., 1999).
Sâu xanh n t (Crocidolomia binotalis Zeller):ây là loi sâu có mc gây
hi rt cao và nh hng n nng sut, do sâu có th n tri lá hay t ngn
(Nguyn Vn Hunh và Lê Th Sen, 2004). S dng các loi nm ký sinh nh nm
Metarhizium anisopliae, nm Beauveria bassiana, nm Paecilomyces sp,
phòng tr loài sâu này (Nguyn Vn Ti, 2008).
B nhy (Phyllotreta striolata Fabricius): ây là loài côn trùng gây hi ch
yu trên rau ci h Thp T  nc ta và nhiu nc trên th gii (Nguyn Vn
Hunh và Lê Th Sen, 2004). Thành trùng có kh nng nhy xa và bay rt nhanh,
cn thng lá ci thành nhng lu n trên khp mt lá. S dng các ch phm
nm Metarhizium anisopliae có kh nng hn ch b nhy, các loi thuc Hopsan,
Polytrin, Sherzol,… Chú ý phun thuc vào lúc chiu ti có hiu qu cao hn.
Bnh thi nhn, do vi khun Erwinia carotovora xâm nhp qua vt thng.
Theo Võ Thanh Tùng (2005), bnh thng tn công  phn gc r hoc các lá già
bên di khi cây giáp tán nên khó phát hin, có th phát hin sm nh lá trên cây
bnh có triu chng héo và ti li vào bui chiu. Vt bnh phát trin nhanh, lan
rng và ci b thi nhn, có mùi hôi khó chu, gii hn gia mô bnh và mô khe
phân bit rõ ràng. i vi bin pháp phòng tr
- Không nên trng dy trong mùa ma.
- Luân canh thích hp.
- Nh và tiêu hy các cây b bnh  tránh lây lan.
- Phun thuc sm khi bnh chm xut hin, có th s dng các loi thuc gc
ng nh: Copper zinc 85WP, Coc 85WP, Kasuran 47WP,…
1.2 Phân hu c và hu c vi sinh
a. Hin nay, phân hu c có mt s khái nim nh sau:
-Phân hu c: Là tên gi chung ca các loi phân c sn xut t vt liu
hu c nh các d tha thc vt, rm r, các loi phân chung, phân rác và phân
xanh (Nguyn Công Vinh, 2002;  Th Ren và Ngô Ngc Hng, 2004).
4
- Phân vi sinh: Là các ch phm có cha các vi sinh vt sng có hot lc cao

ã c tuyn chn. Theo Lê Vn Tri (2003) thì thông qua hot ng ca nó to ra
cht dinh dng cho t và cây trng và làm cây phát trin tt hn.
- Phân hu c vi sinh: Là sn phm cao cp hn so vi phân hu c do c
b sung thêm mt s loi vi sinh vt hu ích nh vi sinh vt cnh m, vi sinh
vt phân gii lân khó tan, vi sinh vt kích thích tng trng cây trng, vi sinh vt
i kháng… (Phm Thanh Hà và ctv., 2003;  Th Ren và Ngô Ngc Hng,
2004).
- Phân phc hp hu c vi sinh: Là loi phân có y  thành phn phân vi
sinh, phân hu c, phân vi lng và phân vô c (N-P-K). Phân có hàm lng dinh
ng cao có th dùng bón lót và bón thúc (Lê Vn Tri, 2003).
b. Tình hình phát trin và s dng phân hu c:
- Trên th gii: m 1970,  Nam Phi ngi ta ã sn xut phân hu c t lân t
nhiên nghin mn và amonium cacbonat. Theo Lê Vn Tri (2003) Trung Quc c
xem là nc có truyn thng s dng phân hu c lâu i nht vi các ngun phân ch
yu là phân chung, rm r, phân xanh, khô du tng,… tng ng 9,8 triu tn
NPK nguyên cht/nm. Nm 1982,  Mã sn xut c khong 100 triu tn/nm
t bùn cng, mùn ca, vôi và á phosphate, ài Loan thì phân hu c bt u sn
xut t nm 1986 t than bùn, mùn ca và lân t nhiên (Juang,1996).
-  Vit Nam: Theo c tính ca ình Thun và Nguyn Vn B (2001)
nu gom ht lng phân t gia súc  Vit Nam thì hng nm có th cung cp cho
mi hecta canh tác khong 11,7 tn phân chung. Hin nay, trong tng s cht dinh
ng cung cp cho cây trng thì phân hu cóng góp khong 25% và các loi phân
hu cc s dng ph bin  Vit Nam thng là phân chung chim 65 - 70%, phân
xanh 18 - 20%, than bùn và bùn 3 - 4%, phân rác  6 - 7% và các loi khác 4 - 5% (
ình Thun và Nguyn Vn B, 2001). Riêng  Min Nam thì nông dân không có thói
quen s dng phân hu c (Lê Vn Tr, 2000; ình Thun và Nguyn Vn B, 2001;
Võ Th Gng và Trn Bá Linh, 2002). Theo Lê Vn Tri (2003)  Vit Nam phân vi
sinh c nh m, phân gii lân c nghiên cu bc u t nhng nm 1960.
m 1980 bt u th nghim các loi phân vi sinh vt cho cây u nành, u xanh
và u phng vi các ch phm nh vinada, vinaga, vidafo…

1.2.1 Vai trò ca phân hu c và hu c vi sinh
a. i vi t trng
- Phân hu c vi sinh ci thin c nhiu tính cht vt lý t nh sau: Mt là,
kt qu ca Trình Công T (2006) khi nghiên cu vt bazan mt sc sn xut
cho cây thy cht hu c làm tng  xp t t 59% lên n 63,4%; Hai là, làm
ng kh nng gim và thm nc ca t. Theo Jo (1990) khi tng 1% cht hu
 thì kh nng gim ca t lúa tng 1,7% và t dc lên 2,5%; Ba là làm tng
5
nhit  ca t, do có màu sm nên phân hu c thng hp thu toàn b lng bc
x mt tri ti nó làm nhit tng cao nhanh ( Th Ren và Ngô Ngc Hng, 2004);
Bn là, làm gim xói mòn t, theo kt qu ca Phm Tin Hoàng (2003) cho thy
cht hu c cng có kh nng hn ch s ra trôi, xói mòn t nh kh nng gn
kt các ht t ca cht hu c to thành các oàn lp làm cho t tr nên có cu
trúc.
- Ngoài ra phân hu c cng ci thin c nhiu hóa tính t:iu hòa dinh
ng trong t, làm tng hiu qu s dng phân m. Khi bón m kèm vi phân
chung thì u cho thy tích ly m khá hn so vi bón m không có phân
chung (Trình Công T, 2006); Ci thin tình trng cht lân trong t, phân hu c
có th làm gim s cnh lân ca t. Thí nghim t cht hu c trong t bng
H
2
O
2
ca Trình Công T (2006) cho thy kh nng cnh lân ca t tng vt lên;
Hoàn tr li các các nguyên t vi lng cho t, theo Nguyn M Hoa và Cao Ngc
ip (2006) phân hu c cung cp toàn din các nguyên t vi lng và các vitamin
cho t. Tuy nhiên nu bón quá nhiu phân hu c cho t s làm gim  hu
dng ca các nguyên t vi lng, nht than bùn và t lúa cha hn 3% C hu
 cây trng u b thiu km (Phan Th Công, 2005).
- Gi cân bng qun th vi sinh vt trong t: Theo Lê Vn Tri (2003) cho

rng phân bón nn nông nghip hu c phi m bo là cân i ngun dinh dng
gia phân hu c và phân vô c bên cnh thì phi cung cp cho cây trng nhng vi
sinh vt hu ích. Nguyn Th và Lê Vn Hng (2004) cng ã chng minh c
rng trong u kin t giàu cht hu c thì qun th vi sinh vt i kháng s phát
trin phong phú  sc khng ch vi sinh vt gây bnh và kìm hãm c vi sinh vt
gây bnh di ngng gây hi kinh t.
b. i vi cây trng
- Cung cp dinh dng trc tip cho cây trng: Trong phân hu c có cha
y  các dng dinh dng a lng, trung lng, vi lng và các enzyme kích
thích sinh trng cây trng nên s là ngun cung cp dinh dng trc tip cho cây
trng (Phm Tin Hoàng, 2003; Nguyn M Hoa và Cao Ngc p, 2006).
- Gim bnh hi cho cây trng: Khi t c bón nhiu phân hu c thì các
bnh hi tt c kim soát do môi trng sng giàu hu c không là iu kin
thun li cho mm bnh phát trin (Nguyn Th, 2004).
- ng nng sut cây trng: ng sut cây trng c xem là thc o  phì
nhiêu ca t, khi t có  phì nhiêu cao thì nng sut s cao (Nguyn Xuân Hi,
2000). Hu ht các thí nghim v phân hu cu làm tng nng sut cây trng.
Theo Lâm Tú Minh và ctv., (2003) bón phân hu c s làm trng lng cây tng hn
so vi i vi i chng ch s dng NPK là 33%  mng ti và 10%  rau ci xanh.
- Gim chi phí u t và tng li nhun: Phân hu c có tác dng ci thin 
phì nhiêu t, nâng cao hiu qu s dng phân bón, gim thiu s dng thuc bo v
6
thc vt nên góp phn làm gim chi phí u t, tng nng sut dn n tng li nhun
(Phm Vn Ton, 2003). Kt qu ca ào Châu Thu và ctv., (2005)  các công thc
s dng phân hu c vi sinh có chi phí u t cao hn so vi ch s dng n thun
phân hóa hc t 4,8 - 8 triu ng/ha nhng lãi thun thu c li cao hn t 14 - 19
triu ng/ha nh vào nng sut tng và nng sut thng phm ng.
1.2.2 Mt s vi sinh vt c b sung vào ng 
- Trichoderma:
Theo Gams và Biselt (1989, trích bi Nguyn Vn Bc 2002) nm

Trichoderma có phân b rng khp ni trong t, trong g mc, chúng có môi
trng sng rng thng tp trung  tng hu c hay tng mt. Là nhng vi sinh
vt nhng chúng có kh nng tn ti  nhng ni hàm lng oxy rt thp.
Trichoderma sng hoi sinh ng thi còn ký sinh trên nm gây bnh cây trng,
chúng góp phn tích cc trong vic chuyn hóa cht hu c to  phì cho t và
giúp duy trì hot ng sn xut ca ng rung.
Trichoderma là nm hoi sinh nên trong h sinh thái vi sinh vt t
Trichoderma óng vai trò quan trng trong vic phân hy d tha thc vt c trong
t, nhiu loài Trichoderma spp. phân hy tt ngun cellulose (Harman, 1996;
Kredics và ctv., 2003).
Kh nng tit enzyme và tác dng i kháng ca nm Trichoderma. Trong quá
trình tác ng lên nm gây bnh, ngoài tác dng ký sinh, cnh tranh thc n vi nm
gây bnh (Trn Th Thun và ctv., 2000), Trichoderma còn tit enzyme ngn cn s
xâm nhp và gây bnh ca nm gây hi cây trng (Cao Cng và ctv., 2003; Trn Th
Thun và ctv., 2000).
- Vi sinh vt cnh m t do:
Theo Nguyn Ngc Quyên và ctv., (2000) trong nhóm này có các loài nh
Azotobacter, Clostridium, Arthrobacter, vi khun lam,…chúng là nhng vi sinh vt
sng t do có kh nng tng hp khí tri thành m riêng cho c th. Sau khi cht,
ng m trong c th chúng li c phóng thích ra làm giàu cho t. Hin nay,
các chng vi sinh vt này c chn lc và sn xut thành các ph phm m sinh
hc vi tên gi nh Azozin, Azotobacter…
- Vi sinh vt phân gii lân khó tan:
Các loài vi sinh vt c bit n vi vai trò hòa tan nhng hp cht lân vô
, khó tiêu thành dng d tiêu hn cho cây trng: Bacillus, Pseudomonas,
Penicillium, Aspergillus…(Nguyn Ngc Quyên và ctv., 2000). Theo Lê Vn Tri
(2003) hiu sut s dng lân bi cây trng không vt quá 25%, bón phân cha vi
sinh vt phân gii phân lân nhm góp phn thúc y quá trình phân gii lân hu c,
vô c khó tiêu d tiêu  cây trng hp thu. Kt qu ca Cao Ngc p (2005) ti
7

dung dch lên men vi khun Pseudomonas spp. hòa tan lân giúp tng nng sut lúa,
u nành và tit kim phân bón.
1.2.3 Mt s vn  gp phi khi s dng phân hu c
- Cung cp dinh dng chm: Dinh dng trong phân hu c ch yu  dng
hu c vì vy  cung cp cho cây trng cn phi thông qua hot ng phân gii ca vi
sinh vt  to thành nhng hp cht hu c, vô c hu hiu cho cây trng (Võ Th
ng và Trn Bá Linh, 2002). Mt ví d cho thy phân chung có tác dng chm hn
phân hóa hc. Trong vu, mt tn phân chung làm tng nng sut t 30 - 40 kg lúa
nhng mt tn phân m nguyên cht có th làm tng c t 10 - 12 tn lúa ( Th
Thanh Ren và Ngô Ngc Hng, 2004).
- Cha c t gây hi cây trng: S dng phân hu cc  t rác và bùn
cng thành ph thng chúa các nguyên t kim loi nng gây c cho cây trng và
sc khe ca con ngi (Sung, 1990). Theo Nguyn ng Ngha và ctv. (2005)
trong quá trình phân gii hu c nu gp u kin ym khí thng sinh ra các hp
cht ru và axit hu c nh Etylic, Butyric, CH
4
, H
2
S… nhng cht này nu tích
ly nhiu thì gây c cho b r, làm r kém phát trin và thi en. Tuy nhiên nhng
khó khn ó có th khc phc khi phân hu cã c  hoai.
- Cn khi lng ln gây khó khn cho vn chuyn và s dng: Theo ình
Thun và Nguyn Vn B (2001) cho thy bón 11,7 tn phân chung/ha ch cung
cp c 41,5 kg N; 20,5 kg P
2
O
5
; 41,1 kg K
2
O. Do cha ít dinh dng nên dù bón

vi lng cao 20 - 40 tn/ha thì vn phi bón thêm các loi phân vô c khác  có
th t nng sut cao và cht lng tt (Nguyn Vn Thng và Trn Khc Thi,
1996). Khi lng vn chuyn ln là tr ngi ln nht khin nông dân ngi s dng
phân hu c (Võ Th Gng và Trn Bá Linh, 2002).
1.3 Vai trò ca phân hu c vi sinh trong sn xut rau an toàn
1.3.1 Mt s khái nim v rau an toàn
- Rau an toàn: Là loi rau khi n tay ngi tiêu dùng thì các ch tiêu v thuc
hóa hc, nitrate, kim loi nng và vi sinh vt gây bnh phi  di mc cho phép
(Trn Th Ba, 2006).
- Rau hu c: c sn sut theo phng thc dùng phân hu c, nc sch 
i, trên t không b ô nhim và không s dng phân hóa hc và thuc bo v thc
vt, hay nói cách khá là rau sn xut hoàn toàn không s dng hóa cht nông nghip.
1.3.2 Vai trò ca phân hu c trong sn xut rau an toàn
- Giúp gim hàm lng nitrate trong rau: phân hu c giúp gim c lng
phân hóa hc phi s dng nên giúp gim lng nitrate trong rau màu.  rau mng
i bón hu c sinh hc làm gim lng nitrate t 245,2 mg/kg xung còn 21,5
8
mg/kg tc làm gim n 91,3% so vi i chng ch s dng phân hóa hc,  rau
ci xanh gim n 79,1% ã góp phn to ra sn phm sch và an toàn cho ngi s
dng (Lâm Tú Minh và ctv., 2003).
- Gim d lng thuc bo v thc vt: phân hu c vi sinh có vai trò làm
gim thit hi do bnh và tuyn trùng nên hn ch s dng thuc BVTV cho rau.
Kt qu thí nghim ca ào Châu Thu và ctv., (2005) trên cà chua cho thy  các
công thc s dng phân hu c thì mc  nhim bnh sng mai  mc nh (+)
n so vi công thc bón n l phân hóa hc (++).
- Gim hàm lng kim loi nng: phc hp hu c-vô c trong t giúp ngn
cn kh nng ng hóa kim loi nng ca cây trng giúp cho các sn phm nông
nghip tr nên sch hn (V Tin Khang và Lu Hng Mn, 2000).
1.3.3 Tình hình sn xut rau an toàn
Theo thng kê ca AVRDC (2006) trong nm 2006, din tích trng rau ca th

gii tng bình quân là 2,8% so vi các loi cây khác: cây n qu là 1,75%, cây ly du
là 1,47%, cây ly c là 0,44%,… Trong ó, Trung Quc là nc có din tích trng rau
ng nhanh nht t 6% và n  3%. Châu Á hin nay có khong 500 nghìn ha t
canh tác nông nghip hu c ch yu là  Trung Quc, n , Hàn Quc. Hin ti,
chng trình trng rau sch, rau an toàn ang phát trin rm r trong c nc: chng
trình hp tác gia Tin Giang và thành ph H Chí Minh  xây dng vùng rau an toàn
500 ha  cung cp cho th trng. Chng trình “Hun luyn nông dân sn xut và
xây dng mô hình rau an toàn theo hng GAP” c thc hin  22 tnh phía Nam và
6 tnh phía Bc bt u thc hin t 2006 - 2008 (
), Trên th trng
cng ã có các công ty cung cp rau sch, rau hu c uy tín nh Hà Ni Organic, công
ty TNHH Thiên Hùng, công ty Golden Garden…
1.4 Vai trò ca ng cht (N - P - K) i vi cây rau
1.4.1 Vai trò ca cht m (N)
m rt cn thit cho cây rau phát trin thân lá, vic cung cp m y 
m bo s sinh trng mnh và phm cht rau ngon. i vi các loi rau n lá nh
rau ci, rau dn, rau mung,… thì loi phân m cn hn các loi rau khác. Tuy
nhiên, không nên bón quá nhiu và li bón quá chm vào lúc thu hoch s làm cho
cây rau sinh trng quá mnh, vng lp, d sâu bnh và khó bo qun (Nguyn Vn
Thng và Trn Khc Thi, 1996). Nên kt thúc bón phân m  thi m 6 - 7 ngày
trc khi thu hoch  m bo rau có mc nitrate  ngng an toàn cho phép
(Nguyn Thanh Bình, 2001).
9
1.4.2 Vai trò ca cht lân (P)
Lân là thành phn quan trng trong i sng cây trng, là thành phn trong
các acid nhân, các enzim, tham gia vn chuyn nng lng,… (Nguyn Bo V và
Nguyn Huy Tài, 2004). Lân kích thích quá trình  nhanh, ny chi, thúcy ra
hoa sm và nhiu, c bit lân rt cn thit cho các loi rau n c, qu nh khoai
tây, cà chua, cà rt, (Trung tâm UNESCO ph bin kin thc và vn hóa giáo dc
cng ng, 2005). Nhng i vi rau n lá vn cn bón phân lân m bo cân

i ngun dinh dng và giúp phát huy c ht hiu qu phân m (Nguyn Vn
Thng và Trn Khc Thi, 1996).
1.4.3 Vai trò ca cht kali (K)
Kali c bit n nh là nguyên t ca cht lng, làm tng kh nng chng
chu ca cây trng i vi tác ng không có li t bên ngoài, giúp cây cng cáp ít
 ngã, tng kh nng chu hn, chu úng,… (Nguyn Bo V và Nguyn Huy Tài,
2004). i vi cây rau cn chú ý cân i gia các ngun m, lân, kali  giúp rau
ng nng sut, cht lng nht là giúp gim hàm lng nitrate trong rau (Trn Th
Ba, 2006).
10
CHNG 2: PHNG TIN VÀ PHNG PHÁP
2.1 Thí ngim 1: Kho sát kh nng phân hy rác ô th ca chng nm Trichoderma
Mc ích thí nghim: Tn dng ngun rác thi hu c (thc vt) t các ch nông
thôn  phân hu c vi sinh cung cp cho vùng trng rau ti tnh Hu Giang.
2.1.1 Phng tin thí nghim
* Thi gian và a m
- Thi gian thc hin: Tháng 11/2008n tháng 01/2009.
- a m: Thí nghim c thc hin ti th xã Ngã By, tnh Hu Giang.
* Vt liu thí nghim
- Ch phm TriCô - HCT.
- Rác ch nông thôn (ã phi héo): rau màu, trái cây…
-  tha thc vt (ã phi héo): rm, c, lá cây
- Vi khun cnh m, hòa tan lân và vi khun kh mùi.
- Tm bt bng nha, tre, nhit k, thùng ti, cuc…
2.1.2 Phng pháp thí nghim
* B trí thí nghim
- Dng khung (2,0 m x 1,5 m x 1,5 m) và có bao bt nha xung quanh.
- Cht vt liu (rác ch, rm r và c) theo tng lp dày khong 20 - 30 cm (thc
vt) và 15 - 20 cm (phân chung) trong ng  (vt liu khô  lp di, t lp trên).
- i nc va m và nén d cht.

- i nm TriCô -HCT (30 g/m
3
) lên tng lp.
- Ph và chèn k bt nha  gim.
- Vun b mt ng  thành mô cao tránh ng nc.
- Vào tun th 4, khi ng  h nhit  còn khong 40
0
C, ti b sung vi khun
cnh m và hòa tan lân.
* Ch tiêu theo dõi
Sau khi b trí tin hành o chiu cao và nhit ng  ln th nht, sau ó
ly ch tiêu tun/ln (trong 8 tun)
2.2 Thí nghim 2: Kho sát nh hng ca phân hu c sn xut t rác thi ch nông
thôn n s sinh trng, phát trin và nng sut ci tùa xi.
Mc ích thí nghim: ánh giá nh hng ca phân hu cc sn xut t rác
thi nông thôn lên s sinh trng, phát trin và nng sut ca ci tùa xi.
2.2.1 Phng tin thí nghim
* Thi gian và a m thí nghim
- Thi gian thc hin: T tháng 02/2009 n tháng 5/2009.
11
-a m: Câu lc b rau an toàn xã Thnh Hòa, huyn Châu Thành, tnh
Hu Giang.
* Vt liu thí nghim
- Ging ci tùa xi ca công ty ging ông Tây.
- Phân bón: NPK 16-16-8, urea, clorua kali
- Nguyên liu: Ngun phân hu cã c  t thí nghim 1.
- Cuc, bao ng…
2.2.2 Phng pháp thí nghim
* B trí thí nghim
Thí nghim c b trí theo th thc khi hoàn toàn ngu nhiên gm 5

nghim thc, 4 ln lp li. Các nghim thc gm:
- NT 1: i chng (bón theo nông dân 85N - 62P
2
O
5
- 15K
2
O).
- NT 2: Bón theo khuyn cáo 59N - 32P
2
O
5
- 46K
2
O.
- NT 3: Khuyn cáo + 10 tn/ha phân hu c vi sinh.
- NT 4: 1/2 Khuyn cáo + 10 tn/ha phân hu c vi sinh.
- NT 5: 1/2 Khuyn cáo + 15 tn/ha phân hu c vi sinh.
* Cách trng
- Làm t: t c cuc xi lên phi khô 14 ngày trc khi trng.
- Líp rng 1 m, cao 10 cm.
- Chun b cây ging: cây ging c gieo sn trên líp.
-i nc, gim: t khi gieo n khi thu hoch, không  cho líp ci b
khô hay úng ngp Thng xuyên làm c líp  hn ch sâu bnh.
-Phòng tr sâu bnh thng gp: b nhy, sâu n tp, sâu t, rui c lá, bnh
héo cây con, bnh thi nhn do vi khun.
-Thu hoch: m bo  thi gian cách ly sau khi phun các loi thuc bo v
thc vt theo qui nh.
ng 2.1: Cách bón và liu lng phân bón hoá hc theo khuyn cáo (kg/ha)
Loi phân bón

Ngày
Urea 16 - 16 - 8 KCL
Cách bón
Bón lót - 100 - ri
7 NSKC 10 20 - i
15 NSKC
30 40 20 i
22 NSKC 10 40 30 i, ri
(áp dng cho nghim thc 2, 3 và nghim thc 4, 5 ch bón 1/2 so vi lng phân trên, riêng phân
u c vi sinh bón lót cùng vi 16-16-8. Nghim thc 1 bón phân hoá hc theo nông dân).
12
* Ch tiêu theo dõi
- Ch tiêu tng trng
+ Chiu cao cây: o t mt t n nh sinh trng trên 10 cây cho mi
nghim thc. Ghi nhn 7 ngày/ln n khi thu hoch.
+ S lá: m s lá trên 10 cây cho mi nghim thc. Ghi nhn 7 ngày/ln n
khi thu hoch.
+ ng kính tán: Dùng thc dây o theo hình ch thp trên 10 cây cho
mi nghim thc sau ó ly trung bình. Ghi nhn 7 ngày/ln n khi thu hoch.
- Ch tiêu nng sut và thành phn nng sut
+ Trng lng ti toàn cây: mi lô cân 10 cây ngu nhiên sau ó qui v
trng lng 1cây (g).
+ Nng sut: thu hoch toàn nghim thc, cân trc và sau phân loi  có
ng sut tng và nng sut thành phm (rau bán c).
+ Sinh khi khô: Ci c sy  nhit  105
0
C trong 4 - 8 gin trng
ng không i ri quy v vt cht khô/100 g ci ti.
- T l cây con cht: m s cây con cht trên mi nghim thc ri qui v %.
- Hiu qu kinh t

+ Tng chi: Chi phí cây ging, phân bón, thuc bo v thc vt, công lao ng.
+ Tng thu nhp = Nng sut thành phm x Giá bán ti thi m thu hoch
+ Li nhun = Tng thu - Tng chi
* Phng pháp x lý s liu
S liu c x lý bng phn mm Excel và thng kê bng chng trình
Irristat for DOS.
5
2
2
12 m
90 m
5
2
1
4
3
1
4
3
5
2
5
4
3
2
1
2
5
4
1

3
Rep 1 Rep 3 Rep 4 Rep 2
Tng din tích 240 m
2
Din tích mi lô 12 m
2
Ghi chú:
1: Nông dân (85 - 62 - 15)
2: Khuyn cáo (59 - 32 - 46 )
3: Khuyn cáo + 10 tn HC
4: 1/2 K.Cáo + 10 tn HC
5:
1/2
K
.C
áo
+
15
t
n HC
Hình 1:  b trí thí nghim
13
CHNG 3: KT QU THO LUN
3.1 Thí nghim 1: Kh nng phân hy rác ch ca chng nm Trichoderma
Sau khi b trí th tích thc ca ng  là 4,35 m
3
, kt thúc quá trình  phân
khi rác chã hoai mc thì th tích còn li là 1,95 m
3
.

Qua hình 2 cho thy, sau khi c mt tun nhit ng  tng lên 42
o
C
và tip tc tng cho các tun k tip, nhit  cao nht vào tun th m (54
o
C), sau
ó bt u gim dn tun th tám 36
o
C. Khi nhit ng t khong 54
o
C có
kh nng dit mt s mm bnh thc vt có trong rác rau ci. Nhit t mc
yêu cu nên ng  nhanh chóng hoai và hoai u. V chiu cao ng  thì gim
liên tc t tun th nht ti tun th tám, lúc rác ã hoai mc thì ng  ch còn li
khong 1,95 m
3
. Chiu cao ng  càng gim nhanh khi nhit  càng cao (nhit 
ng lên 54
o
C chiu cao gim 44,8%). Sau tám tun  phân chiu cao ng ã
gim 57,2% so vi ban u. Qua ó cho thy kh nng phân hy ca nm
Trichoderma i vi rác ch t hiu qu cao.
0
10
20
30
40
50
60
1 2 3 4 5 6 7 8

Tun sau khi 
N hi t 
0
10
20
30
40
50
60
70
C hiu cao ng  gim sau
tám tun
N hi t 
% chi u cao   ng  gim qua tám tun
Hình 2: Biu  v nhit  và chiu cao ng  ti th xã Ngã By, tnh Hu Giang.
%
o
C
14
3.2 Thí nghim 2: Ghi nhn tng quát v rung ci
Trên các nn t thí nghim trc ó u c s dng  trng mt s loi
rau nh: da leo, kh qua, bí ao,… Ging ci c gieo s trên líp sau 15 ngày
c nh và cy ra rung thí nghim.
Các cây ci sinh trng tng i ng u gia các mc phân bón c s
dng. Tuy nhiên, do lch bón phân ca nông dân sm hn nghim thc khuyn cáo
t 1 - 2 ngày và có s dng thêm phân bón qua lá nên nhìn chung lá ci xanh sm
n các công thc còn li.
Thí nghim c thc hin trong mùa nng (tháng 1-3 dl) nên nng v công
chm sóc và nh hng n nng sut ci bi ây cha phi là thi m thích hp
cho mùa v trng ci tùa xi. c bit, lúc gn thu hoch do thiu nc nên phi

dùng máy bm  ti làm lá ci b dính bùn nh hng n cht lng ci. Ngc
li vào thi m này giá thành ci tùa xi thng cao hn các tháng khác trong
nm (2.000- 2.500 /kg so vi 500 - 1.000 /kg).
i vi các nghim thc có s dng phân hu c vi sinh thì giai on sau khi
cy cây nhanh ly li sc hn do phân hu c vi sinh làm tng kh nng gim và
thm nc ca t. Theo kt qu thí nghim ca Jo (1990) khi tng 1% cht hu c
thì kh nng gim ca t lúa tng 1,7% và t dc lên 2,5%.
V sâu bnh thì ci ci tùa xi chu nh hng nng nht là sâu n lá và b
nhy nên c phun thuc nh k hàng tun và cách ly 15 ngày trc khi thu
hoch ci. Bnh thi nhn (vi khun Erwinia carotovora) không xut hin trong quá
trình canh tác.
3.3 Tình hình sinh trng ci tùa xi
3.3.1 Chiu cao cây
Kt qu bng 3.1, cho thy giai n 7 và 14 NSKC chiu cao cây không khác
bit thng kê, có th giai n này cây con mi phc hi sau khi cy ra rung. Giai
on 21 - 28 NSKC chiu cao cây tng nhanh nht  tt c các nghim thc và c
bit  nghim thc i chng ca nông dân (7,1 cm), có l giai n này va kt
thúc quá trình bón phân hóa hc nên cây tp chung dinh dng phát trin ti a thân
lá. Sau ó chiu cao cây có du hiu tng trng chm tr li do ây là giaion
chun b vào bp, u này phù hp vi c tính ca ci tùa xi bt u cun bp t
25 NSKC (công ty ging Cây Trng Min Nam). T giai n 21 NSKC n lúc
thu hoch phân hu c vi sinh ã bt u t ra có hiu qu cao, có s khác bit v
thng kê i vi nghim thc i chng, tuy nhiên i gia các nghim thc bón
phân hu c vi sinh thì không có s khác bit v thng kê.