(SKKN 2022) Một số phương pháp dạy học gây hứng thú học phân môn Âm nhạc thưởng thức cho học sinh lớp 8 trường THCS Đại Lộc huyện Hậu Lộc

1. Mở đầu
1.1. Lí do chọn đề tài:
Âm nhạc là nghệ thuật của âm thanh và cuộc sống sẽ như thế nào nếu
khơng có âm nhạc ? Âm nhạc là một phương tiện giúp cho chúng ta giải trí, xóa
bỏ căng thẳng, là cách để chúng ta học hỏi, phát triển cảm xúc bản thân gần gũi
và gắn kết. Nếu như trong cuộc sống khơng có âm nhạc thì có lẽ cuộc sống thật
tẻ nhạt và vô vị .
Mỗi đất nước sẽ có một nền văn hóa âm nhạc khác nhau. Âm nhạc đã góp
một phần ko nhỏ tạo nên nét đặc sắc trong văn hóa dân tộc. Các nghiên cứu cho
thấy âm nhạc ảnh hưởng rất nhiều đến bộ não của chúng ta. Âm nhạc tạo ra cảm
xúc mạnh mẽ và rất nhiều ký ức. Chúng ta càng học về âm nhạc, chúng ta càng
có thể nói những gì chúng ta muốn trong âm nhạc và hiểu rõ hơn ý nghĩa cuộc
sống con người. Lắng nghe âm nhạc mang đến cho con người những thay đổi và
sự đa dạng trong cảm xúc .thông qua âm nhạc chúng ta trở nên gần gũi và gắn
kết nhau hơn trong cuộc sống.
Ở Việt Nam giáo dục âm nhạc phổ thông được triển khai trong toàn quốc từ
năm 2000 và được điều chỉnh, hồn thiện năm 2006 cho đến nay. Theo đó, mơn
âm nhạc được đưa vào giảng dạy chính thức ở cấp THCS với các phân môn
(học hát, nhạc lý - tập đọc nhạc và âm nhạc thường thức). Học nhạc giúp HS cân
bằng giữa học tập và vui chơi, phát triển trí tưởng tượng và khả năng tư duy
sáng tạo của các em.
Thực tế việc giảng dạy âm nhạc trong trường học đã đạt được kết quả nhất
định song thời lượng tiếp xúc với giờ học âm nhạc 1 tiết/tuần, 18 tiết/học kỳ là
q ít, khơng đủ để các em cảm thụ hết được cái hay của âm nhạc .Giáo trình
giảng dạy âm nhạc trong trường học đang khiến cho môn học trở nên thụ động,
thiếu tương tác giữa học sinh và giáo viên. Thiết bị dạy học Âm nhạc còn thiếu
thốn, chất lượng chưa tốt.
1


Bên cạnh những hạn chế về, cơ sở vật chất, về trang thiết bị và chương trình

giảng dạy thì trình độ của đội ngũ giáo viên cũng là điều đáng bàn, chất lượng
giáo viên không đồng đều do được đào tạo từ nhiều trường. Nhiều GV Âm nhạc
còn phải kiêm nhiệm nhiều việc như Tổng phụ trách Đội … Một bộ phận giáo
viên dạy mơn âm nhạc có những biểu hiện tiêu cực nên đơi khi có người cũng
xem nhẹ trọng trách của mình, chỉ làm cho hết nhiệm vụ chứ chưa thực sự tâm
huyết với nghề, chưa thực sự cố gắng hết mình trong việc giảng dạy chưa có
cách truyền lửa cho các em để các em phát huy được hết khả năng âm nhạc của
mình, việc này cũng mang lại cho học sinh những suy nghĩ khơng tích cực đối
với mơn học âm nhạc. Vì thế có nhiều em không hứng thú với môn học với tâm
lý xem môn Âm nhạc là môn phụ nên học sinh cũng học theo kiểu “giải trí”, các
em chỉ hứng thú và tập trung vào những mơn có liên quan đến thi cử, và định
hướng nghề ngiệp sau này. Các em lại ở độ tuổi chuyển giao giữa thiếu nhi và
trưởng thành rất dễ tiếp thu cái mới, nhưng cũng rất dễ nhàm chán chính vì vậy
làm ảnh hưởng khơng nhỏ đến kết quả dạy và học của bộ môn này.
Hiện nay với cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của bộ môn âm nhạc các
trường THCS trên địa bàn huyên Hậu Lộc nói chung và Trường THCS Đại Lộc
nói riêng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu dạy và học mơn Âm nhạc nói chung
và phân mơn ANTT ( Âm nhạc thường thức) nói riêng như chưa có phịng học
chức năng, thiết bị, tài liệu phục vụ cho môn học cịn q nghèo nàn. Trong khi
đó muốn đạt được hiệu quả cao trong dạy và học cần phải có đầy đủ các thiết bị
như: máy nghe nhìn, tranh ảnh minh họa, dụng cụ trực quan. Vì vậy khi dạy
phân mơn này giáo viên thường hay dạy chay.
Trước những thực tế đó, bản thân tơi ln trăn trở là phải làm thế nào để
dựa trên cơ sở điều kiện vật chất nhà trường cịn hạn chế xong vẫn có thể dạy và
học đạt kết quả tốt nhất . Đặc biệt tránh được sự nhàm chán cho các em khi học
phân môn này.
Với môn Âm nhạc đại đa số các em chỉ thích học phân mơn học hát,
khơng thích học phân mơn Nhạc lý - Tập đọc nhạc và Âm nhạc thường thức.
2

Cho nên khi học nội dung này các em ít chú ý, dẫn tới kết quả chưa tốt trong
quá trình kiểm tra.
Như chúng ta đã biết, trong cuộc sống nếu muốn thành công ở công việc
nào trước hết chúng ta phải có sự hứng thú và đam mê. Đặc biệt đối với học sinh
THCS do đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, muốn các em yêu thích và nỗ lực vào
một điều gì đó trước hết phải tạo cho các em sự hứng thú. Khi hoạt động nhận
thức của các em dựa trên cơ sở của hứng thú nó sẽ trở nên hào hứng, thoải mái
và dễ dàng. Hứng thú trong việc học tập nhằm nâng cao chất lượng giáo dục,
ni dưỡng ở các em lịng ham muốn chính đáng trong việc không ngừng vươn
tới những đỉnh cao của việc nắm kiến thức, ln tìm tịi học tập cái mới tích cực
sáng tạo cái đã học vào hoạt động thực tiễn.
Để có được giờ dạy âm nhạc thường thức theo mong muốn của mình và
sự hứng thú học của học sinh việc đầu tiên là bản thân tôi phải lựa chọn các
phương pháp phù hợp với phân môn, và phải tính đến khả năng của bản thân,
điều kiện của nhà trường, sau đó là việc làm như thế nào để phối hợp một cách
hợp lý, các phương pháp và các trang thiết bị đó cho phù hợp với từng tiết
dạy.
Sự phối hợp các phương pháp trong tiết học là rất quan trọng. Bản thân
phải lựa chọn phương pháp cho từng tiết học cụ thể, sự dụng phối hợp các
phương pháp để đạt kết quả cao nhất.
Trong quá trình nghiên cứu, tìm tịi cách giải quyết vấn đề trên tơi đã tích
cực sưu tầm tài liệu về các phương pháp dạy học mơn âm nhạc nói chung và
phương pháp dạy học phân mơn Âm nhạc thường thức nói riêng, nghiên cứu
cách sử dụng đồ dùng dạy học đạt hiệu quả nhất, tham khảo ý kiến của đồng
nghiệp qua các tiết dạy thao giảng, sự giúp đỡ của đồng nghiệp cộng với việc
đúc rút kinh trong quá trình giảng dạy và mạnh dạn viết thành đề tài: Một số
phương pháp dạy học gây hứng thú học phân môn Âm nhạc thường thức
cho học sinh lớp 8 trường THCS Đại Lộc huyện Hậu Lộc.

3


1.2. Mục đích nghiên cứu.
Qua nghiên cứu thực tiễn tình hình chung của việc dạy và học bộ mơn âm
nhạc trên toàn huyện Hậu Lộc và trường THCS Đại Lộc. Đề tài nhằm mục đích
tìm và chọn ra một số phương pháp dạy học tích cực cơ bản, phù hợp đặc trưng
của bộ môn Âm nhạc THCS cụ thể là đối với phân môn Âm nhạc thường thức ở
lớp 8, trong đó có sự kết hợp với các phương pháp khác nhau, cách sử dụng và
khai thác triệt để tác dụng của đồ dùng dạy học cũng như cách khai thác Internet
và ứng dụng công nghệ thông tin vào bài dạy, qua đó giúp bản thân tơi có cơ sở
và định hướng tốt và vững vàng, tự tin hơn khi dạy học Âm nhạc. Áp dụng đề tài
này thường xuyên sẽ tạo cho học sinh có thói quen học tập tích cực, tự giác,
chủ động sáng tạo trong hoạt động học tập, nhận thức được nhiệm vụ học tập,
giúp các em hứng thú hơn khi học phân môn Âm nhạc thường thức, tạo phong
thái tự tin khi thực hành và cảm thụ Âm nhạc.
Ngồi ra tơi hy vọng đề tài còn là tài liệu tham khảo cho việc dạy Âm
nhạc của giáo viên các trường THCS trên địa bàn huyện.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu các phương pháp dạy học tích cực, cách phát huy triệt
để đồ dùng dạy học và cách khai thác tư liệu trên Internet trong dạy học Âm
nhạc thường thức cho học sinh lớp 8 ở trường THCS Đại Lộc
1.4. Phương pháp nghiên cứu
* Nhóm phương pháp nghiên cứu lí thuyết gồm:
- Phương pháp dạy và học hoạt động nhóm
- Phương pháp xử lí thơng tin theo mơ hình khảo sát khám phá
- Phương pháp vấn đáp, thực hành.
* Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
- Tham khảo, nghiên cứu tài liệu hướng dẫn về phương pháp dạy học tích
cực nói chung và phương pháp dạy học tích cực trong Âm nhạc nói riêng.

- Tham khảo SGV, tài liệu liên quan, SGK lớp 8
- Khai thác tư liệu trên internet.
4


- Áp dụng dạy thử vào giờ dạy trên lớp.
- Tham khảo ý kiến của đồng nghiệp, thăm dò ý kiến của học học sinh sau
mỗi giờ dạy để rút kinh nghiệm.
- Tích lũy các giờ dạy trên lớp, dự giờ của đồng nghiệp.
- So sánh chất lượng giờ dạy, kết quả học tập của học sinh giữa lớp đối
chứng và lớp thực nghiệm ( 8A là lớp đối chứng lớp 8B là lớp thực nghiệm).
2. Nội dung
2.1. Cơ sở lí luận
Hiện nay, với sự bùng nổ mạnh mẽ của khoa khọc và ứng dụng công nghệ
thông tin. Chỉ cần vài thao tác đơn giản là tất cả những gì muốn biết sẽ hiện ra
bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu. Vì vậy, nếu người thầy khơng năng động, sáng tạo,
không cập nhật thông tin, không thay đổi phương pháp giảng dạy một cách linh
hoạt, sẽ gây cho học sinh sự nhàm chán trong học tập. Bởi lẽ, những kiến thức
trong SGK chưa phong phú, thời gian lại ít, chỉ có 45 phút/tuần, giáo viên dạy
trên lớp khơng hấp dẫn bằng những kiến thức mà các em được nghe, thấy và
cảm nhận thơng qua các kênh truyền hình, internet.
Muốn nâng cao chất lượng dạy – học môn Âm nhạc nói chung và cuốn
hút được học sinh trong phân mơn Âm nhạc thường thức nói riêng địi hỏi người
giáo viên thứ nhất là luôn luôn trau dồi nghiệp vụ sư phạm, bồi dưỡng kiến thức
mới, ln tìm tịi, sáng tạo, đổi mới phương pháp dạy học. Thứ hai là cần phải
luyện tập thường xuyên để có những “ngón nghề” sao cho học sinh cảm nhận
được học âm nhạc với thầy (cơ) thực sự là bổ ích và lý thú, có ý nghĩa khơi dậy
niềm đam mê và khám phá được những khả năng âm nhạc của các em. Có nghĩa
là giáo viên phải để cho học sinh có được sự cảm mến, khâm phục thực sự Thầy (cơ) phải nói được làm được, chỉ cho học sinh thấy được cái đúng cái sai
và biết cách sửa sai cho các em. Để làm được việc này, người giáo viên âm nhạc

phải thực sự tâm huyết với nghề, cố gắng nỗ lực để có những phương pháp kỹ
năng giảng dạy tốt nhất đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của học sinh và
hoàn thành tốt nhiệm vụ giáo dục trong giai đoạn mới cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước.
5


Như chúng ta đã biết, Âm nhạc là môn học mang đậm tính đặc thù, chỉ
khi thực sự nỗ lực, tâm huyết với nghề người giáo viên mới có thể vượt qua
những thử thách hiện tại để mang lại cho học sinh những kiến thức bổ ích,
những kỹ năng sống tích cực, giúp các em ngày càng hồn thiện nhân cách con
người mới trong thời đại mới.
2.2. Thực trạng vấn đề
Với mục tiêu đổi mới giáo dục hiện nay, việc đổi mới phương pháp dạy
học tích cực mang tính quyết định đến chất lượng đào tạo học sinh. Phương
pháp dạy học tích cực có vai trị quan trọng trong việc phát huy tính chủ động,
tích cực và sáng tạo của học sinh. Tính ưu việt của phương pháp dạy học này đã
được thừa nhận, được đông đảo anh chị em giáo viên nồng nhiệt hưởng ứng.
Song trong thực tế đó cách dạy học truyền thống vẫn còn ăn sâu vào tiềm thức
của một số giáo viên, do tính bảo thủ hoặc hạn chế khả năng thích ứng. Đối với
một số giáo viên có ý thức vận dụng phương pháp dạy học tích cực nhưng kết
quả chưa được như mong đợi, chưa đáp ứng được tinh thần thực sự “đổi mới”.
Nguyên nhân của tình trạng trên đựơc thể hiện ở một số điểm sau:
- Do điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường chưa đáp ứng được việc dạy
và học Âm nhạc cho giáo viên và học sinh. Hiện nay trường THCS Đại Lộc
chưa có phịng học chức năng giành riêng cho môn Âm nhạc.
- Do giáo viên chưa thực sự tích cực trong việc trau dồi kỹ năng sử dụng
nhạc cụ. Một giờ học nhạc mà dạy chay thì chắc chắn không thể sinh động và lôi
cuốn học sinh chưa kể đến khả năng xướng âm và khả năng hát của giáo viên.
Giáo viên có khả năng xướng âm và hát tốt thì cịn có thể thu hút học sinh ngược

lại giáo viên yếu kém về các kỹ năng xướng âm và hát thì rất cần đến sự hỗ trợ
của nhạc cụ trong việc dạy âm nhạc.
- Một phần giáo viên chưa thật sự thay đổi phương pháp dạy học âm nhạc
hợp lí hoặc vẫn máy móc khơng cải biến cho phù hợp với loại bài dạy, phần dạy.
Trong phương pháp cụ thể nào đó giáo viên chưa xác định chính xác các bước
lên lớp, giáo viên chưa khai thác triệt để tác dụng của đồ dùng dạy học, phương
tiện dạy học.
6


- Trong quá trình dạy giáo viên chưa thực sự là người điều khiển dẫn dắt
học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức. Các em còn đang “mơ hồ” về cách tự giải
quyết các kiến thức âm nhạc: ví dụ về cách đọc chuẩn cao độ giữa các nốt, chưa
nắm rõ tác dụng của các ký hiệu âm nhạc nên còn ngại thể hiện trước các bạn.
Kế đến là sự thiếu tự tin vào khả năng của mình nên các em học sinh chưa có
thói quen phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo, phát triển tư duy mới.
- Kết quả của sự dạy và học đó làm cho giáo viên khơng có thói quen và
kĩ năng trong phương pháp dạy học tích cực cịn học sinh học tập chưa trở thành
chủ thể của việc tiếp nhận thức kiến thức mới.
Khi chưa áp dụng đề tài vào giảng dạy âm nhạc ở trường tôi nhận thấy
học sinh tiếp nhận kiến thức rất thụ động, máy móc, khơng được phát triển về tư
duy tích cực, chủ động, sáng tạo. Học sinh có thể nhớ và thuộc kiến thức nhưng
khơng hiểu sâu bản chất của kiến thức, vận dụng kiến thức không linh hoạt,
nhạy bén, khả năng thực hành của các em chưa cao.
Trước khi thực hiện đề tài này tôi đã thực hiện khảo sát mức độ hứng thú
học nội dung âm nhạc thường thức và chất lượng của học sinh vào đầu năm học
2020 – 2021.
Kết quả cụ thể như sau:
Bảng 1: Tổng hợp mức độ hứng thú học phân môn Âm nhạc thường thức
của học sinh lớp 8 đầu năm học 2020 - 2021.

Lớp Tổng số HS
8A
8B
Tổn

27
28
55

Hứng thú
Số lượng Tỉ lệ %
19
70
20
71
39
71

Không hứng thú
Số lượng
Tỉ lệ %
8
30
8
29
16
29

g
Trong bảng này đã đánh giá được mức độ u thích phân mơn Âm nhạc

thướng thức của học sinh lớp 8 .Giáo viên sẽ dựa vào đây để điều chỉnh phương
pháp dạy học, tiếp tục khảo sát và theo dõi sự chuyển biến của học sinh, so sánh,
đối chiếu để tìm ra phương pháp tối ưu nhất, thu hút học sinh yêu thích môn học
7


và tích cực tham gia các hoạt động âm nhạc. Đây cũng chính là rèn luyện cho
các em các kỹ năng hoạt động trước đám đông, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng kết
hợp, kỹ năng hoạt động nhóm … đó cũng chính là dạy cho các em những kỹ
năng tự phục vụ cho cuộc sống của các em sau này.
Bảng 2: Tổng hợp kết quả học tập của học sinh khối 8 đầu năm học :
2020 - 2021.
Lớp

Tổng số

Đạt
Số lượng Tỉ lệ %

HS
8A
27
20
8B
28
22
Tổng
55
42
Phương pháp dạy học quyết định

Chưa đạt
Số lượng
Tỉ lệ %

74
7
26
78
6
22
80
13
20
đến kết quả dạy học, có phương pháp

phù hợp với nội dung bài học thì kết quả dạy học sẽ cao. Trong đề tài này, tôi
đưa ra 4 phương pháp dạy học tích cực và một số kinh nghiệm mà tôi đã nghiên
cứu, thực nghiệm và rút ra từ quá trình giảng dạy và đã đạt được những kết quả
như mong đợi. Các phương pháp này nhằm khắc phục những hạn chế năng lực
đứng lớp, tự tin trước học sinh, thu hút học sinh tích cực học tập và thực hành
tốt các kỹ năng trình diễn cho học sinh. Trong từng phương pháp có trình bày
nội dung, cách thực hiện và ví dụ minh họa cho phương pháp đó.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
Trong thực tế giảng dạy, mỗi giáo viên đều có những thế mạnh khác nhau.
Người thì mạnh về mặt này nhưng lại yếu về mặt khác. Chính vì vậy mà cũng
khơng thể có những biện pháp thực sự hữu hiệu cho tất cả mọi giáo viên ở mọi
trường THCS. Chỉ khi nào người giáo viên tâm huyết, yêu nghề, đam mê sáng
tạo mới có thể tìm ra được phương pháp riêng cho bản thân. Đó là việc lựa chọn,
gọt dũa và kết hợp từ nhiều phương pháp khác nhau để xây dựng nên phương

pháp, cách dạy đạt hiệu quả nhất trong điều kiện mơi trường giáo dục đó.
Dưới đây là những phương pháp và kinh nghiệm dạy học mà tôi đã
nghiên cứu, thực nghiệm và kết quả chất lượng môn Âm nhạc lớp 8 trường
THCS Đại lộc đã được nâng lên rõ rệt.

8


2.3.1. Phương pháp làm việc theo nhóm
- Theo phương pháp này, lớp học được chia thành nhiều nhóm nhỏ. Tùy
mục đích u cầu của nội dung học tập, các nhóm được phân chia ngẫu nhiên
hoặc có chủ định, được duy trì ổn định hoặc thay đổi trong từng phần của tiết
học, được giao cùng nhiệm vụ hoặc nhiệm vụ khác nhau.
- Nhóm tự bầu ra nhóm trưởng. Trong nhóm có thể phân công mỗi người
một phần việc, như: người viết kết quả của nhóm vào phiếu học tập, người báo
cáo kết quả, ….
- Trong nhóm, mỗi thành viên đều phải làm việc tích cực, khơng được ỷ
laị một vài người hiểu biết và năng động hơn. Các thành viên trong nhóm giúp
đỡ nhau tìm hiểu vấn đề nêu ra trong khơng khí thi đua với các nhóm khác. kết
quả làm việc chung của mỗi nhóm sẽ đóng góp vào kết quả học tập chung của cả
lớp. Để trình bày kết quả làm việc của nhóm trước tồn lớp, nhóm có thể cử ra
một đại diện hoặc phân công mỗi thành viên trình bày một phần nếu nhiệm vụ
của nhóm khá phức tạp.Các bước tiến hành phương pháp làm việc theo nhóm :
Bước 1: Giáo viên giao nhiệm vụ:
- Nêu và giải thích rõ ràng mục tiêu làm việc, giao nhiệm vụ một cách rõ ràng
cho từng nhóm làm việc để mỗi thành viên trong nhóm hiểu được cơng việc cần
phải làm và mô tả một cách cụ thể cách thực hiện các nhiệm vụ đó. Những mục
tiêu, nhiệm vụ, nội dung làm việc theo nhóm được viết ra giấy và phát cho mỗi
nhóm.
- Định thời gian làm việc của nhóm.

- Ấn định thời gian họp lại sau khi thảo luận nhóm (để báo cáo kết quả làm việc
ở nhóm).
- Chuẩn bị những điều kiện tối thiếu cho nơi làm việc của mỗi nhóm.
- Nêu cách thức làm việc của nhóm.
- Cung cấp các thông tin liên quan với chủ đề.
- Thông báo công việc của giảng viên trong thời gian các nhóm làm việc.
Bước 2: Chia nhóm
9


- Xác định số lượng người của mỗi phù hợp với yêu cầu làm việc. Thực hiện
việc chia nhóm theo những cách: ngẫu nhiên hoặc theo sự chỉ định của giáoviên
- Cung cấp những câu hỏi định hướng quá trình làm việc của nhóm.
Bước 3: Làm việc trong nhóm
- Các nhóm tiến hành làm việc theo nhóm
- Giáo viên tham gia quản lý và định hướng làm việc cùng các nhóm, hỗ trợ cho
các nhóm khi cần thiết.
Bước 4: Đại diện các nhóm trình bày kết quả làm việc của nhóm. Các nhóm
khác đóng góp ý kiến và tham gia tranh luận.
Bước 5: Giáo viên tổng kết và rút ra kết luận
Ví dụ 1: Tiết 3:
*Phần: Âm nhạc thường thức: Nhạc sĩ Hoàng Trần Hoàn và bài hát Một
mùa xuân nho nhỏ.
Bước 1: Chuẩn bị phiếu thảo luận nhóm
Bước 2: GV chia học sinh thành các nhóm, giao nhiệm vụ cho từng nhóm:
NHĨM I
Nêu thân thế nhạc sĩ Trần Hồn ?
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………...

NHĨM II
Nêu những đóng góp của nhạc sĩ Trần Hồn cho nền âm nhạc Việt Nam?
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
NHĨM III
Nêu hồn cảnh ra đời bài hát Một mùa xuân nho nhỏ?
……………………………………………………………………………………
10


……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
Bứơc 3: GV quy định thời gian cho học sinh thảo luận và viết kết quả (3 phút)
Bước 4: Yêu cầu học sinh đại diện trình bày kết quả của nhóm.
Bước 5: Giáo viên cho các nhóm nhận xét và bổ sung bài của nhau.
Bước 6: Giáo viên bổ sung thông tin cần thiết và kết luận.
Phương pháp này giúp các thành viên trong nhóm chia sẽ những băn khoăn,
kinh nghiệm của bản thân, cùng nhau xây dựng nhận thức mới. Bằng cách nói ra
những điều đang nghĩ, mỗi học sinh có thể nhận rõ trình độ hiểu biết của mình
về chủ đề nêu ra, thấy mình cần học hỏi thêm những điều gì. Bài học trở thành
quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không hẳn là sự tiếp nhận từ giáo viên.
- Thành công của phương pháp này phụ thuộc vào sự nhiệt tình tham gia
của các thành viên trong nhóm, cho nên để thành cơng ở phương pháp này giáo
viên cần lưu ý một số điểm sau:
+ Cách đưa vấn đề phải làm cho các thành viên trong nhóm hứng thú và
muốn giải quyết.
+ Tổ chức và quản lý tốt quá trình làm việc của học sinh.
+ Tùy thuộc vào điều kiện lớp học, trình độ học sinh mà giáo viên có
những yêu cầu mức độ khác nhau.

+ Cơng việc được giao phải có nội dung rõ ràng, học sinh phải hiểu được
nhiệm vụ được giao. Trong hoạt động nhóm cần chú ý đến tư duy tích cực và
năng lực làm việc hợp tác của các thành viên.
+ Giáo viên tôn trọng ý kiến, kết quả của các nhóm, khuyến khích cho học
sinh các nhóm tự báo cáo, đánh giá và nhận xét kết quả.
Phương pháp này có thể áp dụng với các dạng bài Giới thiệu về nhạc sĩ
và ca khúc tiêu biểu. Song phương pháp này bị hạn chế bởi không gian chật hẹp
của lớp học, cách bố trí bàn ghế và hạn định thời gian của tiết học, tùy từng bài,
từng nội dung mà nên hay không nên áp dụng phương pháp này. Trong mỗi tiết
học Âm nhạc, phần Âm nhạc thường thức chỉ nên sử dụng 01 hoạt động nhóm,
thời gian hoạt động chỉ khoảng từ 5-7 phút.
11


2.3.2. Phương pháp xử lý thơng tin theo mơ hình khảo sát khám phá.
Phươnng pháp này thường được dùng để tìm tịi, khám phá ra các kiến
thức mới, khái niệm mới, nhằm giải đáp cho một vấn đề được đặt ra.
Phương pháp này có thể thực hiện theo các bước sau:
- Xây dựng tình huống có vấn đề thơng qua thực hành âm nhạc: (Giáo
viên sử dụng nhạc cụ hoặc máy nghe nhạc).
- Giáo viên tiến hành nêu tình huống âm nhạc.
- Học sinh đứng trước khó khăn về nhận thức.
- Học sinh muốn giải quyết khó khăn về nhận thức đó.
- Giáo viên nêu câu hỏi đặt vấn đề cho học sinh giải quyết.
- Học sinh suy đoán, đề ra các giải pháp.
- Giáo viên gợi mở khúc mắc cho học sinh.
- Học sinh khám phá ra kiến thức mới.
Ví dụ 4: Tiết 13
* Phần âm nhạc thường thức: Một số nhạc cụ dân tộc.
- Đối với phương pháp này, giáo viên phải nghiên cứu, khai thác mạng

Internet để downloads file âm thanh hoặc hình ảnh của các loại nhạc cụ được
giới thiệu trong bài học. (Clip độc tấu Cồng Chiêng, đàn T’rưng, đàn đá)
2.3.4.1. Nêu tình huống: Xem clip biểu diễn đoán tên nhạc cụ.
Giáo viên sẽ mở các clip biểu diễn âm nhạc bất kỳ, không theo trình tự
trong SGK để học sinh nhận biết theo sự hiểu biết của mình.
2.3.4.2. Giải quyết tình huống:
- Giáo viên sử dụng bảng khảo sát để ghi kết quả. (Bảng phụ kẻ sẵn hoặc
có thể kẻ trực tiếp lên bảng): Bảng mẫu khảo sát như sau:
TT
Cồng, chiêng
1
2
3
2.3.4.3. Đặt câu hỏi:

Đàn Trưng

Đàn Đá

? Các em theo dõi đoạn clip sau đây và cho biết đây là nhạc cụ gì

12


- Học sinh giơ tay, giáo viên đếm số cánh tay và ghi vào ô tiếng đàn các em
lựa chọn.
- Tương tự giáo viên cho các em xem hết 3 clip(chú ý: không theo thứ tự
trong SGK) để các em đoán tên nhạc cụ và ghi số cánh tay giơ lên vào ô tương
ứng, cứ như vậy cho hết cả 3 loại nhạc cụ.
Chú ý: Khi khảo sát, giáo viên chưa vội ghi đáp án vào bảng khảo sát.

Thực hiện hết các câu hỏi thì giáo viên mới đưa đáp án. Các đáp án không theo
thứ tự trong SGK.
2.3.4.4. Kiến thức mới.
- Khi thực hiện xong các câu hỏi và ghi đầy đủ số học sinh lựa chọn nhạc
cụ theo hiểu biết của các em, giáo viên đưa đáp án từng loại nhạc cụ. Đồng thời
giáo viên giới thiệu về tính năng, chất liệu, cách chơi, hồn cảnh sử dụng .
- Dựa vào bảng tổng hợp sẽ biết được tỉ lệ học sinh có thể nắm bắt được
chính xác loại nhạc cụ Dân tộc thông qua việc xem clip của nhạc cụ đó và những
học sinh khác cũng sẽ tự rút ra được cách nhận biết từng loại nhạc cụ Dân tộc
* Tóm lại, phương pháp này sẽ giúp học sinh tự nhận biết được nhạc cụ từ
2 kênh thông tin:
+ Nhận biết nhạc cụ qua tai nghe.
+ Nhận biết nhạc cụ qua kênh hình minh họa.
Phương pháp này có ưu điểm là học sinh sẽ giải quyết tình huống qua việc sử
dụng đồ dùng dạy học trực quan giúp các em hiểu nhanh và nhớ lâu kiến thức
bài học.
- Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi giáo viên phải đầu tư nhiều thời
gian để chuẩn bị bài dạy như việc khai thác tư liệu trên internet, máy nghe nhạc,
đàn phím điện tử, bảng phụ…
2.3.3. Phương pháp vấn đáp, thực hành âm nhạc.
Vấn đáp (đàm thoại) là phương pháp trong đó giáo viên đặt ra những câu
hỏi để học sinh trả lời, hoặc có thể tranh luận với nhau và với cả giáo viên, qua
đó học sinh lĩnh hội được nội dung bài học: căn cứ vào tính chất hoạt động nhận
thức, người ta phân biệt 3 phương pháp vấn đáp.
13


- Vấn đáp tái hịên: Giáo viên đặt ra những câu hỏi chỉ yêu cầu học sinh
nhớ lại kiến thức đã biết và trả lời dựa vào trí nhớ, khơng cần suy luận. Đây là
một phương pháp được dùng khi cần đạt mối liên hệ giữa kiến thức đã học và

kiến thức sắp học hoặc khi cần cũng cố kiến thức vừa mới học, hoặc khi kiểm
tra bài cũ.
- Vấn đáp giải thích - minh họa: nhằm mục đích làm sáng tỏ một vấn đề
nào đó, giáo viên lần lượt nêu ra những câu hỏi kèm theo những ví dụ minh họa
để gây cho học sinh dể hiểu, dễ nhớ.
- Vấn đáp tìm tịi: Giáo viên dùng một hệ thống câu hỏi được sắp xếp hợp
lí để hướng dẫn học sinh từng bước phát hiện ra bản chất của các ký hiệu, thuật
ngữ âm nhạc nhằm kích thích sự ham muốn hiểu biết của học sinh. GV tổ chức
sự trao đổi ý kiến - kể cả tranh luận - giữa thầy với trò, giữa trò với trò, nhằm
giải quyết một vấn đề xác định. Trong vấn đáp tìm tịi giáo viên giống như người
tổ chức sự tìm tịi cịn học sinh giống như người tự lực phát hiện kiến thức mới.
Vì vậy khi kết thúc cuộc đàm thoại, học sinh có được niềm vui của sự khám phá,
trưởng thành thêm một bước về trình độ tư duy.
- Phương pháp thực hành âm nhạc:
+ Giáo viên đưa ra yêu cầu cho học sinh.
+ Học sinh nghiên cứu SGK.
+ Giáo viên hướng dẫn học sinh từng phần, giao cho mỗi nhóm, mỗi
cá nhân một nhiệm vụ cụ thể.
+ Tiến hành tập dượt.
+ Kết hợp nhóm, khớp nhạc.
+ Trình bày tác phẩm.
* Ví dụ 5: Tiết 24
*Phần Âm nhạc thường thức: Hát bè.
a. Tìm hiểu về hát bè.
- Hát bè là hình thức trình diễn ca hát từ 2, 3, 4 hoặc 5 bè. Trong đó có 01
bè chính và các bè phụ. Mỗi bè trình diễn độc lập nhưng phải kết hợp chặt chẽ
14


với nhau, bè phụ hỗ trợ cho bè chính, hịa quyện vào nhau tạo nên những âm

thanh đầy đặn, nhiều màu sắc…
- Hát bè là dạng hợp ca hay đồng ca, có từ 2 người trở lên, mỗi người hát
mỗi giai điệu khác nhau, trầm hoặc bổng hoặc trung bình, nhưng các nốt nhạc
phải cùng nằm trong 1 hợp âm,và cùng giá trị thời gian. Người hát bè là người
hát phụ họa cho ca sĩ chính, thể hiện những bè hát quá cao, quá thấp hay chỉ là
lời hát ngang để làm đẹp thêm cho giai điệu chính. Có những ca khúc "có bè",
nghĩa là có chứa những đoạn để phải từ hai giọng ca trở lên - với cao độ khác
nhau - cùng hoà quyện làm nên những sắc thái đẹp đẽ lạ lùng về hòa âm, về giai
điệu, có khi cả về tiết tấu.
b. Thực hành: Hát bè bài hát “Con chim non”
* Chuẩn bị:
- Đàn phím, hoặc Ghuita.
- Luyện tập đàn và hát thành thạo cả bè chính, bè phụ bài hát con chim non
- Nhạc beat bài Con chim non.
- Bảng phụ bài hát:
CON CHIM NON
Nhạc Pháp.

* Các bước tiến hành:
- Chia lớp thành 2 nhóm, 1 nhóm hát bè chính, 1 nhóm hát bè phụ.
- Tập hát bè chính: Nhóm 1: Giáo viên chọn tone nhạc và tiến hành tập hát
tồn bộ giai điệu chính cho nhóm 1.
15


- Tập hát bè phụ: Nhóm 2: Giáo viên tiến hành tập hát tồn bộ giai điệu
phụ cho nhóm 2.
- Ghép bè: 2 bè cùng hát, giáo viên chú ý nghe và sửa sai cho học sinh.
- Ghép 2 bè vào cùng nhạc đệm. Giáo viên đệm đàn cho học sinh hát.
Lưu ý: Phần này nên dùng nhạc beat, vì nếu giáo viên ngồi đệm đàn thì sẽ

khơng chú ý phát hiện hết các lỗi sai để chỉnh sửa cho học sinh.
- Sau khi tiến hành tập xong cho cả 2 bè, giáo viên tiến hành cho học sinh
hát bè theo nhóm, mỗi bè chỉ cần từ 2 đến 3 em. Các em cịn lại lắng nghe và
góp ý kiến cho các bạn.
Phương pháp này gây được hứng thú cho học sinh, các em rất thích thể hiện
hoạt động âm nhạc, thích khám phá khả năng của bản thân và giúp các em hiểu
được nghệ thuật hát bè là nghệ thuật đỉnh cao của thanh nhạc.
- Tuy nhiên phương pháp này yêu cầu giáo viên đầu tư nhiều thời gian
chuẩn bị bài. Và nếu giáo viên yếu về giọng hát (chênh, phơ) thì cần phải biết
chơi nhạc cụ mới gây được hứng thú cho học sinh được.
2.3.4. Một số kinh nghiệm khai thác t ư liệu qua Inter net
Qua quá trình hoạt động trong cơng tác giảng dạy âm nhạc ở Trường
THCS đại lộc. Tôi xin đưa ra một vài kinh nghiệm khai thác tư liệu trên mạng
internet để dạy học âm nhạc đạt hiệu quả nhất đó là:
- Xây dựng ngân hàng tư liệu giảng dạy theo từng bài dạy. Đặt tên folder rõ
ràng.
- Các file nhạc tải về phải xử lý tone (giọng), tốc độ (tempo), độ ngắn dài
của khổ nhạc sao cho phù hợp với cách hát và cữ giọng của học sinh: Dùng phần
mềm nâng hạ tone như MP3 Key, phần mềm MP3 Cut để cắt nối nhạc mp3,
ngoài ra giáo viên cũng cần sử dụng thành thạo phần mền Total Video Converter
để đổi đuôi MP4 sang MP3 để tiện dụng khi dùng máy nghe nhạc.
Ví dụ: Khi cần một bài nhạc MP3 nhưng khơng có file nào đạt yêu cầu. thì
chúng ta chuyển sang MP4 sau đó dùng phần mềm Total Video Converter đổi
đi MP4 sang đuôi MP3 hoạc duôi Weve để sử dụng cho tiện. Nếu là file nhạc
quá dài hoặc quá ngắn so với yêu cầu của bài dạy thì chúng ta sẽ dùng phần
16


mềm MP3 cắt để xử lý cắt nối nhạc. Còn nếu tone nhạc của file đó quá cao hoặc
quá thấp so với cữ giọng của học sinh thì chúng ta sẽ dùng phần mềm MP3Key

để thay đổi tone và tốc độ của file để phù hợp với giọng học sinh.
Khi các thầy (cô) thành thạo các kỹ năng thao tác này thì việc thiết kế bài
giảng, thay đổi phương pháp giảng dạy và hướng dẫn học sinh thực hành âm
nhạc sẽ rất dễ dàng, linh hoạt, nhẹ nhàng và làm cho học sinh thêm yêu thích giờ
học nhạc hơn.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
- Đề tài đưa ra một số phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng của bộ
mơn Âm nhạc, qua đó đóng góp cho việc đổi mới phương pháp dạy học Âm
nhạc thường thức nói riêng trong tình hình hiện nay.
- Nêu lên một số kinh nghiệm khai thác tư liệu và sử dụng đồ dùng dạy
học môn âm nhạc như việc luyện tập sử dụng nhạc cụ, khai thác Internet, ứng
dụng công nghệ thông tin vào bài dạy.
- Thu hút tất cả mọi học sinh tích cực học tập, năng động trong các hoạt
động âm nhạc.
- Nhằm tạo cho giáo viên có định hướng tốt hơn trong việc soạn, giảng,
nâng cao chất lượng giờ dạy, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học
sinh, giúp các em hiểu bản chất cốt lõi của vấn đề, cách ghi nhớ lâu, chính xác.
- Nếu nhà trường có giáo viên âm nhạc thực sự có năng lực, thì học trị sẽ
có hứng thú và nhiệt tình tham gia hoạt động âm nhạc. Các phong trào hoạt động
bề nổi của nhà trường sẽ luôn sôi nổi, đáp ứng được các chương trình văn nghệ
hay, hấp dẫn và có ý nghĩa thực sự của mơn âm nhạc.
Trong q trình áp dụng đề tài bản thân tơi đã trang bị cho mình cơ bản
về mặt đổi mới phương pháp dạy học, có kĩ năng tổ chức và dẫn dắt học sinh
học tập chiếm lĩnh kiến thức. Có kỹ năng sử dụng nhạc cụ. Trau dồi kiến thức
âm nhạc tân thời, luyện tập kỹ năng trình bày bài hát và xướng âm. Thành thạo
việc khai thác tư liệu trên internet để làm tư liệu dạy học… vv.
Trong đề tài này tôi xin mạnh dạn đưa ra những phương pháp dạy học và
những kinh nghiệm sử dụng đồ dùng, thiết bị giảng dạy đã đúc kết được qua quá
17

trình dạy học của mình. Về phía chủ quan mà nói thì tơi rất tâm đắc với những
gì mình đã làm, kết quả học tập của học sinh được nâng lên rõ rệt, các em ngày
càng thêm u thích mơn học âm nhạc và dành cho tơi những tình cảm mến
phục và cởi mở.
Tôi đã tiến hành khảo sát mức độ hứng thú học môn âm nhạc vào cuối
học kỳ II năm học 2020 – 20201 kết quả cho thấy học sinh hứng thú học tập
hơn, trong quá trình học tập các em cũng tích cực, chủ động, sáng tạo hơn, biết
suy nghĩ tự lực, biết hợp tác, biết đề xuất, dự đoán, thực hành âm nhạc và giải
quyết vấn đề, bước đầu có phương pháp học tập đặc trưng của môn học và ngày
càng
thêm yêu âm nhạc.
Kết quả cụ thể như sau:
Bảng 3: Tổng hợp khảo sát mức độ hứng thú học tập của học sinh cuối
học kỳ II năm học 2020 – 2021:
Hứng thú
Không hứng thú
Số lượng
Tỉ lệ %
Số lượng
Tỉ lệ %
8A
27
21
78
6
22
8B
28
23

85
5
15
Tổng
55
44
80
11
20
Bảng 4: Tổng hợp kết quả học tập của học sinh vào cuối học kỳ II năm
Lớp

Tổng số HS

học 2020 – 2021:
Lớp
8A
8B
Tổng

Tổng số
HS
27
28
55

Đạt
Số lượng Tỉ lệ %
26
27

53

96
96
96

Chưa đạt
Số lượng
Tỉ lệ %
1
1
2

4
4
4

Từ bảng 1 và bảng 3 ta thấy: Đầu năm học, tỉ lệ không hứng thú ở các lớp đối
chứng 16 / 27 = 29 %, lớp thực nghiệm là 13 / 28 = 46 %. Cuối năm học tỉ lệ
không hứng thú ở các lớp đối chứng 11/27 =40 %, lớp thực nghiệm là 21/28 =
75 %. Do vậy cuối năm học tỉ lệ học sinh không hứng thú ở các lớp đối chứng

18


giảm 17 %, ở các lớp thực nghiệm giảm 35 % (ở các lớp thực nghiệm giảm
nhiều hơn 25 0%).
Từ bảng 2 và bảng 4, cho thấy tỉ lệ học sinh chưa đạt ở các lớp thực nghiệm
còn 4 %.
Trong các giờ học ở các lớp thực nghiệm, tôi thấy rằng học sinh có thái độ

và biểu cảm thể hiện rõ niềm u thích, hứng thú với phân mơn âm nhạc thường
thức nói riêng và mơn âm nhạc nói chung so với học sinh các lớp đối chứng.
Với những nỗ lực học hỏi, tìm tịi và khơng ngừng đổi mới phương pháp
dạy học âm nhạc THCS tôi tin chắc rằng kết quả môn học ngày càng được nâng
cao, các em học sinh sẽ ngày càng thích thú mơn âm nhạc, yêu mến thầy cô và
đạt được kết quả như mong đợi.
3. Kết luận, kiến nghị
3.1. Kết luận:
Qua việc làm đề tài giúp bản thân tôi được nâng cao chuyên môn nghiệp
vụ, đặc biệt là về mặt phương pháp dạy học. Bản thân có thêm kiến thức và kĩ
năng về các phương pháp dạy học tích cực trong dạy học Âm nhạc, biết lựa
chọn, phối hợp các phương pháp phù hợp cho từng bài dạy, phần dạy.
Bản thân được nâng cao trình độ tổ chức một giờ dạy, qua đó giúp học sinh
học tập tự giác, tích cực, tự chiếm lĩnh trí thức trở thành chủ thể trong q trình
học.
Việc vận dụng các phương pháp dạy học tích cực trong dạy học Âm nhạc
mang lại kết quả tương đối tốt cho cả giáo viên và học sinh, giáo viên được
trang bị tốt hơn về mặt phương pháp, tự tin hơn trước giờ lên lớp cịn học sinh
thì được phát huy tính tích cực vốn có của mình.
3.2. Kiến nghị:
- Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ thông tin như hiện
nay, các nhà trường cần phải được trang bị đầy đủ các thiết bị dạy học để học
sinh được học trong môi trường giáo dục hiện đại, phù hợp với xu hướng cơng
nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước.

19


- Các nhà trường nên làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục, nhà nước và
nhân dân cùng làm, từng bước nâng cao cơ sở vật chất, môi trường giáo dục để

chất lượng dạy và học được nâng cao
Với mong muốn góp một phần nhỏ trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục
(nhất là vấn đề đổi mới phương pháp) trong quan điểm đổi mới giáo dục hiện
nay, là giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn Âm nhạc tơi đã dành thời gian trăn
trở và tìm tịi để cố gắng hoàn thành đề tài “Một số phương pháp dạy học gây
hứng thú học phân môn Âm nhạc thường thức cho học sinh lớp 8 trường
THCS Đại Lộc, huyện Hậu Lộc”. Tuy nhiên do kiện cũng như năng lực cịn
hạn chế nên khơng thể tránh khỏi những sai sót nhất định. Tôi rất mong được sự
giúp đỡ của các cấp lãnh đạo và sự góp ý chân thành của các đồng nghiệp để đề
tài được hồn thiện hơn, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn âm
nhạc tại trường THCS Đại Lộc cũng như các trường trong huyện Hậu Lộc .
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Đại lộc , ngày

tháng

năm 2022.

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình viết,
khơng sao chép nội dung của người khác.
NGƯỜI VIẾT
XÁC NHẬN CỦA
Thủ trưởng đơn vị
Nguyễn Thị Thanh.

20