Tài liệu VIỆT NAM: NGHIÊN CỨU NGÀNH THỦY SẢN ppt

Vit Nam: Nghiên cu Ngành
Thy sn

Ronald D. Zweig
Ch nhim
V Phát trin Nông thôn và Tài nguyên Thiên nhiên Khu vc ông Á-
Thái Bình Dng
Ngân hàng Th gii

Hà Xuân Thông
Vin Kinh t và Quy hoch Thy sn
B Thy sn
Hà Ni, Vit Nam

Lê Thanh Lu
Vin Nghiên cu Thy sn 1
Tnh Hà Bc
Vit Nam

Jonathan R. Cook
Sloane Cook & King Pty. Ltd.
North Sydney, Australia

Michael Phillips
Mng li các Trung tâm Thy sn khu vc Châu Á – Thái Bình Dng
Trng i hc Kasetsart
Bangkok, Thailand

17 tháng 2 nm 2005



Báo cáo c xây dng trong khuôn kh Chng trình Qu y thác Tòan cu ca Nht Bn dành
cho Phát trin Thy sn Bn vng ca Vit Nam và Ngân hàng Th gii

(2)
LI NÓI U

Nghiên cu này c thc hin theo yêu cu ca B Thy Sn Vit Nam i vi Ngân
hàng Th gii. Nghiên cu c ng tài tr trong khuôn kh Chng trình Qu y thác Tòan
cu ca Nht Bn cho phát trin Thy sn bn vng c xây dng cùng vi Ngân hàng Th gii
vi mc ích ca Qu này là tng cng các nghiên cu cùng vi chính ph  xác nh nhng
can thip có th trong ngành thy sn nhm nâng cao qun lý và ti u hóa nhng li ích thu c
thông qua vic s dng bn vng các ngun li thy hi sn cho sn xut và phát trin nuôi trng
thy sn. Ngun kinh phí này còn b xung cho h tr ngân sách ca Ngân hàng Th gii. V phía
B Thy sn, B trng T Quang Ng!c, Th trng Nguy"n Vit Th#ng, các ông V$ Vn Triu
và Ph m Tr!ng Yên (V Hp tác Quc t) ã h tr và hng d%n sát sao trong sut quá trình 
xng và thc hin nghiên cu. Ông Hoàng Vit Khang, V phó V Kinh t &i ng!ai , B K
ho ch và &u t c$ng ã cung cp nhng nh hng quan tr!ng trong l'nh vc u tiên u t
quc gia cho nghiên cu. Ngòai ra, nghiên cu còn nhn c s óng góp t( các t)nh mà nhóm
nghiên cu ã ti  min B#c, min Trung và min Nam Vit Nam, t( các b, ngành liên quan và
các nhà tài tr t i Hà Ni. Rt nhiu  i din ca các c quan này ã tham gia các hi tho t chc
t i Hà Ni trong tháng 8 và tháng 10 nm 2004  góp ý cho nhng kt lun ca nghiên cu.
(Danh sách các  i biu xin tham kho trong Ph lc M và Ph lc L ca báo cáo này). Nhóm
nghiên cu bao gm các thành viên nh sau: ông Ronald Zweig (Trng nhóm, Ngân hàng Th
gii), ông Hà Xuân Thông, ông Lê Thanh Lu, ông Jon Cook, ông Michael Phillips, ông Nguy"n
Vn Nguyên, và ông Nguy"n Quang Huy (T vn). Nghiên cu và báo cáo này còn nhân c
nhng góp ý quan tr!ng t( ông Macpherson (Ngân hàng Th gii); ông William Lane (Ngân hàng

Th gii); ông Gert van Santen (t vn); và ông John Virdin (Ngân hàng Th gii) là nhng thành
viên ca ban ánh giá k thut cho nghiên cu này. Ngòai ra, v phía Ngân hàng Th gii, nghiên
cu còn nhn uc s h tr ca ông Klaus Rohland (Giám c Quc gia) và ông Martin Rama
(Kinh t trng) ca Vn phòng Ngân hàng Th gii t i Vit Nam, và t( ông Mark Wilson (Giám
c V), bà Hoonae Kim (Phó Giám c V), ông Stephen Mink, ông Laurent Msellati, ông
Robin Mearns, ông Nguy"n Th D$ng, ông Cao Thng Bình, Nguy"n Th L Thu, Minhnguyet Le
Khorami và &ào Th Thùy Dung t( V Phát trin Nông thôn và Ngun tài nguyên Thiên nhiên –
Khu vc Châu Á Thái Bình Dng.
(3)
Mc Lc

TÓM TT i
I. HIN TRNG VÀ XU TH NGH CÁ 1
A. Ngun li 1
B. Khai thác Thy sn 2
C. Nuôi trng Thu* sn Error! Bookmark not defined.
D. Khía c nh kinh t - xã hi 6
E. Môi trng và ngun li t nhiên 10
F. S phát trin/ Qun lý bn vng các c hi và h n ch 11
II. CÁC CHÍNH SÁCH VÀ KHUNG PHÁP CH 16
A. Lut ngh cá, chính sách và ngh nh 16
B. Quc t 17
C. Qun lý cng ng 18
D. Quy ho ch vùng ven bin và qun lý 18
E. Nhng nh hng có th cho chính sách mi 19
III. CÁC C QUAN TRUNG NG VÀ A PHNG 20
A. Thành phn t nhân và công ty thy sn quc doanh 21
B. Các c quan cp trung ng cp t)nh 22
C. Nghiên cu và giáo dc 23
D. Các t chc oàn th 27

E. Các chng trình tài tr, các d án và hp tác 27
IV. DOANH NGHIP NHÀ NC, CÔNG TY T NHÂN VÀ CÁC C ÔNG 28
A. Các ho t ng thng m i và dch v công 28
B. Ho t ng liên doanh ca nhà nc và t nhân 29
C. T chc phi chính ph 29
V. DCH V H TR - NHNG THÁCH THC VÀ C HI 30
A. A. Dch v cho ánh b#t hi sn 30
B. Phng tin cu cng 30
C. Nuôi trng thu* sn 31
D. Khuyn ng và Thông tin 33
E. Vn tín dng trong ngành Thy sn 34
VI. TH TRNG VÀ CH BIN 35
A. Các kênh th trng 35
B. B. Ch bin 37
C. Nhng thách thc ca th trng xut kh+u 37
D. Nhu cu và giá trong tng lai 39
E. Nhng yêu cu trong phát trin th trng 39
VII. CÁC U TIÊN PHÁT TRIN VÀ NHNG BC TIP THEO 40
A. &ói nghèo và Môi trng 40
B. Các hp phn chng trình c  xut 41
C. Thc hin, &iu phi và Bc tip theo 46

(4)
Danh muc các bng
Bng 1. ,c tính tr lng và kh nng khai thác bn vng ti a (MSY) 1
Bng 2: Ng c s dng 2
Bng 3: Các ngun thu nhp ca hi ng dân, nm 2001 7
Bng 4. Các doanh nghip thy sn quc doanh và ngoài quc doanh 21

Danh mc các hình

Hình 1: &i tàu khai thác 1991-2003 2
Hình 2: T* l các i tàu theo công sut máy, nm 1992 và 2001 2
Hình 3: Sn lng ca các ngh khai thác 1990-2002 3
Hình 4: Sn lng khai thác cá bin theo các vùng 1993-2003 (x1000 tn) 3
Hình 5. Sn lng khai thác thy sn ni a 4
Hình 6: Din tích nuôi trng thy sn theo các vùng 5
Hình 7: Lao ng ngh cá 10
Hình 8: Sn lung và giá tr xut kh+u thu* sn 36
Hình 9: Giá thu* sn xut kh+u 37

Danh mc các ph lc
Ph lcA: Danh sách các xã c bit nghèo và khó khn theo ngh nh 106 ca chính ph
Ph lcB: Các s liu thng kê thu sn
Ph lcC: Danh mc nh ng các nhân, c! quan "#c ph$ng v%n
Ph lcD: Lu&t Thu sn và khung pháp lý
Ph lcE: Các khu bo t'n bi(n - hin tr)ng
Ph lcF: Ngành Thu sn và các s* án qun lý ven b+
Ph lcG: Nh ng ng" tr"+ng
Ph lcH: Các chính sách i v,i nuôi tr'ng thu sn
Ph lcI: Xu h",ng phát tri(n ca nuôi tr'ng thu sn, phân tích và nh ng v%n - v- môi tr"+ng
Ph lcJ: Nh ng thách thc i v,i ch. bi.n và th tr"+ng
Ph lcK: Nh ng "u tiên phát tri(n và - xu%t cho các công bic ti.p theo
Ph lcL: Nh ng - xu%t t/ h0i tho ca báo cáo k.t qu nghiên cu, B0 Thu sn 31/8/2004
Ph lc M: Khuy.n ngh t/ h0i tho v- các "u tiên 1u t" trong vòng 10 nm t,i cho B0 Thu Sn,
ngày 28 tháng 10, nm 2004


Danh mc các t( vit t#t

CITES Commission on International Trade of Exotic Species
DANIDA T chc phát trin Quc t ca &an M ch DANIDA)
DARD S Nông nghip và Phát trin Nông thôn
DOFI S Thu* sn
DONRE S Tài nguyên, Môi trng
DOST S Khoa h!c & Công Ngh
FA Hi Nông dân
FAO T chc Nông lng- Liên Hip Quc
FICEN Trung tâm Thông tin Thu* sn
FIIP Chng trình nâng cao c s h tng ngh cá (ca Ngân hàng Phát trin Châu Á
FSPS Chng trình h tr Thu* sn (DANIDA/B TS)
hp công sut tàu (= 0.75 kW)
(5)
ICZM Qun lý tng hp ven b
IFEP Vin Kinh k và Quy Ho ch Thu* sn
JICA T chc Hp tác Quc t Nht Bn (JICA)
MARD B Nông nghip và Phát trin Nông thôn
MOET B GIáo dc & &ào t o
MOFI B Thu* sn
MONRE B Tài nguyên & Môi trng
MOST B Khoa h!c, Công ngh
MPA Khu bo tn bin
MPI B K hoach & &u t
NACA Trung tâm M ng li Nuôi trng Thu* sn Châu Á-Thái Bình Dng
NAFIQAVED Cc An toàn cht lng và Thú y Thu* sn
NGO T chc phi chính ph
OIE Office International des Epizooties
PC Hi ng Nhân dân
PL Con ging  giai o n hu u trùng (ví d tôm ging)
PPC U* ban Nhân dân T)nh

PDFRP Chi cc Bo v ngun li thu* sn T)nh
PUA Hip hi nhng ngi s dng cng (Port User Associations)
SEAFDEC U* Ban Phát trin Thu* sn và Kinh t &ông Nam Á (Southeast Asia Fisheries
Development and Economic Commission)
SFE Công ty thu* sn quc doanh
VASEP Hip hi ch bin và xut kh+u thu* sn Vit Nam
VBARD Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông thôn Vit Nam
VINAFIS Hip hi Thu* sn Vit Nam
VNICZM D án Qun lý tng hp &i B Vit Nam – Hà Lan
VSP Ngân hàng chính sách xã hi
WU Hi liên hip Ph N$ Vit Nam

(i)
TÓM TT
1. Mc tiêu ca nghiên cu
1. Hai mc tiêu chính ca nghiên cu này là: (i) xem xét hin tr ng và các nhu cu trong l'nh vc
khai thác và nuôi trng thu* sn và qun lý ngun li  Vit Nam; và (ii) xác nh nhng l'nh vc then
cht nht  có nhng tác ng nhm xoá ói, gim nghèo, tng sn lng và ci thin qun lý môi trng
trên c s phát trin bn vng.
2. Bi cnh và hin tr)ng
2. Khai thác và nuôi trng thu* sn óng góp áng k cho nn kinh t Vit Nam. Giá tr hàng hoá
cha qua ch bin nm 2001 c  t 25 ngàn t* ng, tng ng 1.7 t* USD, tc là khong 4% GDP.
S liu hin có cho thy, S liu hin có cho thy ti 60% ngun này là t( nuôi trng thu* sn trong khi t(
ánh b#t ch) khong di 40%. Trong nm 2003, giá tr xut kh+u t( cá, tôm và các lo i hi sn khác là
khong 2.2 t* USD, trong ó tôm chim ti 52%. Trong thp k* qua c hai l'nh vc này u phát trin rt
nhanh. Sn lng khai thác tng t( 800,000 tn nm 1990 lên 1,5 triu tn nm 2003. Sn lng nuôi
trng c$ng tng lên khong mt triu tn, trong khi sn lng ánh b#t ni a c$ng  t trên 200.000 tn.
3. Khai thác ven b+ c c chính quyn l%n ngi dân cho rng ã ánh b#t quá mc, gây nhiu
khó khn cho i sng ca các cng ng c dân ven bin. Cn phi có nhng can thip trc  tng
cng qun lý   t hiun qu tt hn v m-t sn lng, bo tn a d ng sinh h!c và t o sinh k mi cho

nhng ngi không th m bo cuc sng t( ngh ánh b#t.
4. Khai thác xa b+ c chính ph thúc +y m nh m. t( nm 1997 n nay. Trong khi các ng
trng phía B#c (vnh B#c b) và phía Tây (vnh Thái Lan) xem ra ã b khai thác quá mc, các ng
trng phía ông và nam ang c tng cng khai thác và xem ra còn có th cho phép tng thêm cng
lc ánh b#t. Tuy nhiên, hin có quá ít s liu khoa h!c v tr lng và kh nng khai thác bn vng.
Trong khi ch có thêm nhng kt qu nghiên cu, cn phi c#t gim cng lc khai thác vùng gn b và
gi nguyên cng lc ánh b#t xa b.
5. Sn l"#ng khai thác n0i a, theo các s liu thng kê chính thng, thì hàng nm  t khong
200.000 tn – gn nh có th ch#c ch#n là thp hn sn lng thc t. Ngh khai thác thu* sn i a,
-c bit là nhng khu vc l$ lt và rung tr$ng thuc vùng ng bng sông Hng và sông Cu Long, cung
cp ngun thu* sn quan tr!ng cho c dân nông thôn. M-c dù rt thiu nhng s liu thng kê nhng mt
s nghiên cu gn ây cho thy, khai thác thu* sn ni a óng vai trò quan tr!ng i vi dân nghèo 
nhiu vùng nông thôn Vit Nam, không ch) i vi nhng ngi ánh b#t chuyên nghip mà c i vi
nhng h dân coi kt hp ánh cá nh mt sinh k k ph bên c nh nhng ngh khác. Theo kt qu
nghiên cu ca Vin Sinh h!c Nhit i Thành Ph H Chí Minh trên khu vc 45.000 ha t i t)nh Cn Th
và Kiên Giang cho thy, sn lng cá hàng nm (2001)  khu vc này  t ti 430 kg/ha. Xem xét con s
din tích vùng l$ ng bng sông Cu Long rng ti 1 triu ha vào mùa ma, ta s. thy sn lng ánh
b#t cá  vùng ng bng ngp l$ này vt xa c tính hin t i v sn lng ánh b#t ni a ca Vit
Nam.
6. Nuôi tr'ng thu sn my nm gn ây phát trin rt m nh, vi tc  hàng nm trên 12% k t(
1999. Nuôi trng thu* sn óng góp trên 40% tng sn lng thu* sn, vi tng giá tr nguyên liu thu
c nm 2003 là 15,4 ngàn t* ng. Trong ó, nuôi nc ng!t chim khong 65-70% v sn lng; nuôi
nc l, ch yu là tôm, chim khong 220.000 tn và hn 40% tng giá tr. Phn còn l i là t( nuôi cua và
mt lng nh/ t( cá bin và nhuy"n th.
(ii)
3. Nh ng v%n - chính
7. Qun lý ven bi(n. Trong vài nm qua ã có khá nhiu sáng kin v qun lý vùng b ã c trin
khai nh: (i) bo v r(ng ngp m-n  ng bng sông Cu Long, (ii) Thit lp các khu bo tn bin t i Cù
Lao Chàm (Qung Nam), Hòn Mun (Khánh Hoà) và Côn &o; và (iii) quy ho ch và qun lý tng hp
vùng b (ICZM) t i Qung Ninh, Nam &nh, Th(a Thiên - Hu, &à N0ng và Bà Ra – V$ng Tàu. Tuy

nhiên, hu ht các a phng v%n cha thc hin c vic phân vùng và có c nhng gii pháp 
gii quyt nhng mâu thu%n trong khai thác và s dng ngun li. Nu thiu mt khuôn kh quy ho ch
tng th, vic bo v vùng b, bo tn và phân khu s dng cho các mc ích khác nhau (nh nuôi trng
thu* sn, khai thác thu* sn, du lch, vn ti, bo v a d ng sinh h!c, công nghip, phát trin ô th và
nng lng) s. b tn h i áng k. C ngun li thu* sn t nhiên c$ng nh nuôi trng thu* sn u có th
ng trc ri ro. Vic quy ho ch và qun lý tng hp i b có th mang l i nhng li ích v kinh t và
vic bo v ngun li. Hn na, Lut thu* sn c$ng ã phân trách nhim giao m-t nc nuôi trng thu*
sn bin cho các t)nh. & thc hin c công vic này, cn phi có quy ho ch tng th ven bin.
8. Khai thác thu sn. Ngun li t nhiên, nht là ngun li thu* sn gn b, ã b khai thác quá
mc mt cách trm tr!ng. Sn lng nhng loài có giá tr kinh t cao ang gim i nhanh chóng. Sn
lng ca nhng loài có giá tr thp ã tng lên và nhng c$ng ng thi ang dn c n kit. Nhiu ng
dân ã b/ ngh khai thác gn b ho-c chuyn sang s dng lo i li có kích thc m#t li nh/  b#t cá
nh/ hn, ch yu là  sn xut nc m#m. Khai thác xa b có v1 kh d' hn, m-c dù nhìn chung ang
suy gim trên ph m vi c nc. Các kho sát gn ây cho thy,  mt s vùng v%n ghi nhn thu nhp cao.
Tuy nhiên, nhiu tàu khác ho t ng rt kém hiu qu và ch) dám ánh b#t vào nhng ngày cao im ca
thi v. Các tàu óng theo chng ánh cá xa b ca chính ph thì ho t ng rt kém hiu qu, ch)
khong 10% trong s các tàu này có th tr c vn vây úng h n. Vic bán ho-c chuyn i ch s hu
các tàu kém hiu qu này c$ng ang c tin hành. &ánh cá xa b có trin v!ng phát trin thành ngh cá
bn vng nhng c$ng ang phi i m-t vi vic u t quá mc và khai thác quá mc. Vic nâng cao
kh nng qun lý là nhu cu bc bách. Sn lng khai thác ni a còn b h n ch hn nhng c$ng có th
 t hiu qu hn nu tng cng qun lý bng cách thit lp các khu bo v h sinh cnh, kim soát ánh
b#t bng ng li c phù hp hay cm ánh b#t vào thi k2 sinh sn  nhng vùng nht nh ging nh
i vi khai thác xa b.
9. Nuôi tr'ng thu sn. Nhng khó khn trong nuôi trng thu* sn hin nay là cha  nng lc
trong vic khuyn khích và nh hng cho s phát trin bn vng trong các vùng nuôi ng!t, l và m-n.
Vn  cn quan tâm nht hin nay là vic cung cp  ging, thc n có cht lng tt và kim soát dch
bnh, qun lý môi trng, bao gm c nhng kin thc v sc ti môi trng i vi c vùng ni a và
ven bin, khuyn ng và thông tin th trng. Quan tr!ng hn, cn s dng nuôi trng thu* sn làm
phng tin xoá ói nghèo. Vn  cht lng sn ph+m ang c mt s th trng xut kh+u -t ra
c$ng nh các v kin bán phá giá ã phn nào cho thy xut kh+u thu* sn d" b tn thng do các yu t

ngo i cnh liên quan n l'nh vc thng m i quc t.
10. H thng th tr"+ng cá và thu* sn nói chung th hin tính c nh tranh và hiu qu i vi các
sn ph+m có giá tr cao. Th trng c mt s ông các nu va thc hin qua vic phân phi n các
c s bán l1, các ch bán buôn hay nhng nhà máy ch bin. Kin thc v th trng còn rt h n ch và
cn thit phi nhanh chóng trang b cho ngi sn xut nhng kin thc này  giúp h! a ra quyt nh
u t và tiêu th sn ph+m. Nhng e do chính i vi th trng thu* sn bao gm c vic ánh thu
chng phá giá cá tra – ba sa và tôm c M a ra  chng l i mt s nhà sn xut và ch bin nc
ngoài. Các doanh nghip ch bin ã rt c g#ng  có c chng ch) cho các sn ph+m xut vào th các
trng M, châu Âu và Nht Bn và có l. nu c phép s. nhanh chóng m rng th trng ca h!. Vic
truy cp ngun gc sn ph+m (i vi tôm ch3ng h n) là mt vn  cp bách cn c quan tâm nu
mun tip t phát trin th trng EU. Nng lc ca các ch cá u mi còn rt h n ch. Hin mi ch) có
hai ch  thành ph H Chí Minh, Long Biên và Pháp Vân  Hà Ni. Nên có mt nghiên cu tng th v
vn  th trng thu* sn, bao gm c vic ánh giá xem liu có cn cng c h thng các ch buôn bán
(iii)
hay không nhm tng cng sc c nh tranh và nâng cao nhu cu tiêu th cá, nht là i vi nhng vùng
xa xôi.
4. Ngành thu sn và v%n - xoá ói nghèo
11. Hàng triu ngi Vit Nam có cuc sng ph thuc mt phn ho-c hoàn toàn vào ngun li thu*
sn. Trong chin lc xoá ói gim nghèo ca quc gia, vai trò ca ngành thu* sn cha c nhìn nhn
mt cách úng mc. Vì vy, các c quan ban ngành thu* sn cn phi tích cc lên ting và vn ng nhiu
hn na. M-c dù ngh khai thác ven b ang phi i m-t vi nhiu thách thc, nhng khu vc ven bin
nói chung cha n mc khó khn nh mt s cng ng thuc vùng ni a và hi o. Chng trình 135
ca chính ph (h tr các các xã -c bit nghèo) ã xác nhn 2369 xã nghèo thuc vùng sâu vùng xa và
hi o. Trong s này, 2240 xã ã nhn h tr t( chính quyn trung ng và 129 xã ã nhn c h tr
t( các chính quyn cp t)nh. Chng trình 106 ã xác nhn thêm 157 xã -c bit nghèo (xem danh sách
trong ph lc A). M-c dù g-p rt nhiu vn  i vi ánh b#t ven b nhng mc nghèo kh  các vùng
ven bin v%n không n ni nghiêm tr!ng nh vùng hi o và min núi. Tuy nhiên, có rt nhiu cng
ng nghèo  ven bin, -c bit là  vùng B#c min Trung và  vùng bãi ngang ca nhiu t)nh nhiu t)nh
khác. C$ng nh vy, ngay trong nhng vùng c coi là khá gi v%n có nhóm ngi rt nghèo. Ch3ng h n
khu vc ng bng sông Hng và sông Cu Long, vì có mt  dân s rt cao nên tng s ngi nghèo 

nhng vùng này có th chim nhiu nht trong c nc. Nh vy, khai thác ni a và nuôi trng thu* sn
th hin rõ ràng tim nng cho vic xoá ói gim nghèo  nhng vùng ni a và vùng núi. Quan tr!ng
hn, hin t i ngành thu* sn cha c nhìn nhn úng #n trong chin lc xoá ói gim nghèo ca quc
gia và òi h/i các c quan chc nng ca ngành thu* sn lên ting m nh m. hn na.
5. Chính sách và pháp ch.
12. Chính sách ca Chính ph và lut thu* sn mi ban hành tháng 11 nm 2003 là nhng khung pháp
lý rt tt cho qun lý ngh cá gn và xa b, phát trin nuôi trng thu* sn bn vng và môi trng và xoá
ói gim nghèo trong ngành thy sn. Quy ho ch tng th 2001-2010 ca B Thu* sn (ã c B
Trng phê duyt và ch Chính ph xem xét) có mi quan h mt thit vi lut Thu* sn. Yêu cu cp
thit hin nay là phi nâng cao nng lc trin khai và ban hành các quy nh cho vic thc thi mt cách
hiu qu các chính sách và lut này.
13. Vic gia nhp t chc thng m i WTO (d kin nm 2005) ca Vit Nam s. có nhng nh
hng quan tr!ng n l'nh vc nuôi trng và khai thác thu* sn c$ng nh n i sng ca nhng ngi
liên quan. Nhng cam kt v tiêu chu+n v sinh an toàn thc ph+m c$ng là mt trong nhng thách thc.
Các doanh nghip ch bin và xut kh+u thu* sn ã  t c nhng tin b rt áng khích trong vic áp
ng các tiêu chu+n v sinh  c chp nhn theo tiêu chu+n v sinh quc t. Tuy nhiên, vic áp dng
các tiêu chu+n quc t này i vi nhng ngi sn xut quy mô nh/, các ng dân và nhng ngi có liên
quan là iu rt khó thc hin. Cn tin hành nhng phân tích k l4ng v quy ch thành viên WTO trong
l'nh vc thu* sn  làm nn tng cho vic xây dng chính sách và tìm các gii pháp thc t  gim thiu
nhng ri ro i vi b phn sn xut quy mô nh/.
6. Nâng cao qun lí ngh- cá và qun lý ven bi(n
14. Trong chng cui ca báo cáo, bn l'nh vc then cht cn s h tr song phng và a phng
c xác nh c là: (i) Qun lí tng hp vùng ven b; (ii) Qun lí ngh cá ni a, xa b và ven b;
(iii) a d ng hoá vic phát trin nuôi trng thu* sn nc ng!t, m-n và l; và (iv) th trng.Theo d kin,
các “vn  ca chng trình” s. c tho lun và xây dng bi B Thu* sn trên c s tham kho các
thành phn ch cht nh các t)nh, các nhà khai thác, nuôi trng (thông qua hi Ngh cá, hi Ch bin xut
kh+u). Ch  chính d kin s. can thip (tr giúp) vào ngành thu* sn là xoá ói gim nghèo và qun lí
môi trng. Hai vn  này có quan h mt thit vi nhau vì môi trng bn vng là yu t ch yu quyt
nh thành công trong qun lí ngun li t nhiên. Chng trình ca chính ph v h tr các xã nghèo ven
(iv)

bin và vùng ni a cn phi là tâm im ca m!i s tr giúp. Do ó nhng t)nh c la ch!n  thc
hin chng trình trên cn phi là t)nh có nhiu xã nghèo. Hn na, Lut Thu* sn mi ban hành c$ng
óng góp cho s phát trin và qun lý ngh cá bn vng, và òi h/i cn có s h tr cho các chng trình,
-c bit là s phân trách nhim qun lý t( chính quyn trung ng cho chính quyn các a phng.
Qun lí t2ng h#p ven b+
15. Nhiu khía c nh trong vic phát trin nuôi trng và khai thác ven b cn phi c lên k ho ch
chi tit và a vào trin khai  bo v quyn li ca nhng nhóm ngi liên quan trong quá trình phát
trin vùng b. &iu này cho thy cn xây dng k ho ch qun lí tng hp vùng bin vùng b (ICZM). Tt
c các d án trong l'nh vc thu* sn liên quan n phát trin vùng ven b cn c thc hin trong mô
hình Qun lý tng hp ã có ho-c hình thành mô hình mi. Mt chng trình qun lí tng hp s. bao gm
các khía c nh sau: (i) nâng cao nhn thc và xây dng nng lc; (ii) phát trin chin lc qun lí tng hp
vùng bin ven b trong ph m vi t)nh/vùng ; (iii) quy ho ch và lp k ho ch phát trin tng hp; và (iv) h
tr sinh k. Bc u, chng trình nên th nghim  quy mô mt vài t)nh, sau ó dn dn m rng ph m
vi n tt các t)nh quan tâm.
Qun lí ngh- cá
16. Ngh- cá ven b+. 5 Vit Nam, trách nhim qun lí ngh ngh cá thuc v chính quyn. Tuy nhiên,
các c quan nh S Thu* sn thng thiu nhân lc ho-c ngân sách  trin khai các công tác qun lí,
kim tra, giám sát ho-c theo dõi vic thc thi lut l  các vùng bin ven b (ho-c xa b). Di sc ép gia
tng dân s, cùng vi s phát trin ca các lo i nh c hiu qu hn (và /ho-c các phng tin ánh b#t
hu* dit), ngun li vùng ven b ngày càng b c n kit. Trong bi cnh này, la ch!n dng nhu duy nht
 nâng cao qun lý ngun li ó là phng pháp ng qun lí, nhm chia s1 trách nhim qun lí ngun
li cho cng ng c dân và chính quyn a phng. Lut Thu* sn v(a c ban hành t o c s cho
vic này. Mt s t)nh ã xúc tin công vic này, ho-c thông qua chng trình quc gia v các vùng bo
tn bin, ho-c  quy mô nh/ hn t i các vùng nc ni a. Các chng trình ng qun lí y  có th
c áp dng t i mt s t)nh c la ch!n, bng cách: i) xác nh nhng i tng hng li; ii) nghiên
cu nhng ngun li hin t i và trong truyn thng; iii) xác nh ranh gii; iv) phát trin k ho ch qun lí
ngh cá da vào cng ng; v) phân nh ranh gii ca vùng ng qun lí và khu bo tn bin; vi) h tr
cng ng  các khía c nh khác nhau nh giúp phát trin sinh k.
17. Ngh- cá xa b+. Vit Nam ã nhn thc c s cn thit phi qun lí ngh khai thác cá xa b.
&n nay khai thác cá xa b c xem là cha  t mc ti mc ti h n, và do ó cha có s qun lí ch-t

ch Có v1 nh khai thác xa b ang ngày càng b khai thác quá mc trên toàn vùng -c quyn kinh t. S
bùng phát m nh m. s lng tàu khai thác xa b t( di 1000 tàu có công sut >90 mã lc trong nm
1997 lên gn 7000 chic trong nm 2004 cn c xem xét mt cách k càng. Vi công ngh khai thác
ngày càng tr nên hiu qu, vic tng cng lc khai thác s. d%n n s suy sp hn na ca ngh cá
trong vòng 10 nm, ngay c khi s lng ca i tàu khai thác c gi nguyên. Do ó cn thit phi áp
dng các gii pháp qun lí hu hiu  nhng vùng nng sut ánh b#t còn áng k trc khi b can kit
còn hn là tái t o l i ngun li sau khi ã b c n kit. &i vi nhng vùng nc nh Vnh B#c B thì cn
có mt chng trình qun lí và kim soát kiên quyt  tái t o l i ngun li. Hip nh ngh cá Vnh B#c
B v(a ký vi Trung Quc là bc i quan tr!ng theo hng này. Xác nh mt chng trình qun lí
ngh cá xa b mt cách chi tit s. cn ti nhng nghiên cu và phân tích quan tr!ng và -c bit là cn
tham kho ý kin vi nhng ngi khai thác cá. Nhng bc cn thit cho qun lí hiu qu ngh cá xa b
 bin Vit Nam có th bao gm: (i) xác nh ranh gií khai thác sau khi ã tham kho ý kin ca nhng
ngi khai thác và các c quan nghiên cu; (ii) xây dng chin lc, mùa v cm khai thác; (iii) thc thi
vic ghi nht ký ánh cá; (iv) tin hành vic cp phép khai thác, ít nht là cho ti khi có hiu bit k càng
v ngh cá và tình tr ng ngun li, (v) xác nh các ng c cn phi h n ch, bao gm c nhng i tng
riêng r. phi c+m (vii) xem xét kh nng ci tin thit k ng c; (viii) h tr s phát trin ca hi ngh cá
Vit Nam (VINAFIS); (ix) h tr nhng nghiên cu v ng trng và nghiên cu ci tin ng c; (x) cùng
(v)
vi Trung Quc trin khai k ho ch qun lý ngh cá Vnh B#c B; (xi) xây dng k ho ch cho toàn b
ngh cá Vit Nam, vi s nhn m nh vào vn  ng qun lý; và (xii) ánh giá các phng pháp giao
quyn khai thác cá, bao gm c vic cp giy phép (c quyn chuyn nhng) và cp h n ng ch ánh
b#t (c$ng c chuyn nhng).
18. Khai thác n0i a b e do bi ô nhi"m do hoá cht dùng trong nông nghip và do các công trình
thu* li xây dng  kim soát l$ ã làm mt ni , các bãi sinh sn và bãi ng nuôi ca cá di c ho-c
các ng vt thu* sn khác. Thc t này tác ng rt ln ti ngi nghèo sng ph thuc vào ngun li cá
t nhiên. Nhng hành ng cn thit  m bo tính bn vng cho ngh khai thác thu* sn ni a bao
gm: (i) ánh giá k hn na tm quan tr!ng ca ngh cá ni a i vn nn kinh t quc dân, i vi
ngi dân a phng, ng dân nghèo ni a  so sánh, cân bng gia cái c và cái mt, ch3ng h n
nh các công trình tr thu* cho nông nghip; (ii) xác nh các bin pháp qun lí phù hp nh mùa cm
khai thác trong các vùng nht nh, s dng các dng c ánh b#t hp lí trong nhng vùng c la ch!n;

và (iii) hình thành các khu sinh cnh nhm bo v các bãi 1, bãi sinh trng ch yu ca thu* sn, n
nh c$ng nh ci thin nng sut và bo tn a d ng sinh h!c.
Nuôi tr'ng thu sn
19. Cn phi phát trin nuôi trng thu* sn  áp ng nhu cu v các sn ph+m thu* sn trong tng
lai. &ây c$ng là tim nng to ln cho công cuc xoá ói gim nghèo  vùng ven bin và ni a và là mt
trong s ít cách la ch!n sinh k  nhiu xã nghèo ven bin. Nhng hành ng chính bao gm: (i) h tr
nuôi trng thu* sn và coi ây nh là s la ch!n cho sinh k trong chng trình a d ng hoá nông nghip
 các vùng ni a, xây dng trên c s nhng kinh nghim tt hin có, bao gm d án ang trin khai
ho-c ã lp k ho ch ca Ngân hàng Th gii và các d án xoá ói gim nghèo khác  nông thôn; (ii) h
tr trin khai vic a d ng hoá các hình thc nuôi bao gm c hình thc nuôi kt hp nh là mt la ch!n
sinh k cho xoá ói gim nghèo, -c bit cho cng ng ng dân nghèo khai thác ven b; (iii) ci thin
tình tr ng môi trng và a các hng d%n v qun lý môi trng ao nuôi thông qua vic tng cng quy
ho ch và k thut nuôi, u t( cho c s h tng, nâng cao cht lng dch v, khôi phc môi trng và
qung bá cho nhng ho t ng ó; (iv) ly a d ng hoá nuôi thu* sn nc l làm la ch!n an toàn cho
i vi ngh nuôi tôm ven bin; (v) nâng cao nng lc và dch v 1 h tr ngi dân qun lí nâng cao
trình  qun lý nuôi trng thu* sn; (vi) tng cng phi hp và phát trin h thng quan tr#c, cnh bo
môi trng và dch bnh thu* sn trong các vùng ven bin và ni a,  i phó vi nhng ri ro v môi
trng và dch bnh; (vii) xác nh yêu cu u t cho cho sn xut ging thu* sn cht lng cao; (viii)
tng cng trao i và khuyn ng trong ph m vi ngành  chia s1 nhng kinh nghim thc t và iu
phi; và (ix) m bo s tham gia ông o hn ca nhng nhóm ngi liên quan trong vic quyt nh
chính sách và quy ho ch, -c bit quan tâm ti s tham gia ca ng dân và ngi nuôi thu* sn nghèo.
Th tr"+ng
20. Tt c các ho t ng nguôi trng và khai thác thu* sn cn c nh hng theo nhu cu ca th
trng. Vn  tip th  Vit nam khá và hiu qu và chi phí thp, nht là i vi các sn ph+m xut
kh+u, m-c dù c coi nh6 hn i vi sn ph+m tiêu th ni a. Hàng lo t ho t ng nên làm  ci tin
vn  tip th  Vit Nam. Mt s trong s ó c tho lun trong phn nuôi trg thu* sn nh m bo
vn  truy xut ngun gc sn ph+m n t(ng tr i nuôi tôm, hay vn  theo cp nht và ph bin giá c
 h tr cho vic ra quyt nh. C$ng cn thit phi xem xét liu s h tr xây dng h thng ch u
mi có giúp tng cng c nh tranh và ci thin giá c cho ngi sn xut và ngi tiêu dùng, c$ng nh
nâng cao cht lng v sinh, khuyn kích gia tng sn lng và li nhun i vi cng ng ngi nghèo.

7. Th*c thi, i-u phi và các b",c ti.p theo
21. Chng trình c v ch ra  trên ã xác nh nhiu vn  v qun lí, môi trng, ói nghèo mà
ngành thu* sn ang phi i m-t. Nhng vn  này cn c các bên tham gia xem xét, kim tra và tán
(vi)
thành. Sau ó phi lp mt chng trình hành ng hiu qu. Gi s rng chng trình ó s. bao gm mt
s vn ã c tho lun  trên, hin nhiên là nó s. liên quan n nhiu c quan và các bên liên quan
khác. Vic iu phi trong thit k và trong thc hin chng trình s. phi thc hin  cp cao hn, ví d
nh gia nhiu b khác nhau, các t chc, cá nhân khác, bao gm c nhng t chc t nhân có liên quan
trc tip n các ngành và  cp t)nh, thông qua các u* ban nhân dân.
22. Do tính phc t p ca chng trình này, tt hn ht nên nên thc hin nó theo các pha khác nhau.
Bc u mt s khái nim (ví d v ng qun lí và thit lp các vùng cm khai thác theo mùa c$ng nh
các vùng bo tn mi ) nên c thc hin  quy mô th nghim t i mt s xã trong mi t)nh tr!ng im.
&iu này s. cho phép nhng nghiên cu và phát trin cn thit c hoàn thành trc khi a ra thc hin
 ph m vi ln hn. ,u tiên trong qun lí tng hp i b (IZCM), nuôi trng thu* sn và ng qun lí
ngh cá ven b cho các xã nghèo. Tuy nhiên  m bo thành công cao thì s cam kt ca a phng và
quyn s hu m nh m. là vô cùng quan tr!ng.
23. &oàn công tác  ngh hình thành mt ban ch)  o ngành thu* sn, tng t nh nhóm iu hành
Quc t v môi trng (ISGE) do B Tài nguyên và Môi trng ch trì vì nhóm này sau khi c hình
thành ã ho t ng rt tt. Bn thân nhóm ISGE c$ng ã có mt nhóm ICZM. Trong khi ó trên nhiu
phng din, chng trình thu* sn  ngh có mi quan h ch-t ch. vi vn  môi trng. Vic thit kt
ni chng trình này vi chng trình h tr thu* sn ca DANIDA pha 2, hin t i ang c hình thành,
là rt cn thit.


I. HIN TRNG VÀ XU TH NGH CÁ
A.
Ngu'n l#i

24. Vit nam có din tích t lin là 329.200
km2 và din tích vùng bin -c quyn kinh t

khong 1 triu km2. Bin Vit Nam c chia
thành 4 vùng (xem bng 1). Tr lng hin t i
c tính cho toàn vùng bin là 4,2 triu tn và
kh nng khai thác bn vng ti a là 1,67 triu
tn. Tr lng ngun li gn ây ã c c
tính l i. M-c dù s liu cha c B Thy sn
công b, nhng tr lng c tính dng nh
gim xung khong 3 triu tn và kh nng khai
thác bn vng ti a khong 1,4 triu tn. S
liu chính thc c tính ngun li hi sn c
trình bày  ph lc B.
25. Bin Vit Nam c chia thành 4 vùng
ch yu: Vnh B#c b, Trung b, &ông Nam b
và Tây Nam b. Các ho t ng khai thác hi sn
c phân chia thành ngh cá ven b và ngh cá
xa b, da vào  sâu ng trng  mi vùng
bin. Ranh gii phân chia c xác nh là
ng 3ng sâu 50 m  vùng bin Trung b và
30 m  các vùng bin còn l i. Mùa v khai thác ch yu có 2 v: v cá nam (tháng 5-10  phía B#c,
tháng 7-11  phía Nam) và v cá B#c (tháng 11-4  phía B#c, tháng 2-5  phía Nam) tng ng vi
hai mùa gió: mùa gió Tây Nam và mùa gió &ông B#c (FICEN). Vùng min Trung, -c bit là vùng
phía B#c Trung b t( Thanh Hóa n Qung Ngãi, là ni thng xy ra bão hình thành t( phía Tây
Thái Bình Dng vào mùa gió Tây Nam. Các vùng khác c$ng ôi khi có bão nhng thng là ít hn.
Cn bão s 5 (vào nm 1997) là cn bão áng ghi nh nht, ã làm 3.000 ng dân  vùng bin xa b
Cà Mau b cht và mt tích.
26. Vit Nam có h thng sông ngòi dày -c, bao gm 2.360 con sông có chiu dài trên 10 km.
Trong ó, có 8 h thng sông có lu vc rng ln vi din tích trên 10.000 km2. H thng sông ngòi
này bao gm c các sông b#t ngun t( các nc lân cn làm cho Vit Nam b l thuc bi các quyt
nh v ngun nc ca các quc gia khác. Tng din tích lu vc các h sông ngòi trong nc và
ngoài nc lên n 1,2 triu km2, c tính gp 3 ln din tích lãnh th Vit Nam. Tng lu lng

nc hàng nm là 835 t* m3, nhng s thiu ht ngun nc thng rt nghiêm tr!ng trong thi gian
6-7 tháng vào mùa khô, khi mà lu lng noc ch) khong 15-30% tng lu lng trong nm
(MONRE 2003).
27. Tng din tích m-t nc tim nng cho nuôi trng thy sn, khai thác thy sn nc ng!t và
ngh cá h cha c tính khong 1,7 triu ha (FICEN).Trong ó, khong 120.000 ha là cá h ao nh/,
sông ào; 340.000 ha là din tích ca các h cha ln; 580.000 ha din tích các rung lúa có th s
dng cho mc ích nuôi trng thy sn; 660.000 ha vùng triu. Các s liu này không bao gm din
tích m-t nc ca các sông và khong 300.000-400.000 ha din tích ca các eo bin, àm phá d!c theo
b bin.
28. R(ng ngp m-n óng vai trò chính trong s bn vng ca ngh cá Vit Nam, là môi trng
sng cho các loài cá và giáp xác  vùng ven b. B vy, vn  quan tâm là r(ng ngp m-n  Vit
Nma ang b thu h6p rt áng k. Theo s liu ca B Nông nghip và Phát trin Nông thôn (MARD
204), t( nm 1943 n nay, din tích r(ng ngp m-n ca c nc ã gim t( 409.000 ha xung còn
155.000 ha. Tuy nhiên hin nay vic ch-t phá r(ng ngp m-n hin nay ã c kim soát ch-t ch.
hn. Trong 2 nm tr l i ây, vic kim soát này kt hp vi chng trình trng l i r(ng ngp m-n 
Bng 1. ,c tính tr l"#ng và kh nng khai thác
b-n v ng ti a (MSY)
Tr lng TAC
(x1000 tn) (x1000 tn)
Vnh B#c B 681.2

272.5

Trung b 606.4

242.6

&ông Nam b 2075.9

830.5

Tây Nam b 506.7

202.3

Gò ni 10.0

2.5

Tng s 300.0

120.0

4180.2

1670.4

Cá ni nh/ 1730.0

694.1

Cá áy <50m 597.6

239.2

Cá áy >50m 1542.6

617.1

Cá ni bin khi 300.0

120.0

Tng s 4180.2

1670.4


MSY: Kh nng khai thác bn vng ti a
TAC: Kh nng khai thác cho phép
Ngun: Fistenet (MoFi) da vào s liu c tính
ca RIMF 1997
- 2 -
tt c các vùng ã làm h n ch s suy thoái r(ng ngp m-n. Vic ban hành Ngh nh v Bo tn và
Phát trin vùng t ngp nc ca Th tng và “Chin lc hành ng cho vic Bo tn, Khai thác
bn vng vùng t ngp nc” ca B Tài nguyên và Môi trng (MONRE) ã thúc +y và hng
d%n cho các nhà qun lý, ho ch nh chính sách và các nhà khoa h!c trong vic bo tn và s dng bn
vng r(ng ngp m-n. D án ca Ngân hàng Th gii v Vùng t ngp nc ven bin ang tin hành
bo v và phát trin r(ng ngp m-n  4 t)nh thuc ng bng sông Mê-Kông là Cà Mau, B c Liêu,
Sóc Trng và Trà Vinh.
B.
Khai thác Thy sn

1. Các 0i tàu khai thác
29. S lng tàu trang b máy ã và
ang gia tng khá nhanh t( 44.000 vào
nm 1991 tng lên 77.000 vào nm 2002
(trung bình gia tng 4,6%/nm). Công
sut máy trung bình/tàu tng 12%/nm
và  t n công sut trung bình/tàu là 48

CV (nm 2002). Công sut máy trung
bình ca các i tàu  phía Nam  t n
trên 90 CV/tàu và  các vùng còn l i là
30 CV/tàu. 5 các i tàu xa b, công
sut máy trung bình  t n trên 90
CV/tàu. &áng chú ý là các i tàu quc
doanh ã gim xung còn 44 tàu (nm
2002).
30. Kích c4 ca các i tàu có l#p
máy ã tng khá nhanh, xem hình 2.
Nm 1991, t* l % các tàu có công sut
trên 45 CV ch) là 10%, nm 2001 t* l
này là 27% và nm 2004 là trên 30%.
S gia tng ch yu là  các i tàu có
công sut trên 75 CV và 46-75 CV. &i
tàu có công sut nh/ hn 20 CV ã gim
i nhiu t( 60% (nm 1991) xung còn
40% (nm 2001). Các tàu khai thác xa
b vi công sut máy trên 90 CV hin
nay khong 6.000 tàu. S gia tng các
i tàu khai thác xa b nm trong chính
sách phát trin ca Chính ph trong vài
nm tr l i ây, b#t u t( nm 1997,
bng s tr cp ca chính ph. Chng
trình này ã h tr kinh phí óng mi 1.300 chic tàu xa
b. Tuy nhiên, Có nhiu vn  thc ti"n ny sinh nh
tho lun  trang 16.
31. Thông tin v các i tàu s dng các lo i ng c
khác nhau còn rt h n ch. Các s liu kho sát nm 200
ca các i tàu và c tính cho nm 2004 c trình bày

 bng 2. Trong các ng c chính, li giã (c giã n
và giã ôi) chim u th  phía Nam vi khong 40%
tng s tàu thuyn. Li rê trôi  phía B#c chim ch
yu, trong khi ó  min trung ch yu là ngh c nh,
tp trung ch yu  vùng ca sông - ví d nh Trà Vinh
Hình 1: 0i tàu khai thác 1991-2003
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02
Number of vessels '000
State Ent
Northern
N Central
S Central
Mekong
Ent = enterprises
Ngun: MOFI
Hình 2: T l các 0i tàu theo công su%t máy, nm 1992 và
2001
0%
10%
20%

30%
40%
50%
60%
<20hp 20-45hp 46-75hp >75hp
Engine size
1992
2001

Ngun: Fisheries Master Plan
Bng 2: Ng" c s3 dng
Ngc 2000 2004
c tính
Li rê trôi 24.5 25
Li giã 22.5 18
Câu tay/câu vàng 19.7 25
Li vây 7.7 10
Mành 7.8 7
Fixed net 7.5 7
Khác 10.3 9
100.0 100
Ngun: Fisheries Master Plan & team
estimates
- 3 -
và Th(a Thiên - Hu. &áng chú ý là  phá Tam Giang (Th(a Thiên - Hu), S Thy sn và chính
quyn a phng ã có n lc ln trong vic gim s lng các ngh li áy và lng b%y, các ngh
c coi là phá hy môi trng.
2. Sn l"#ng khai thác cá bi(n
Các xu th. chung sn l"#ng
32. Ngh khai thác cá bin  Vit

Nam phát trin khá nhanh trong nhng
nm gn ây, xem hình 1 và chi tit 
bng 1-1, ph lc 1. Tng sn lng
khai thác tng t( 500.000 tn (nm
1980) lên 800.000 tn (nm 1990) và 1,5
triu tn (nm 2002). Trong ó sn
lng cá khai thác tng trung bình
5%/nm, giáp xác tng 10%/nm và
nhuy"n th tng 16%/nm.
Ngh- cá ven b+
33. Phng pháp truyn thng 
thu gom và ánh b#t cá trc tip  các
bãi bin, ho-c các bãi trong r(ng ngp
m-n, vùng ca sông, m phá và vùng
châu th các sông c thc hin nh vào thy triu. Các ng c s dng c thc hin t( n gin
n phc t p  ánh b#t tt c các loài cá, nhuy"n th, giáp xác. Các ngh khai thác này cung cp
ngun dinh d4ng ch yu cho cng ng ng dân ven bin. S gia tng dân s ã t o nên áp lc khai
thác rt ln lên các ngun li này. M-c dù cha có các s liu chính xác nhng các con s c tính có
th c rút ra t( vic phân tích hành vi. Theo các c tính này, có khong 8 triu ngi mà sinh k
ca h! ph thuc vào ngh cá nh là ngun thu nhp chính ca h gia ình và khong 12 triu ngi
có mt phn thu nhp t( ngh cá.
34. Ngh cá ven b (cách b 4-5 hi lý) bao gm i tàu th công vi khong 28.000 chic và
khong 45.000 chic tàu nh/ l#p máy công sut nh/, khong di 20 CV. Hu ht các tàu ho t ng
trc tip  các bãi ngang, vùng ca sông và lên cá t i các cng. Các ngh khai thác ch yu là li rê,
câu vàng, mành, te (bt hp pháp) và lng b%y. Thng kê cho các i tàu này thng không chính xác
vì chúng lên cá  bt c ch nào d!c theo b bin. Hu ht sn lng khai thác c s dng tiêu th
ni a ho-c bán t i các ch cá nh/  th trn ho-c làng xã, còn i vi các loài có giá tr kinh t cao
nh cua thng c bán cho các ch nu ho-c các nhà máy ch bin.
Xu th. theo các vùng
35. Sn ph+m ngh khai thác cá bin

theo các vùng c tng hp  hình 4.
Trong tng sn lng khai thác nm 2003,
phía nam chim 55%, Nam trung b
chim 28% và B#c trung b chim 11%.
Nhìn chung sn lng khai thác tng bình
quân khong 6%, tuy nhiên, tng trng 
phía B#c và B#c trung b là nhanh nht.
36. Nng sut, sn lng khai thác
ca các i tàu hin  Vit Nam nay cha
có các s liu ánh giá chính xác. Ch) s
Hình 3: Sn l"#ng ca các ngh- khai thác 1990-2002
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02
Landings '000t
Crustacea
Molluscs
Fish

Ngun: FAO FishStat (MOFI data)
Hình 4: Sn l"#ng khai thác cá bi(n theo các vùng 1993-
2003 (x1000 t%n)
CPUE

0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03
Landings 'ooot
0.0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
CPUE t/HP hour
North
N Central
S Central
South
CPUE

Ngun: MOFI
- 4 -
ánh giá ph bin nht s dng là sn lng khai thác/mã lc i vi các i tàu l#p máy là không

chính xác trong khi công sut máy tàu trang bngày càng tng nhanh. Tuy nhiên, sn lng khai thác
trên n v cng lc suy gim t( 0,7 tn/CV/nm (1993) xung còn 0,4 tn/CV/nm (2003) ã ch) ra
rng nng sut khai thác ang gim sút nhanh chóng.
Sn l"#ng cá t)p
37. Nhiu i tàu khai thác  Vit Nam có t* l cá t p cao trong tng sn lng. Ngh li giã
(giã n và giã ôi), sn lng cá t p khai thác c thng chim khong 50-70% tng sn lng,
lng cá t p này c s dng (i) làm thc n cho cá ho-c gia súc; (ii) ch bin chp và bt cá; (iii)
ch bin nc m#m. Edwards (2004) ã c tính sn lng cá t p chim khong 33% tng sn lng
khai thác cá bin. 5 &ông Nam b, cá t p chim ti 2/3 tng sn lng. Ngh cá  phía Nam cá t p
chim t* l cao nht (trung bình khong 60% tng sn lng), trong ó  trung b là 5% và Vnh B#c
b là 14%. Cht lng sau khi bo qun bng mui ho-c p á thng rt thp. Tuy nhiên, do nhu
cu cá t p ang có chiu hng gia tng và giá cá t p c$ng tng theo, thng khong 2.500 ng/kg
ho-c cao hn, nh vy sn lng cá tr thành mt ngun li áng k i vi ng dân. Sn lng cá
t p dng nh có xu th gia tng, m-c dù thit k ca li ã c thay i  gim t* l cá nh/.
Cá r)n san hô
38. Khai thác cá r n c$ng là mt b phn áng k, nhng các s liu v sn lng, c v cá cnh
và cá sng xut kh+u sang Trung Quc không nhiu. Theo IMA (2001), các loài chính bao gm cá
song, cá hng, tôm hùm khai thác t nhiên và nuôi lng. Vùng sn lng ch yu bao gm các vùng
phía B#c và min Trung (Khánh Hòa và Phú Yên). 5 phía B#c, khu vc thu mua chính tp trung 
Qung Ninh và Hi Phòng. Qung Ninh có 4 khu vc chính di"n ra các ho t ng thu mua ó là &o
Cô Tô, Thng Mai, H Mai và Thành ph H Long. 5 Hi phòng, khu vc thu mua chính là Cát bà
và B ch Long V, ni mà d kin thành lp các khu bo tn bin. Hu ht các loài cá r n san hô u
c xut kh+u ti sng, thng là theo con ng không chính thng cho các tàu thu mua ca
Trung Quc t i &o Cô Tô, cng Cát Bà ho-c mt s a im khác.
C%p phép cho các 0i tàu ánh cá n",c ngoài
39. Trên nguyên t#c, Vit nam cho phép các các liên doanh trong các ho t ng khai thác hi sn
trong vùng -c quyn kinh t. Tuy nhiên, hin nay cha có th/a thun chính thng nào v các ho t
ng khai thác, m-c dù ã có mt vài công ty ca Trung Quc và Hàn Quc cam kt s. thu mua sn
ph+m cá khai thác và các sn ph+m khác.
3. Ngh- cá n0i a

40. Trc ây, ngh khai thác thy sn nc
ng!t rt quan tr!ng trong nn kinh t ca nhiu
vùng. Trong nhng nm 1970, ã có khong trên
70 hp tác xã ánh cá vi tgn sn lng hàng
nm  t vài nghìn tn. Tuy nhiên, vic khai thác
hi sn d%n n ngun li b suy gim và cui
cùng các hp tác xã này phi chuyn i sang
các ho t ng sn xut khác.
41. Ngh cá ni a (bao gm sông, h, p
và các rung lúa) v%n quan tr!ng i vi các c
dân  nhiu khu vc. Ngun d liu ch yu v
ngh cá ni a là thng kê ca GSO ã ch) ra
rng sn lng nm 2001  t cao nht (244.000 tn) và suy gim xung còn 209.000 tn (nm 2003)
và nguyên nhân có th do tình tr ng h n hán. Sn lng ngh cá ni a bao gm c khai thác thy sn
da trên nuôi th, thông qua vic th ging  các h cha, p ho-c các m-t nc khác, ch yu là cá
Hình 5. Sn l"#ng khai thác thy sn n0i a
0
50
100
150
200
250
300
96 00 01 02 03
production '000t
Red river delta
Northeast
Northwest
N central
S central

C plateau
Southeast
Mekong delta

Ngun: GSO
- 5 -
chép và cá rô phi. Tuy nhiên, iu tra v tình hình tiêu th sn ph+m ca FAO (Lem 2002) ã ch) ra
rng lng cá tiêu th trung bình là 14 kg/ngi tng ng vi tng sn lng là 1,1 triu tn. S
khác bit  ây có th là do iu tra ca
FAO ã bao gm c sn lng nuôi trng
thy sn và nh vy các s liu ánh giá
ca GSO thp hn, ây c$ng là mt iu
thng g-p trong hu ht các thng kê
ngh cá ni a  vùng sông Mê-Kông
(FAO/MRC 2003).
42. Nng sut sinh h!c ca các sông
ngòi  Vit Nam nhìn chung tng i
cao. Ví d, sông Mê-Kông ã cung cp
lng cá hàng nm trên 30.000 tn khai
thác bi 48.000 ng dân thuc 250 xã
(MOFI Master Plan)1. Tuy vy, vùng
châu th sông Hng  phía B#c, ni c
coi là trù phú hin nay l i hu nh không
có cá do vic phát trin các h thng ngn
l$ và phá hy các vùng ngp nc ni sinh
sn và sinh trng ca cá.
C. Nuôi tr'ng thu sn
43. Sn lng nuôi trng thy sn theo thng kê ca FAO (B Thy sn cung cp) t( nm 1990
ã tng khong 12%/nm c nuôi trng thy sn nc ng!t và nc m-n vi tc  tng trng cao
nht (13% và 17% tng ng). Tng sn lng nuôi trng thy sn nm 2003 c tính  t khong

966,100 tn
2
, óng góp trên 40% sn lng vào ngh cá, vi tng giá tr h thng ao m c tính
khong 15,4 t* ng. Trong ó, mng nuôi trng thy sn nc ng!t v%n là ch yu, chim 65-70%
tng sn lng. Nuôi trng thy sn nc l, ch yu là nuôi tôm, có sn lng khong 220.000 tn,
chim trên 40% tng giá tr sn lng, còn l i là t( nuôi cua, tôm hùm, cá, và nhuy"n th  các vùng
nc m-n. Tng din tích m-t nc cho nuôi trng thy sn theo GSO là 865.500 ha (hình 5). Tc 
tng trng trung bình t( nm 1991 tính chung cho tt c  t 9%. M-c dù nuôi trng thy sn ang
phát trin  tt c các vùng nhng vùng châu th sông Mê-Kông v%n là ch yu.
1. Xu th. theo vùng
44. Khu v*c duyên hi B4c b0, bao gm 5 t)nh duyên hi là Qung Ninh, Hi Phòng, Thái Bình,
Nam &nh và Ninh Bình, nuôi trng thy sn ã rt phát trin c nuôi nc ng!t, nc l và nuôi bin
vi tim nng phát trin khá ln. Nuôi lng bè trên bin ã phát trin khá nhanh  vnh Bái T Long
và vnh H Long, hai vùng di sn thiên nhiên. 5 khu vc này c$ng phát trin nuôi các loài nhuy"n th,
cua, rong bin và tôm (Penaeus monodon và gn ây là ging nhp ngo i P vannamei). Khu vc này
có 52 tr i sn xut ging thy sn nc ng!t quy mô nh/, khong 30 tr i sn xut ging tôm và mt
vài tr i sn xut ging cá bin.
45. Khu v*c các t5nh phía B4c và châu th2 sông H'ng có 14 t)nh min núi và 6 t)nh thuc ng
bng sông Hng, bao gm c mt s vùng min núi, vùng sâu và nghèo nht ca c nc. Trong
nhng nm gn ây, nuôi trng thy sn  các t)nh ng bng sông Hng ã c m rng, t( 13.300
tn (nm 1990) lên n 76.000 tn (nm 2003). Các mô hình nuôi kt hp truyn thng và h thng

1
Theo tài liu ca Vin Sinh H!c Nhit i, sn lng cá hàng nm lên n 430 kg/ha i vi nhng vùng ngp l$ ng
bng sông Cu Long. Tuy nhiên, các c tính khác trên quy mô quc gia và quy mô vùng cho thy sn lng thng
khong 50 n 80 kg/ha mùa l$.
2
Thng kê thu* sn t( GSO, 2004. Có s không nht quán gia s liu thng kê ca GSO và B Thu* sn

Hình 6: Din tích nuôi tr'ng thy sn theo các vùng

0
200
400
600
800
1000
91 96 00 01 02 03
'000ha
Red river delta
Northeast
Northwest
N central
S central
C plateau
Southeast
Mekong delta

Ngun: GSO
- 6 -
nuôi tng hp (“Vn - Ao - Chung” - VAC) tng i ph bin. Nuôi cá lng c$ng ã phát trin
rng rãi  nhiu t)nh min núi, ch yu nuôi cá tr#m c/, nhng s bùng phát dch bnh ã nh hng
nghiêm tr!ng n lo i hình nuôi này. Các t)nh vùng ng bng sông Hng có h thng các tr i sn
xut ging khá m nh vi kha/gn trên 100 tr i ging vi các quy mô khác nhau.
46. Khu v*c duyên hi Trung b0 có 6 t)nh vi 600 km b bin, t( Thanh Hóa n Th(a Thiên -
Hu. &-c im ca khu vc này là có các bãi cát dài, vi di ng bng h6p h!c ven bin (ch yu là
các cánh ng lúa) và i núi  phía Tây. Nuôi trng thy sn ã phát trin,  t n 46.000 tn (nm
2003) gp 2 ln so vi nm 1999. Khu vc này có 25 tr i sn xut ging quy mô nh/, ch) cung cp
c khong 50% nhu cu con ging, h n ch vic nuôi trng thy sn nc ng!t  vùng min núi,

vùng sâu vùng xa. Sn lng tôm sú (P. monodon) ca khu vc tng,  t n 9.300 tn (nm 2003).
Các tr i sn xut ging trong khu vc ch) m bo c cho 25-30% nhu cu con ging, phn còn l i
phi nhp t( các t)nh khác.
47. Khu v*c duyên hi Nam Trung b0 c$ng có khong 600 km b bin và có u th áng k v
khí hu c$ng nh v trí a lý cho nuôi trng thy sn nc m-n và nuôi bin. Ngh nuôi tôm là ch
yu, vi sn lng  t 15.500 tn (2003), chim 78% tng sn lng nuôi trng thy sn. Nuôi trng
thy sn nc ng!t óng vai trò th yu. Nuôi nhuy"n th c$ng c áp dng vi ng!c trai, v6m, bào
ng, sò, c, tuy nhiên sn lng còn h n ch. Nuôi cá song lng trên bin, và gn ây là cá giò,  khu
vc này c$ng ã phát trin và mt s nhà u t nc ngoài c$ng ã u t vào nuôi bin và sn xut
ging  t)nh Khánh Hòa. Khu vc này là ni có ngh nuôi tôm hùm lng ln nht  Vit Nam, vi
khong 17.000 lng, cho sn lng khong 1.500 tn tôm hùm (nm 2003). &ây c$ng là ni sn xut
ging tôm ln nht  Vit Nam vi khong 2.700 tr i sn xut ging, cung cp khong 35% tng sn
lng tôm ging.
48. Khu v*c ông Nam b0: Nuôi trng thy sn  khu vc này khá a d ng và rng ln. Sn
lng nuôi tng rt nhanh, t( 6.400 tn (nm 1990) lên n 48.000 tn (nm 2003). Các ngh nuôi
nhuy"n th, tôm, tôm hùm và cá bin là rt quan tr!ng trong các ho t ng nuôi trng thy sn  ây.
Trong ó, ngh nuôi tôm óng góp ln nht vào sn lng, vi 14.000 tn (nm 2003). Mô hình nuôi
lng c$ng ang phát trin. Khu vc hin có 1.600 tr i sn xut tôm ging, cung cp khong 8 t* u
trùng tôm cho a phng và cho các t)nh phía B#c và vùng châu th sông Mê-Kông.
49. Khu v*c châu th2 sông Mê-Kông: Các t)nh thuc ng bng sông Mê-Kông, t( Long An
n Kiên Giang, là ni óng góp nhiu nht c v sn lng và giá tr nuôi trng thy sn ca Vit
Nam. Ho t ng nuôi trng thy sn  khu vc này rt a d ng. Nó bao gm vic cho sinh sn nhân
t o, ng nuôi và bán sn ph+m ging tôm nc ng!t, nhuy"n th, cá ging, ng nuôi ging t nhiên
trong “h kín” ho-c “bán kín”, nh ao, rung lúa, bãi ngp nc, lng bè c  vùng nc ng!t và nc
l. Theo s liu thng kê ca GSO, tng sn lng nuôi trng thy sn  khu vc này là 324.400 tn
(nm 2003) vi tng din tích nuôi 616.600 ha. Các thông tin chi tit v nuôi trng thy sn  khu vc
châu th sông Mê-Kông và các khu vc khác ca Vit Nam c trình bày  ph lc I.
D.
Khía c)nh kinh t. - xã h0i

1. H0 và nhóm h0 gia ình
50. H gia ình v%n là n v ch yu  c khai thác và nuôi trng thy sn. Nm2001, ngành
thy sn ã có s h gia ình mà ngh cá là ho t ng chính chim 4,3% tng s h gia ình và s
dng khong 5,1% lc lng lao ng ca c nc (GSO 2001). T* l này là cao nht khu vc duyên
hi Nam Trung b (9,9-11,3%) và khu vc châu th sông Mê-Kông (9,1-9,8%). Hu ht các ng dân
và ngi nuôi thy sn có quy mô sn xut nh/ - 77% tng s h nuôi thy sn có din tích ao nh/
hn 0,1 ha, 7% s h khác có din tích nuôi t( 0,1-0,2 ha.

- 7 -
Bng 3: Các ngu'n thu nh&p ca h0i ng" dân, nm 2001
Thy sn Nông nghip


NTTS

Khai thác

Dch v Tng
s
Lâm
nghip

Công
nghip

Khác

Khu vc duyên hi
Nam trung b 35.7%

45.5%

0.3%

81.5%

3.3%

0.3%

3.5%

11.3%

Khu vc ng bng
sông Mê-Kông 53.7%

21.2%

0.9%

75.7%

7.1%

0.7%

5.8%

10.6%

C nc 40.5%

34.9%

0.6%

76.0%

6.4%

0.5%

5.3%

11.8%

Ngun: GSO Rural, Agriculture and Fisheries Census 2001 (2003), tables 6.6 & 6.12
51. Khi mà các h ng dân thiu s g#n kt trc tip vi th trng, các ch nu t nhân và
thng nghip nh/ óng vai trò quan tr!ng trong vic phân phi sn ph+m thô, bao gm vic cung cp
cho các nhà máy ch bin và xut kh+u. Các ch nu và thng nghip nh/ thng cung cp vn, và
các nhu yu ph+m cho các h ng dân, do ó h tr mt cách có hiu qu cho sn xut.
52. Khai thác và nuôi trng thy sn óng góp khong 75% thu nhp ca h ng dân. Thu nhp
này  khu vc duyên hi Nam Trung b ph thuc vào khai thác hi sn. H ng dân thng ít có c
hi tip cn vi các ngun vn vay chính thng và các dch v h tr khác, nh ngun ging có cht
lng cao, ho t ng khuyn ng, kim soát dch bnh và các thông tin v th trng. Khi c hi thu
nhp ca h! b h n ch, vic di chuyn lc lng lao ng sang các vùng khác là ph bin , bao gm
vic làm thuê cho các i tàu khai thác nc ngoài nh Hàn Quc, Nht Bn, &ài Loan. &ã có mt s
hip hi h ng dân c hình thành, ví d nh hi tín dng và hp tác xã ã g#n kt khong 21.000
ng dân trong 4.300 hp tác xã (nm 2000) và hin ang gia tng áng k.

2. Ngh- khai thác cá bi(n
53. Báo cáo hoàn ch)nh ca d án Nâng cao H tng c s ngh cá ca ADB (FIIP) ã nhn thy
mi liên h khá tích cc gia li ích kinh t - xã hi và s phát trin h thng cng cá (ADB 2004).
Ng dân trên các tàu ánh cá, ch yu là các tàu xa b, công sut t( 50-400 CV  Sông Gianh (Qung
Bình), Phan Thit (Bình Thun), và T#c C+u (Kiên Giang) có thu nhp hàng tháng khong 2 triu
ng, cao hn gp 3 ln mc ói nghèo (MOLISA). Phn ln các tàu xa b này khai thác khá hiu qu
và t* l hoàn vn trung bình khá cao (trung bình khong 50%). 5 c 3 cng cá này, -c bit là Phan
Thit và T#c C+u ã có s h tr khá tt, vi h thng các nhà máy ch bin (hin t i và trong k
ho ch s. xây dng) và các dch v h tr khác. Trong i tàu có công sut trên 90 CV, vi khong
7.000 chic, khong 60% có li nhun cao, ch yu tp trung  phía Nam Vit Nam, 20% có li nhun
thp và s còn l i là hòa vn ho-c l. Trên thc t, không th có tàu nào làm n thua l trong thi gian
dài c vì c ch tàu và ng dân u cn phi có tin  sinh sng. Cho nên, các tàu làm n thua l
thng phi bán i ho-c lo i b/.
54. Các kt qu ca d án Nâng cao H tng c s ngh cá ca ADB (FIIP) phn ánh gn úng
nh kt qu iu tra ca Vin Kinh t và Quy ho ch Thy sn (IFEP), B Thy sn. &iu tra trên 353
tàu (tháng 10/2001)  3 t)nh phía B#c là Hi Phòng, Thái Bình, Nam &nh ã xác nh c mc thu
nhp ca 4 i tàu có kích c4 t( “ di 20 CV” n “ trên 90 CV”. Nhìn chung, Hu ht các ch tàu u
ang giàu lên, trong ó thu nhp ca 77% h ng dân có tàu l#p máy là trên 250.000 ng/tháng/ngi
(nm 2000). Các ch h thuc i tàu di 20CV giàu lên ít nht, trong ó có 7% s h có thu nhp
di 100.000 ng/tháng/ngi. &iu tra h ng dân ca Vin Kinh t và Quy ho ch Thy sn (IFEP)
c$ng ch) ra rng khong 72% s h c coi là khá hn so vi 5 nm trc ây, 13% là không thay
i và 15% c xem là sa sút hn. M-c dù mc ói nghèo ca các h ch tàu tng i thp, nhng
i vi ng dân t* l này cao hn, -c bit  các tàu khai thác ven b ho-c các tàu khai thác theo mùa
v, s nghèo ói nghiêm tr!ng hn  mt vài thi im trong nm. Nhìn chung, t* l phn trm ca
các h ch tàu c xác nh là nghèo theo tiêu chu+n ca MOLISA khong 2% trong khi t* l này
trung bình c nc là 17%.
- 8 -
3. Khai thác thy sn n0i a
55. Ngun li thy sn vùng nc ni a (và vùng ven bin) là rt quan tr!ng i vi ngi
nghèo  Vit Nam (DFID, 2001; Nhi & Guttman, 1999a, 1999b). Các s liu lch s tng hp bi

DFID (2001) ã ch) ra rng hu ht nhng ngi sng ph thuc vào ngun li thy sn là nhng
ngi ã chuyn i sang t( các ho t ng nông nghip, và -c bit là  các vùng ven b. Ngun li
thy sn bao gm ngun li thy sn t nhiên (c ni a và bin), cung cp ngun thu nhp và ngun
dinh d4ng quý giá cho ngi nghèo, t o nên mt b phn quan tr!ng trong chin lc sinh k nhiu
thành phn và phc t p trong s a d ng ca s s#p xp c cu nông nghip  Vit Nam. Ngh cá th
công quy mô nh/ óng vai trò quan tr!ng i vi nhóm ngi nghèo; m-c dù quy mô thm chí ln
hn nhng rt ít ngi nghèo ph thuc vào khai thác thy sn ni a nh là mt phn chính trong
sinh k (DFID, 2001). Vai trò ca khai thác thy sn ni a rt in hình  Tây Ninh và Long An 
Nam b Vit Nam (Nho and Guttman, 1999a and 1999b) quan nghiên cu v vai trò ca ngun li
thy sn n hin tr ng nn kinh t. Nghiên cu ã ch) ra rng hu ht các h ng dân u tham gia
vào các mô hình khai thác thy sn, nhng khai thác thy sn -c bit quan tr!ng i vi các h
nghèo. Trong nhóm nghèo nht (vi thu nhp rt thp), có khong 88% h gia ình khai thác thy sn.
4. Nuôi tr'ng thy sn
56. Các nhóm ngi tham gia vào nuôi trng thy sn là khá phong phú, bao gm nhng ngi
nghèo có thu nhp thp và c nhng ngi khá gi có nhiu vn hn  u t. &i vi nhng ngi
khá gi, nuôi trng thy sn có th mang l i cho h! li nhun  hoàn vn u t, ví d nh các trang
tr i nuôi cá ba sa ho-c trang tr i nuôi tôm. Mt s lng áng k các h có quy mô nh/  vùng nông
thôn tham gia vào nuôi trng thy sn. &iu tra ca MARD (nm 2002) trên 1.261 ng dân ã cho
thy 21% ng dân  &ng bng sông Mê-Kông ã tham gia vào nuôi trng thy sn, trong ó  ông
bng sông Hng là 13% (MARD/UNDP, 2003). 5 các vùng khác, nuôi trng thy sn ít ph bin hn.
57. Nuôi trng thy sn có th cung cp các ho t ng sinh k khá a d ng. Ngi dân có th
tham gia vào các ho t ng cung cp dch v u vào, nh ging cá, thc n, hóa cht, khuyn ng,
dch v lao ng, và thu ho ch, nh mua bán sn ph+m, ch bin. Ví d nh,  vùng ng bng
sông Mê-Kông, các nhà máy ch bin phi-lê cá ba sa ã cung cp vic làm cho nhiu ph n, thng
là  các khu vc dân nghèo (Tung &Phillips 2004). M-cdù vy, các ngun lc u t cho sn xut
nuôi trng thy sn là cn thit, nhng ngi nghèo, và ngi không có t ai có th tham gia và
hng li t( vic luân canh nuôi trng thy sn. Gia ình ch Hoàng Th Mai dân tc H’mông  Lai
Châu là mt in hình mà  ó nuôi trng thy sn ã xóa i ói nghèo (Ch Mai ã nhn c gii
thng ca Liên Hp Quc v “ &u tranh chng ói nghèo”, nm 1997). Các nghiên cu ca d án
&t ngp nc ven bin ca Ngân hàng Th gii ã cho thy nhng ngi nghèo  Sóc Trng, B c

Liêu, Cà Mau ã có thu nhp tt hn trong vi các mô hình nuôi trng thy sn quy mô nh/ nc l,
-c bit là nuôi cua trong r(ng ngp m-n (Can Tho University, 2004).
58. 5 Vit Nam, ít có quan nim b#t buc trong vic tham gia ca ph n vào nuôi trng thy sn;
c nam gii, ph n và tr1 em u tham gia vào nhiu ho t ng khác nhau. &-c bit, ph n thng
tham gia vào vic cho n hàng ngày, bón phân, thu ho ch, buôn bán và ch búa. Hn na, kinh
nghim ca d án Khuyn ng trong phát trin nuôi trng thy sn (READ) ca y ban sông Mê-
Kông (MRC)  vùng ng bng sông Mê-Kông ã ch) ra rng vai trò ca ph n  các h nghèo là ln
hn, trong khi nam gii phi làm vic  xa gia ình theo mùa v ho-c hàng ngày (Phillips 2002). 5
mt s vùng, khong cách t( nhà n ni nuôi trng thy sn c$ngtr thành vn  h n ch, khi mà
các vic v-t trong gia ình có th mâu thu%n vi nhu cu cho cá n và chm sóc, qun lý.
59. M-c dù nuôi trng thy sn góp phn vào vic xóa ói nghèo, tr ng i ch yu i vi ngi
nghèo tham gia vào nuôi trông thy sn là s thiu các dch v h tr (AusAID, 2004, Oxfam, 1999).
Nghiên cu  Trà Vinh ca (Oxfam 1999) cho thy các h giàu có hn thng g#n vi nuôi tôm vì h!
không ch) có c hi s dng t phù hp, mà còn bi vì h! có các “ mi liên h” giúp h! giành c
c hi v tài chính (World Bank/DFID 1999). Trong mt thi gian dài hn, iu này d%n n s mt
công bng càng tng lên. Khi mà s a d ng hóa t o ra s giàu có nhiu hn cho nông dân thì khong
- 9 -
cách gia nhng ngi có th a d ng hóa sn xut ca h! và nhng ngi không th a d ng hóa
ch#c ch#n s. ln hn. Mt s ch) tiêu trong các h thng nuôi thâm canh cao nh nuôi tôm ven bin 
ó s không bình 3ng tng lên, s giàu lên t( nuôi tôm tp trung  mt s ngi c nh tranh trong
cùng mt ngun li h n ch d%n n mt s ngi nghèo b chim ch (Adger 1998, Oxfam 1999).
Trong nuôi lng trên bin, s c nh tranh c$ng xy ra gia nhng ng dân khai thác th công và ngi
nuôi trng thy sn s dng cùng mt din tích m-t nc (Aasen 2000). Tuy nhiên, nhng vn  nh
vy không làm gim i tim nng áng k ca nuôi trng thy sn trong vic xóa ói nghèo  Vit
Nam, mà còn làm ni bt s cn thit ca nó trong mc tiêu tip cn.
60. Cho n nay, vic tip cn trong phát trin nuôi trng thy sn ã nhn m nh s gia tng nng
sut nuôi trng thy sn, nhng ho t ng sn xut ó và các tip cn công ngh thng không tp
trung vào nhng ngi nghèo. Trong mt s trng hp, các tip cn này có th thm chí bt li i
vi ngi nghèo (Haylor 2001). Các d án  Vit Nam trong mt vài nm qua ã chng minh rng
vic tp trung vào s tham gia ca nhóm ngi nghèo vào nuôi trng thy sn có th t o nên

nhngóng góp áng k trong vic ci thin kinh k  vùng nông thôn. Các công ngh tt nht cho
nuôi trng thy sn quy mô nh/ ca các h nghèo  vùng nông thôn là cn ít vn u t, ri ro thp và
hoàn vn nhanh. Các công ngh này cn phi n gin, d" mô ph/ng, m rng và óng góp vào vic
áp ng nhu cu thy sn  a phng. Các công ngh nuôi trông thy sn này bao gm nuôi trong
ao, ng nuôi cá trong giai li và nuôi cá ho-c cua trong rung lúa (DFID 2001).
5. Ch"!ng trình xóa ói gim nghèo
61. Chin lc tng th Phát trin kinh t và Xóa ói nghèo ca Vit Nam ã c ban hành vào
tháng 5/2002. Chin lc này ã a ra chng trình khung cho vic xóa ói nghèo  Vit Nam n
nm 2010 và tip sau
3
. Ngh cá và nuôi trông thy sn c xem là có vai trò ch  o trong chng
trình xóa ói nghèo quc gia. Chin lc c$ng ch) ra rng tim nng cho nuôi trng thy sn và khai
thác hi sn xa b ang tng lên áng k, và xác nh rng vic nuôi thâm canh và khai thác hi sn
óng vai trò quan tr!ng trong vic thúc +y tng trng kinh t và xóa ói nghèo. CPRGS bao gm
các vn  liên quan n các ho t ng h tr sau:
• Quy ho ch và xây dng các con p, cng và kênh d%n nc; cung cp các sn ph+m xã hi
nh dch v khuyn ng, kim dch, kim soát cht lng con ging và thc n  giúp cho
ng dân gia tng sn lng mt cách hiu qu và  t n s bn vng;
• &u t h tr c s h tng ngh cá, in, ng,  các vùng nuôi trng thy sn mi thành
lp ho-c chuyn i t( cy lúa ho-c làm mui.
• Xây dng 6 trung tâm sn xut ging quc gia, các trung tâm quan tr#c cnh báo môi trng
trong vùng nuôi  B#c b, Trung b và ng bng sông Mê-Kông;
• &m bo n nm 2005, din tích nuôi trng thy sn  t khong 1,2 triu ha, vi tng sn
lng xp x) 2,6 triu tn, trong ó sn lng tôm khong 300.000 tn;
• &m bo tng trng bn vng sn lng nuôi trng thy sn; và
• Nâng cao kh nng tip cn ca các h ng dân nghèo vi các u vào, thông itn, dch v
khuyn ng, vn và th trng.
62. Chính ph ã ban hành Quyt nh 106/Q&-TTg tháng 6/2004, phê duyt danh sách các vn
 khó nht hin nay ca các xã ven bin và o. Theo quyt nh này, 157 xã thuc 21 t)nh trong
danh sách s. c h tr t( qu -c bit, thit lp theo quyt nh 106/Q&-TTg tháng 7/1998. Hàng

3
Phn IV: Các chính sách và Bin pháp chính cho Phát trin các Ngành và Ngành công nghip  m bo Xóa ói
Gim nghèo, Tng trng Bn vng, Phát trin Nông nghip và Nông thôn: các mc tiêu bao gm: “ m bo an ninh
lng thc, sn xut nông nghip a d ng; tm quan tr!ng ca nghiên cu th trng và m bo cung cp kp thi
thông tin; tng u t cho Nông nghip; g#n lin sn xut các cây trng giá tr cao vi phát trin các trang thit b lu
gi và ch bin; +y m nh nghiên cu và s dng hiu qu các ngun tài nguyên thiên nhiên; m rng các ho t ng
nông, lâm, ng nghip và các ho t ng khuyn nông, lâm, ng sao cho phù hp vi iu kin sn xut  các vùng
min khác nhau và áp ng c nhu cu ca ngi nghèo; phát trin nuôi trng thy sn a d ng; xây dng mt chin
lc phòng chng thiên tai nhm gim thiu nhng thit h i và n nh i sng và sn xut trong nhng khu vjc chu
nh hng ca thiên tai”
- 10 -
nm h tr cho mi xã 500 triu ng  nâng cp c s h tng theo d toán ca Hi ng Nhân dân
xã và phê duyt ca chính quyn t)nh. &i vi chng trình các xã ven bin, ngun vn h tr có th
c s dng  ci thin c s h tng nh ng xá, h thng thy li trong vùng nuôi trng thy
sn. Chng trình135 hin ang c m rng n 2.369 xã, ch yu  vùng min núi.
63. M-c dù khai thác hi sn và nuôi trng thy sn là rt quan tr!ng i vi sinh k ca ngi
nghèo  Vit Nam, vic tham gia ca B Thy sn trong vic hình thành các chính sách cho thc hin
các chng trình hng ti ngi nghèo trong ngành thy sn còn khá h n ch. Gn ây, ch) có chính
sách “ Nuôi trng thy sn bn vng phc v Xóa ói gim nghèo” c B Thy sn so n tho và
phê duyt theo vn bn 321/CP-NN nm 2001 và Quyt nh 657/2001/Q&-BTS. Chính sách này cung
cp nn tng cho thc hin vic can thip sâu hn phc v chng trình gim ói nghèo trong khai
thác và nuôi trng thy sn.
6. Lao 0ng ngh- cá
64. Ngh cá là b phn thu hút lao ng
ch yu, trc tip thông qua các công vic trên
tàu khai thác, các trang tr i nuôi, ho-c gián
tip thông qua các ho t ng  vùng thng
ngun và h ngun các sông, ví d nh ch
bin thy sn. Các lao ng trc tip trong

ngh cá c tính khong 555.000 lao ng,
hin t i s lng này ang tng lên khong
26.000 lao ng/nm (Bng A-3 và Ph lc
A). Tng s lao ng ngh cá bao gm c
trong nuôi trng thy sn và các dch v khác
c tính trên 2 triu lao ng.
65. Ph n ít khi tham gia vào các ho t
ng khai thác thy sn. Dang & Ruckes
(2003) ã ch) ra rng ph n tham gia vào các ho t ng khai thác thy sn ch) chim 1,4%, và hu
ht là các ho t ng  trên b. Tuy nhiên, ph n thng là ch s hu các tàu ho-c i tàu khai thác,
ví d nh  Kiên Giang, mt s i tàu khai thác ln mà ch s hu và qun lý là ph n. Lao ng
n thng c s dng trong vic chu+n b các nguyên vt liu cho các chuyn bin, sa cha ng
c, phân lo i sn ph+m và bán l1 các sn ph+m  các ch cá. 5 vùng ng bng sông Mê-Kông,
khong 90% các  i lý / thng nhân là ph n.
66. Các nhà máy ch bin thu hút bình quân khong 300 ngi lao ông, trong ó 80-85% là lao
ng n. Kt qu ph/ng vn các nhà máy ch bin trong nghiên cu ã ch) ra rng ph n chim u
th  các v trí qun lý. Tng s lao ng trong l'nh vc ch bin, xut kh+u thy sn ít nht chim
khong 65.000 ngi (VASEP). Ngh ch bin thy sn rt quan tr!ng i vi cng ng (ví d: i
vi cng ng ngi Kh-me  Sóc Trng, ni mà ói nghèo c coi là ph bin). &iu tra nm
1997 trên 196 doanh nghip ch bin cá (Nguyen The Cong 1997) ã cho thy trong khi li nhun t(
các ho t ng kinh t gia tng áng k, công vic ch bin cá ã  l i mt s kh nng ri ro lâu dài
cho các công nhân, ây c$ng là mt -c im ca nn côngnghip trên th gii. Vn  này không ch)
tr nên -c bit nghiêm tr!ng  mt s nhà máy c$, mà còn xy ra i vi các nhà máy hin  i, nh
các nhà máy ch bin tôm c thành lp  vùng ng bng sông Mê-Kông trong thp k* qua, m-c
du vic ci thin tình hình v%n luôn c thc hin liên tc. Nhiu công nhân v%n tn t i trong
khong 10-15 nm.
E.
Môi tr"+ng và ngu'n l#i t* nhiên

67. Ngh cá, bao gm ngh khai thác cá bin và nuôi trng thy sn nh hng ca các thay i

do con ngi và iu kin t nhiên gây ra và s tác ng ó có th là tích cc ho-c tiêu cc n môi
trng.
Hình 7: Lao 0ng ngh- cá
0
100
200
300
400
500
600
700
93 94 97 98 99 00 01 02 03
Fishing labor '000
SOEs
North
N Central
S Central
South

Chi chú: 1995/96 không có s liu
Ngun: FICEN, MOFI
- 11 -
1. Khai thác thy sn
68. V trí a lý và a hình ã khin cho Vit Nam tr nên d" b nguy him t( các him h!a ca
thiên nhiên. Hàng nm, các thm h!a thiên nhiên nh bão nhit i, dông, lt li ho-c khô h n ã nh
hng nghiêm tr!ng n con ngi, sinh k, t nông nghip, vt nuôi và h tng có s (Quan tr#c
môi trng Vit Nam, 2003). Nhng ngi liên quan n ngh cá c$ng b e d!a bi các s kin trên,
bao gm c nhng ngi nghèo nht, nhng ngi d" b nguy h i nht. Ngh cá ven bin và ni a
c$ng b nguy h i bi các thay i do con ngi, ví d nh phá ho i các môi trng sng quan tr!ng và
bãi 1  vùng t ngp nc ho-c thay i dòng chy do phát trin tài nguyên nc. Ho t ng khai

thác hi sn c$ng nh hng áng k n ngun li ngh cá vùng ven b, nhiu bng chng cho thy
các ho t ng khai thác hi sn hin nay, -c bit là các ho t ng khai thác có tính hy dit ã gây
nên các tác ng bt li áng k n a d ng sinh h!c thy vc.
2. Nuôi tr'ng thy sn
69. S phát trin nuôi trông thy sn liên quan áng k vi môi trng. Nuôi trng thy sn có th
gây nên các tác ng môi trng, c tích cc và tiêu cc và rt nh y cm trong vic thay i các iu
kin môi trng. Các nguy c môi trng t( t nhiên và con ngi, bao gm bão, lt, thuc tr( sâu s
dng trong nông nghip và s suy gim cht lng ngun nc (Phuong 2002). Bão nhit i và lt
li có th phá hy nghiêm tr!ng c s h tng nh ao m, lng bè, víd nh lt li  vùng ng bng
sông Mê-Kông nm 2000 (van Anroy, 2000). Mt ví d v tác ng môi trng tích cc ca nuôi
trng thy sn, bao gm nông nghip truyn thng, nuôi trng thy sn và h thng nuôi tng hp, tái
s dng cht thi và d tr ngun nc cho các mc ích khác nhau và h thng ao nuôi tng hp i
vi k ho ch s dng nc trong h thng thy li. Gn ây, nuôi cá nc thi và nông nghip 
huyn Thanh Trì ngo i thành Hà Ni ã cung cp mô hình sn xut hiu qu trên phng din môi
trng và x lý cht thi ni a.
70. Các mi quan tâm v môi trng liên quan n phát trin nuôi trng thy sn bao gm:
• S ô nhi"m môi trng cc b ny sinh t( vic nuôi tp trung  các h thng nuôi nc ng!t
và nc m-n không có s cân nh#c v sc ti môi trng;
• S thn tr!ng cn thit i vi vic a các loài mi nhp ngo i vào nuôi thy sn, do các ri
ro v dch bnh, tác ng môi trng và a d ng sinh h!c thy vc;
• S mt i áng k r(ng ngp m-n và vùng t ngp nc t( vic chuyn i các din tích ven
bin và ca sông sang nuôi tôm;
• S bùng phát dch bnh thy sn, ô nhi"m nc và nhi"m m-n do nuôi tôm tràn lan và không
có k ho ch  trên cát và các din tích t nông nghip; và
• s tng t bin gn ây trong vic s dng cá t p trong nuôi trng thy sn nc m-n và
nc l.
Các tng tác môi trng nh vy cn c cân nh#c khi xúc tin nuôi trng thy sn  Vit Nam, và
cn phi c d-t ra trong vic quy ho ch môi trng tt hn, thc ti"n qun lý và sc ti môi trng.
Các chi tit c trình bày  ph lc I.

F.
S* phát tri(n/ Qun lý b-n v ng các c! h0i và h)n ch.

71. Da trên các công vic tha a ca nhóm nghiên cu và các s liu hin có, các kt lun c
bn c rút ra nh sau:
Ngh- cá bi(n
• Hu ht các vùng ven b ã b khai thác quá mc, gây ra nhng khó khn cho các cng
ng dân c ven bin sng da vào ngh cá. K ho ch tng th ngành thy sn ã d kin
n nm 2010 c#t gim xung khong 30.000 tàu có công sut nh/ hn 45 CV, so vi
64.000 tàu hin nay.
- 12 -
• Các h ng dân nh/ rt khó khn trong tìm ra các sinh k khác. Tuy nhiên, vn è này
cha nhn c s quan tâm ca cá nhà qun lý a phng.
• Vùng nc xa b  phía B#c (Vnh B#c b) ã b khai thác quá mc.
• Tng cng nuôi trng thy sn và vic cm ánh b#t theo các mùa  vùng nc ca
Trung Quc có th +y m nh vic khai thác hi sn (bao gm c+ khai thác cá t p)  bin
Vit Nam.
• Vùng bin xa b Trung b và Nam b cha b khai thác quá mc - Ngun li mt s loài
còn  di mc khai thác cho phép, ví d nh cá áy và cá ni ln  vùng nc sâu (>100
m). Các t)nh Nam b hin v%n ang h tr cho vic gia tng cng lc khai thác  vùng
nc xa b, ngo i tr( Kiên Giang, ni mà vùng bin xa b (-c bit là Vnh Thái Lan)
c coi là ã khai thác quá mc. Bà Ra V$ng Tàu c$ng ã rt quan tâm n ngun li
hi sn xa b.
• Rt nhiu tàu thuyn c4 ln ang khai thác  vùng ven b và các vùng khác, s lng các
tàu c4 ln này v cn bn cn c gim bt, quy ho ch tng th ã ch) ra rng i tàu có
công sut trên 75 CV không nên vt quá 6.000 chic, so vi s lng hin t i là 10.500
chic.
• Nhiu tàu trong tng s 1.300 tàu h tr bi vn vay tín dng ã tht b i, -c bit cctù
này c mua bi các doanh nghip nhà nc. B phn tàu xa b t nhân nhìn chung là
có mang l i li nhun, trong iu tra ca FIIP PCR và B Thy sn.

• Vic iu tra, quan tr#c và qun lý ngun li cha c thc hin mt cách có hiu qu.
• Tt c các S Thy sn u a ra s cn thit ci tin công ngh cho khai thác hi sn xa
b.
• K nng ca thy th trong khai thác hi sn thng  mc khá thp, -c bit  các tàu xa
b. Rt ít các thuyn trng và thy th c tham gia các khóa tp hun chính thng v
khai thác hi sn.
• Tim nng i vi s gia tng cng lc các i tàu là rt ln và các tàu b#t u c
trang b các thit b dò cá, và tr nên hiu qu hn vi nhng ng c ln hn. Tuy nhiên,
s gia tng s. gim i bi gii h n các ngun vn tín dng.
• Hàu ht các tàu giã  phía Nam s dng m#t li nh/, khong 2a = 2-3 cm kéo cng  t.
Không có tàu nào s dng chì ln, d%n n vic phá hy nn áy tng lên.
• Khai thác bng cht n hin v%n ang khá ph bin  mt s vùng, nhng  các vùng khác
(ni mà ngun li ã c n kit nghiêm tr!ng), vic khai hác bng cht n ã chm dt.
Khai thác bng xung in c$ng ang gia tng, hy dit ngun li và rt khó ngn ch-n.
• Ngh te xip là ngh có tính hy dit cao và v%n ang c s dng  mt s t)nh m-c dù
ã cm.
• Khung pháp ch v bo v ngun li hi sn là tng i toàn din. Tuy nhiên, khung
pháp ch cha hoàn toàn hiu qu bi vì thiu nng lc thi hành.
• Qun lý sau thu ho ch cha c phát trin. Tt c các tàu hin nay u s dng á 
bo qun, nhng i vi các chuyn dài ngày (ví d, trên 1 tháng) cht lng ca các sn
ph+m ánh b#t c u chuyn s. tr nên xu i. &iu này có th kh#c phc bng cách
s dng các tàu thu mua và cung cp trên bin ho-c xây dng các cng bin xa b nh
Côn &o.
• Kh nng bo qun h n ch á ca mt s tàu có ngh'a rng không  á cho các chuyn
dài ngày và -c bit là cho vic bo qun các loài có giá tr kinh t thp. Mui thng
c s dng  bo qun các loài cá có giá tr kinh t thp.

Cng cá và n!i trú 6n
• S lng cng và tng toàn b chiu dài cu cng tng lên nhanh chóng. Tuy nhiên, quy
ho ch cng còn cha hp lý, c FIIP và thông qua các chng trình phát trin cng ca

a phng.
• Hu ht các cng u thit k khá s sài. Vn  chính  Tran De bao gm s thiu kh
nng thoát l$ hàng nm, d%n n các cu tàu b ngp nc, làm h/ng tàu thuyn và cu
trúc cng. Trong khi các cng ch yu thit k cho các tàu xa b, tt c các cng FIIP
- 13 -
c trang b các thit b dành cho các tàu nh/ s dng. Tuy nhiên, thit k ã chng t/
bt tin trong iu kin ca cng, và ch) mt s ít các tàu nh/ s dng chúng.
• S xói l vùng b ã nh hng nghiêm tr!ng n các cng ng ng dân ven bin  mt
s t)nh duyên hi, bao gm B c Liêu, Qung Nam, Qung Ngãi và Th(a Thiên - Hu.
• Mt s ca sông b l#ng bùn nghiên tr!ng - nh hng n vic ra vào ca tàu thuyn vi
mc ích an toàn, hiu qu và làm gim tim nng ca chúng trong vic cung cp các ni
trú bão.
• Rt nhiu các cng cá ã c a phng phát trin. Qun lý và v sinh s ch s. còn rt
h n ch.
• Duy tu cng là mt vn  khi mà vic thu phí ca hu ht các cng không  chi phí ho t
ng và ngi s dng cha tham gia vào vic qun lý cng.
• Nhu cu cn thit trang b các thit b ci thin vic qun lý cht thi (làm s ch du, rác và
ch bin cht thi)  mt s cng.

Thông tin và quy ho)ch
• Thng kê  các t)nh u rt yu - Các t)nh cha th truy cp cácngun s liu v tàu
thuyn, ng c và sn lng khai thác. S thiu ht các s liu s0n có v sn lng khai
thác ca các loài, nhóm loài ã làm gim giá tr ca các s liu u vào cho qun lý ngh
cá.
• Thông tin t( các ngun khác nhau (nh B Thy sn, GSO và ALMRV) thng không
thng nht. K ho ch kt hp thng kê ca B Thy sn và GSO là ang có bc tin khá
tích cc.
• Thông tin v ngh cá quy mô nh/ ven b, ngh khai thác cá ni a và tm quan tr!ng ca
nó i vi sinh k ca dân nghèo còn ang rt yu.
• Các kin thc trang b cho S Thy sn các t)nh v ngun li hi sn, hin tr ng ngun

li, ng trng khai thác, k thut và cá bài h!c thc t còn rt thiu.
• 5 mt s t)nh, nng lc xây dng quy ho ch cho khai thác và nuôi trng thy sn còn h n
ch.
• Quy ho ch nuôi trng thy sn có xu hng tp trung vào vic quy ho ch s dng t, ít
có s h tr ca các c quan nghiên cu d%n n kh nng thc thi kém và ny sinh các
vn  v môi trng.

Qun lý t2ng h#p ,i b+ và 'ng qun lý
• Hu ht các t)nh ni có mô hình qun lý tng hp i b và ng qun lý u khuyn
khích mun c tham gia, tuy nhiên ý kin  t)nh Sóc Trng còn cha rõ ràng.

• Mô hình ng qun lý ngh cá xa b c$ng ã c tho lun, ví d v vic tôn tr!ng gii
h n cho phép, ng c, và gii h n a lý, mùa v khai thác. Nói chung, mt s ít ng dân
c h/i chp nhn ng h, nhng mt iu nhn thy rng vic thc hin  Vit Nam là
khó khn, ging nh  hu ht các quc gia, do mc  nhn thc v s cn thit phi bo
tn còn thp.

• Các khu bo tn bin c nhìn nhn là rt có ý ngh'a.

Nuôi tr'ng thy sn n",c ng7t
• Nuôi trng thy sn nc ng!t là h thng nuôi khá a d ng, nó phát trin rng rãi ng
u trên c nc.
• H thng nuôi tng hp a loài trong ao, rung lúa ã c áp dng rng rãi, ch yu là
các loài thuc h! cá chép.
• Nuôi trông thy sn nc ng!t ã góp phn vào s a d ng hóa nn nông nghip.
- 14 -
• Mô hình nuôi bán thâm canh và nuôi thâm canh n loài cá ba sa và cá rô phi ã c
hình thành  ng bng sông Hng và sông Mê-Kông vi xu th thâm canh hóa và n
loài.
• Sn xut nhan t o ging cá c$ng ã c thc hin. Cht lng ging cá, qun lý a d ng

ngun gen và a d ng hóa loài cn c h tr.
• Cá ging vàh thng ng nuôi cn c m rng  h tr cho các vùng sâu, vùng xa.
• Thc n cho các loài thuc h! cá chéptrong mô hình nuôi a loài và trong h thng nuôi
tng hp không phi là b#t buc. Vi xu th thâm canh hóa trong nuôi trng thy sn
nc ng!t, cn phát trin các ngun thc n r1, t( thc vt.

Nuôi tr'ng thy sn n",c l#
• Ngh nuôi tôm là ch yu trong nuôi trng thy sn nc l.
• Sn lng tôm ang gia tng mt cách n nh, ch yu qua vic m rng các din tích nuôi.
Vn  chính là s bn vng. S ci thin hiu qu, kim soát dch bnh, quy ho ch và qun
lý môi trng, qun lý cht lng m bo an toàn thc ph+m là vn  thit yu.
• Các vn  v môi trng ny sinh t( h n ch trong quy ho ch và ho t ng qun lý ca các
m nuôi tôm. S ci thin trong qun lý môi trng là rt cp bách.
• Cht lng tôm ging và s lây nhi"m vi các mm bnh vi-rút là nhng vn  then cht.
Bi vy, s ci thin trong vic kim soát cht lng ging là rt cn thit.
• Nhng ngi nghèo thng d" b nguy him bi ging cht lng kém và ri ro dch bnh.
• Trong nhiu trang tr i nuôi tôm c s h tng qun lý cht lng nc còn yu, do thit k
kém, u t h n ch và ít có s cng tác ca các c quan chc nng trong qun lý h thng
thy li d%n n ri ro cho nông dân.
• Tham kho ý kin t vn ca các t)nh khi thc hin cn có s h tr trong vic iu ch)h quy
ho ch môi trng và qun lý các vùng nuôi tôm.
• Các nhà máy ch bin và xut kh+u tôm quan tâm nhiu hn n kh nng truy xut và ngun
gc ca s ch bnh. S phi hp m bo v sinh an toàn thc ph+m gia ngi nông dân và
các nhà máy ch bin là rt cn thit.
• &a d ng hóa v loài trong vùng nuôi nc l là u tiên cp bách. Các mô hình nuôi ri ro thp
hn c la ch!n cho các h nghèo, bao gm nuôi nhuy"n th (ngao, sò huyt, v6m xanh),
cua và cá.
Nuôi bi(n
• Các u t liên quan n nuôi bin ang ngày càng tng, t( chính ph, t nhân và c các nhà
u t nc ngoài.

• Nuôi cá bin ang rt phát trin  Qung Ninh và Nha Trang (Khánh Hòa). Các vn  môi
trng nay sinh nh sc ti ca thy vc ã b quá ti. &-c bit, vic cho n các thc n ti
sng, cá t p ã phá hy môi trng do vic ri vãi thc n vi mt t* l áng k .
• Nuôi nhuy"n th các bãi bin  vùng duyên hi phía B#c phát trin ã a n c hi phát
trin vi ri ro thp.
• Nuôi cá bin ph thuc rt ln vào khai thác t nhiên, bi do vic thu ging t( t nhiên và s
dng cá t p làm thc n. Thc ti"n này là không bn vng và cn c thay th bng s u
t phát trin các tr i sn xut ging và la ch!n ngun thc n tt hn.
• Mc tiêu ca B Thy sn là  t n 200.000 tn cá bin n nm 2010 và nh vy nhu cu
cn ít nht là 2 triu tn cá t p, iu mà khó có th  t c nu không có s u t vào các
ngun thc n có hiu qu hn và tp quán nuôi.
• Kinh nghim gn ây vi các lo i lng giá thp và lng kiu Na-Uy trong nuôi cá bin ã cho
thy trin v!ng ca vic s dng các lo i lng khác nhau cho nuôi thng ph+m nhiu loài cá
bin.
• Các kin thc chuyên ngành v công trình và thc ti"n i vi h thng nuôi bin cha c
tích l$y th/a áng  m bo cho s an toàn và  bn ca lng.