SKKN Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana

SKKN
Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6
trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
“Người tràn ngập âm nhạc trong lịng mới có thể tràn ngập lịng yêu
mến đối với những thứ đẹp đẽ nhất. ( Plato người Hy Lạp)”
Đây là một câu nói tơi rất thích bởi lẽ nó nói lên được tầm quan trọng của âm
nhạc đối với tâm hồn của con người.Và Âm nhạc là nghệ thuật của âm thanh, nó
thuộc loại văn hóa phi vật thể, có tác động mạnh mẽ đến tình cảm, cảm xúc cuả con
người. Dạy âm nhạc trong trường phổ thông không nhằm đào tạo nghề mà thông qua
phương tiện âm nhạc để tác động vào thế giới tinh thần của các em, có tác dụng cân
bằng, hài hịa các hoạt động giáo dục trong nhà trường, góp phần cùng với môn học
khác thực hiện mục tiêu của nhà trường phổ thông.
Với học sinh Trung học sơ sở môn âm nhạc là một trong những phương tiện
hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho học sinh nhằm
giáo dục toàn diện theo mục tiêu đào tạo, tạo cơ sở hình thành nhân cách con người
mới.
Theo điều 2 chương I của luật giáo dục số 38/2005/QH11 mục tiêu giáo dục
là: “Đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, có đạo đức, tri thức, sức
khoẻ, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công
1

1


dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.” Từ đó đã góp
phần thúc đẩy ngành giáo dục và đào tạo phải thay đổi, phát triển để đáp ứng nhu
cầu đặt ra.
Muốn cho học sinh, nhất là học sinh bậc Trung học cơ sở có tính tích cực, tự

giác, say mê với mơn học, địi hỏi giáo viên phải có một số phương pháp dạy học
nhằm tạo sự hứng khởi, lôi cuốn các em vào tiết học.
Để hướng tới và đạt được mục đích cuối cùng của mục tiêu và nhiệm vụ của
môn Âm nhạc ở trường THCS là tạo nên một “Trình độ văn hoá Âm nhạc nhất định”
bao gồm sự hiểu biết, năng lực thực hành tối thiểu và năng lực cảm thụ Âm nhạc của
học sinh. Do đó, địi hỏi người giáo viên trực tiếp đứng lớp phải có sự đầu tư thời
gian thích đáng để tìm tịi, nghiên cứu nhằm tìm ra phương pháp tối ưu trong quá
trình tổ chức hoạt động học tập cho các em.
Ở tiểu học âm nhạc là một phần của môn nghệ thuật (gồm cả mĩ thuật và thủ
công), các em không chỉ học hát là chủ yếu, ngồi ra các em cịn bước đầu làm quen
với một số kí hiệu âm nhạc như: tên nốt nhạc, hình nốt nhạc, khng nhạc, khóa
Son, những kiến thức đó rất quan trọng trong việc hỗ trợ cho các em học tập đọc
nhạc xuyên suốt chương trình âm nhạc THCS sau này. Tuy nhiên, trên thực tế giảng
dạy âm nhạc ở trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana, các em từ tiểu học mới lên
lớp 6 nhưng hầu như khơng cịn nhớ về các kiến thức đã được học, hầu hết học sinh
không thuộc tên các nốt nhạc trên khuông, các em thường viết tên nốt nhạc ở dưới
khng nhạc và nhìn vào đó để đọc nhạc. Một số em cịn chưa biết vẽ khóa nhạc và
vẽ sai khuông nhạc.

2

2


Sách giáo khoa của các em đếu ghi tên nốt nhạc phía dưới khng nhạc
Từ thực tế đó, để giúp học sinh thuộc tên nốt nhạc và đọc tốt tên nốt, tôi chọn
đề tài “Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT
Nội Trú THCS Krông Ana” như là một sáng kiến kinh nghiệm của mình để giúp
các em nắm bắt tốt, tiếp thu nhanh kiến thức bài học, đồng thời giúp học sinh cảm
thấy ghi nhớ tên nốt nhạc là đơn giản và dễ dàng, phát huy được tính tích cực của

bản thân, hứng thú hơn trong mỗi tiết học.

2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài
a. Mục tiêu:
Hiện nay, môn âm nhạc đã được đưa vào chương trình chính khóa. Bằng ngôn
ngữ và đặc thù riêng, âm nhạc không chỉ mang lại những xúc động, niềm vui sướng
trong cuộc sống tinh thần mà còn giúp các em học sinh mở rộng tầm hiểu biết về thế
giới xung quanh. Thông qua âm nhạc giúp các em có thêm nghị lực vươn tới những
ước mơ tươi đẹp, biết ghét bỏ và loại trừ những thói hư, tật xấu, biết yêu cuộc sống

3

3


và yêu lao động, yêu trường lớp, yêu thầy cô, có tình thân ái với bạn bè, tạo được
hứng thú học tập nhằm nâng cao chất lượng bộ môn âm nhạc.
b. Nhiệm vụ:
nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu một số kinh nghiệm giúp học
sinh lớp 6 ghi nhớ và đọc tốt tên nốt nhạc trong môn âm nhạc ở trường PTDT Nội
Trú THCS Krông Ana. Làm thế nào để tiết dạy và học tập đọc nhạc đạt hiệu quả cao,
giúp học sinh hiểu bài tốt và mang lại hứng thú học tập cho học sinh? Làm sao để
việc dạy nốt nhạc trên khuông nhạc bàn tay thật sự phổ biến, gắn liền vào mỗi tiết
dạy, bài dạy có liên quan đến nốt nhạc của bộ mơn âm nhạc 6.
3. Đối tượng nghiên cứu:
Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội
Trú THCS Krông Ana
4. Giới hạn của đề tài:
Phạm vi nghiên cứu là học sinh khối 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông
Ana. Học sinh khối 6 là đối tượng tiếp thu, lĩnh hội thông qua hoạt động dạy học

bằng giáo án điện tử.
Đề tài được nghiên cứu từ tháng 01/2013 đến tháng 19/2016 được chia làm 3 giai
đoạn: Giai đoạn 1: Từ tháng 01/2013 đến tháng 1/2014 chọn đề tài.
Giai đoạn 2: Từ tháng 08/2014 đến 01/2015 đi sâu vào nghiên cứu đề tài.
Giai đoạn 3: Từ tháng 02/2015 đến tháng 9/2016 đưa đề tài vào thực tế và hoàn
thành sáng kiến.
* Trang thiết bị sử dụng: Đàn oorgan; Giáo án Âm nhạc về Dân ca; Tranh ảnh
minh họa; Thanh phách.
4

4


5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý luận .
a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu, đọc sách, tìm hiếu tổng hợp trên các thông
tin đại chúng. Tham khảo qua báo chí băng đĩa, các chương trình truyền hình dân ca.
- Đúc rút kinh nghiệm của bản thân trong quá trình công tác.
b. Phương pháp thực nghiệm sư phạm.
- Sử dụng phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động trong q trình
học phân mơn Tập đọc nhạc:
c. Phương pháp quan sát.
d. Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm:
- Sử dụng phương pháp thống kê toán học bằng phiếu điều tra và tổng hợp kết
quả đối chiếu số liệu

II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận:
- Căn cứ vào nhiệm vụ, yêu cầu bộ môn.

- Căn cứ vào nội dung chương trình sách giáo khoa.
- Căn cứ vào chương trình của Bộ giáo dục và đào tạo.
- Xuất phát từ thực tế hiện nay là đang đổi mới phương pháp dạy học, học
sinh tự chủ động chiếm lĩnh kiến thức, giáo viên là người hướng dẫn điều khiển việc
tạo hứng thú học tập cho các em có vai trị rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu
quả chất lượng dạy học.
5

5


Trong âm nhạc, nốt nhạc có 2 ý nghĩa chính:
+ Nó là một kí hiệu dùng kí hiệu nhạc để biểu thị thời gian tương đối về độ
cao (âm nhạc) của âm thanh.
+ Một âm thanh cao độ của chính nó.
Để ghi lại một bản nhạc một cách chính xác, người ta dùng sử dụng các kí
hiệu âm nhạc như khng nhạc, khóa nhạc... và nốt nhạc. Nốt nhạc giúp nhận biết
được cao độ và trường độ của âm thanh.
Nốt nhạc là thành phần cơ bản của âm nhạc phương Tây: phân tích âm nhạc
của hiện tượng âm nhạc để tiện trình bày, hiểu rõ, và phân tích âm nhạc.
Để ghi lại độ cao thấp của âm thanh người ta dùng 7 âm, thứ tự từ thấp đến
cao là: Đồ (C), Rê (D), Mi (E), Fa (F), Son (G), La (A), Si (B). Nốt thứ 8, hay quãng
tám, có tên giống hệt như nốt thứ nhất, nhưng gấp đôi tần số so với nốt thứ nhất. Để
phân biệt, người ta thường ghép chữ cái Latin kí hiệu nốt và số thứ tự.
VD:

Xuất phát từ thực trạng giảng dạy âm nhạc cho học sinh. Vấn đề học và kết
quả học tập của các em là hết sức quan trọng, điều đó khơng chỉ phụ thuộc vào
chương trình giảng dạy phù hợp mà còn phụ thuộc vào phương pháp truyền thụ của
6

6


người thầy. Hơn nữa còn phụ thuộc vào ý thức học tập của các em cùng với sự quan
tâm chăm sóc, tạo điều kiện của gia đình và tồn thể xã hội.
Bản thân tôi là giáo viên được phân công giảng dạy bộ môn âm nhạc, tôi nhận
thấy đại đa số các em rất thích ca hát nhưng lại ngại tập đọc nhạc vì lí do khơng
thuộc tên nốt nhạc. Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước đây. Tôi nhận thấy
rằng trước một bài tập đọc nhạc, ghi chép nhạc, để các em hiểu, nắm được và thực
hiện tốt yêu cầu của bài người giáo viên cần có một phương pháp truyền đạt, hướng
dẫn thật tốt , đơn giản nhưng lại hiệu quả nhất, để giúp các em nắm bắt, tiếp thu
nhanh nhất kiến thức bài học, tạo cho tiết học trở nên sinh động và thú vị hơn.
Đây là một mơn học mang tính nghệ thuật cao, học sinh học theo phương
châm “ học vui – vui học”. Do đó, việc dạy nốt nhạc trên khng nhạc bàn tay trái
được áp dụng như một trò chơi vào phân môn tập đọc nhạc là rất cần thiết đối với
học sinh trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana, lĩnh hội tốt kiến thức sẽ mang đến
cho các em lòng say mê, hứng thú trong học tập.
2. Thực trạng
a. Thuận lợi
Được sự quan tâm của các cáp lãnh đạo, BGH nhà trường, trường đã trang bị
được nhiều trang thiết bị phục vụ cho việc dạy học như: máy tính, máy chiếu, kết nối
internet, tranh ảnh, bảng phụ. Ngoài ra trang thiết bị phục vụ cho mơn âm nhạc cịn
có đàn organ, máy nghe nhạc…
Giáo viên được dạy đúng chuyên môn nghiệp vụ của mình đã được đào tạo.
Giáo viên quan tâm tới học sinh, tận tâm với nghề, có sáng tạo trong việc đổi
mới phương pháp dạy học.
7

7

Hầu hết các em rất u thích mơn Âm nhạc.
Khả năng cảm thụ âm nhạc khá tốt. Bắt nhạc và thực hiện được các bài hát và
tập đọc nhạc với đàn ( đĩa) tương đối tốt.
b. Khó khăn
Đa phần các em là con em các dân tộc trên đianj bàn huyện và hầu hết là con
em nông thôn, điều kiện chưa được đầy đủ, việc học thêm các môn văn hố khác đơi
khi cịn chưa đủ điều kiện thì làm gì nói đến chuyện học thêm các mơn năng khiếu
khác như âm nhạc – mỹ thuật…
HS bị chi phối, ảnh hưởng về các mơn chính, lo cho thi, lo đánh giá, phần nào
sao nhãng việc học môn âm nhạc.
Phụ huynh học sinh chỉ quan tâm đến các mơn học chính như Văn, Tốn, ... mà
chưa quan tâm đến bộ mơn Âm nhạc.
Một số học sinh chưa nắm chắc vị trí nốt nhạc, hình nốt tên nốt nhạc trên
khng, chưa thể hiện được cao độ trường độ bài tập đọc nhạc theo yêu cầu và ghép
lời ca chưa đồng đều.
Việc nhận biết các nốt nhạc trên khuông để thực hành tập đọc nhạc của các em
cịn chậm, khơng đồng đều, do đó một số em có tâm lí chán nản và lười học, khơng
có sự cố gắng.
Học sinh cịn nhút nhát, chưa mạnh dạn trước tập thể.
Một số học sinh còn có tâm lí coi đây là mơn phụ nên khơng có sự đầu tư học
bài ở nhà, mà tập đọc nhạc lại cần có nhiều thời gian luyện đọc ở nhà
Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự tìm
tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học để phục vụ cho việc dạy và học.
8

8

Để cung cấp kiến thức khoa học, giáo dục tư tưởng và rèn luyện kỹ năng cho
học sinh, giáo viên cần phải làm cho học sinh đam mê và hứng thú học tập, làm cho
quá trình học tập của các em trở nên tự giác, tạo niềm vui trong sáng và bổ ích. Bản
thân nghệ thuật âm nhạc nói chung và mơn nhạc ở trường THCS nói riêng là nguồn
cảm hứng, là sự kích thích, sự say mê học tập của học sinh nhưng không phải dạy
như thế nào cũng gây được hứng thú cho học sinh vì theo từng khối lớp, từng lứa
tuổi và đặc biệt là đối với học sinh dân tộc thiểu số.
2.Nội dung và hình thức Giải pháp.
a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp:
- Để góp một phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy phân mơn Tập
đọc nhạc. Giải quyết tình trạng học sinh xem nhẹ mơn học, học đối phó. Tơi ln đặt
ra cho mình một mục tiêu hàng đầu là làm thế nào để học sinh thay đổi nhận thức về
mơn học và thấy rằng mơn âm nhạc có cái hay của riêng nó, vẫn cịn nhiều điều thú
vị cần khám phá.
- Để thực hiện mục tiêu tôi luôn chú trọng đến giải pháp mà tôi cho rằng đây
là giải pháp căn bản để hướng tới nâng cao chất lượng dạy học, đó là việc tố chức
các hoạt động gây hứng thú học tập cho học sinh. Nhưng làm thế nào để hoạt động
này có hiệu quả, học sinh thực sự hứng thú, say mê trong học tập thì người giáo viên
phải hiểu đúng quy trình tổ chức hoạt động dạy học phân mơn TĐN, có như vậy mới
gây được sự hứng thú, say mê cho học sinh.
- Để có một tiết học nhạc hiệu quả, gây hứng thú cho học sinh trước tiên
người giáo viên phải xây dựng nề nếp học tập ngay từ bài học đầu tiên, cụ thể như
xác định thái độ, ý thức học tập đối với mơn Âm nhạc. Chính vì vậy, giáo viên phải
9

9


nắm vững các phương pháp và các bước trong giảng dạy để truyền thụ lại cho các
em các kiến thức của bài học cũng như phát triển các kỹ năng đã có của các em một

cách tốt nhất.
- Với lí do, thực trạng và mục tiêu đã nêu tôi mạnh dạn đưa ra một số giải
pháp và biện pháp sau:
b. Nội dung và cách thức thực hiện:
Bước 1: Hướng dẫn học sinh nắm rõ lý thuyết nhạc lí
- Nhạc lý là nội dung tương đối khó dạy, vì học sinh khơng được học thường
xun, thời gian dạy ít và các em ít có điều kiện vận dụng. Bên cạnh đó, một số kiến
thức cịn xa lạ, khó tiếp thu với nhiều em nên chúng ta phải có giải pháp như sau:
- Khi dạy nhạc lý, giáo viên cần dạy chính xác, đầy đủ về kiến thức, ngắn gọn
và dễ hiểu, cần tạo điều kiện cho học sinh được quan sát, lắng nghe, trả lời, nhận xét,
so sánh, được thực hành bằng những bài hát, bài tập đọc nhạc cụ thể.
- Khi dạy giáo viên cần cho học sinh ghi nhớ tên, đặc điểm, tính chất, tác
dụng của kiến thức nhạc lý. Trong quá trình dạy giáo viên nên vừa thuyết trình vừa
gợi mở, để giúp học sinh vừa nghe và vừa tư duy bài học một cách tự nhiên, bằng
cách giới thiệu hoặc liên hệ những điều học sinh đã biết để giới thiệu kiến thức mới.
Trong khi dạy giáo viên cần tránh những lỗi sau:
- Dạy sai về kiến thức, giáo viên phân tích, giải thích khơng đúng về bản chất
kiến thức.
- Dạy lý thuyết suông, giáo viên chỉ nói, khơng cho học sinh nghe âm thanh,
được quan sát hay làm bài tập.

10

10


- Khơng nên phân tích sâu, mở rộng kiến thức về nhạc lý, làm nội dung trở
nên rườm rà.
- Yêu cầu học sinh làm bài tập không đúng với năng lực.
Ví dụ:

- Trong tiết 3- âm nhạc 6, ở phần nội dung nhạc lí có học về “ Những thuộc
tính của âm thanh – các kí hiệu âm nhạc” giáo viên không nên chỉ sử dụng cách dạy
định nghĩa suông, không phát huy đồ dùng dạy học như bảng phụ, hình ảnh minh
họa, đàn,... hay khơng đưa ra các ví dụ sinh động để học sinh nhận biết và rút ra kết
luận. Những tiết dạy như vậy thường kém hiệu quả, không phát huy được sự hiểu
biết của học sinh trong mỗi tiết dạy.
+ Dạy về những thuộc tính âm thanh giáo viên nên đưa ra 2 ví dụ về 2 âm
thanh: một tiếng khơng có độ cao thấp rõ rệt ( một vật rơi xuống đất) và một có độ
trầm bổng rất rõ ( giai điệu một bản nhạc quen thuộc) => Học sinh dễ dàng nhận biết
rõ sự khác biệt và rút ra kết luận về cao độ, trường độ
+ Dạy về các kí hiệu âm nhạc giáo viên nên phát huy đồ dùng dạy học như
bảng phụ có hình ảnh minh họa như:

11

11


=> Giảng giải kèm hình ảnh trực quan và đàn minh họa cho ví dụ như vậy học
sinh mới dễ dàng tiếp thu kiến thức và ghi nhớ bài học tốt hơn.
Bước 2: Xây dựng phương pháp ghi chép nhạc
Ghi chép lại các bài nhạc đã học giúp các em nắm chắc vị trí các nốt trên
khng cũng như nhớ các hình nốt, kí hiệu đã học. Nếu như tập đọc nhạc mang tính
chất trừu tượng thì chép nhạc mang tính cụ thể hơn, hiện thực hơn. Do vậy, việc
hướng dẫn các em ghi chép sẽ đơn giản và dễ thực hiện hơn. Tuy nhiên, đơn giản
khơng có nghĩa là không quan trọng, ngược lại tập ghi chép nhạc là sự đút kết giữa
hai phân môn học hát và tập đọc nhạc để khác sâu kiến thức. Do đó địi hỏi phải có
sự chính xác tuyệt đối từng vị trí nốt trên khuông nhạc, quan trọng hơn nữa là qua
chép nhạc các em phải nhớ được tên nốt nhạc là gì? Nằm ở vị trí nào? Cách viết các
hình nốt ra sao? Các hình nốt đó có ý nghĩa gì và phải thực hiện thế nào? Việc ghi

chép nhạc còn giúp các em ghi nhớ các kí hiệu khác về âm nhạc như: dấu luyến, dấu
láy, dấu lặng, dấu quay lại, khung thay đổi,…
12

12


Rèn luyện cho các em thoi quen tập chép các bài TĐN vào vở bài tập

Việc ghi chép nhạc là cơng việc địi hỏi phải hướng dẫn các em thực hiện một
cách thường xuyên. Tuy nhiên không nhất thiết lúc nào cũng phải thực hiện ngay tại
lớp vì như thế sẽ mất rất nhiều thời gian. Ở lớp chỉ hướng dẫn các em cách thực hiện
việc ghi chép, nhận ra cách trình bày như thế nào cho đúng, đẹp, cịn việc ghi chép
lại bài nên cho các em thực hiện ở nhà.
Bước 3: Treo bảng phụ bài tập đọc nhạc trong mỗi tiết dạy để học sinh
luôn luôn được tiếp xúc với khng nhạc bàn tay nhằm mục đích xác định tên
nốt nhạc
Vai trò của tập đọc nhạc là rất quan trọng, phản ánh khả năng tiếp thu kiến
thức âm nhạc của học sinh vừa rèn luyện tai nghe, giọng hát, vừa nâng cao cảm thụ
âm nhạc cho học sinh. Thông thường khi học đến TĐN hầu như các em ghi tên nốt
trực tiếp vào sách giáo khoa, chính vì thế ở các tiết học sau các em không phát huy
13

13


được khả năng tìm tịi của mình, khơng tự nghiên cứu để tìm ra tên nốt nhạc mà chỉ
dựa trên các nốt đã ghi sẵn để học thuộc lòng nên việc treo bảng phụ bài tập đọc
nhạc là rất cần thiết.

Trình chiếu các bài TĐN để các em tập trung chú ý vào vị trí và tên nốt trên khng nhạc

Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của nghệ thuật, của nhiều lĩnh vực khác
trong xã hội, nhu cầu học tập của con người nâng dần số lượng và chất lượng, do đó
người giáo viên cần phải cải tiến phương pháp dạy học “Lấy học sinh làm trung
tâm”, kích thích sự say mê, phát triển tư duy của học sinh, hình thành thói quen tự
giác học tập để đạt kết quả cao nhất. Thế thì để đạt được yêu cầu đó, việc đổi mới
phương pháp dạy và học như thế nào? Thực hiện ra sao? Đó là vấn đề cần quan tâm
trong các giờ lên lớp. Việc phát huy đồ dùng dạy học sẽ giúp cho chúng ta khắc phục
được lối “dạy chay”, không gây hứng thú trong học sinh, khơng phát huy hết vai trị
của các em trong việc tự giành lấy kiến thức mới. Qua phương pháp dạy học tích
cực sẽ dần dần giúp giáo viên tự hồn thiện mình về trình độ chun mơn, một yếu
tố không thể thiếu của thầy cô giáo.
Bước 4: Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học
14

14


Phương pháp dạy học tích cực hướng tới việc tích cực hóa hoạt động nhận
thức của học sinh, nghĩa là hướng vào phát huy tính tích cực, chủ động của người
học chứ khơng chỉ hướng vào việc phát huy tích cực của người dạy. Muốn đổi mới
cách học, phải đổi mới cách dạy. Cách dạy quyết định cách học: giáo viên dạy học
tích cực thì học sinh sẽ học tập tích cực và ngược lại. Do vậy, giáo viên cần phải bồi
dưỡng, tiếp thu và tiến hành thường xuyên, liên tục các phương pháp dạy học tích
cực để đáp ứng nhu cầu đổi mới mà tình hình giáo dục hiện tại đặt ra.
Tuy nhiên mỗi phương pháp dạy học đều có mặt tích cực và hạn chế riêng,
phù hợp với từng loại bài và đòi hỏi những điều kiện thực hiện riêng. Vì vậy, giáo
viên khơng nên phủ định hoặc lạm dụng phương pháp nào. Điều quan trọng là căn
cứ vào nội dung, tính chất của từng bài, căn cứ vào trình độ nhận thức của học sinh

và năng lực, sở trường của giáo viên, căn cứ vào điều kiện, hoàn cảnh cụ thể của
lớp, của trường mà lựa chọn và sử dụng phối hợp các phương pháp dạy học một
cách hợp lý. Như vậy, với những biện pháp đã vận dụng vào từng thời điểm, mục
đích, nội dung khác nhau thật sự phát huy tác dụng, giờ dạy học thực sự là giờ “vừa
học, vừa chơi”, kết hợp được giữa “học và hành”, hấp dẫn học sinh và gây sự chú ý
học hơn nhiều.
Bước 5: Thường xuyên củng cố kiến thức và phát huy tính tích cực, chủ
động, sáng tạo của học sinh nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh trong từng
giờ học âm nhạc.
Như chúng ta đã biết, xuất phát từ tâm lý lứa tuổi học sinh THCS là lứa tuổi
nhạy cảm, hiếu động. Nếu giáo viên gây được hứng thú trong bài dạy sẽ tạo cho học
sinh sự phấn chấn, hào hứng để tiếp thu bài học một cách có hiệu quả. Thực tế cho
15

15


thấy, nếu trong một tiết học giáo viên đặt ra những yêu cầu vừa sức đối với học sinh,
học sinh sẽ tham gia sơi nổi, mạnh dạn thể hiện mình trước tập thể, sự hứng thú học
tập và giờ dạy sẽ đạt kết quả cao.
Việc gây hứng thú cho học sinh trong giờ học không chỉ một lần mà phải rèn
luyện thường xuyên từ phút đầu đến phút cuối giờ học. Giáo viên sáng tạo thì học
sinh mới sáng tạo. Hơn nữa phải làm cho mức độ hứng thú ngày càng tăng đến nổi
các em không để ý thời gian trơi đi nhanh chóng và đến khi giờ học kết thúc học
sinh còn luyến tiếc.
Đối với học sinh lớp 6, đặc điểm tâm lí các em cịn ln thích vận động, chính
vì vậy “ vừa học vừa chơi” là một phương pháp giảng dạy rất có hiệu quả.
Ví Dụ:
Việc sử dụng một số trò chơi âm nhạc trong tiết dạy không những củng cố
kiến thức, ghi nhớ tên nốt nhạc mà cịn phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo

của học sinh.
* Trò chơi 1: “ Những nốt nhạc vui”
- Cách chơi: 7 bạn HS sẽ lên bảng và đóng vai các nốt nhạc ( Đơ - Rê - Mi Pha - Son - La - Si) trong TĐN số 4. Các bạn còn lại dưới lớp sẽ thực hiện bài TĐN
số 4. Khi đọc đến tên nốt nào thì bạn nốt đó sẽ nhún xuống giống như những phím
đàn, 2 nốt giống nhau liên tiếp như Son – Son ở ơ nhịp 4 của TĐN thì bạn mang tên
nốt Son sẽ phải nhún liên tiếp 2 cái.

16

16


7 bạn đóng vai 7 nơt nhạc vui
* Trị chơi 2: “ 5 ngón tay xinh”
- Cách chơi: Hướng dẫn học sinh xịe bàn tay trái ra phía trước tượng trưng
cho 5 dịng kẻ của khng nhạc, lịng bàn tay hướng vào. Dùng ngón trỏ của bàn tay
phải chỉ vào “ khuông nhạc bàn tay trái” theo TĐN số 3 “ Thật là hay”– âm nhạc 6,
đọc đến nốt nào thì các em phải lấy ngón trỏ của tay phải chỉ vào vị trí nốt đó trên “
khng nhạc bàn tay trái”. Giáo viên chia nhóm học sinh tự luyện tập sau đó gọi
từng nhóm lên bảng trình bày. Các thành viên của nhóm nào thực hiện đều và đẹp
nhất thì sẽ có thưởng, cịn lại giáo viên sẽ tun dương tinh thần cố gắng của các
nhóm cịn lại.

17

17


Các em học sinh lớp 6 đang tập đọc nốt nhạc trên khng nhạc bàn tay

* Trị chơi 3
- Cách chơi: Giáo viên chia lớp thành hai đội nam và nữ. Mỗi đội sẽ nhận
được 27 bông hoa tương ứng với 27 nốt nhạc trong TĐN số 2 “ Mùa xuân trong
rừng” – âm nhạc 6. Nhiệm vụ của 2 đội sẽ gắn các bơng hoa lên bảng phụ có kẻ sẵn
khng nhạc sao cho vị trí của các bơng hoa đúng với vị trí của các nốt nhạc trong
TĐN số 2. Đội nào hoàn thành trước và đúng nhất sẽ là đội chiến thắng.

18

18


Hoạt động nhóm của các em học sinh trong tiết học TĐN

19

19


Tơi đã linh hoạt sử dụng trị chơi âm nhạc tùy vào từng bài học, mục tiêu tiết
học, cảm nhận của học sinh. Học sinh rất hưng phấn mỗi khi học tiết âm nhạc và còn
giúp các em thư giãn sau các tiết học căng thẳng.
Với khả năng nhận thức của các em qua môn âm nhạc tôi đã đưa vào thực tế
các biện pháp trên nhằm hướng học sinh tiếp thu và đạt được kết quả tốt trong học
tập. Tôi nhận thấy rằng, học sinh càng yêu mến môn học, các em càng mạnh dạn tự
tin khi đứng trước tập thể lớp, hào hứng tham gia học tập. Tuy nhiên, trong quá trình
giảng dạy người giáo viên cũng phải linh hoạt, tùy theo từng đối tượng học sinh mà
ta có những cách thức , biện pháp giảng dạy thích hợp để đạt hiệu quả cuối cùng là
học sinh hiểu bài, nắm vững kiến thức, tiếp thu và thực hiện tốt yêu cầu của bài học
nói riêng và đạt được mục tiêu của mơn học âm nhạc nói chung.

c. Mối quan hệ giữa biện pháp và giải pháp
Đề tài “Một số biện pháp ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6 trường
PTDT Nội Trú THCS Krông Ana” phải thực hiện năm giải pháp. Các giải pháp

20

20


phải thực hiện theo trình tự từ phương pháp phù hợp, đến phương tiện dạy học hỗ
trợ rồi lồng ghép trò chơi đễ mang lại tiết học đạt hiệu quả cao nhất.
d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.
Bắt đầu từ năm học 2015- 2016, đề tài này đã được tôi nghiên cứu và đưa vào
thực hiện đối với học sinh lớp 6, kết quả đạt được tương đối tốt. Chính vì thế các
năm học gần đây tôi cũng thực hiện áp dụng đối với học sinh lớp 6 mới vào trường.
Tuy các em đã được tiếp xúc với việc học nốt nhạc từ năm học lớp 3 nhưng
sau mỗi kỳ nghỉ hè hầu như các em khơng cịn nhớ gì về kiến thức cũ. Đặc biệt hơn,
trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana đa số học sinh là người đồng bào dân tộc
thiểu số, khả năng tiếp thu kiến thức của các em cịn hạn chế. Chính vì vậy, việc dạy
TĐN phải thật nhẹ nhàng, dễ học đối với đại đa số học sinh.
* Kết quả so sánh khả năng tiếp thu kiến thức về “ Tên nốt nhạc” của học
sinh lớp 6 trước và sau khi thực hiện đề tài:

Trước khi thực hiện đề tài
Sau khi thực hiện đề tài
- Học sinh thụ động, tiếp thu kiến - Học sinh chủ động, nhanh chóng
thức chậm.

tiếp thu kiến thức mới.

- Học sinh khó nhận biết tên nốt nhạc, - Đa phần học sinh nhận biết tên nốt
nhận biết chậm.

nhạc nhanh hơn.

- Khơng khí học tập khơng sơi nổi, - Khơng khí học tập sơi nổi, học sinh
trầm.

tích cực.

- Học sinh chưa thích thú trong việc - Học sinh hứng thú học tập môn âm
tiếp thu kiến thức nhạc lí.

nhạc với bất kì nội dung nào.
21

21


- Học sinh cịn rụt rè, chưa tích cực - Học sinh mạnh dạn, tự tin khi tham
tham gia các hoạt động trong lớp học.

gia vào các hoạt động tập thể cũng
như cá nhân.

- Kết quả học tập môn âm nhạc chưa - Kết quả học tập có nhiều tiến bộ.
cao.

Trước khi áp dụng

Sau khi áp dụng

Sỉ
Lớp
số
6

35

Đạt

Chưa

đạt Đạt

SL - TL

SL - TL

SL - TL

25 – 71,4%

10 – 28,6%

35 – 100%

Chưa đạt
SL - TL
1

– 0%

Như vậy với việc nâng cao kĩ năng ghi nhớ tên nốt nhạc cho học sinh lớp 6
bằng việc dạy nốt nhạc trên khuông nhạc được minh họa bằng “bàn tay trái” sẽ tạo
điều kiện cho học sinh một khơng khí học tập tích cực hơn, sơi nổi hơn, ngồi ra
giáo viên khơng mất nhiều thời gian chuẩn bị đồ dùng dạy học. Đồng thời giúp học
sinh tiếp thu nhanh kiến thức, tạo cho học sinh hứng thú học tập tích cực ở các tiết
học cũng như các hoạt động văn hóa, tác động lớn đến tình cảm, tư tưởng của học
sinh giúp các em phát triển khả năng cảm thụ âm nhạc của mình.

22

22


MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA TRONG TIẾT HỌC ÂM NHẠC CỦA CÁC
BẠN HỌC SINH TRƯỜNG PTDT NỘI TRÚ THCS

23

23


III. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ
1. Kết luận:

24

24

Từ những kiến thức được đào tạo khi còn học ở trường, bản thân tôi là một
giáo viên trẻ, chưa có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy, khi tiếp cận với thực tế
qua các kỳ thực tập sư phạm và giờ đây khi được giảng dạy môn âm nhạc ở trường
PTDT Nội Trú THCS Krông Ana, được tiếp xúc với đối tượng học sinh của mình tơi
đã rút ra một số kinh nghiệm quý báu cho bản thân. Việc đưa kinh nghiệm dạy nốt
nhạc trên khuông nhạc bàn tay trái vào giảng dạy ở khối lớp 6 tôi nhận thấy kết quả
và hứng thú học tập của học sinh tăng lên rõ rệt nên có thể áp dụng xuyên suốt quá
trình học nội dung tập đọc nhạc ở trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana cho tất
cả các khối lớp đến khi nào các em đọc tên nốt một cách thuần thục mà không cần
sự hỗ trợ của khuông nhạc bàn tay, đồng thời tiếp tục phát huy sáng kiến này cho
những năm học tiếp theo.
Có thể nói: “ Phần lớn các yếu tố làm cho học sinh hứng thú học tập đều
phụ thuộc vào vai trò của người giáo viên”.
2. Kiến nghị
Nhằm mục đích nâng cao chất lượng bộ môn âm nhạc cho học sinh THCS tôi
luôn mong muốn có được sự quan tâm, hỗ trợ và tạo điều kiện hơn nữa của các cấp
về cơ sở vật chất, phương tiện, thiết bị dạy học để góp phần nâng cao chất lượng
giảng dạy. Có phịng học riêng để giáo viên có thể thực hiện chuẩn bị đồ dùng dạy
học cho từng tiết dạy được đảm bảo, tránh hư hỏng do việc vận chuyển đồ dùng dạy
học đến từng lớp.
Trên đây là một số kinh nghiệm về việc nâng cao kĩ năng ghi nhớ tên nốt nhạc
cho học sinh lớp 6 trường PTDT Nội Trú THCS Krông Ana. Tôi rất mong nhận
được sự đóng góp của bạn bè, đồng nghiệp cơ quan cũng như các cấp lãnh đạo để
25

25