SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường Tiểu học Nguyễn Tri Phương

SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, bậc học Tiểu học có một vị trí đặc biệt,
là nền móng cho mọi sự phát triển về sau. Chương trình ở bậc học này rất chú
trọng giáo dục Tiếng Việt cho học sinh, giúp học sinh đạt được 4 kỹ năng: nghe,
đọc, nói và viết.
Ở lớp Một, việc rèn luyện kỹ năng đọc cho học sinh có ý nghĩa hết sức
quan trọng. Nếu kỹ năng này được rèn luyện tốt, các em sẽ thuận lợi trong việc
phát triển tư duy, hiểu được nghĩa của từ, câu, đoạn văn, bài văn mình vừa đọc;
từ đó, cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong mỗi bài học, đồng thời hiểu được
các lệnh các yêu cầu trong các môn học khác. Mặt khác, ở lớp Một các em được
tập đọc thành thạo, đọc đúng, đọc trôi chảy thì khi lên các lớp trên các em sẽ học
vững vàng, học tốt hơn. Muốn vậy ngay từ đầu, các em phải được luyện phát âm
cho đúng. Phát âm đúng có vai trị và vị trí quan trọng học mơn Tiếng Việt, giúp
cho học sinh khơng viết sai chính tả đặc biệt là tự tin trong giao tiếp. Học xong
chương trình lớp Một các em phải đọc thơng viết thạo. Song thực tế hiện nay,
đối với học sinh trường Tiểu học Nguyễn Tri Phương nói chung và lớp học sinh
lớp 1B nói riêng cịn mắc rất nhiều lỗi khi phát âm. Thực tế trên đã đặt ra cho
các nhà quản lý lẫn giáo viên khơng ít băn khoăn, trăn trở, mong muốn thay đổi
tình trạng hiện tại nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng của giáo dục tiểu
học.
Là giáo viên nhiều năm được phân công giảng dạy lớp Một, tơi ln trăn
trở và đã chủ động tìm hiểu nguyên nhân, đồng thời đưa ra nhiều phương án
giúp học sinh khắc phục những lỗi trong phát âm. Trên cơ sở những kết quả đã
đạt được trong những năm qua, tôi xin mạnh dạn chia sẻ kinh nghiệm với hi
vọng sẽ đem lại một tham khảo hữu ích cho đồng nghiệp “Một số biện pháp sửa
lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương” của tơi
được hình thành từ những suy nghĩ nói trên.

1


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận
+ Ở học sinh lớp Một, cơ quan phát âm, ngôn ngữ phát triển mạnh, đáp
ứng nhu cầu tiếp nhận và thực hiện các hoạt động mới theo chức năng phát âm tập đọc.
+ Khả năng nhận thức, tư duy, tư tưởng, tình cảm, trí nhớ và nhân cách
học sinh đang hình thành và phát triển. Học sinh lớp Một hồn nhiên, ngây thơ,
trong sáng, hiếu động, tị mị, thích hoạt động, thích khám phá, thường làm việc
độc lập theo hứng thú của mình. Trong mắt các em, thầy cơ là hình tượng mẫu
mực, vì vậy, hầu hết mọi điều trẻ đều nhất nhất nghe theo. Sự phát triển nhân
cách của học sinh lớp Một phụ thuộc phần lớn vào quá trình dạy học và giáo dục
của thầy, cơ giáo trong nhà trường. Vì vậy sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp Một
là điều kiện phát triển toàn diện cho học sinh tiểu học trong giai đoạn hiện nay.
Nhân cách học sinh tiểu học phát triển đúng đắn hay lệch lạc phụ thuộc vào quá
trình giáo dục của người thầy mà trong đó phương tiện chủ yếu là nghe, nói,
đọc, viết có được trong q trình học tập. Dạy sửa lỗi phát âm Tiếng Việt chuẩn
cho học sinh lớp Một, đòi hỏi người giáo viên phải phát âm đúng và có phương
pháp dạy học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học. Môn Tiếng
Việt lớp Một là hệ thống khái niệm ngữ âm, được định nghĩa bằng cấu trúc ngữ
âm của tiếng, gồm: Thanh điệu – Âm đầu – Vần.
- Thanh điệu gồm 6 thanh là: thanh huyền, thanh sắc, thanh hỏi, thanh
ngã, thanh nặng, thanh ngang.
- Âm đầu: Do các phụ âm đảm nhiệm.
- Vần có cấu tạo đầy đủ gồm: Âm đệm, âm chính, và âm cuối. Trong đó
âm đệm do con chữ /o/ và /u/ đảm nhiệm; âm chính do các nguyên âm đảm

nhiệm (đây là bộ phận không thể thiếu của tiếng). Âm cuối do các phụ âm (trừ
các chữ: l, h, g, ngh; gh, k, kh, th; tr; r, gi, x; s; v ) và các bán nguyên âm: i, y, u,
o đảm nhiệm.

2


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

Trên cơ sở tìm hiểu thực trạng phát âm, đặc biệt là nguyên nhân dẫn đến
việc phát âm sai của học sinh lớp 1B - trường TH Nguyễn Tri Phương, tôi xin
báo cáo một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh, nhằm giải quyết những
khó khăn của giáo viên trong q trình dạy - học, giúp học sinh sửa lỗi phát âm,
góp phần nâng cao hiệu quả dạy học.
2. Thực trạng của vấn đề
a. Tình hình chung
Năm học 2015 – 2016, lớp 1B – trường TH Nguyễn Tri Phương, do tôi
chủ nhiệm, có: 19 HS. Trong đó: Nam 06 em – Nữ 13 em; HS đúng độ tuổi có
18 em – HS lớn hơn 1 tuổi: 01 em (lưu ban). 100% các em là đối tượng con em
người Kinh, đa số cùng độ tuổi đã qua lớp mẫu giáo 5 tuổi nên đã nhận được
mặt chữ cái. Là năm thứ hai trường TH Nguyễn Tri Phương áp dụng dạy – học
Công nghệ giáo dục đối với môn Tiếng việt lớp 1.
b. Những thuận lợi và khó khăn
b1. Thuận lợi
* Về phía giáo viên
Được sự quan tâm và chỉ đạo sâu sát của các cấp lãnh đạo về chuyên
môn. Được tham gia bồi dưỡng tập huấn, cung cấp đủ tài liệu, phương tiện để
giáo viên nghiên cứu, học hỏi, giảng dạy. Ban giám hiệu Nhà trường và tổ
chuyên môn thường xuyên tổ chức thao giảng, dự giờ hàng tháng; tổ chức những

buổi học chuyên đề thảo luận về chuyên môn để rút ra những ý kiến hay, những
đề xuất kinh nghiệm tốt áp dụng trong việc giảng dạy.
Bản thân tôi nhiều năm liền được phân cơng giảng dạy lớp 1; ln có ý
thức trách nhiệm và có kinh nghiệm trong cơng tác giảng dạy; sẵn sàng giúp đỡ
chia sẻ với đồng nghiệp về chun mơn cũng như giúp nhau tháo gỡ những khó
khăn trong giảng dạy.
Việc áp dụng dạy học Công nghệ giáo dục đối với mơn Tiếng việt cũng đã
góp phần tích cực trong việc khắc phục, sửa lỗi phát âm cho HS.

3


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

* Về phía học sinh
Vào lớp Một các em đa số rất ngoan, biết vâng lời cơ giáo, thích học tập
và thi đua với các bạn, dễ khích lệ động viên khen thưởng .v.v….
100% học sinh đã qua lớp Mầm non 5 tuổi nên ít nhiều gì các em cũng
được làm quen với việc học tập trên lớp.
* Về phía phụ huynh
Đa số phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình, khơng
khốn trắng cho nhà trường và giáo viên; có sự phối hợp với giáo viên trong
việc nhắc nhở, đôn đốc con em mình như: Chuẩn bị đầy đủ sách vở, đồ dùng học
tập và tạo điều kiện tốt cho con em mình đến lớp cũng như học tập ở nhà.
b2. Khó khăn
Bên cạnh những thuận lợi nêu trên, trong quá trình giảng dạy, bản thân tơi
vẫn cịn gặp một số khó khăn sau:
* Về phía giáo viên
Bản thân tơi nói riêng và phần lớn giáo viên dạy khối lớp Một nói chung

là người Nam Trung Bộ, nên phần nào cũng bị ảnh hưởng cách phát âm của
vùng này. Chính vì vậy mà phần nào ảnh hưởng đến việc dạy cách phát âm cho
học sinh.
* Về phía học sinh
Đa số các em có nguyên quán là người Quảng Nam – Quảng Ngãi – Bình
Định. Mơi trường ngơn ngữ địa phương đã ảnh hưởng đến các em từ khi tập nói
đến khi đi học và cả lúc trưởng thành, và từ thế hệ này đến thế hệ khác. Trong
gia đình, có người phát âm chưa chuẩn; ra ngoài xã hội, nhiều người phát âm
chưa chuẩn, nghe lâu, dần dần trở thành thói quen, hình thành từ trong cấu tạo
của bộ máy phát âm, ăn sâu vào huyết quản, đến khi lớn lên rất khó sửa, thậm
chí khơng thể sửa được nữa. Các em thường mắc những lỗi phát âm như sau:
- Về âm đầu: Đọc sai /tr/ thành /ch/ ; đọc /s/ thành /x/; đọc /d/ thành /gi/;
đọc /p/ thành /b/. ( Em: Bảo Phong, Khánh Loan, Quỳnh Như, ... )

4


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

- Về thanh điệu: đọc thanh ngã (~) thành thanh hỏi (?) ( Em: Gia Bảo,
Hiền Diệu, Thanh Thúy, ... )
- Về Vần:
Vần có âm đệm: đọc vần /oanh/ thành /anh/, VD: hoạnh họe/hạnh hẹ; đọc
vần /oach/ thành /ach/,VD: kế hoạch/kế hạch; đọc vần /oát/ thành /at/, VD: loạt
soạt/lạt sạt; đọc vần /oay/ thành /ay/, VD: xoay xở/xay xở; đọc vần /uây/
thành /ây/, VD: khuây khỏa/ khây khả, đọc vần /uya/ thành /ia/, VD: về khuya/
về khia ( Em: Đồng Đức, Khánh Loan, Bảo Phong, ... )
Vần có âm cuối: đọc /n/ thành /ng/, VD: quả nhãn/ quả nhãng; bàn tán/
bàng táng; lăn xả/lăng xả; Đọc /t/ thành /c/, VD: hạt dẻ/hạc dẻ; bờ cát/bờ các;....

( Em: Văn Lượng, Bảo Bảo, Đồng Đức, ... )
* Về phía phụ huynh:
Gia đình là một mơi trường văn hố có sức mạnh to lớn trong việc duy trì
cái truyền thống. Vì vậy, sẽ là một trở ngại khơng nhỏ đối với việc rèn luyện kĩ
năng phát âm của học sinh khi cha mẹ các em phát âm không đúng.
* Số liệu điều tra học sinh trước khi thực hiện các biện pháp sửa lỗi:
Về âm đầu
Phát âm
Phát âm
đúng
sai
SL
%
SL
%
9
47,3 10
52,

Về Vần
Phát âm
Phát âm
đúng
sai
SL
%
SL
%
8
42,1 11

57,

7

Về thanh điệu
Phát âm
Phát âm
đúng
sai
SL
%
SL %
12 63,2 7
36,8

9

Trong khuôn khổ của đề tài này tôi chỉ xin báo cáo những biện pháp giúp
các em khắc phục được phần nào lỗi phát âm chưa đúng theo tiếng phổ thơng và
có ý thức phát âm đúng trong học tập và giao tiếp ở trường chứ không thể khắc
phục hồn tồn những lỗi phát âm của các em, vì ngoài thời gian ở lớp các em
lại trở về với thói quen giao tiếp trong cộng đồng.

5


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

3. Một số giải pháp đã tiến hành:

Xuất phát từ những thực trạng nêu trên, bản thân tôi đã thực hiện một số
giải pháp sau:
a. Hướng dẫn phát âm
Như chúng ta đã biết, đối với học sinh lớp Một, các em bắt chước hoàn
toàn theo cách phát âm của giáo viên. Vì vậy, địi hỏi người giáo viên phải
thường xuyên rèn luyện cách phát âm chuẩn, đồng thời phải có những hiểu biết,
kinh nghiệm và cả kỹ năng hướng dẫn học sinh phát âm; cần dùng lời nói mạch
lạc, đơn giản để học sinh dễ hiểu và có thể tự mình phát âm đúng. Đối với
những âm - vần - tiếng dễ lẫn, giáo viên cần phải so sánh, phân biệt cụ thể cách
phát âm ( môi - răng - lưỡi, đường dẫn hơi, điểm thoát hơi...).
Một vài trường hợp cụ thể mà học sinh thường phát âm sai và hướng dẫn
cách sửa:
a.1. Đối với sai phụ âm đầu:
+ Đọc sai p thành b (VD: pa-nô thành ba - nô; pô - li - me thành bô - li me; pi - a- nô thành bi - a- nơ);
Âm /p/: Mơi mím chặt, sau đó bật mơi mạnh cho hơi thốt ra dứt khốt
ngay ở mơi.
Âm /b/: Mơi mím nhẹ. sau đó mở to miệng cho hơi thốt ra từ trong cổ,
hơi có thể kéo dài.
+ Đọc sai /tr/ thành /ch/:(VD: cá trê thành cá chê; trả giá thành chả giá;
trà mi thành chà mi)
Âm /tr/: Cong đầu lưỡi lên chạm vào vòm miệng, mặt lưỡi hơi uốn xuống
(còn gọi là phụ âm quặt lưỡi) luồng hơi bật ra tương đối mạnh, miệng há.
Âm /ch/: Mặt lưỡi chạm vào vòm miệng, đầu lưỡi chạm nhẹ vào răng
dưới, giữ hơi trong khoang miệng. Bật mạnh mặt lưỡi vào vòm miệng và phát
tiếng, miệng há nhẹ.
6


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

+ Đọc sai /s/ thành /x/: (VD: số ghế thành xố ghế; sổ ghi thành xổ ghi )
Âm /s/: cắn nhẹ hai hàm răng vào nhau, tạo một âm "sì" kéo dài; há miệng
và phát tiếng (chú ý âm "sì" kéo dài liền với việc phát tiếng, khơng được đứt
qng)
Âm /x/: Hai mơi có chiều hướng căng ra như muốn cười và tì sát vào hàm
răng , đầu lưỡi tì vào đỉnh đầu răng của hàm dưới ; hơi đưa lên khoang miệng,
tạo âm "xì" kéo dài; bật hơi và phát tiếng.
+ Đọc sai /gi/ thành /d/: (VD: giỏ xe thành dỏ xe; giá rẻ thành dá rẻ; già
cả thành dà cả…
Âm /gi/: Đầu lưỡi uốn lên chạm vào phần lợi của hàm răng trên, miệng
hơi khép.
Âm /d/: Đầu lưỡi đưa lên chạm vào lợi ở hàm răng trên đẩy hơi ra miệng
há nhẹ.
a.2. Đối với các trường hợp học sinh phát âm sai thanh ngã thành thanh
hỏi: (VD: ngõ nhỏ thành ngỏ nhỏ; đỗ quyên thành đổ quyên; chỗ ngoặt thành
chổ ngoặt; kỹ thuật thành kỷ thuật; dãi nắng thành dải nắng; lũy tre thành lủy
tre; giãi bày thành giải bày; ngộ nghĩnh thành ngộ nghỉnh; ngẫm nghĩ thành
ngẩm nghỉ)
Với những tiếng có thanh hỏi (?): Hướng dẫn học sinh phát âm trầm hơi
luyến giọng, lên cao – kéo dài hơi, có thể kèm theo động tác ngửa cổ, hướng mắt
lên trên.
Với những tiếng có thanh ngã (~): Đọc nhấn mạnh, hơi kéo dài luyến
giọng – lên cao giọng.
Đặc biệt giáo viên cung cấp thêm cho học sinh kỹ thuật sửa sai khi phát
âm tiếng có thanh ngã (~) như sau:
Với tiếng mà phần vần chỉ có âm chính, u cầu học sinh nhớ quy luật:
Thay thanh ngã bằng thanh nặng vào tiếng, đồng thời thêm thanh sắc vào âm

7

SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

chính: VD: ngõ (nhỏ) = ngọ + ó; đỗ (quyên) = độ + ố ; chỗ (ngoặt) = chộ + ố;
kỹ (thuật) = kỵ + ý...
Trường hợp tiếng mà phần vần có âm cuối là nguyên âm /u/; /i/, yêu cầu
học sinh: Thay thanh ngã bằng thanh nặng vào tiếng, đồng thời thêm thanh sắc
vào âm cuối: VD: dãi (nắng) = dại + í; lũy (tre) = lụy + ý; giãi (bày) = giại + í...
Trường hợp tiếng mà phần vần có âm cuối là /o/, yêu cầu học sinh: Thay
thanh ngã bằng thanh nặng vào tiếng, đồng thời thêm /ú/ phía sau: VD: (bộ)
não = nạo + ú; (cơn) bão = bạo + ú....
Trường hợp tiếng mà phần vần có âm cuối là nguyên âm đôi /ia/,
/ua/,/ưa/, yêu cầu học sinh: Thay thanh ngã bằng thanh nặng vào tiếng đồng
thời thêm /ớ/ phía sau: VD: (đôi) đũa = đụa + ớ; (cái) đĩa = địa + ớ; Bữa (cơm)
= bựa + ớ
Trường hợp tiếng mà phần vần có âm cuối là phụ âm, yêu cầu học sinh:
Thay thanh ngã bằng thanh nặng vào tiếng đồng thời thêm /ứ/ phía sau:
VD: (ngộ) nghĩnh = nghịnh + ứ; ngẫm (nghĩ) = ngậm + ứ - (nghị + í)….
a.3. Đối với các trường hợp sai về âm đầu vần và âm cuối vần:
Giáo viên lưu ý để học sinh khắc sâu: Tất cả những tiếng mà phần vần có
âm đệm đều phải phát âm lượn trịn mơi.
VD: Vần oanh đọc thành anh: Phát âm vần oanh: môi lượn trịn cho hơi
thốt ra khơng bị chặn; Vần anh: Phát âm khơng lượn trịn mơi, hơi thốt ra trên
mặt lưỡi.
VD: Vần at đọc thành ac: Phát âm vần at: Môi mở hơi rộng, đưa lưỡi
chạm vào lợi trên. Vần ac: mở rộng miệng, hơi thoát ra gần trong chân lưỡi.
VD: Vần an đọc thành ang: Phát âm vần an: Môi mở rộng, đưa lưỡi chạm
vào lợi trên; Vần ang: Mở rộng miệng, hơi thoát ra gần trong chân lưỡi.

8


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

Ngồi việc hướng dẫn học sinh phát âm đúng bằng cách mô tả kỹ thuật
phát âm, tôi đã yêu cầu học sinh đánh vần những tiếng sai theo cơ chế 2 bước,
dùng thao tác và đọc theo 4 mức độ. Nếu học sinh vẫn chưa khắc phục được, tôi
yêu cầu các em đưa những tiếng sai vào mơ hình 2 phần sau đó phân tích cấu tạo
tiếng để phát âm.
Giải pháp "Hướng dẫn phát âm" có vai trị quan trọng giúp cho học sinh
nắm chắc các quy tắc về phân biệt giữa thanh thanh hỏi (?) và thanh ngã (~);
giữa các tiếng có âm đệm và tiếng khơng có âm đệm; giữa các tiếng có âm cuối
vần dễ lẫn lộn như đã trình bày qua các ví dụ ở trên, từ đó giúp học sinh khắc
phục được những lỗi cơ bản trong phát âm.
b. Giáo viên phát âm mẫu
Giáo viên cố gắng cho học sinh nghe đúng, nghe hay thì việc học sinh
phát âm sai - viết sai sẽ từng bước được khắc phục. Muốn học sinh phát âm tốt
thì giáo viên phải phát âm chuẩn xác. Tuy vậy nếu sử dụng phương pháp làm
mẫu khơng khéo sẽ dẫn đến tình trạng lạm dụng, tiết học sẽ nhàm chán và sẽ
khơng phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh. Khi vận dụng phương
pháp phát âm mẫu cho học sinh, giáo viên cần rèn cho học sinh kết hợp cả kỹ
năng nghe và nhìn (nghe tiếng phát âm và quan sát mơi – miệng – lưỡi của giáo
viên) như thế học sinh sẽ phát âm đúng và dễ dàng hơn. Người giáo viên khi
phát âm mẫu không đơn giản chỉ phát ra âm tiếng mà cần phải phối hợp cả kỹ
thuật "hình mơi" nhằm hướng dẫn các em chuẩn xác hơn. Học sinh nếu chỉ nghe
mà khơng nhìn miệng giáo viên đọc thì việc phát âm sẽ không đạt hiệu quả cao.
Giải pháp "Phát âm mẫu của giáo viên" giúp cho học sinh rèn luyện kỹ

năng nghe và quan sát, từ đó điều chỉnh cách phát âm cho đúng chuẩn theo mẫu.
Đồng thời cũng giúp cho giáo viên tự trau dồi kỹ thuật phát âm của bản thân,
thực sự mẫu mực không bị ảnh hưởng bởi lỗi phát âm theo vùng miền như đã
nêu trong phần khó khăn của giáo viên.

9


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

c. Khuyến khích học sinh phát hiện và điều chỉnh lẫn nhau
Hoạt động dạy - học luôn luôn được thực hiện trong mối quan hệ tương
tác giữa giáo viên với học sinh; học sinh với giáo viên và học sinh với học sinh.
Một tiết học diễn ra nếu thiếu sự tương tác giữa học sinh với học sinh thì sẽ trở
nên đơn điệu, khơng phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh đồng
thời bầu khơng khí sẽ trở nên thiếu sự nhẹ nhàng, tự nhiên; người giáo viên sẽ
không thể hiện được rõ vai trò là người chỉ dẫn để giúp các em tự tìm tịi, lĩnh
hội kiến thức. Như vậy sẽ không thực hiện được mục tiêu đổi mới phương pháp
dạy – học; đổi mới cách đánh giá theo tinh thần của TT30/TT-BGD&ĐT...
Chính vì thế, trong q trình rèn luyện phát âm cho học sinh, tôi luôn đặc
biệt quan tâm đến mối quan hệ tương tác giữa học sinh với học sinh; chú trọng
rèn cho các em kỹ năng nghe - nhận xét - sửa sai giúp bạn và tự sửa sai cho
mình. Các em sử dụng kỹ năng ấy thường xuyên trong các tiết học sẽ trở thành
một thói quen, tạo nề nếp học tập tốt. Qua quá trình nghe để nhận xét, sửa sai
giúp bạn, học sinh tự điều chỉnh sửa sai được cho mình. Đồng thời cịn rèn cho
các em tác phong mạnh dạn, tự tin trong góp ý, trao đổi, trình bày ý kiến, góp
phần hình thành năng lực tự học và giải quyết vấn đề của học sinh.

(Học sinh phát hiện và điều chỉnh cách phát âm

cho nhau trong giờ học vần)
10


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

Thực hiện giải pháp "Khuyến khích học sinh phát hiện và điều chỉnh lẫn
nhau" trong rèn phát âm cho học sinh thường xuyên, sẽ tạo được khơng khí học
tập nhẹ nhàng, thân thiện, đảm bảo được mục tiêu đổi mới phương pháp dạy học. Đó cũng là cở sở để giáo viên nhận xét - đánh giá phẩm chất, năng lực của
học sinh trong đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh theo TT
30/2014/TT- BGD&ĐT.
d. Rèn luyện tính kiên trì cho học sinh
Trong dạy phát âm cho học sinh, khi các em phát âm chưa đúng, phải điều
chỉnh nhiều lần mà vẫn chưa đạt yêu cầu, các em sẽ dễ chán nản, khơng muốn
luyện tập, khi ấy giáo viên cần kiên trì hướng dẫn, làm mẫu, yêu cầu học sinh
phát âm nhiều lần. Thường xuyên động viên khích lệ học sinh bằng những lời
khen, lời tuyên dương... Như vậy, học sinh sẽ nghĩ rằng mình sẽ làm được, sắp
làm được... Từ đó, các em sẽ quyết tâm hơn. Trong số học sinh của lớp có một
phần nhỏ học sinh do lười biếng không muốn rèn luyện (Em: Đồng Đức, Khánh
Loan, Cao Sơn..), nên chỉ phát âm một cách nhanh chóng, đại khái cho xong.
Với những em học sinh này, tôi đã nghiêm khắc nhắc nhở để các em thấy rằng
mình có khả năng học tập tốt, mình cần phải thể hiện hết khả năng.
Giải pháp "Rèn cho học sinh tính kiên trì" là nhiệm vụ quan trọng. Bản
thân người giáo viên cũng phải rất kiên trì để hình thành tính cách ấy cho học
sinh. Khi có được lịng kiên trì, học sinh sẽ vượt qua những khó khăn khơng chỉ
ở việc khắc phục lỗi phát âm mà cịn hình thành ở các một đức tính tốt biết vượt
qua mọi khó khăn trong học tập, trong cuộc sống sau này để đạt tới cái đích cao
nhất.
đ. Quan tâm rèn luyện cho học sinh mọi lúc, mọi nơi:

Để giúp cho học sinh phát âm đúng chuẩn, tôi không chỉ hướng dẫn sửa
sai cho các em trong giờ học, mơn học (Tiếng Việt) mà cịn luôn theo dõi uốn
nắn cho các em trong các tiết học khác, trong giờ chơi, trong hoạt động tập thể...

11


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

Bởi vì những lúc vui chơi là lúc mà các em sử dụng lời nói một cách tự nhiên
nhất. Tôi thường xuyên chú ý – quan sát để phát hiện những lỗi phát âm của học
sinh, kịp thời sửa chữa, từ đó tạo cho học sinh thói quen phát âm đúng ở bất cứ
nơi nào.
Quan tâm rèn luyện cho học sinh mọi lúc, mọi nơi là một trong những giải
pháp không kém phần quan trọng trong quá trình sửa lỗi phát âm chọc sinh. Nếu
giáo viên chỉ tập trung rèn và sửa lỗi cho học sinh trong các tiết học mà quên đi
việc uốn nắn kịp thời cho các em trong các hoạt động vui chơi, thì mọi cơng sức,
nỗ lực cố gắng của giáo viên và học sinh lại trở về với con số "khơng".

(Sửa phát âm cho học sinh trong Hoạt động ngồi giờ lên lớp)
4. Hiệu quả:
Qua một thời gian vận dụng các biện pháp nêu trên với đối tượng học
sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương, tôi nhận thấy, thu được kết quả
như sau:
- Việc phát âm sai của học sinh đã có những thay đổi tích cực. Các em có
ý thức sửa lỗi và biết cách sửa lỗi mỗi khi phát âm sai.

12

SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

- Học sinh biết hợp tác và giúp đỡ nhau khắc phục kịp thời một số lỗi phát
âm thường gặp về âm đầu; tiếng mà vần có âm đệm và âm cuối là c/t, n/ng; và
tiếng có thanh ngã (~). Đặc biệt, các em đã rất tự tin và mạnh dạn trong học tập.
Như vậy, những biện pháp sửa lỗi phát âm mà tôi đã áp dụng cho đối
tượng học sinh lớp 1B - Trường Tiểu học Nguyễn Tri Phương đã thực sự phát
huy tác dụng và góp phần nâng cao hiệu quả dạy học môn Tiếng Việt. Từ việc
sửa lỗi để phát âm đúng, các em đã viết đúng chính tả. Kết quả phần kiểm tra
viết chính tả cuối học kỳ I vừa qua tại lớp 1B, có: 12/19 học sinh đạt điểm 5;
6/19 học sinh đạt điểm 4; 1 học sinh (cá biệt) khơng viết được chính tả (HS lưu
ban).
* Số liệu điều tra học sinh sau khi thực hiện các biện pháp sửa lỗi:
Về âm đầu
Phát âm
Phát âm
đúng
SL
%
16 84,2

sai
SL
3

%
15,

Về vần
Phát âm
Phát âm
đúng
SL
%
15
78,9

sai
SL
4

%
21,1

Về thanh điệu
Phát âm
Phát âm
đúng
SL
%
17
89,

8

sai
SL
2

%
10,5

5

III. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
1. Kết luận
- Qua quá trình giảng dạy và áp dụng một số biện pháp sửa lỗi phát âm
cho học sinh lớp 1B - Trường Tiểu học Nguyễn Tri Phương, tôi thấy việc sửa lỗi
phát âm cho học sinh là một yêu cầu cấp bách và cần thiết. Bởi vì học sinh phát
âm đúng sẽ góp phần giúp các em tự tin trong giao tiếp và học tập, đồng thời là
biểu hiện của việc góp phần giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
- Với những kết quả đạt được trong việc sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp
1B – Trường Tiểu học Nguyễn Tri Phương, tôi nhận thấy: Nếu tất cả giáo viên ở
mọi khối lớp trong trường đều quan tâm và vận dụng các biện pháp sửa lỗi phát
âm cho học sinh, thì khơng những sẽ dần đẩy lùi được việc phát âm sai theo
chính âm mà cịn tạo được những hiệu ứng tốt về phong trào nói chuẩn Tiếng
13


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

Việt. Đồng thời sẽ góp phần không nhỏ vào việc nâng cao hiệu quả dạy học mơn
Tiếng Việt của tồn trường.
2. Một vài đề xuất
Để Sáng kiến kinh nghiệm của tơi hồn chỉnh hơn, và có thể nhân rộng
trong tồn trường, tơi xin đề xuất một số vấn đề sau:
- Về phía Nhà trường: Cần có kế hoạch tổ chức những hoạt động ngoại

khóa, những cuộc thi về chủ đề: "Nói và viết đúng chuẩn Tiếng Việt", từ đó tổng
hợp kết quả đánh giá và tuyên dương những tập thể lớp, những cá nhân trong
trường về "Nói - viết đúng chuẩn Tiếng Việt". Có như vậy hiệu quả của việc rèn
phát âm đúng cho học sinh mới cao, và phong trào thi đua của học sinh không
chỉ dừng lại ở một lớp mà được phát động trong tồn trường.
- Về phía đội ngũ thầy giáo, cô giáo: Muốn sửa lỗi phát âm và nâng cao
năng lực phát âm của học sinh, trước tiên mỗi giáo viên phải nhận thức rõ vai
trò, nhiệm vụ và tầm quan trọng của việc phát âm đúng chuẩn; phải tự hồn
thiện mình để trở thành người mẫu mực, là tấm gương sáng trong cách phát âm,
nói năng trước học sinh để các em noi theo. Giáo viên phải thường xuyên trau
dồi kinh nghiệm, nhiệt tình, năng động và phải có tâm huyết với nghề nghiệp.
Đặc biệt là phải tích luỹ được vốn kiến thức phong phú về Tiếng Việt; thường
xuyên nâng cao kỹ năng đọc và phát âm cho bản thân. Trong qua trình sửa lỗi
phát âm cho học sinh đòi hỏi sự khéo léo tinh tế của người thầy. Làm thế nào để
học sinh thấy việc rèn luyện cách phát âm là điều cần thiết, có lợi cho các em,
đồng thời nâng cao trình độ văn hố cho xã hội. Luyện cách phát âm cho học
sinh Tiểu học, người giáo viên phải nắm được đặc điểm tâm lý của các em, có
biện pháp khen, chê kịp thời. Khuyến khích các em ham đọc sách, báo, truyện,
những ấn phẩm bổ ích để nâng cao năng lực tự đọc, năng lực tư duy, sự hiểu biết
về các mặt trong cuộc sống. Đồng thời qua các hình thức này giáo dục tư tưởng,
tình cảm cho các em, giáo viên cần kết hợp chặt chẽ với gia đình, xã hội để dành
sự quan tâm đến HS nhiều hơn. Việc rèn phát âm cho học sinh phải ở mọi lúc,
14


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

mọi nơi và liên tục. Tuy nhiên, việc áp dụng những biện pháp này vào từng lớp
cụ thể địi hỏi phải có sự linh hoạt, kiên nhẫn của cả thầy và trò. Đây là một vấn

đề khó thực hiện song vẫn làm được nếu có sự kiên trì, có sự tìm tịi cơng phu
các biện pháp nhằm tháo gỡ. Việc sửa lỗi phát âm cho học sinh có đạt kết quả
cao hay khơng cịn phụ thuộc vào khả năng, lịng nhiệt tình của mỗi giáo viên.
Tóm lại, thành cơng trong việc sửa lỗi phát âm cho học sinh phụ thuộc vào cả
thầy và trò.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã áp dụng để giúp học sinh lớp
1B – Trường Tiểu học Nguyễn Tri Phương, sửa sai lỗi phát âm và đã thu được
những kết quả khả quan. Vì năng lực có hạn nên sẽ khó tránh khỏi những thiếu
xót trong khi trình bày. Rất mong nhận được ý kiến đánh giá của Hội đồng khoa
học Nhà trường và những góp ý của đồng nghiệp để những kinh nghiệm của tơi
được hồn hảo và có giá trị vận dụng cao hơn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
Kroong, ngày tháng 02 năm 2016
Người viết
Ngô Thị Bích Thủy
Ý kiến nhận xét đánh giá và xếp loại của
Hội đồng Khoa học cấp trường.
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
Ý kiến nhận xét đánh giá và xếp loại của
Hội đồng Khoa học cấp Thành phố.
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
...........................................................................................................................
IV. MỤC LỤC
15

SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

Tiêu đề
I. Đặt vấn đề
II. Giải quyết vấn đề:

Trang
1
2-13

1. Cơ sở lý luận

2-3

2.Thực trạng:

3-5

a. Thuận lợi.

3-4

b. Khó khăn

4-5

3. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề.

5-12

a. Hướng dẫn phát âm

6-9

b. Giáo viên phát âm mẫu

9

c. Khuyến khích học sinh phát hiện và điều chỉnh lẫn nhau.
d. Rèn luyện tính kiên trì cho học sinh.

10-11
11

đ. Quan tâm rèn luyện cho học sinh mọi nơi mọi lúc

11-12

4. Hiệu quả đạt được :
III. Kết luận và đề xuất
IV.Mục lục
V. Tài liệu tham khảo.

12-13
13-15
16
17

V. TÀI LIỆU THAM KHẢO.

16


SKKN: Một số biện pháp sửa lỗi phát âm cho học sinh lớp 1B – Trường TH Nguyễn Tri Phương
Người thực hiện: Ngơ Thị Bích Thủy

1. Lê A - Thành Thị Yên Nữ - Lê Phương Nga - Nguyễn Trí - Cao Đức
Tiến. “Phương pháp dạy học Tiếng Việt ” (1996). Giáo trình chính thức đào tạo
Giáo viên Tiểu học hệ Cao đẳng Sư phạm và 12 + 2. NXB Giáo dục.
2. Nguyễn Bá Minh (chủ biên). “Tâm lí học lứa tuổi và tâm lí học sư
phạm ” (2007). Dự án phát triển GV Tiểu học, NXB Giáo dục.
3. Cù Đình Tú - Hồng Văn Thung - Nguyễn Ngun Trứ. “Ngữ âm học
tiếng việt hiện đại” (1978), NXB Giáo dục.
4. Sách giáo khoa Tiếng việt 1- CNGD (2012)
5. Sách thiết kế Tiếng việt 1- CNGD (2012)

17