nhu cầu kinh doanh nông nghiệp của các nông hộ và cán bộ khuyến nông

AGRIBIZ PROJECT - 005/04VIE

MINISTRY OF AGRICULTURE & RURAL DEVELOPMENT

BÁO CÁO THÀNH T U THEO M C S

KI N

TRÌNH CHƯƠNG TRÌNH CARD
BÁO CÁO L N 3
K t qu s 2.1 và 3.1

NHU C U KINH DOANH NÔNG NGHI P C A CÁC NÔNG
H VÀ CÁN B KHUY N NÔNG

Tháng 2, 2006


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

M CL C

Các ch vi t t t.....................................................................................................................3
1. Gi i thi u và b i c nh.......................................................................................................5
2.

nh nghĩa m c s ki n và báo cáo k t qu .....................................................................6

3. Phương pháp.....................................................................................................................6
3.1

i ngũ cán b

i u tra ...........................................................................................6

3.2

Phương pháp i u tra th c t ...................................................................................7

3.3

Vi c l a ch n nơng h và hình th c trang tr i .........................................................7

4. Các thành t u ã
4.1

t ư c...............................................................................................8

Nhu c u c a các nông h .........................................................................................8

4.1.1 H th ng nông nghi p vùng

i núi........................................................................8

4.1.2 H th ng nông nghi p

vùng

ng b ng ...............................................................9

4.1.3 H th ng nông nghi p

vùng duyên h i ................................................................9

4.1.4 Các chu i cung KDNN ..........................................................................................9
4.2

Nhu c u c a các cán b cung c p d ch v kinh doanh..............................................9

4.3

Chương trình phát tri n chương trình ào t o và các modules t p hu n .................10

5. Tính b n v ng và các v n

quan tr ng.......................................................................11

5.1

Phương pháp thí i m ...........................................................................................11

5.2

Phát tri n nghiên c u trư ng h p ..........................................................................12

Ph l c 1: B ng các m c quan tr ng .................................................................................13
Ph l c 2: H i th o ánh giá cơng tác i u tra thí i m...................................................16
Ph l c 3: Các nghiên c u trư ng h p

t nh Th a Thiên Hu .......................................16

Ph l c 4: Phân tích chu i cung KDNN t nh Th a Thiên Hu ........................................43
Ph

l c 5: Nhu c u t p hu n KDNN c a cán b khuy n nông t nh Th a Thiên Hu ....55

2


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Các ch vi t t t
Agribiz
CARD
CRD
DARD
HKT
DSTs
FEDS
GO
GoV
HCCP
HCE
HTX
IC
KDNN
LU
MOET
NN$PTNT
NZ
Sào

TLSX
TNHH
TSC
TT-Hu
VA

Nâng cao năng l c ti p c n các d ch v kinh doanh nông nghi p cho các
nông h
Mi n Trung Vi t Nam
Chương trình h p tác phát tri n nông nghi p và nông thôn
Trung tâm Phát tri n nông thôn
S Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn
i h c Kinh t Hu
Cán b h tr huy n
Khoa Kinh t và Phát tri n
T ng giá tr s n xu t
Chính ph Vi t Nam
H th ng o lư ng ch t lư ng s n ph m
i h c Kinh t Hu
H p tác xã
Chi phí trung gian
Kinh doanh nơng nghi p
i h c Lincoln
B Giáo d c và ào t o
Nông nghi p và phát tri n nông thôn
New Zealand
ơn v o lư ng di n tích c a a phương, tương ương 500m2.
Tư li u s n xu t
Trách nhi m h u h n
Tài s n c

nh
T nh Th a Thiên Hu
Giá tr gia tăng

3


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Thông tin v

ơn v
NÂNG CAO NĂNG L C TI P C N CÁC D CH
V KINH DOANH NÔNG NGHI P CHO CÁC
NÔNG H
MI N TRUNG VI T NAM

Tên d án

Khoa Kinh t & Phát tri n

ơn v Vi t Nam
Giám

Trư ng

c d án phía Vi t Nam

TS. Mai Văn Xuân

ơn v Úc

i H c Lincoln

Nhân s Úc
Ngày b t

i h c Kinh t Hu

Giáo sư Keith Woodford
u

Tháng 2, 2005

Ngày k t thúc (theo d ki n ban
Ngày k t thúc ( ã thay

u)

Tháng 12, 2007

i)

Tháng 12, 2007
Tháng 2- tháng 7, 2005

Kỳ báo cáo
Ngư i liên l c
Úc: Trư ng d án
Tên:

Giáo sư Keith Woodford

Telephone:

+64 3 3252811,
+64 3 3253604

Ch c v :

Giáo sư Nông nghi p và qu n lí
Kinh doanh nơng nghi p

Fax:

+64 3 3253244

Email:



T ch c:

i h c Lincoln, New Zealand

Úc: Hành chính
Tên:

Giáo sư Keith Woodford

Telephone:

+64 3 3252811
+64 3 3253604

Ch c v :

Giáo sư Nông nghi p và qu n lí
Kinh doanh nơng nghi p

Fax:

+64 3 3253244

Email:



T ch c:

i h c Lincoln, New Zealand

Vi t Nam
Tên:
Ch c v :
T ch c:

TS. Mai Văn Xuân

Telephone:

Fax:

4

84-54-529491

Email:

Giám c D án
Trư ng Khoa Kinh t & Phát
tri n.
i h c Kinh t Hu

84-54-538332; 0914019555




AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

1. Gi i thi u và b i c nh
M
Agribiz
vi c ã
b khuy

c ích c a Báo cáo m c s ki n này nh m báo cáo nh ng thành t u mà D án
ã t ư c trong th i gian qua. Thông qua báo cáo này chúng tôi nêu ra các công
ư c ti n hành
ánh giá nhu c u t p hu n KDNN i v i các nông h và các cán

n nông cung c p d ch v kinh doanh nông nghi p.

D án Agribiz nh m m c tiêu phát tri n ngu n l c KDNN b n v ng Trư ng i h c
Kinh t (HCE) - i h c Hu . D án này ư c tài tr thơng qua chương trình H p tác Phát
tri n Nông nghi p và Nông thôn do Cơ quan Phát tri n Qu c t Úc (AusAID) tài tr và ư c
th c hi n thông qua B Nông nghi p và Phát tri n Nông thôn (MARD).
i h c Lincoln (LU) New Zealand (NZ) cùng v i i h c Kinh t Hu s phát tri n
và th c hi n m t chương trình xây d ng năng l c nh m áp ng nhu c u v KDNN c a các
nông h
Mi n Trung. Các m c tiêu và k t qu mong i c a D án Agribiz bao g m:
M c tiêu
M c tiêu c a D án là nâng cao năng l c ti p c n các d ch v KDNN cho các nông h
mi n trung Vi t Nam b ng cách cung c p cho h nh ng kĩ năng KDNN c n thi t. T ó h có
th c i thi n ư c sinh k c a mình.
K t qu mong
c a

i

• Kĩ năng nghiên c u ng d ng và gi ng d y KDNN, k năng tư v n và nghiên c u
i ngũ cán b Trư ng i h c Kinh t Hu ư c nâng cao;
• Trư ng

i h c Kinh t Hu có chương trình gi ng d y KDNN ư c c i thi n;

• Nâng cao kĩ năng và ki n th c KDNN cho i ngũ cán b các c p các t nh vùng
d án, giúp h có kh năng ti n hành các khóa ào t o KDNN cho các nơng h ;
• Kĩ năng KDNN các nơng h t t hơn và ư c h tr hi u qu hơn b i các cơ quan
c p t nh.
Tình tr ng ói nghèo các vùng nơng thơn, c bi t là trong các nhóm dân t c thi u s

là m t c i m n i b t c a Mi n Trung. Chính ph Vi t Nam (GoV) và nhi u nhà tài tr ã
có nh ng chương trình trong khn kh c a Chi n lư c toàn di n v tăng trư ng và gi m
nghèo (CPRGS) nh m gi i quy t tình tr ng này. Tuy nhiên hi n nay ngu n l c trong các ơn
v mi n Trung chưa
kh năng h tr cho các d án. KDNN là m t lĩnh v nghiên c u
m i Vi t Nam. Hi n nay, c nư c ch có hai trư ng i h c (trong ó có trư ng
ih c
Kinh t Hu ) có chương trình ào t o b c i h c v chun ngành KDNN.
Các chương trình nơng nghi p và phát tri n nông thôn Vi t Nam b h n ch do s
thi u h t ki n th c cũng như các kĩ năng KDNN c a cán b nông nghi p t nh và các c v n
a phương. Khi Vi t Nam chuy n m c tiêu t an ninh lương th c sang m t m c tiêu mà các
ho t ng t o thu nh p ư c ưu tiên hàng u thì các kĩ năng KDNN s th c s vơ cùng quan
tr ng.
D án Agribiz ư c chính th c b t u vào tháng 3 năm 2005 khi các chuyên gia
KDNN c a i h c Lincoln n làm vi c v i trư ng i h c Kinh t Hu . M t trong nh ng
k t qu c a chuy n vi ng thăm này là ã phát tri n ư c phương pháp lu n ánh gía nhu c u
KDNN c a các nơng h . Vào tháng 7 năm 2005, d án ã ti n hành H i th o khai trương d
án. Các chuyên gia c a i h c Lincoln ã th c hi n t p hu n v KDNN cho cán b trư ng
i h c Kinh t Hu . Trong th i gian H i th o, k ho ch cho công tác i u tra th c t nh m
thu th p thông tin v nhu c u KDNN c a các nông h cũng như các cán b cung c p d ch v

5


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

ã ư c v ch ra. ánh giá ki n th c và kĩ năng KDNN c a các nông h và các cán b khuy n
nông cũng là m t ho t ng chính c a d án. Ho t ng này ư c th hi n trong các M c tiêu
d án 2.0 và 3.0.
M c tiêu 2.0: Các nông h (nam và n ) có ư c cơ h i ti p c n các d ch v KDNN

nh m c i thi n thu nh p c a mình các t nh Ngh An, Th a Thiên Hu , Qu ng Ngãi và Kon
Tum.
M c tiêu 3.0: Phát tri n năng l c cho i ngũ cán b khuy n nông t nh và các cán b
cung c p d ch v v các kĩ năng và phương pháp KDNN
t ó h có th giúp các nông h
(bao g m c ph n và các dân t c thi u s ) c i thi n sinh k c a mình t t hơn.
Báo cáo này nh m xem xét l i các K t qu m c s ki n, ng th i th o lu n các thành
t u và ưa ra các v n quan tr ng có th nh hư ng n tính b n v ng c a d án.

2.

nh nghĩa m c s ki n và báo cáo k t qu

Báo cáo k t qu d án Agribiz ư c th hi n chi ti t trong Ph L c 1, ph n 2 trong h p
ng gi a trư ng i h c Lincoln và Hassall & Associated International1 (xem Ph L c 1).
M c s ki n 3 ư c mô t là: Nhu c u KDNN c a các nông h và

i ngũ khuy n nông.

Các k t qu :
K t qu 2.1: Nhu c u c a các nông h và các cán b cung c p d ch v khuy n nông
(chung và riêng) ư c xác nh; và
K t qu 3.1:
cương chương trình phát tri n Chưong trình ào t o KDNN và các
Module ào t o KDNN cho cán b cung c p d ch v ư c xây d ng.

3. Phương pháp
K ho ch sơ b cho công tác i u tra th c t ã ư c các chuyên gia KDNN c a
i
h c Lincoln (g m giáo sư Keith Woodford, ti n sĩ Sandra Martin và ông Stewart Pittaway) và

các cán b cao c p c a các s Nông nghi p & Phát tri n Nông thôn thu c 4 t nh vùng d án
v ch ra trong h i th o tháng 7 năm 2005 v a qua.
Theo k ho ch trư c ây c a d án thì vi c i u tra kh o sát nông h s ư c ti n hành
trong kho ng th i gian t tháng 8 n tháng 12 năm 2005. Tuy nhiên do kinh nghi m v
KDNN c a cán b trư ng i h c Kinh t Hu cịn h n ch . Vì v y, vi c phân chia công tác
kh o sát thành các giai o n s có hi u qu hơn. Và theo phương pháp này thì chúng tơi ã
ti n hành i u tra thí i m t i t nh Th a Thiên Hu .
i ngũ cán b trư ng i h c Kinh t Hu ã hồn thành cơng tác i u tra t i Th a
Thiên Hu trong tháng 8, 9 và 10 năm 2005. Công tác i u tra 03 t nh còn l i ư c th c
hi n trong quý u c a năm 2006.
3.1

i ngũ cán b

i u tra

B n nhóm i u tra ã ư c hình thành (xem trang 8 Báo cáo 6 tháng u). M i nhóm có
m t trư ng nhóm. T t c các nhóm này u ã tham gia vào cơng tác i u tra thí i m t i
Th a Thiên Hu . Trong th i gian t i, m i nhóm s ư c c
n làm làm vi c t i m i t nh còn
l i.
1

Hassall & Associates International là qu n lý d án H tr c a chương trình CARD theo h p
AusAID

6

ng v i

AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

3.2

Phương pháp i u tra th c t

Phương pháp nghiên c u trư ng h p (case study) ư c áp d ng cho c vi c phân tích
trang tr i và phân tích chu i cung KDNN (xem ph n 11 trang 25 Báo cáo 6 tháng u).
Phương pháp nghiên c u trư ng h p mang tính tồn di n, cung c p cho các cán b i u tra
m t khn m u
t ó h có th theo u i các lĩnh v c quan tâm có th n y sinh trong q
trình thu th p thông tin.
Phương pháp nghiên c u trư ng h p cũng cung c p m t ngu n tài li u gi ng d y quý
giá khi m i nghiên c u trang tr i và chu i cung ư c hoàn thành. M t trong nh ng lí do s
d ng phương pháp nghiên c u trư ng h p là cho các giáo viên c a trư ng i h c Kinh t
Hu phát tri n ngu n tài li u gi ng d y.
3.3

Vi c l a ch n nơng h và hình th c trang tr i

Xu t phát t các m c tiêu và tính a d ng v i u ki n kinh t xã h i và sinh thái c a 4
t nh mà các nơng h và các hình th c trang tr i ư c ch n l a ph i m b o mang tính i n
hình. Các nghiên c u trư ng h p ph i mang tính minh ho . Kh o sát ph i bao g m các nông
h nghèo ngu n l c cũng như các nông h giàu ngu n l c c vùng ng b ng, i núi hay
duyên h i. Các ho t ng kinh doanh nông nghi p quan tr ng c a m i vùng sinh thái, c bi t
là các cây tr ng t o ngu n thu ti n m t ho c và các lo i v t nuôi mang nh hư ng th trư ng
ư c l a ch n phân tích chuyên sâu. Phương pháp nghiên c u này tránh l p l i các trư ng
h p tương t ã ư c nghiên c u trư c ó các t nh khác.
Vi c ch n l a các trang tr i/nông h nh m minh ho

ư c các nhu c u sau:

•

Các h th ng nông nghi p khác nhau

các vùng sinh thái khác nhau;

•

Các m c tiêu khác nhau c a các nông h và các cơ s ngu n l c khác nhau;
o Cơ c u thu nh p và chi phí khác nhau.

•

Các cơ h i khác nhau;
o C i thi n các ho t
o Các ho t

ng kinh doanh hi n t i,

ng kinh doanh m i,

o Các cơ h i chu i cung.
•

Th c tr ng c a ngư i dân t c thi u s nghèo (ví d : t cung t c p, các m c tiêu và
các v n ).

•

Các hình th c phân tích khác nhau (ví d : lu ng ti n, thu nh p h n h p...).

Vi c ch n l a các chu i cung (supply chain) nh m minh ho các nhu c u sau:
•

Các s n ph m khác nhau và các vùng khác nhau;

•

Các chu i ng n, dài;

•

Các chu i cơ h i;

•

Các s n ph m cho th trư ng chính th c (xu t kh u) hay khơng chính th c;

•

Chu i cung có nhi u hay ít cơ h i cho các nơng dân c i thi n v th c a mình trong
chu i cung;

•

Các chu i cung v i các tr ng i khác nhau (ví d : cơng tác h u c n, b o qu n s n
ph m...).

7


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Công tác i u tra th c t ã ư c hoàn thành 2 t nh Th a Thiên Hu và Ngh An2.
i v i 2 t nh còn l i là Kon Tum và Qu ng Ngãi s ư c ti n hành i u tra vào tháng 3-2006.
K t qu i u tra th c t Th a Thiên Hu ã ư c báo cáo t i Seminar t ch c Th a Thiên
Hu vào tháng 11 năm 2005. Hai cán b c a trư ng i h c Lincoln, Ông Stewart Pittaway
và bà Sandra Martin, cùng v i m t i di n c a chương trình CARD, ơng Keith Milligan
cũng ã tham gia vào bu i seminar ó. Các báo cáo nghiên c u KDNN Ngh An ang d n
ư c hoàn thi n.
Th a Thiên Hu , 12 nghiên c u trư ng h p ã ư c hoàn thi n, 4 trang tr i cho m i
vùng sinh thái (duyên h i, ng b ng và vùng i núi). C n chú ý r ng 4 trang tr i c a các
nông dân thu c dân t c thi u s
vùng i núi cũng ã ư c phân tích. i v i t nh Ngh An,
6 trang tr i và chu i cung c a các doanh nghi p quan tr ng ã ư c ưa vào nghiên c u.
Trong s ó có 2 trang tr i thu c vùng duyên h i, 2 vùng chuy n giao gi a vùng ng b ng
v i vùng i núi và 2 các vùng cao c a t nh.
3.4

ánh giá l i i u tra thí i m

Phương pháp kh o sát chính là các cu c ph ng v n. Phương pháp này cũng ư c áp
d ng cùng v i phương pháp ánh giá có s tham gia (PRA) i v i các cán b HTX, S
NN&PTNT, cán b h tr huy n. Các m u câu h i i u tra ã ư c các cán b khoa Kinh t
và Phát tri n so n th o và ư c các chuyên gia i h c Lincoln xem xét và góp ý. Thêm vào
ó, phân tích th ng kê mơ t cũng ã ư c ti n hành.
K t qu c a các cu c kh o sát ã ư c Ti n sĩ Sandra Martin và ông Stewart Pittaway

xem xét l i trong Seminar tháng 11 năm 2005. Các chuyên gia này trư c tiên xem xét các báo
cáo k t qu c a nhi u nghiên c u trư ng h p, sau ó tr c ti p g p g các nhóm i u tra
th o lu n v k t qu và phương pháp lu n. Các chuyên gia cũng ã
xu t m t s phương
pháp b sung cho các phương pháp ang ư c s d ng.
M t s nghiên c u trư ng h p ã ư c trình bày t i h i th o d án ư c t ch c
i
h c Kinh t Hu vào tháng 11 năm 2005. Vi c hoàn thi n thêm phương pháp nghiên c u ã
ư c th o lu n và th ng nh t. Các chuyên gia c a
i h c Lincoln và ông Kieth Milligan
ánh giá cao nh ng k t qu
t ư c t i seminar này. Chương trình seminar và danh sách
nh ng ngư i tham gia ư c th hi n Ph l c 2.

4. Các thành t u ã

t ư c

Ph n này v ch ra nh ng k t qu chính ã t ư c qua kh o sát nhu c u ào t o KDNN
c a các nông h , i ngũ cán b khuy n nông và các chu i KDNN.
4.1

Nhu c u c a các nông h

Nhu c u c a các nông h thay i theo các vùng sinh thái và các hình th c trang tr i.
Nhu c u c a các nông h
Th a Thiên Hu và Ngh An ư c th o lu n dư i ây.
4.1.1 H th ng nông nghi p vùng

i núi

Công tác i u tra th c t cho th y nông dân vùng i núi mu n c i thi n h th ng nông
nghi p c a mình, c bi t là nâng cao thu nh p. Th c t cho th y ki n th c và kĩ năng KDNN
c a các nông dân vùng này r t th p. Có nhi u y u t nh hư ng n s n xu t c a h . Trong
các y u t ó có s thi u h t v n, t và lao ng cũng như các kĩ năng và ki n th c c n thi t
ti n hành công vi c kinh doanh c a mình. M t trong nh ng mong mu n l n nh t c a h là
ư c t p hu n v lĩnh v c KDNN. Hi n t i các nông dân vùng i núi g p nh ng tr ng i
2

Công tác i u tra

Ngh An ã ư c hoàn thành trong tháng 1 và ã ư c trình bày trong báo cáo này.

8


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

trong vi c ti p c n các thông tin th trư ng do s cô l p và cơ s h t ng (giao thông) y u k m.
Các d ch v khuy n nông vùng này còn nghèo nàn, s h tr và c v n kĩ thu t r t h n ch .
R i ro i v i s n xu t c a ngư i dân
ây r t cao do s bi n ng c a giá c th trư ng và
thiên tai. Nh ng ngư i nông dân
ây r t mong mu n ư c t p hu n nhi u hơn v phân tích
và qu n lí r i ro cũng như v ch k ho ch kinh doanh.
4.1.2 H th ng nông nghi p

vùng

ng b ng

Nh ng ngư i nông dân vùng ng b ng hai t nh Th a Thiên Hu và Ngh An khi ư c
ph ng v n ã th hi n mong mu n ư c t p hu n v KDNN có th c i thi n ư c s n xu t
và sinh k . M c dù ư c ti p c n các thông tin th trư ng t t hơn các nông dân vùng cao,
nh ng ngư i dân vùng này cũng c n có thêm ki n th c và kĩ năng v phân tích ngân sách
tồn b trang tr i và phân tích t ng ho t ng kinh doanh
có th l a ch n các ho t ng
cũng như vi c k t h p các ho t ng kinh doanh t t hơn cho nông tr i c a mình. Cơng tác h u
c n và t o giá tr gia tăng thông qua b o qu n và óng gói cũng r t quan tr ng. Nh ng ngư i
dân
ây ã th hi n mong mu n ư c ào t o v qu n lí ch t lư ng và phát tri n thương
hi u.
4.1.3 H th ng nông nghi p

vùng duyên h i

Vi c nuôi tr ng thu s n như tôm, cá và cua là ho t ng kinh doanh quan tr ng nh t
vùng duyên h i. Nh ng ngư i tham gia vào ho t ng này thư ng là nh ng ngư i giàu ngu n
l c. H ư c ti p c n thông tin th trư ng, tín d ng và h tr kĩ thu t t t hơn. Tuy nhiên, c n
lưu ý r ng vi c ni tơm thư ng có r i ro cao và gây ô nhi m môi trư ng. Giá tôm th trư ng
hay bi n ng, và tôm l i d m c b nh. Giá tôm ph thu c r t nhi u vào ch t lư ng s n ph m.
Nh ng ngư i nông dân này mu n ư c ào t o nhi u hơn v qu n lí ch t lư ng
c i thi n
thu nh p và hi v ng trong tương lai tôm c a h ư c tiêu th
th trư ng châu Âu. H cũng
mong mu n ư c h c cách i phó v i các r i ro trong ni tôm.
4.1.4 Các chu i cung KDNN
Nhi u nghiên c u chuyên sâu chu i cung KDNN ã ư c ti n hành. Có hai ki u chu i
cung là chu i cung h p tác và chu i cung cơ h i. Trong h u h t các trư ng h p, lu ng thông
tin trong chu i không rõ ràng. Ngư i dân (ngư i s n xu t) thư ng không bi t các thành viên

khác trong chu i, ngo i tr các thành viên tr c ti p v i h . H cũng không bi t n biên th
trư ng và t o giá tr . i u này gây khó khăn cho h trong vi c m c c và nh giá bán do
thi u thơng tin th trư ng. Do ó vi c c i thi n vai trị và v trí c a nh ng ngư i nông dân
trong chu i cung là r t quan tr ng. i u này có th
t ư c thông qua vi c c i thi n ti p c n
thông tin th trư ng c a ngư i nông dân và kĩ năng c a h trong vi c phân tích th trư ng.
Các cán b khuy n nông, nh ng ngư i mà nhu c u v ki n th c và kĩ năng KDNN s ư c
phân tích bên dư i là nh ng ngư i có kh năng óng m t vai trị quan tr ng trong quá trình
này.
4.2

Nhu c u c a các cán b cung c p d ch v kinh doanh

M t trong nh ng nhi m v chính c a nh ng ngư i này là giúp
ngư i nông dân làm
KDNN và qu n lí trang tr i. Tuy nhiên, ki n th c v KDNN c a h còn h n ch và h thư ng
g p ph i nh ng khó khăn trong vi c hồn thành nhi m v c a mình.
hi u rõ hơn v v n
này, m t cu c ánh giá nhu c u ào t o ã ư c ti n hành, xác nh nh ng ki n th c và kĩ
năng gì mà h c n. Tóm t t k t qu ánh gía nhu c u ào t o c a các cán b khuy n nơng
ư c trình bày bên dư i.
Nh ng khó khăn ch y u mà các cán b khuy n nông g p ph i trong cơng tác c a mình
ư c trình bày trong B ng 1, bao g m:

9


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

(i) thi u h t ki n th c chuyên môn do ào t o chưa

y

;

(ii) thi u kinh nghi m th c t ;
(iii) thi u kĩ năng v phương pháp ào t o;
(iv) thi u thơng tin.
H u h t các khó khăn trên b t ngu n t b n thân c a nh ng cán b này. Các cán b c a
chính ph cũng i m t v i nh ng khó khăn như trên nhưng ch y u là do thi u ào t o
chuyên môn. i u này làm n i rõ nhu c u ư c ào t o c a các cán b này nh m áp ng v i
các v n n y sinh trong công vi c c a mình.
B ng 1: Nhu c u ào t o c a cán b khuy n nông
V n

Cán b xã (%)

Cán b huy n và t nh
(%)

Thi u ki n th c chuyên môn do chưa ư c ào
tao y

75,47

43,40

Thi u kinh nghi m th c ti n

47,17

41,51

Thi u kĩ năng, phương pháp ào t o

75,47

58,49

Thi u thông tin

60,38

75,47

Ngu n: Kh o sát th c t , d án Agribiz, Th a Thiên Hu , 2005
i v i cán b huy n và t nh, bên c nh nh ng khó khăn k trên, cịn có nh ng tr ng i
khác trong công vi c c a h . Tuy nhiên chúng khơng áng k vì ch chi m m t t l nh .
Nh ng khó khăn mà các cán b khuy n nông này ang ph i i m t cho th y h c n ư c ào
t o v lĩnh v c KDNN (Xem chi ti t Ph l c 5).
4.3

Chương trình phát tri n chương trình ào t o và các modules t p hu n

Chương trình nh m phát tri n chương trình ào t o cho các khoá t p hu n và các
chương trình ào t o chính quy ã ư c các chuyên gia KDNN
i h c Lincoln th o lu n
trong tháng 11 năm 2005 v a qua. Công tác chu n b biên so n tài li u t p hu n và xem xét
chương trình ào t o KDNN t i Trư ng i h c Kinh t Hu ư c th ng nh t là b t u vào
tháng 4 năm 2005. V n còn hai ho t ng chính c a d án ư c th c hi n vào u năm 2006

là ph n r t quan tr ng i v i s phát tri n các chương trình ào t o và t p hu n. Hai ho t
ng ó là:

t i

• Hồn thành công tác i u tra th c t 03 t nh cịn l i và phân tích k t qu nghiên c u;
• Chuy n i cơng tác h c t p, trao i kinh nghi m c a các cán b nòng c t c a d án
i h c Lincoln, New Zealand.

Chương trình d kiên dư i ây ã ư c nh t trí và s
o n t tháng 1 n tháng 3 năm 2006.

10

ư c phát tri n ti p t c trong giai


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

B ng 2: Tóm t t chương trình d ki n 2006
Ho t

ng d án

Th i gian

Nh n xét

i u tra th c t Ngh An,
Kontum và Qu ng Ngãi

Tháng 1
2006

n tháng 3,

-

Phân tích k t qu
vi t báo cáo

Tháng 1
2006

n tháng 3,

-

i u tra và

Chuy n i h c t p, trao
kinh nghi m t i trư ng
h c Lincoln, NZ

i
i

Phân tích sơ b nhu c u ào
t o có ư c t các cu c i u
tra th c t

Tháng 2, 2006

Cán b
i h c Kinh t Hu
s th o lu n k t qu i u tra
bư c u và s ư c t p
hu n phương pháp và cách
th c ti p c n KDNN cũng
nhu phát tri n chương trình
ào t o và t p hu n.

B t u vào tháng 11,
2005

Các tài t p hu n sơ b bao
g m:
Làm th nào so sánh
các ho t ng kinh
doanh?
Phương pháp phân tích
tài chính nào ư c s
d ng?
Cách th c thu th p và s
d ng thông tin?

Tháng 2/3, 2006
K ho ch cho H i th o phát
tri n chương trình t p hu n và
ào t o

5. Tính b n v ng và các v n
5.1

S ư c th o lu n sâu hơn
trong chuy n i h c t p, trao
i kinh nghi m t i NZ,
chương trình và th i gian ã
ư c nh t trí vào tháng 03,
2006.

quan tr ng

Phương pháp thí i m

Vi c ch n l a phương pháp thí i m
thu th p thơng tin nh m m b o ch t lư ng
c a các thông tin thu th p ư c trong quá trình i u tra th c t . Cơng tác i u tra òi h i s
u tư áng k v th i gian và chi phí. Các t nh Ngh An, Kontum và Qu ng Ngãi l i cách xa
Hu . i u này òi h i ph i th n tr ng trong vi c ch n l a phương pháp i u tra. Vì v y, i u
tra thí i m là m t cách ti p c n c n thi t và quan tr ng
có ư c kinh nghi m và phương
pháp úng n cho vi c tri n khai i u tra trên di n r ng. Chính nh v y mà các nhóm i u
tra có ư c kinh nghi m nghiên c u trư ng h p trư c khi i u tra ba t nh còn l i.

11


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Vi c s d ng phương pháp nghiên c u thí i m khi n cho d án s ch m tr hơn so v i
d ki n. Theo d ki n, vi c i u tra c 04 t nh ph i ư c hoàn t t vào tháng 12 năm 2005.
Các cu c i u tra các t nh s ư c hoàn thành vào tháng 1, 2 và 3 năm 2006. K t qu i u
tra s ư c s d ng phát tri n các khoá t p hu n (training course) và các chương trình ào
t o (curriculum) KDNN t i trư ng i h c Kinh t Hu . Vi c phát tri n khoá ào t o d ki n
b t u vào tháng 4, 5 năm 2006
không b nh hư ng do vi c i u tra 03 t nh khác b
ch m.
5.2

Phát tri n nghiên c u trư ng h p

Vi c s d ng các nghiên c u trư ng h p r t quan tr ng, h tr phát tri n gi ng d y
KDNN t i
i h c Kinh t Hu . M c ích c a vi c này là phát tri n nh ng tài li u v các
nghiên c u trư ng h p là ngu n tài li u b sung cho vi c gi ng d y KDNN. Giáo viên s s
d ng các nghiên c u trư ng h p này làm ví d thích h p h tr cho bài gi ng c a mình. Hi n
t i chưa có cu n sách KDNN nào ư c vi t v i b i c nh n n nông nghi p Vi t Nam.

12


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Ph l c 1: B ng các m c quan tr ng

13


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Các m c quan tr ng
STT

Tham chi u
khung lô gic
(K t qu )

Mô t / Chi ti t

1

H p

2

Báo cáo 6 tháng

3

2.1
3.1

ng ư c kí k t v i CARD
u

Nhu c u KDNN c a các nông h
và i ngũ cán b khuy n nông

4

Báo cáo 6 tháng l n 2

5

Báo cáo 6 tháng l n 3

6

1.3
3.2
3.3

Chương trình t p hu n và gi ng
d y KDNN ư c phát tri n

Các tài li u k t qu
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o

7

Báo cáo 6 tháng l n 4

o
o
o

o

8

Năng l c KDNN c a i ngũ cán
b
i h c Kinh t , S NN &
PTNT và các cá nhân, nh ng
ngư i cung c p d ch v ư c
thông qua

1.2
2.2
3.4

o
o
o
o

H p ng nghiên c u ư c kí k t
M c s ki n và l ch chuy n ti n

trình báo cáo
Cam oan c a các cán b Úc, u vào t p hu n và thi t b
Xác nh nhu c u c a nông h và các cán b cung c p d ch v
(c ng ng và tư nhân) v lĩnh v c KDNN
V ch ra chương trình phát tri n bài gi ng và chương trình ào
t o i v i các cán b cung c p d ch v
trình báo cáo
Cam oan c a các cán b Úc, u vào t p hu n và thi t b
trình báo cáo
Cam oan c a các cán b Úc, u vào t p hu n và thi t b
B n sao chương trình gi ng d y KDNN t i HCE ư c chu n
b , ch p thu n c a HCE và ư c trình lên MOET
B n sao các bài gi ng KDNN cho các cán b cung c p d ch
v .
trình báo cáo
Cam oan c a các cán b Úc, u vào t p hu n và thi t b
Ph n h i c a các thành viên tham d v các khố t p hu n thí
i m t i Trư ng i h c Kinh t Hu , phân tích các cán b
cung c p d ch v , b sung vào bài gi ng t p hu n n u c n.
Các cán b có năng l c trong vi c gi ng d y lĩnh v c KDNN
cho các cán b cung c p d ch v và nông h ư c c p b ng.
B n sao chương trình gi ng d y chính quy bao g m chi ti t
cho m i môn h c.
ng d ng các nghiên c u trư ng h p có hi u qu vào bài
gi ng cho các sinh viên chưa t t nghi p và nơng dân.
Hồn thành kh o sát trình
năng l c c a các cán b khuy n
nông t nh, các cán b cung c p d ch v .
Các ki n th c và kĩ năng chu n v KDNN c a cán b HCE,

14

Th i h n
Tháng 4, 2005
Tháng 9, 2005
Tháng 12, 2005
Tháng 3, 2006
Tháng 9, 2006
Tháng 10, 2006
Tháng 3, 2007

Tháng 6, 2007


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

9

Báo cáo 6 tháng l n 5

o
o
o

o

10

1.1
2.1

3.5 (m i)

Các nông h , cán b cung c p
d ch v , các chương trình nghiên
c u áp d ng các kĩ năng KDNN

o
o

o

11

Báo cáo hồn thành d án

o
o

tóm t t vi c phát tri n các kĩ năng và ki n th c c p nh t và
xem xét ch t lư ng c a vi c gi ng d y KDNN.
trình báo cáo
Cam oan c a các cán b Úc, u vào t p hu n và thi t b
Ít nh t là 12 d án phát tri n nông tr i cho các nông h ư c
chu n b theo nh ng ngư i tham gia trong 4 t nh m c tiêu
(TT-Hu , Qu ng Ngãi, Ngh An và Kon Tum)
S lư ng các h p ng chính th c v nghiên cúu KDNN v i
i h c Kinh t Hu và i ngũ CRD.
S lư ng các n ph m v nghiên c u KDNN trong vùng,
trong nư c cũng như trên th gi i.
Chu n b l ch t p hu n cho năm 2007 – 2008 và d oán nhu

c u c a các i tư ng tham gia là nh ng ngư i cung c p d ch
v .
Phân tích chu i cung KDNN i v i 3 v mùa ưu tiên, xác
nh các vùng phát tri n
c i thi n l i ích cho các nơng h .
trình báo cáo
Cam oan c a các cán b Úc, u vào t p hu n và thi t b

T ng

15

Tháng 09, 2007

Tháng 12, 2007

Tháng 03, 2008


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Ph l c 2: H i th o ánh giá cơng tác i u tra thí i m

16


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

CHƯƠNG TRÌNH H I TH O
H I TH O

PHÂN TÍCH TRANG TR I VÀ CHU I CUNG
Ngày 24 tháng 11, 2005
N i dung cơng vi c
8:00

ón ti p

Cán b ph trách
H Th Quý An
Lê Th Kim Tuy n
TS. Bùi Dũng Th
TS. Nguy n Văn Phát
Hi u trư ng nhà trư ng

i bi u

8:30

Gi i thi u thành ph n tham d

8:40

Di n văn khai m c H i th o

14:10
14:50
15:10

Thông tin c p nh t v chương trình d án
Agribiz

Phát bi u tham d H i th o c a i u ph i
viên chương trình CARD
Phương pháp nghiên c u
Gi i lao
Phân tích trang tr i và chu i cung:
Nông tr i vùng ng b ng
Phân tích trang tr i và chu i cung:
Nơng tr i vùng gị i
Th o lu n
Gi i lao
Phân tích trang tr i và chu i cung:
Nông tr i vùng duyên h i
ánh giá nhu c u ào t o KDNN
Gi i lao
L p k ho ch cho 6 tháng ti p theo

16:30

Phát bi u k t thúc H i th o

8:50
9:00
9:15
9:30
9:50
10:30
11:10
11:30
13:30

17

Ông Stewart Pittaway
TS. Keith Milligan,
i u ph i viên chương trình CARD
TS. Mai Văn Xuân, Giám c d án
Ths. Nguy n Ng c Châu
Ths. Tr n Văn Hoà
Toàn th H i th o
TS. Phùng Th H ng Hà
Ths. Trương Chí Hi u
Ông Stewart Pittaway
TS. Keith Milligan
TS. Mai Văn Xuân


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Ph l c 2.2: DANH SÁCH THÀNH VIÊN THAM D
Stt

H và tên

1
2
3
4

i h c Lincoln, New Zealand
Ông Stewart Pittaway

TS. Sandra Martin

7

Chương trình CARD
TS. Keith Milligan

8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30

31
32

ơn v cơng tác

T nh Th a Thiên Hu
Ơng Hồng Trung Ân
Ơng Ph m ình Văn
Ơng Hồng H u Hè
Ơng Tr n Văn Hi n

5
6

H I TH O

i h c Kinh t Hu
TS. Mai Văn Xuân
TS. Bùi Dũng Th
TS. Nguy n Văn Phát
Ths. Lê Sĩ Hùng
Ths. Nguy n Th Thanh Bình
Ths. Nguy n Ng c Châu
Ths. Nguy n Văn Cư ng
TS. Phùng Th H ng Hà
CN. Nguy n Lê Hi p
Ths. Trương Chí Hi u
Ths. Tr n Văn Hòa
Ths. Phan Văn Hòa
Ths. Ph m Xuân Hùng

CN. Nguy n Quang Ph c
Ths. Trương T n Quân
CN. Tr n Minh Trí
Ths. Tr n H u Tu n
Ths. Ph m Th Thanh Xuân
CN. Tr n oàn Thanh Thanh
CN. Phan Th N
Ths. Lê N Minh Phương
Ths. Lê Th Hương Loan
CN. Nguy n ình Chi n
CN. Nguy n Bá Tư ng
Ths. Nguy n Văn L c

S NN&PTNT t nh Th
S NN&PTNT t nh Th
S NN&PTNT t nh Th
Liên minh HTX t nh Th

a Thiên Hu
a Thiên Hu
a Thiên Hu
a Thiên Hu

i h c Lincoln
i h c Lincoln
Chương trình CARD
ih
ih
ih
ih

ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih
ih

14

c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t

c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t

Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu

Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu
Hu


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

33
34
35
36

Ths. Lê Th Kim Liên
CN. Tr n H nh L i
CN. Tr n Th Thanh Thu
CN. Tôn N H i Âu

ih

ih
ih
ih

15

c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t
c Kinh t

Hu
Hu
Hu
Hu


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Ph l c 3: Các nghiên c u trư ng h p

16

t nh Th a Thiên Hu


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Nghiên c u trư ng h p 1
KINH DOANH NÔNG NGHI P C A NÔNG H

VÙNG DUYÊN H I

Nhóm i u tra:
1. TS. Phùng Th H ng Hà – Khoa kinh t & Phát tri n, Trư ng HKT Hu
2. CN. Phan Th N – Khoa Kinh t & Phát tri n, Trư ng HKT Hu
Ngư i vi t báo cáo t ng h p: TS. Phùng Th H ng Hà
Ngày i u tra: 18/9/2005
a i m: Nhà anh Tr n

c Nhơn,

Ngư i tr l i ph ng v n: Ông Tr n
Th i gian: t 9h30

i 9, thôn

i Th ng, xã Vinh Hưng, Phú L c

c Nhơn

n 11h30

1.1.Gi i thi u
Phân tích kinh t nơng h là m t trong nh ng n i dung quan tr ng c a d án Agribiz
nh m giúp các nhà nghiên c u n m b t ư c tình hình b trí s n xu t c a các nơng h , t ó
ánh giá k t qu và hi u qu s n xu t kinh doanh c a các nơng h
M c ích
- ánh gía th c tr ng h th ng s n xu t c a các nông h ;
- Mô t và phân tích sơ b chu i cung m t s s n ph m quan tr ng có tính ch l c c a

nông h ;
- ánh giá nhu c u t p hu n c a các nông h ;
- Rút ra m t s nh n xét v h th ng s n xu t nông nghi p vùng m phá ven bi n
c a t nh TT-Hu làm cơ s
xây d ng chương trình ào t o cho các i tư ng liên quan.
1.2. Phân tích trang tr i
1.2.1. M t vài nét khái quát v h
Ông Nhơn là m t nơng dân 46 tu i, ơng có 5 a con, 3 a ang i h c, 2 a
khác cịn nh . Ơng ã h c h t chương trình ph thơng trung h c. Các con ơng ã có a h c
h t l p 12, a sau ang h c l p 11 và 8. M c tiêu c a ông là tăng thu nh p có ti n ni
các con ăn h c. Hi n 3 a con c a ông u mong mu n ư c vào i h c.
Trư c ây, ông Nhơn chuyên s n xu t lúa. Vài năm g n ây do phong trào nuôi tôm
phát tri n m nh, gia ình ơng ã chuy n sang ni tơm k t h p v i tr ng lúa và chăn ni
l n nh ó mà i s ng gia ình ngày m t khá gi .
Vinh Hưng là m t xã n m vùng ven phá Tam Giang - C u Hai, có i u ki n t nhiên
thu n l i cho vi c phát tri n nuôi tr ng thu s n ( c bi t là nuôi tôm) và s n xu t nông
nghi p. i u này có nh hư ng l n n vi c b trí s n xu t c a gia ình ông Nhơn. Hi n t i,
ông Nhơn có 1 ha t
ni tơm, 4000m2
tr ng lúa. Ngồi ra, ơng cịn có 2 sào t
vư n tr ng cây ăn qu và tr ng s n, khoai ph c v cho vi c chăn nuôi.

17


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

B ng 1: Cơ c u và ngu n hình thành các lo i
Lo i

t

T ng di n tích
(m2)

ư cc p

tc ah

Ngu n hình thành
Khai hoang

Lúa
4.000
1.700
2.300
10.000
H ni tôm
10.000
1000
Vư n
1.000
T ng
15.000
2.700
12.300
Ngu n: s li u i u tra c a tác nhóm nghiên c u, 2005

Khác
-

Trong s 15000m2, có 1700m2 t tr ng lúa và 1000m2 t vư n ư c chính quy n s
d ng c p theo ngh nh 64CP. Ngồi ra, gia ình ơng cịn khai hoang ư c 10.000m2 t
làm h nuôi tôm và 2.300m2 tr ng lúa. Tồn b s di n tích trên ã ư c c p s
. Chi
phí cho vi c c p s
làm h nuôi tôm là 580 ngàn ng. Hi n gia ình khơng ph i n p thu
cho vi c s d ng t.
t khai hoang 10.000m2 ã ư c ông ào thành 4 h nuôi tôm v i t ng chi phí cho
vi c ào h và xây kè là 42 tri u ng; trang b 4 b máy bơm nư c dùng cho vi c bơm và
tháo nư c vào h tôm và ru ng lúa; xây 1 chu ng l n v i di n tích là 12m2, tr giá là 1,5
tri u ng.
B ng 2: Tình hình trang b máy móc thi t b c a h
Th i gian có
Th i gian ã
S lư ng và ơn
T ng giá tr
Lo i TLSX
th s d ng
s d ng
v tính
(tr. )
(năm)
(năm)
Máy bơm nư c B15
4b
18,00
10
6
2

Chu ng l n
12 m
1,50
4
Ao ni tơm
4 ao (10.000m2)
42,00
6
Chịi canh
2 cái
0.60
Ghe
1 cái
1,00
Lư i
b
0,50
3-4
Xay (ch ng bão)
500 cây tre và lái
1,50
3
Thay d n
R
4 cái
0,32
T ng
65,42
Ngu n: S li u i u tra c a nhóm nghên c u, 2005.
Hi n gia ình ông có 7 ngư i, nhưng ch có 2 lao ng chính (ơng và v ơng). Tuy

nhiên, 3 a con l n c a ơng cũng có th tham gia ph giúp cho ông trong vi c nuôi tôm và
chăn ni l n. Gia ình khơng th lao ng ngồi mà ch y u s d ng lao ng c a gia
ình. Theo báo cáo c a ơng Nhơn, cơng vi c chính c a ơng là ni tơm. Bình quân 1 năm
ông làm 9 tháng, các tháng mùa mưa (t tháng 9 n tháng 12) không nuôi tôm ư c ông
ph i ngh . Giúp vi c nuôi tôm cho ông là 2 a con l n. Chúng cũng ph i làm vi c 9 tháng
liên t c. Tuy nhiên, bình quân m t ngày chúng ch làm 4 ti ng. Các cơng vi c chính mà
chúng làm là ưa th c ăn t nhà ra h nuôi tôm và giúp cha cho tôm ăn. V ông ch y u là
làm công vi c ng áng, chăn nuôi l n, i ch bán giá
vào các tháng nông nhàn và làm
các công vi c n i tr . Giúp vi c cho v ông là a con gái. Nhi m v chính c a nó là làm
n i tr và i làm ng giúp m khi c n.
1.2.2. Hi n tr ng s n xu t c a h
Hi n nay, h ông s n xu t 3 lo i s n ph m chính: tơm, lúa, l n. Trong ó, nuôi tôm là
ngu n thu ch y u.

18


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

* Nuôi tôm
i v i tôm, m t năm h s n xu t 2 v : v th nh t b t u t ngày 12 tháng 1 và thu
ho ch vào ngày 12 tháng 5 (theo âm l ch); v 2 b t u ươm gi ng t ngày 12 tháng 4, th
gi ng vào ngày 15 tháng 5, thu ho ch vào ngày 15 tháng 8. Th i gian nuôi tôm dài hay ng n
tuỳ thu c vào m c ích l y s n ph m. N u nuôi tôm
l y s n ph m v i yêu c u 40 con/kg
thì ch c n 2,5 tháng là có th thu ho ch, n u mu n nuôi tôm to hơn v i 20 con/kg thì th i
gian s là 3 - 3,5 tháng/l a. M i v , anh Nhơn mua 10.000 con tơm gi ng v ươm, nhưng ch
cịn 7.000 con s ng th tôm nuôi th t. Theo anh, t l tôm s ng t kho ng 70-80%.
B ng 3: B trí l ch th i v s n xu t c a h

Lo i s n
ph m

12

1

Lúa

Tôm

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Lúa X
Tôm v 1
Tôm v 2

V ông Xuân, i u ki n canh tác thu n l i, nên tôm phát tri n t t. Có 30% s tơm thu
ư c t tr ng lư ng 40 con/kg, s còn l i t 60 con/kg. T ng s n lư ng t ư c v này
là 1.073kg. V Hè thu, do i u ki n th i ti t không thu n l i, tơm b nhi m b nh. Gia ình
anh ph i em bán xơ v i giá trung bình 45 ngàn ng/kg. S tôm thu ư c là 700kg.T ng
doanh thu t bán tơm t 101,20 tri u ng.
Gia ình anh Nhơn s d ng 3 lo i th c ăn: th c ăn t ng h p, khuy c, cá tươi
ni
tơm. Chi phí th c ăn chi m n 87% t ng chi phí ni tơm. Các kho n chi phí khác chi m t
l áng k là bơm nư c, và x lý ao h . Do tôm b b nh vào v Hè Thu nên sau khi tr chi
phí, thu nh p rịng c a anh trong năm 2005 là 1,40 tri u ng. N u tr chi phí kh u hao, chi
phí cơ h i v lao ng c a ch h , l i nhu n kinh t c a nuôi tôm là - 14,0 tri u (l ). T su t
l i nhu n v n c a anh là - 225%. Như v y,
thu h i các kho n chi phí ã b ra, anh Ngơn
ph i bán ư c giá trung bình là 56 ngàn ng/kg, bù p kh u hao và cơng lao ng giá bán
bình qn ph i t 60,9 ngàn ng/kg. S n lư ng hoà v n thu nh p ròng là 1.748 kg và s n
lư ng hoà v n l i nhu n kinh t là 1.892kg.
* S n xu t lúa
Do không ch
ng ư c nư c tư i vào v Hè Thu, nên anh Ngôn ch s n xu t 1v
( ông Xuân). Th i v s n xu t b t u t 04 tháng 12 n 10 tháng 4 âm l ch. Vi c tr ng lúa
gia ình anh Nhơn khá ơn gi n, ph n l n các công vi c ư c thuê ngoài.
u tư thâm
canh tăng năng su t và c i t o t ít ư c chú tr ng. Gia ình anh h u như khơng s d ng
phân h u cơ
bón cho lúa. Phân m và phân urê là 2 lo i phân ư c s d ng ch y u. Vì

th năng su t lúa th p (2 t /sào), s n lư ng lúa t 1,6 t n. V i giá bán hi n t i 2.200 /kg thì
t ng thu t lúa c a gia ình anh t 3.520 ngàn ng.
Trong cơ c u chi phí, chi thuê d ch v làm t chi m 30%, phân hố h c chi m 24%,
cịn l i là các kho n d ch v khác như thu ho ch, tu t lúa và v n chuy n. T ng chi phí trung
gian cho 8 sào lúa trong năm là 1.585 ngàn ng. Giá tr gia tăng t 1.934 ngàn ng; l i
nhu n t 1.034 ngàn ng.
* Chăn nuôi l n
19


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

Năm 2004, gia ình anh ni 5 con l n th t, s n lư ng t 350kg, v i giá bán
14.000 /kg, gia ình anh ã có m t kho n thu b ng ti n m t là 4.900 nghìn ng. Ph n l n
th c ăn chăn nuôi l n ư c s d ng t s n ph m c a cây lúa và rau lang mà gia ình anh
ã tr ng ư c. Ngoài ra,
thúc cho àn l n nhanh l n, anh mua thêm 2 bao cám công
nghi p v i t ng s ti m là 120 ngàn ng, ng th i m i ngày cho ăn thêm 3 ngàn ng cá
tươi. Gía tr gia tăng trong năm v chăn nuôi l n c a anh Nhơn là 2.560 ngàn ng, l i
nhu n là 128 ngàn ng. T su t l i nhu n v n t 8,58%.
B ng 4: K t qu và hi u qu c a 3 lo i s n ph m chính
VT

Tơm

Lúa

S n lư ng
kg
1.773

T ng doanh thu
tr.
101,27
T ng chi phí trung gian
tr.
89,83
Kh u hao
tr.
8,00
Chi phí cơ h i lao ng gia
tr.
7,20
ình
Chi phí khác
tr.
Giá tr gia tăng
tr.
1,44
L i nhu n
tr.
-14,00
T su t l i nhu n v n
%
-225,00
Giá hoà v n thu nh p
1000 /kg
56,30
Giá hoà v n l i nhu n
1000 /kg
60,92

S n lư ng hoà v n thu nh p
kg
1.748
S n lư ng hoà v n l i nhu n
kg
1.892
Ngu n: s li u i u tra c a nhóm nghiên c u, 2005

L n

1.600
3,52
1,59
0,90

350
4,90
2,34
0,15
1,37

1,90
1,03
0
0,99
1,55
720
1.129

0,91

2,56
0,13
8,58
6,69
13,63
67
341

Trong ba lo i s n ph m, tơm là s n ph m có doanh thu cao nh t, nhưng do g p r i ro
nên k t qu và hi u qu kinh doanh là th p nh t. Lúa và chăn nuôi l n m c dù chưa b l
nhưng thu nh p ròng và l i nhu n kinh t em l i không áng k . c bi t i v i chăn nuôi
l n, l i nhu n kinh t ch t 0,13 tri u ng/năm.
Qua ph ng v n h , chúng tơi th y có m t s v n

n i lên:

i v i nuôi tôm:
* Thu n l i cơ b n:
•

H th ng tư i và tiêu nư c khá hồn ch nh nên các h có th

i u ti t nư c thu n l i;

• HTX ã tham gia vào vi c qu n lý nuôi tơm nên vi c b trí th i v s n xu t, ki m tra
và phòng tr d ch b nh ư c các h tuân th nghiêm ng t, nh ó mà h n ch ph n nào
s phát tri n c a d ch b nh;
• Các cơng ty bán th c ăn ni tơm, phịng nơng nghi p huy n ã m khá nhi u l p
t p hu n hư ng d n cho bà con nơng dân k thu t ni và phịng tr d ch b nh cho tơm.
* H n ch :

• Nhi t
lo t;

quá cao nên làm tăng nhanh chóng

m n c a nư c, tơm ã b ch t hàng

• Ngu n nư c b ô nhi m n ng cho dù ã xây d ng ư c h th ng kênh tư i, tiêu t t.
Lý do chính là do nư c th i t t t c các nơi u ưa v phá Tam Giang. T Phá, nó l i

20


AGRIBIZ PROJECT - 055/04VIE

ư c c p tr l i cho các h ni tơm;
• Do chưa có m t cơ s s n xu t gi ng trong t nh (huy n) có
kh năng cung c p
gi ng cho các h ni tơm trong vùng, vì th tơm gi ng ư c ưa v t nhi u ngu n khác
nhau. i u này có nh hư ng l n n phòng và tr d ch b nh.
* Thu n l i
Do có h th ng thu l i t t nên vi c tư i tiêu thu n l i vào v

ơng Xn.

* H n ch
• Do khơng có nơi cung c p gi ng nên h ph i t s n xu t l y gi ng b ng cách ch n
gi ng trên ru ng s n xu t thóc th t. i u này làm cho năng su t cây tr ng th p, gi ng d
b thối hố;
• Do khơng có ê ngăn m n nên vào v Hè Thu không th s n xu t ư c;

• Do l i nhu n ưa l i t s n xu t lúa th p nên khơng khuy n khích các h
u tư thâm
canh và b o v
t. H h u như không s d ng phân h u cơ cho s n xu t lúa.
1.2.3. Tiêu th s n ph m
Trong s 3 lo i s n ph m mà h s n xu t, tôm và l n là 2 s n ph m có t su t hàng
hố l n nh t (100%). Riêng lúa, gia ình s n xu t ra ph c v nhu c u c a h .
Tiêu th tôm
Tôm c a h ư c bán dư i hai hình th c: Bán cho ch Em (m t trong 6 nhà thu gom
l n xã). Ch Em có th mua t t c các lo i s n ph m c a h (tôm nh và tôm to) vào b t
kỳ th i i m nào. Sau khi thu mua xong, ch Em em s n ph m vào à n ng bán.
Ngồi ra, gia ình anh Nhơn có bán cho m t s ngư i thu gom nh (s lư ng không
nhi u). Sau khi thu gom xong, ngư i thu gom em bán cho các nhà thu gom l n trong xã
ho c em ra ch bán.
Trư c khi bán s n ph m, anh Nhơn thư ng tìm hi u thơng tin v giá c qua nh ng
ngư i dân trong xã. Giá bán s n ph m ư c tho thu n gi a ngư i mua và ngư i bán. Tuy
nhiên, v n có trư ng h p ngư i bán b ép c p, ép giá. Hi n tư ng bao vây khu v c không
cho ngư i khu v c khác n mua v n x y ra.
Tiêu th l n th t
Hi n gia ình anh Nhơn ch ni l n th t. L n th t ch y u ư c tiêu th
a phương.
Toàn b s n ph m s n xu t ra ư c bán cho ngư i thu gom t i nhà. Giá c do nhà thu gom
quy t nh. Sơ
chu i cung như sau:

21