Tài liệu Nêu những nét chính về sự nghiệp thơ văn của nhà thơ Tố Hữu potx

Nêu những nét chính về sự nghiệp thơ văn của nhà thơ Tố Hữu

BÀI LÀM
Tố Hữu tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, sinh ngày 4 – 10 - 1920, quê ở
làng Phù Lai, nay thuộc xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế.
Sinh ra trong một nhà nho nghèo, từ nhỏ Tố Hữu đã học và tập làm thơ.
Ông giác ngộ cách mạng trong thời kì Mặt trận Dân chủ và trở thành người
lãnh đạo Đoàn Thanh niên Dân chủ ở Huế. Những bài thơ đầu tiên được sáng tác từ
những năm 1937 – 1938. Tháng 8 – 1945, ông là Chủ tịch Ủy ban Khởi nghĩa Thừa
Thiên – Huế.
Từ sau Cách mạng tháng Tám cho đến năm 1986, Tố Hữu liên tục giữ những
cương vị trọng yếu trong cơ quan lãnh đạo của Đảng và Nhà nước (từng là Ủy viên Bộ
Chính trị Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (kháo IV và V), Phó Chủ tịch Hội
đồng Bộ trưởng). Cùng với hoạt động chính trị, Tố Hữu vẫn sáng tác thơ đều đặn. Với
tư cách một hội viên sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam (1957), ngoài phụ trách chuyên
môn công tác văn nghệ và tập huấn của Đảng, Tố Hữu còn phát biểu nhiều ý kiến về
văn học nghệ thuật, chỉ đạo phong trào văn nghệ của đất nước trong một thời gian dài.
Tố Hữu nhận được các giải thưởng văn học lớn:
+ Giải nhất Giải thưởng Văn học Hội Văn nghệ Việt Nam 1954 – 1955 (Tập
thơ Việt Bắc).
+ Giải thưởng Văn học ASEAN (1966).
+ Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật (đợt 1, năm 1996).
Con đường thơ của Tố Hữu bắt đầu gần như cùng lúc với con đường hoạt động
cách mạng. Thơ ông gắn bó chặt chẽ với các cuộc đấu tranh cách mạng nên chặng
đường thơ của ông cũng song hành với các giai đoạn cách mạng, đồng thời thể hiện sự
vận động về tư tưởng và nghệ thuật của nhà thơ.
a. Tập thơ đầu tay Từ ấy (1937 – 1946) biểu hiện tấm lòng yêu thương xúc
động của người chiến sĩ cách mạng trước những cảnh đời cũ nhiều ngang trái, bất
công (Đi đi em, Lão đầy tớ, Tiếng hát sông Hương…). Từ ấy ghi lại niềm vui bắt gặp
lí tưởng cách mạng của người thanh niên Huế, sự hòa nhập với cuộc đời chung của
dân tộc (Xuân lòng, Từ ấy, Trăng trối…). Từ ấy còn là tiếng hát cất lên từ xiềng xích

ngục tù, thể hiện tinh thần đấu tranh kiên cường của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi
(Tâm tư trong tù, Nhớ đồng, Con cá chột nưa, Tiếng hát đi đày…). Tập thơ khép lại
bằng một niềm vui lớn, niềm vui giải phóng, niềm vui tung phá xiềng xích ngục tù,
niềm vui hít thở không khí trong lành sau hàng trăm năm nô lệ, niềm vui bay lên với
sông núi tự do (Huế tháng tám, Xuân nhân loại, Vui bất tuyệt…). Những bài thơ của
Tố Hữu trong Từ ấy giàu sức sống mới mẻ, hấp dẫn. Ông đem vào thơ những lắng
nghe, xúc động, yêu thương, căm giận… của tâm hồn thi sĩ cách mạng. Từ ấy, cái thời
điểm giàu ý nghĩa của một tâm hồn khi tìm được lí tưởng, khi cái riêng hạnh phúc cá
nhân đã vào cái chung, vận mệnh của dân tộc.
b. Việt Bắc (1946 – 1954) là tập thơ tiêu biểu của thời kì kháng chiến chống
thực dân Pháp, phản ánh cuộc hành trình gian khổ đã diễn ra suốt trên “ba ngàn ngày
không nghỉ” của quân và dân ta từ sau Cách mạng tháng Tám cho đến thắng lợi của
chiến dịch Điên Biên Phủ. Việt Bắc khắc họa hình ảnh nhân dân trong cuộc kháng
chiến: anh “bộ đội Cụ Hồ”, bà mẹ giàu lòng thương con yêu nước, người phụ nữ đảm
việc nước giỏi việc nhà, em bé giao liên… (Cá nước, Lên Tây Bắc, Bà bủ, Bầm ơi,
Lượm…). Trong tập thơ Việt Bắc, Tố Hữu thể hiện tình cảm lớn, niềm vui lớn với
nhân dân và đất nước, lãnh tụ; ca ngợi chiến thắng và chào đón hòa bình (Hoan hô
chiến sĩ Điện Biên, Ta đi tới, Việt Bắc…). Từ tập thơ Việt Bắc, Tố Hữu thường đặt vấn
đề lẽ sống của dân tộc, mối quan hệ giữa dân tộc và thời đại. Chất hiện thực sâu sắc
trong thơ Tố Hữu tạo nên sự kết hợp nhuần nhị giữa yếu tố lãng mạn cách mạng và
hiện thực.
c. Gió lộng (1955 – 1961) phản ánh giai đoạn đất nước ta bắt đầu thời kì xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh giành thống nhất Tổ quốc. Gió lộng thể
hiện niềm vui làm chủ đất nước, làm chủ đời mình (Trên miền Bắc mùa xuân, Mùa
thu mới…); ca ngợi cuộc sống mới ở miền Bắc (Tiếng chổi tre, Bài ca mùa xuân
1961…)và bộc lộ tình cảm tha thiết đối với miền Nam (Quê mẹ, Người con gái Việt
Nam, Thù muôn đời muôn kiếp không tan…). Tập Gió lộng tiếp tục khuynh hướng
khái quát và cảm hứng lịch sử - dân tộc được mở ra ở cuối tập Việt Bắc. Tập thơ thể
hiện những vấn đề dân tộc, cộng đồng, chứ không phải là vấn đề số phận với cá nhân,
nói đúng hơn là số phận cá nhân hòa với số phận dân tộc, cộng đồng.

d. Ra trận (1962 – 1971) và Máu va hoa (1972 – 1977) là hai tập thơ ra đời
trong thời kì cả nước ta chiến đấu kiên cường chống giặc ngoại xâm, giải phóng miền
Nam, thống nhất đất nước. Tầm vóc thời đại của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ,
tư tưởng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng là những yếu tố cho âm hưởng hùng ca
(cảm hứng về nhân dân, về lịch sử) tràn vào thơ của Tố Hữu, đặc biệt trong các bài
thơ xuân (Chào xuân 67, Bài ca xuân 68…). Trước đây, âm hưởng anh hùng ca đã
xuất hiện một phần trong các bài Việt Bắc, Ta đi tới, Ba mươi năm đời ta có Đảng
nhưng đến thời kì chống Mĩ cứu nước, âm hưởng anh hùng ca ngày càng nổi lên; sự
kết hợp giữa âm hưởng trữ tình và anh hùng ca đã khá nhuần nhị (Theo chân Bác,
Nước non ngàn dặm).
e. Một tiếng đờn (1992) xuất hiện trong tình hình đất nước và quốc tế có nhiều
biến động. Hiện thực bộn bề nhiều mặt đã đi vào tác phẩm của Tố Hữu. Với tập thơ
tâm tình này, tác giả bộc lộ những chiêm nghiệm và suy nghĩ sâu sắc trước cuộc đời.
Tuy nhiên, mọi sự suy nghĩ về lẽ đời biến đổi, về chuyện nhân tình có thể hiện tâm
trạng buồn của Tố Hữu nhưng vẫn ẩn chứa niềm tin yêu, hi vọng không bao giờ cạn
đối với Đảng, đất nước, dân tộc (Một nhánh xuân, Chân trời mới, Duyên thầm…).
Tố Hữu là một nhà thơ – chiến sĩ. Ông làm thơ trước hết là vì sự nghiệp của
dân tộc, của Đảng. Thơ Tố Hữu biểu hiện lẽ sống lớn, tình cảm lớn, niềm vui lớn của
dân tộc và cách mạng. Cảm hứng nổi bật trong thơ Tố Hữu là cảm hứng về nhân dân,
về cách mạng, cảm hứng về lịch sử hào hùng của dân tộc, chứ không phải là cảm hứng
đời tư. Trong thơ Tố Hữu, cái tôi đã hòa với cái ta; cái riêng hòa với cái chung, nghệ
sĩ gắn bó với nhân dân. Thơ Tố Hữu là sự kết hợp nhuần nhị giữa các yếu tố lãng mạn
cách mạng và hiện thực, trữ tình và anh hùng ca, tính dân tộc và tính thời đại. Giọng
điệu riêng trong thơ Tố Hữu là giọng tâm tình ngọt ngào, tha thiết. Trên nhiều chặng
đường thơ Tố Hữu đã kết hợp hài hòa nội dung với hình thức biểu hiện và tạo hiệu
quả nghệ thuật cao.