Quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của công ty cổ phần xây dựng và phát triển công trình hạ tầng
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.37 MB, 117 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA QUẢN TRỊ VÀ KINH DOANH
*** *** ***
ĐINH MẠNH TÚ
QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CÔNG TÁC
ĐẤU THẦU XÂY LẮP CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN
XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CƠNG TRÌNH HẠ TẦNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN TRỊ AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG (MNS)
Hà Nội - 2021
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA QUẢN TRỊ VÀ KINH DOANH
*** *** ***
ĐINH MẠNH TÚ
QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CÔNG TÁC
ĐẤU THẦU XÂY LẮP CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN
XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CƠNG TRÌNH HẠ TẦNG
Chun ngành: Quản trị An ninh phi truyền thống
Mã số: 8900201.05QTD
LUẬN VĂN THẠC SĨ
QUẢN TRỊ AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG (MNS)
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN XUÂN HUYNH
Hà Nội - 2021
CAM KẾT
Tác giả cam kết rằng kết quả nghiên cứu trong luận văn là kết quả lao động
của chính tác giả thu được chủ yếu trong thời gian học và nghiên cứu và chưa được
công bố trong bất cứ một chương trình nghiên cứu nào của người khác.
Những kết quả nghiên cứu và tài liệu của người khác (trích dẫn, bảng, biểu,
công thức, đồ thị cùng những tài liệu khác) được sử dụng trong luận văn này đã được
các tác giả đồng ý và trích dẫn cụ thể.
Tơi hồn tồn chịu trách nhiệm trước Hội đồng bảo vệ luận văn, Khoa Quản
trị và Kinh doanh và trước pháp luật về những cam kết nói trên.
Hà Nội, ngày 30 tháng 11 năm 2021
Tác giả
Đinh Mạnh Tú
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học cao học và làm luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận được
sự hướng dẫn giúp đỡ quý báu của các thầy cô trong Khoa Quản trị và Kinh doanh Trường Quản trị và Kinh doanh.
Trước hết tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo khoa, các thầy cơ đã tận tình dạy
bảo trong q trình theo học. Đặc biệt, tơi xin cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Đình Phi đã giúp
tơi lĩnh hội những kiến thức quý báu về các môn học Quản trị an ninh phi truyền thống,
xin cảm ơn TS. Nguyễn Xuân Huynh đã tận tình hướng dẫn tơi hồn thành luận văn này.
Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn Lãnh đạo, Ban giám đốc công ty CP xây dựng
và Phát triển cơng trình hạ tầng đã giúp đỡ, cung cấp thơng tin và tạo điều kiện để tơi
hồn thành cơng trình nghiên cứu của mình.
Cùng với sự giúp đỡ từ nhiều phía, tơi cũng đã rất nỗ lực để hồn thành luận
văn một cách tốt nhất nhưng do những hạn chế nhất định về kiến thức, thời gian,
thông tin nên luận văn có thể khơng tránh khỏi những thiếu sót. Tơi rất mong nhận
được sự cảm thơng, đóng góp và bổ sung của các thầy cô và bạn đọc để đề tài được
hoàn thiện hơn.
Trân trọng!
Tác giả
Đinh Mạnh Tú
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ i
DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. ii
DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. iii
MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CÔNG TÁC
ĐẤU THẦU XÂY LẮP CỦA DOANH NGHIỆP .....................................................1
1.1. Khái niệm và phân loại ...................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến đấu thầu và rủi ro trong công tác đấu thầu
xây lắp của doanh nghiệp ...................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.2. Phân loại rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp .... Error!
Bookmark not defined.
1.1.3. Phân loại rủi ro trong quá trình đấu thầu xây lắp theo loại hợp đồng xây lắp
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.4. Phân loại rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp theo mức độ chủ động hay
bị động khi quản trị rủi ro ...................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.5. Phân loại rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp theo khả năng kiểm soát của nhà
thầu......................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.6. Phân loại rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp theo nguồn vốn cung cấp cho gói
thầu......................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.1.7. Phân loại rủi ro trong cơng tác đấu thầu xây lắp gói thầu trong nước. Error!
Bookmark not defined.
1.1.8. Phân loại rủi ro đấu thầu xây lắp theo phương pháp đấu thầu ............ Error!
Bookmark not defined.
1.2. Q trình rủi ro trong cơng tác đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp .......... Error!
Bookmark not defined.
1.2.1. Khái niệm quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp
............................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Vai trị của quản trị rủi ro trong cơng tác đấu thầu xây lắp ................. Error!
Bookmark not defined.
1.2.3. Nội dung quản trị rủi ro trình độ đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp . Error!
Bookmark not defined.
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO KHI ĐẤU THẦU
XÂY LẮP CỦA CÔNG TY CP XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CƠNG TRÌNH HẠ
TẦNG ........................................................................................................................38
2.1. Khái qt hóa q trình hình thành và phát triển của doanh nghiệp..................38
2.1.1. Giới thiệu chung về doanh nghiệp ...............................................................38
2.1.2. Các lĩnh vực hoạt động ................................................................................38
2.1.3. Lịch sử hình thành và phát triển của cơng ty ...............................................40
2.1.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý của công ty hiện nay .................................40
2.2. Thực trạng công tác quản trị rủi ro khi đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp ......46
2.2.1. Đặc điểm công tác đấu thầu xây lắp của cơng ty CP Xây dựng và phát triển
cơng trình hạ tầng ..................................................................................................46
2.2.2. Đặc điểm công tác quản trị rủi ro khi đấu thầu xây lắp của công ty CP xây
dựng và phát triển cơng trình hạ tầng ....................................................................52
2.2.3. Thực trạng công tác đấu thầu xây lắp của Công ty CP Xây dựng và phát triển
cơng trình hạ tầng ..................................................................................................55
2.2.4. Thực trạng rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của công ty CP xây dựng
và phát triển công trình hạ tầng theo phương pháp truyền thống ..........................59
2.2.5. Thực trạng rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của cơng ty CP xây dựng
và phát triển cơng trình hạ tầng theo phương trình an ninh phi truyền thống .......60
2.2.6. Quy trình đánh giá thực trạng các rủi ro theo phương pháp truyền thống trong
công tác đấu thầu xây lắp bằng chỉ tiêu cộng dồn các rủi ro có tính đến tầm quan trọng
...............................................................................................................................60
2.2.7. Quy trình đánh giá thực trạng các rủi ro theo phương trình an ninh phi truyền
thống trong công tác đấu thầu xây lắp ...................................................................62
2.2.8. Tổng hợp các rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của công ty CP xây dựng
và phát triển công trình hạ tầng .............................................................................63
2.3. Thực trạng quản trị rủi ro khi đấu thầu xây lắp của công ty CP xây dựng và phát
triển cơng trình hạ tầng .............................................................................................65
2.3.1. Thực trạng tổ chức bộ máy quản trị rủi ro khi đấu thầu xây lắp của cơng ty
CP xây dựng và phát triển cơng trình hạ tầng .......................................................65
2.3.2. Thực trạng công tác quản trị rủi ro khi đấu thầu xây lắp của công ty CP xây
dựng và phát triển cơng trình hạ tầng ....................................................................68
2.3.3. Tổng hợp các hạn chế và nguyên nhân của hạn chế về quản trị rủi ro khi đấu
thầu.........................................................................................................................75
CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM QUẢN TRỊ RỦI RO
TRONG CÔNG TÁC ĐẤU THẦU XÂY LẮP CỦA CÔNG TY CP XÂY DỰNG
VÀ PHÁT TRIỂN CƠNG TRÌNH HẠ TẦNG ........................................................76
3.1. Định hướng phát triển của công ty CP xây dựng và phát triển cơng trình hạ tầng ...76
3.1.1. Về định hướng phát triển .............................................................................76
3.1.2. Về mục tiêu chất lượng ................................................................................76
3.2. Các giải pháp nhằm quản trị rủi ro khi đấu thầu xây lắp của công ty CP xây dựng
và phát triển công trình hạ tầng .................................................................................77
3.2.1. Hình thành bộ phận quản trị rủi ro trong cơ cấu bộ máy và nâng cao năng lực
quản trị cho cán bộ nhân viên trong cơ cấu tổ chức bộ máy của công ty. .............77
3.2.2. Phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong cơ cấu tổ chức bộ máy cơng ty để
hồn thành tốt cơng tác quản trị rủi ro khi đấu thầu xây lắp của cơng ty CP xây
dựng và phát triển cơng trình hạ tầng ....................................................................79
3.2.3. Hồn thiện cơng tác thu thập thơng tin, xử lý thông tin, quản lý sử dụng thông
tin trong quản trị rủi ro khi đấu thầu xây lắp của công ty......................................81
3.2.4. Áp dụng tốt lý thuyết xác suất và rủi ro khi đấu thầu xây lắp để quyết định
có hay khơng tham gia đấu thầu xây lắp ở khâu chuẩn bị đấu thầu ......................84
3.2.5. Hồn thiện cơng tác quản trị rủi ro khi đấu thầu ở khâu thực hiện hợp đồng
xây lắp ....................................................................................................................86
KẾT LUẬN ...............................................................................................................89
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................91
PHỤ LỤC ..................................................................................................................98
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
Nguyên nghĩa
Viết tắt
1.
CP
Cổ phần
2.
DADT
Dự án đầu tư
3.
HĐQT
Hội đồng quản trị
4.
XD
Xây dựng
i
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Phân biệt đấu thầu xây lắp với hoạt động đấu thầu khác ................. Error!
Bookmark not defined.
Bảng 1.2. Thang đo xác suất rủi ro ........................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 1.3. đánh giá tác động của rủi ro...................... Error! Bookmark not defined.
Bảng 1.4. Trọng số rủi ro đơn giản thay đổi theo cấp độ rủi roError!
Bookmark
not defined.
Bảng 2.1. Tỷ lệ % các dự án đã thực hiện theo khu vực từ năm 2017 – 2020 .........47
Bảng 2.2. Thống kê các nguồn vốn cung cấp cho cá gói thầu Công ty đã tham gia đấu
thầu ............................................................................................................................49
Bảng 2.3. Tỷ lệ nguồn vốn từ năm 2017 – 2020 .......................................................49
Bảng 2.5. Thống kê cơng tác đấu thầu các gói thầu theo loại cơng trình trong DADT
xây dựng 2017-2020..................................................................................................56
Bảng 2.6. Thống kê thầu trúng theo cơ cấu loại hợp đồng giai đoạn 2017-2020 .....57
Bảng 2.7. Thống kê kết quả phỏng vấn các rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp theo
các khâu trong công tác đấu thầu xây lắp .................................................................59
Bảng 2.8. Tổng hợp các rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của công ty CP xây
dựng và phát triển công trình hạ tầng........................................................................64
Bảng 2.9. Tổng hợp đánh giá năng lực kinh nghiệm quản trị quản trị rủi ro trong công
tác đấu thầu xây lắp của công ty CP xây dựng và phát triển cơng trình hạ tầng ...........65
ii
DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1. Phân biệt các tình huống rủi ro xác định và bất địnhError!
Bookmark
not defined.
Hình 1.2: Quan hệ thay đổi giá dự thầu với sự thay đổi đối thủ cạnh tranh. .... Error!
Bookmark not defined.
Hình 1.3: Biểu đồ xương cá phân tích nguyên nhân và kết quả rủi ro ............. Error!
Bookmark not defined.
Hình 1.4. Chu trình quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp ................. Error!
Bookmark not defined.
Hình 2.2. Quy trình quản trị rủi ro đấu thầu xây lắp của công ty CP xây dựng và phát
triển cơng trình hạ tầng .............................................................................................69
Hình 3.1. Lý thuyết xác suất và rủi ro khi đấu thầu xây lắp .....................................85
Hình 3.2. Biểu đồ phân tích nhân quả để phân tích nhận dạng rủi ro ở khâu thực hiện
hợp đồng xây lắp .......................................................................................................87
Hình 3.2. Biểu đồ phân tích nhân quả để phân tích nhận dạng rủi ro ở khâu thực hiện
hợp đồng xây lắp .......................................................................................................88
iii
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sự phát triển không ngừng của công nghệ xây dựng đã tạo đột phá trong tiến
độ thi cơng và một trong các hình thức hợp đồng được ưa chuộng nhất hiện nay trong
lĩnh vực xây dựng trong nước và quốc tế là hình thức hợp đồng trọn gói, để ký kết
được những hợp đồng trọn gói có giá trị lớn phải trải qua quá trình đấu thầu.
Đấu thầu là một phương thức vừa có tính khoa học vừa có tính pháp quy, khách
quan mang lại hiệu quả cao, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh và hợp pháp trên thị
trường xây dựng. Đó là một điều kiện thiết yếu để đảm bảo sự thành cơng cho chủ
đầu tư thơng qua tính tích cực, hiệu quả mang lại là hạ giá thành cơng trình, tiết kiệm
kinh phí đầu tư, sản phẩm xây dựng được đảm bảo về chất lượng và thời hạn xây
dựng. Đấu thầu đã thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, đẩy mạnh phát triển khoa
học kỹ thuật trong xây dựng, đổi mới cơng nghệ thi cơng từ đó góp phần tích cực thúc
đẩy sự nghiệp cơng nghiệp hố hiện đại hoá nền kinh tế nhà nước.
Quy chế đấu thầu ra đời đánh dấu một bước tiến mới trong công tác quản lý
của nước ta, tạo ra một hành lang pháp lý cho việc lựa chọn được các nhà thầu để
thực hiện các dự án đầu tư, đồng thời góp phần nâng cao vai trò của chủ đầu tư và
tăng cường trách nhiệm của nhà thầu. Thực hiện đấu thầu sẽ tạo được sự công bằng
và cạnh tranh giữa các nhà thầu, hạn chế tiêu cực trong việc lựa chọn đơn vị thực hiện
qua đó giảm được chi phí đầu tư, mang lại hiệu quả cho dự án.
Tuy nhiên trong quá trình thực hiện đấu thầu có rất nhiều rủi ro phát sinh, đặc
biệt là rủi ro phát sinh cho nhà thầu. Trước sức ép ngày càng cao của thị trường, sức
cạnh tranh của các nhà thầu trong nước và nước ngồi, địi hỏi các nhà thầu phải tự
nâng cao tính chun nghiệp và cơng nghệ thi cơng của mình để đẩy mạnh năng lực
và giảm giá thành. Việc nhận thức khơng đầy đủ về hợp đồng trọn gói và việc thiếu
kinh nghiệm dự đoán dẫn tới rất nhiều rủi ro cho nhà thầu, nhất là trong bối cảnh có
nhiều biến động về giá nguyên vật liệu, giá nhân công trong thời kỳ lạm phát, lãi suất
ngân hàng tăng cao khiến khả năng thanh toán của chủ đầu tư bị ảnh hưởng. Các rào
cản do năng lực của nhà thầu bị hạn chế, công tác thương thảo chưa được kiểm tra kỹ
1
đã khiến sự rủi ro đối với hợp đồng thi cơng trọn gói cao hơn hẳn so với các hình thức
hợp đồng khác.
Xuất phát từ thực tế đó, với kinh nghiệm của bản thân trong q trình cơng tác
và nhận thức được tầm quan trọng của việc quản lý đấu thầu mà tôi đã chọn đề tài
“QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CÔNG TÁC ĐẤU THẦU XÂY LẮP CỦA CÔNG
TY CP XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CƠNG TRÌNH HẠ TẦNG”.
2. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu khung lý thuyết, đánh giá thực
trạng và đề xuất một số giải pháp nhằm quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu xây
lắp của tại công ty CP Xây dựng và Phát triển cơng trình hạ tầng trong giai đoạn
2017-2020.
3. Mục tiêu nghiên cứu
-
Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu
xây lắp của doanh nghiệp đã được trình bày trong các sách và giáo trình đã cơng
bố.
-
Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu
xây lắp tại cơng ty CP Xây dựng và Phát triển cơng trình hạ tầng trong thời gian
từ năm 2017 đến 2020 và chỉ ra những bất cập tồn tại cùng với nguyên nhân của
những tồn tại trong việc quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp tại công ty
CP Xây dựng và Phát triển cơng trình hạ tầng.
-
Đề xuất một số giải pháp nhằm quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu của công
ty CP Xây dựng và Phát triển cơng trình hạ tầng, từ đó có thể thay đổi cách nhìn
nhận, đánh giá và thực hiện quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu một cách có
hiệu quả.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
-
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản trị các rủi ro trong công tác đấu
thầu của CP xây dựng và Phát triển cơng trình hạ tầng.
-
Phạm vi nghiên cứu:
❖ Không gian nghiên cứu: công tác quản trị rủi ro khi đấu thầu xây lắp của công
ty CP Xây dựng và Phát triển cơng trình hạ tầng.
2
❖ Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu thực trạng về quản trị rủi ro trong công tác
đấu thầu tại Công ty CP Xây dựng và Phát triển cơng trình hạ tầng giai đoạn
từ năm 2017-2020.
5. Phương pháp nghiên cứu
-
Phương pháp luận để nghiên cứu: vận dụng phương pháp duy vật biện chứng và
duy vật lịch sử để nghiên cứu đề tài.
-
Phương pháp cụ thể: vận dụng phương pháp kết hợp phân tích định tính với phân
tích định lượng; phương pháp so sánh tổng hợp, phương pháp thu thập dữ liệu sơ
cấp (lấy ý kiến chuyên gia để giải quyết đề tài thông qua phỏng vấn bằng thư (mail
interview) kết hợp phỏng vấn cá nhân trực tiếp (personal interviews); phỏng vấn
bằng điện thoại (telephone interview) nhằm thu được nhiều phiếu điều tra).
6. Cơ sở khoa học pháp lý và thực tiễn của đề tài
-
Cơ sở khoa học là vận dụng những cơ sở lý luận đã được trình bày trong giáo
trình, sách, cơng trình khoa học đã được cơng bố.
-
Cơ sở pháp lý là hệ thống văn bản pháp luật quy định về đấu thầu và quản tri rủi
ro trong công tác đấu thầu xây lắp.
-
Cơ sở thực tiễn là các nghiên cứu gần đây có liên quan đến đấu thầu xây lắp và
quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp.
7. Kết quả đạt được và hạn chế của đề tài
-
Kết quả đạt được của đề tài
❖ Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp
của doanh nghiệp;
❖ Phân tích đánh giá thực trạng cơng tác quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu
xây lắp của công ty CP Xây dựng và Phát triển cơng trình hạ tầng từ đó tìm ra
các hạn chế và nguyên nhân của các hạn chế;
❖ Đề xuất các giải pháp quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp cho công
ty CP Xây dựng và Phát triển cơng trình hạ tầng.
-
Một số hạn chế:
Do u cầu hạn chế về thời gian thực hiện đề tài và khả năng của tác giả nên
đề tài có một số hạn chế nhỏ sau đây:
3
❖ Số liệu của phiếu thăm dò hỏi ý kiến chuyên gia về quản trị rủi ro trong công
tác đấu thầu xây lắp chưa nhiều;
❖ Chất lượng các phiếu thăm dị chun gia chưa đồng đều nên q trình phân
tích đánh giá kết quả hỏi ý kiến chuyên gia phải loại một số phiếu thăm dị gây
khó khăn cho việc hoàn thành luận văn đạt chất lượng cao nhất.
4
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG CÔNG
TÁC ĐẤU THẦU XÂY LẮP CỦA DOANH NGHIỆP
1.1.
Khái niệm và phân loại
1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến đấu thầu và rủi ro trong công tác đấu thầu
xây lắp của doanh nghiệp
1.1.1.1. Khái niệm về đấu thầu xây lắp
“Đấu thầu là quá trình lựa chọn nhà thầu để ký kết và thực hiện hợp đồng cung
cấp dịch vụ xây lắp trên cơ sở đảm bảo cạnh tranh công bằng, minh bạch và hiệu quả
kinh tế” - theo luật đấu thầu [1].
Đấu thầu xây lắp được giải thích trong khái niệm là hoạt động đấu thầu có tính
cạnh tranh cao giữa các nhà thầu nhằm mục đích thắng thầu, ký kết và thực hiện hợp
đồng từ đó mang lại nhiều lợi nhuận cho doanh nghiệp. Đấu thầu xây lắp phải dựa
trên cơ sở cạnh tranh công bằng, minh bạch, công khai và mang lại hiệu quả kinh tế
cho các chủ thể liên quan.
1.1.1.2. Phân biệt đấu thầu xây lắp với hoạt động đấu thầu khác
Đấu thầu xây lắp cần được phân biệt với hoạt động đấu thầu khác như đấu thầu
cung cấp dịch vụ tư vấn, đấu thầu mua sắm hàng hóa, đấu thầu mua sắm máy móc
thiết bị cơng trình ... và được quy định trong pháp luật liên quan đế đấu thầu [2] được
tác giả luận văn trình bày ở bảng 1.1 như sau:
Bảng 1.1. Phân biệt đấu thầu xây lắp với hoạt động đấu thầu khác
STT
Loại đấu thầu
Đấu thầu xây lắp
Tiêu chí phân biệt
Hoạt động đấu thầu
khác
- Gói thầu xây lắp [1]; - Gói thầu mua sắm hàng
1
Theo tên gói thầu quy
định trong pháp luật
[7]; [8]
hóa [7]; [8]
- Gói thầu thi cơng xây
dựng cơng trình [2];
[3]; [4]; [5] gồm:
5
- Gói thầu cung cấp dịch
vụ [7]; [8]
Loại đấu thầu
STT
Đấu thầu xây lắp
Hoạt động đấu thầu
khác
Tiêu chí phân biệt
+ Cơng trình dân dụng
- Gói thầu mua sắm vật
tư, thiết bị y tế [7]; [8]
+ Cơng trình cơng - Gói thầu mua thuốc [7];
nghiệp
[8]
+ Cơng trình giao - Gói thầu lựa chọn nhà
đầu tư [7]; [8]...
thơng
+ Cơng trình nơng
nghiệp, thủy lợi
+ Cơng trình hạ tầng
kỹ thuật
+ Cơng trình an ninh,
quốc phịng
- Khối lượng thi cơng
phần kiến trúc kết cấu
của hạng mục xây
dựng của gói thầu
- Khối lượng thì cơng
2
Theo sản phẩm của gói phần hạng mục chung
thầu
của gói thầu
- Khối lượng hàng hóa
theo từng loại của gói
thầu
- Khối lượng sản phẩm
dịch vụ của gói thầu
- Khối lượng thi công - Khối lượng vật tư, thiết
thiết bị của công trình
bị từng loại của gói thầu
- Khối lượng thi cơng - Khối lượng thuốc từng
hoàn thiện trong và loại theo phân loại thuốc
ngồi cơng trình
6
của tồn bộ gói thầu
Loại đấu thầu
STT
Đấu thầu xây lắp
Hoạt động đấu thầu
khác
Tiêu chí phân biệt
- Khối lượng thi công
hệ thống chống sét,
chống cháy, an ninh,
an tồn của cơng trình.
- Khối lượng cơng việc
trong gói thầu lựa chọn
nhà đầu tư
- Hệ thống văn bản - Hệ thống văn bản pháp
pháp luật về xây dựng
3
Theo hệ thống văn bản - Hệ thống văn bản
áp dụng
pháp luật về đấu thầu
luật đấu thầu
- Hệ thống văn bản pháp
luật chuyên ngành theo
từng loại gói thầu
- Văn bản pháp luật - Văn bản pháp luật khác
khác có liên quan
liên quan
(Nguồn: Tác giả luận văn tổng hợp, đề xuất)
1.1.1.3. Nghiên cứu phương trình cơ bản về Quản trị an ninh phi truyền thống của một
chủ thể khi nghiên cứu Quản trị rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của
doanh nghiệp
CÔNG TÁC QUẢN TRỊ AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG CỦA 1 CHỦ THỂ
=
(1.AN TOÀN + 2.ỔN ĐỊNH + 3.BỀN VỮNG) –
(1.CHI PHÍ CHO HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO + 2.CHÍ PHÍ CHO
QUẢN TRỊ
KHỦNG HOẢNG+ 3. CHI PHÍ CHO QUẢN TRỊ KHẮC PHỤC KHỦNG
HOẢNG)
Management of Nontraditional Security (S) = (1. Safety + 2. Stability + 3.
7
Sustainability) – (1. Cost for Risk Management Activities + 2. Cost forCrisis
Management Activities + 3. Cost for Management of Crisis Recovery)
S = (S1 + S2 + S3) – (C1 + C2 + C3)
Viết tắt là: S = 3S – 3C
Dùng ở dạng đơn giản, rút gọn là: S = 2S – 2C = (S1 + S2) – (C1 + C2)
PHƯƠNG TRÌNH CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ AN NINH PHI TRUYỀN THỐNG
CỦA MỘT CHỦ THỂ
BASIC EQUATION OF MANAGEMENT OF NONTRADITIONAL SECURITY
(MNS EQUATION OR 3S-3C EQUATION)
Nguồn: TT.TS. Nguyễn Văn Hưởng & PGS.TS. Hồng Đình Phi, 2015-2019.
Tiêu chí và thang điểm đánh giá chung về công tác quản trị an ninh PTT trong 1 lĩnh
vực cụ thể của một chủ thể trong một năm, hoặc 3, hay 5 năm đã qua:
S1: Mức độ an tồn hay yếu tố an tồn (có thể họp bàn để cùng lựa chọn)
Thang điểm đánh giá 5 điểm: 1 là rất thấp, 2 là thấp, 3 là trung bình, 4 là cao và 5
là rất cao
Có thể dùng thang điểm đánh giá 10 điểm: 1 là thấp nhất 10 là cao nhất
S2: Mức độ ổn định
Thang điểm đánh giá 5 điểm: 1 là rất thấp, 2 là thấp, 3 là trung bình, 4 là cao và 5
là rất cao
S3: Mức độ bền vững (phát triển bền vững)
Thang điểm đánh giá 5 điểm: 1 là rất thấp, 2 là thấp, 3 là trung bình, 4 là cao và 5
là rất cao
C1: Chi phí cho các hoạt động quản trị rủi ro
Thang điểm đánh giá 5 điểm: 1 là rất thấp, 2 là thấp, 3 là trung bình, 4 là cao và 5
là rất cao
C2: Chi phí mất do khủng hoảng và các hoạt động quản trị khủng hoảng
Thang điểm đánh giá 5 điểm: 1 là rất thấp, 2 là thấp, 3 là trung bình, 4 là cao và 5
là rất cao
8
C3: Chi phí cho các hoạt động khắc phục hậu quả sau khủng hoảng
Thang điểm đánh giá 5 điểm: 1 là rất thấp, 2 là thấp, 3 là trung bình, 4 là cao và 5
là rất cao
1.1.1.4. Khái niệm về rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp
a.
Một số khái niệm về rủi ro nói chung
Khái niệm rủi ro được nhiều tác giả nước ngồi trình bày như sau:
-
Rủi ro là sự bất trắc có thể đo lường được (Frank knight) [7];
-
Rủi ro là một sự tổng hợp những sự ngẫu nhiên có thể đo lường bằng xác xuất
(Irving Preffer) [7].
-
Rủi ro là một tình trạng trong đó các biến cố xảy ra có thể xác định được (Marilu
Hurt Mecarty) [7].
-
Rủi ro là hoàn cảnh trong đó có sự kiện xảy ra với một số xác xuất nhất định (các
nhà kinh tế Mỹ) [7]
Khái niệm rủi ro gắn liền với xác xuất của nó. Rủi ro khác với bất định được phân
biệt theo tình huống xác định, tình huống rủi ro, tình huống bất định như sau:
Hình 1.1. Phân biệt các tình huống rủi ro xác định và bất định
(Nguồn: tác giả nghiên cứu đề xuất)
b.
Khái niệm về rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp
Rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp được tác giả luận văn
vận dụng khái niệm về rủi ro đã trình bày ở mục a để đề xuất khái niệm về rủi ro trong
công tác đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp như sau:
“Rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp là những bất trắc xảy ra trong công tác
đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp mà kết quả đấu thầu đo lường được xác xuất của
nó”.
9
1.1.2 Phân loại rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp
Phân loại rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp là nội dung
lớn cần giải quyết trong đề tài luận văn. Phân loại rủi ro trong đấu thầu của doanh
nghiệp gồm:
1.1.2.1. Rủi ro ở bước chuẩn bị đấu thầu của doanh nghiệp trong chuẩn bị lựa chọn
nhà thầu.
Rủi ro ở bước chuẩn bị đấu thầu của doanh nghiệp (nhà thầu) có nội hàm khác với
rủi ro trong đấu thầu dưới góc độ quản lý của bên mời thầu (chủ đầu tư); do đó rủi ro
ở bước này được tác giả luận văn đề xuất những vấn đề sau:
a. Rủi ro về thu thập thông tin, phân loại lựa chọn và bảo mật thông tin trong
chuẩn bị đấu thầu của doanh nghiệp gồm:
-
Rủi ro ở tình huống thu thập được số lượng thơng tin chưa đủ khi ra quyết định
trong chuẩn bị đấu thầu của doanh nghiệp;
-
Rủi ro ở khâu chuẩn bị đấu thầu của doanh nghiệp ở tình huống quyết định
tham gia đấu thầu gói thầu xây lắp đang xét bị chậm trễ.
Trong cơng tác đấu thầu xây lắp, người có thẩm quyền quyết định của doanh nghiệp
phải tổ chức bộ phận nghiên cứu mơi trường đấu thầu, nghiên cứu gói thầu, phân tích
thị trường mục tiêu của doanh nghiệp trong cơng tác đấu thầu xây lắp, phân tích đối
thủ cạnh tranh ... để quyết định càng sớm càng tốt có hay khơng tham gia đấu thầu
gói thầu đang xét để sau đó triển khai ngay cơng tác chuẩn bị đấu thầu cho gói thầu
đó.
Khi xảy ra quyết định có tham gia đấu thầu bị chậm trễ thì thời gian dùng cho công
tác chuẩn bị đấu thầu bị rút ngắn rất dễ xảy ra các sai sót ở khâu này.
b. Rủi ro ở tình huống thiếu các thơng tin về đối thủ cạnh tranh trong đấu thầu
Do yêu cầu của đấu thầu xây lắp phải đảm bảo tính cạnh tranh nên phải có số lượng
nhà thầu đủ lớn tham gia đấu thầu theo quy định của pháp luật đấu thầu. Khi số lượng
đối thủ cạnh tranh ngày càng lớn thì mức độ cạnh tranh ngày càng cao kéo theo giá
dự thầu của các nhà thầu có xu thế giảm theo quan hệ thay đổi giữa giá dự thầu với
số lượng đối thủ cạnh tranh tham gia đấu thầu có thể minh họa ở hình 1.2 sau đây:
10
Hình 1.2: Quan hệ thay đổi giá dự thầu với sự thay đổi đối thủ cạnh tranh
(Nguồn: tác giả luận văn nghiên cứu đề xuất)
Chú thích:
✓ Giá dự thầu là giá do nhà thầu xác định, đề xuất trong hồ sơ dự thầu.
✓ Giá sàn là mức giá thấp nhất xác định cho gói thầu của bên mời thầu nhẳm
đảm bảo các yêu cầu về chất lượng xác định công trình và đảm bảo hài hịa
về lợi ích mang lại cho bên mời thầu và nhà thầu tham gia.
Rủi ro về tình huống thiếu thơng tin về đấu đối thủ cạnh tranh có thể xảy ra một số
tình huống sau đây:
✓ Rủi ro do thiếu thông tin về năng lực của các đối thủ cạnh tranh gây ra tình
huống chất lượng hồ sơ về năng lực, kinh nghiệm còn thấp nên kết quả
đánh giá phần hồ sơ này của nhà thầu đang xét bị ảnh hưởng theo.
✓ Rủi ro về thiếu thông tin về năng lực của đối thủ cạnh tranh gây ra tình
trạng giá dự thầu của nhà thầu đang xét cao hơn giá dự thầu của đối thủ
cạnh tranh và bị trượt thầu.
c. Rủi ro ở tình huống kiểm sốt chưa tốt thơng báo thay đổi hồ sơ mời thầu ở
khâu chuẩn bị đấu thầu
Rủi ro này có thể xảy ra gồm:
-
Rủi ro do quyết định không tham gia đấu thầu gói thầu đang xét.
11
-
Rủi ro do không thu thập đủ thông tin phục vụ giai đoạn đấu thầu tiếp theo kéo
theo quá trình lập hồ sơ dự thầu đưa ra phương án kỹ thuật cơng nghệ, phương án
giá dự thầu khó cạnh tranh với các đối thủ cạnh tranh.
-
Rủi ro do không đủ thời gian hồn thành các cơng việc ở khâu chuẩn bị đấu thầu
của doanh nghiệp.
1.1.2.2. Rủi ro trong trong công tác đấu thầu xây lắp ở khâu tổ chức lựa chọn nhà
thầu (hay gọi tắt là đấu thầu)
Rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp ở khâu tổ chức đấu thầu của doanh nghiệp
gồm:
-
Rủi ro ở khâu mua hồ sơ dự thầu
Rủi ro ở khâu mua hồ sơ dự thầu của doanh nghiệp tương ứng với tình huống
sau:
o Rủi ro ở tình huống mua hồ sơ dự thầu bị chậm trễ dẫn đến khâu lập hồ
sơ dự thầu bị vội vã, chất lượng hồ sơ dự thầu lập ra bị ảnh hưởng;
o Rủi ro ở tình huống hồ sơ mua chưa được kiểm soát tốt về số lượng, số
trang của hồ sơ và chữ ký của bên phát hành hồ sơ mời thầu ở các trang
của hồ sơ mời thầu. Rủi ro gây ra ảnh hưởng rất lớn khi thực hiện ở các
khâu sau.
-
Rủi ro ở khâu tổ chức đấu thầu của doanh nghiệp
Công tác tổ chức đấu thầu của doanh nghiệp có nhiều nội dung khác nhau như:
o Tổ chức phối hợp các bộ phận tham gia đấu thầu: các bộ phận tham gia
đấu thầu của doanh nghiệp được giao nhiệm vụ đấu thầu xây lắp gồm
phòng Kế hoạch kỹ thuật tổng hợp và xí nghiệp xây lắp của công ty.
o Tổ chức phối hợp các bộ phận tham gia đấu thầu về mặt tiem
o Tổ chức phối hợp các bộ phận, nghiên cứu hồ sơ mời thầu, nghiên cứu
thị trường và các đối thủ cạnh tranh.
Các rủi ro ở khâu chuẩn bị đấu thầu xây lắp của doanh nghiệp không phải là các rủi
ro trực tiếp mà là các tác động mang tính chất gián tiếp như công tác phối hợp các
cán bộ ở các bộ phận tham gia đấu thầu chưa chặt chẽ gây ra sự chậm trễ cung cấp
thông tin cho việc thực hiện các công việc tiếp sau.
12
Các rủi ro xảy ra ở khâu tổ chức đấu thầu được tác giả luận văn lồng ghép vào rủi ro
và quản lý chúng ở các nội dung tiếp theo như bước lập hồ sơ dự thầu.
1.1.2.3.
Rủi ro ở bước lập hồ sơ dự thầu
Các bất trắc xảy ra ở khâu này tương ứng với các tình huống sau:
-
Bất trắc xảy ra ở tình huống khơng đọc kỹ để hiểu đúng các yêu cầu về điều
kiện năng lực của nhà thầu chính, nhà thầu phụ và các thủ tục liên quan đến
liên danh trong nhà thầu;
-
Bất trắc xảy ra ở tình huống nhà thầu kê khai điều kiện năng lực về lao động,
máy móc thiết bị thi cơng, năng lực tài chính khơng chính xác và thiếu các
bằng chứng đánh giá tính khả thi của các yếu tố tạo ra năng lực của nhà thầu;
-
Bất trắc xảy ra ở tình huống nhà lựa chọn những người tham gia lập hồ sơ lập
hồ sơ dự thầu cịn thiếu và cơng tác phối hợp các bộ phận tham gia lập hồ sơ
dự thầu chưa thực hiện tốt;
-
Bất trắc xảy ra ở tình huống thiếu thông tin khi lập hồ sơ dự thầu trong điều
kiện nền kinh tế có biến động lớn về giá cả. Rủi ro này cần phải đặc biệt quan
tâm khi tham gia dự thầu các gói thầu theo hình thức giá trọn gói;
-
Bất trắc xảy ra ở tình huống khác như: Thời gian lập hồ sơ dự thầu ngắn; chiến
lược cạnh tranh của nhà thầu phải điều chỉnh cho phù hợp với sự biến động
kinh tế trong nước và quốc tế và phải điều chỉnh cho phù hợp với q trình hội
nhập kinh tế quốc tế trong đó có xây dựng.
1.1.2.4.
Rủi ro ở khâu nộp hồ sơ dự thầu
Rủi ro ở khâu này xảy ra khi vi phạm các quy định của pháp luật về thời điểm
đóng thầu, về bảo mật hồ sơ dự thầu, về sửa đổi hồ sơ dự thầu sau khi đã nộp. Các vi
phạm gây ra rủi ro ở khâu này dẫn đến tính cơng bằng, minh bạch trong công tác đấu
thầu xây lắp bị ảnh hưởng.
1.1.3. Phân loại rủi ro trong quá trình đấu thầu xây lắp theo loại hợp đồng xây lắp
Phù hợp với quy trình lựa chọn nhà thầu xây lắp quy định trong văn bản pháp luật thì
phân loại rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp theo loại hợp đồng xây lắp ký kết
giữa nhà thầu và chủ đầu tư gồm:
13
a. Rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp theo hợp đồng trọn gói
Theo quy định của thơng tư số 03/2017/TTBKHDT quy định chi tiết về lập hồ
sơ mời thầu xây lắp; thông tư số 06/2017/TT-BXD quy định về lập quản lý chi phí
đầu tư xây dựng thì rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp theo loại hợp đồng xây lắp
trọn gói được tác giả đề xuất như sau:
-
Rủi ro ở tình huống nhà thầu chưa nghiên cứu kỹ các quy định của hồ sơ mời
thầu áp dụng theo mẫu 20 (a) của hợp đồng trọn gói ở mục “mô tả công việc
mời thầu” cùng với đơn vị tính và khối lượng mời thầu, bản vẽ và chi tiết kỹ
thuật trong chương V – yêu cầu về xây lắp dẫn đến các sai sót trong tính tốn
lập hồ sơ dự thầu.
-
Rủi ro ở tình huống tính tốn giá dự thầu chưa phản ánh đầy đủ các chi phí,
thuế và chi phí dự phịng cho yếu tố thay đổi khối lượng, dự phòng cho yếu tố
trượt giá ở tại thời điểm 28 ngày trước ngày có thời điểm đóng thầu quy định
trong hồ sơ mời thầu.
-
Rủi ro ở tình huống nhà thầu chưa ghi dẫn cụ thể nội dung yêu cầu về kỹ thuật
/chỉ dẫn kỹ thuật để thực hiện hạng mục công việc trong hồ sơ mời thầu.
-
Rủi ro ở tình huống tổng hợp giá dự thầu không thống nhất với nội dung của
đơn dự thầu quy định trong hồ sơ mời thầu.
-
Rủi ro ở khâu thuyết minh phương thức thanh toán, quyết toán hợp đồng xây
lắp trọn gói.
b. Rủi ro trong cơng tác đấu thầu xây lắp theo loại hợp đồng đơn giá cố định
Những rủi ro trong đấu thầu theo hợp đồng đơn giá cố định được tác giả đề xuất như
sau:
-
Rủi ro ở tình huống nhà thầu chưa vận dụng đầy đủ về nội dung của hồ sơ dự
thầu lập theo chỉ dẫn của mẫu hướng dẫn số 20b gồm bảng 01 về “mô tả công
việc “ của từng hạng mục tương ứng với đơn vị tính, khối lượng mời thầu;
bảng 02; 03...phù hợp với mô tả công việc và các quy định ở chương V- yêu
cầu về xây lắp trong hồ sơ mời thầu.
-
Rủi ro ở tình huống nhà thầu tính tốn, phân bổ chi phí dự phịng do yếu tố
trượt giá vào giá dự thầu ở mức quá cao mà nhà thầu khơng diễn giải được tính
14
khả thi của đơn giá dự thầu ở thời điểm đánh giá hồ sơ dự thầu (đơn giá cao
bất thường mà chuyên gia đánh giá của bên mời thầu không chấp nhận).
-
Rủi ro ở tình huống lập hồ sơ kỹ thuật cơng nghệ chưa được kiểm sốt nội bộ
trước khi nộp hồ sơ dự thầu.
-
Rủi ro ở khâu thương thảo hợp đồng theo đơn giá cố định như đã trình bày
trong luận văn gây bất lợi, khó khăn trong quá trình thanh quyết tốn.
c. Rủi ro trong cơng tác đấu thầu xây lắp theo loại hợp đồng giá điều chỉnh
Rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp theo loại hợp đồng giá điều chỉnh chủ
yếu xảy ra ở các khâu của quá trình đấu thầu xây lắp gồm:
-
Rủi ro ở trường hợp gói thầu có quy mơ lớn cần phải liên danh với nhà thầu
khác để đấu thầu mà hồ sơ liên danh chất lượng lập hồ sơ không cao dẫn đến
có sự chồng lấn về phạm vi cơng việc liên danh gây tranh cãi kéo dài thời gian
thực hiện hợp đồng.
-
Rủi ro ở tình huống thương thảo ký kết hợp đồng chưa chặt chẽ gây khó khăn
trong thanh tốn, quyết tốn hợp đồng.
-
Rủi ro ở tình huống lập phương án huy động vốn lưu động và phương án điều
chuyển máy phục vụ thi công chưa ăn khớp với tiến độ thi công gây ra kéo dài
thời gian thực hiện hợp đồng so với dự kiến kế hoạch đặt ra.
-
Rủi ro ở tình huống tổ chức cơng trường, điều động cơng nhân theo kế hoạch
đặt ra cịn bị động gây ảnh hưởng đến tiến độ thi công đặt ra.
1.1.4. Phân loại rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp theo mức độ chủ động hay bị
động khi quản trị rủi ro
Phân loại này phục vụ cho quá trình quản trị rủi ro của doanh nghiệp gồm:
a. Rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp được quản trị chủ động mang tính kế
hoạch
Quản trị rủi ro chủ động mang tính kế hoạch là phương pháp quản trị rủi ro mang tính
phịng ngừa từ trước khi xảy ra rủi ro. Quản trị rủi ro theo hướng này có nhiều ưu
điểm trong việc né tránh được rủi ro trong công tác đấu thầu xây lắp cho doanh
nghiệp. Để thực hiện tốt thì doanh nghiệp phải thực hiện các cơng việc sau:
15
