Tài liệu Tự động hóa quá trình nhiệt 2 pot

Tặ ĩNG HOẽA QUAẽ TRầNH NHIT - PHệN II


93


PHệN II

C
C
C
A
A
A
ẽ
ẽ
ẽ
C
C
C



T
T
T
H
H
H
I
I

I






T
T
T



B
B
B
ậ
ậ
ậ






I
I
I

ệ
ệ
ệ
U
U
U



C
C
C
H
H
H
ẩ
ẩ
ẩ
N
N
N
H
H
H



T
T

T
ặ
ặ
ặ












ĩ
ĩ
ĩ
N
N
N
G
G
G

CHặNG 1 : NHặẻNG VN ệ CHUNG

CHặNG 2: CAẽC Bĩ IệU CHẩNH TAẽC ĩNG TRặC TIP

CHặNG 3: CAẽC Bĩ IệU CHẩNH TAẽC ĩNG GIAẽN TIP

CHặNG 4: ặẽNG DUNG VI Xặ LYẽ TRONG IệU KHIỉN Tặ ĩNG

TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


94

CHỈÅNG 1 : NHỈỴNG VÁÚN ÂÃƯ CHUNG

1.1- Cạc bäü âiãưu chènh l tỉåíng :
l cạc BÂC m chè cọ 1 qui lût

1.1.1- Bäü âiãưu chènh t lãû P
: l BÂC thỉûc hiãûn theo qui lût: Y = -K
P
. X
(Hm truưn âảt, âàûc tênh táưn säú âàûc tênh thåìi gian ca BÂC t lãû hon ton
giäúng mäüt kháu t lãû)
=> Y’= -K
p
. X’
K
p
l hãû säú t lãû v cng l thäng säú ca bäü âiãưu chènh P
W
p
(P) =
X
Y
= -K
p

W
p
(iω) = -K

p
= K
p
. e
i
π


* Âàûc tênh ténh (åí chãú âäü xạc láûp)
Tỉïc l thäng säú giỉỵ ln < giạ trë u
cáưu 1 lỉåüng no âọ
TB
Y
YY
21
−
âäü khäng âäưng âãưu ca BÂC
δ
=
P
K
1
l hãû säú ténh ca BÂC
* Âàûc tênh biãn âäü pha W (i
ω)
p

* Âàûc tênh thåìi gian (Hm quạ âäü)ü
khi X = 1(t)
Y(t) = - K

P

Y
X
X2X1
Y2
X
tb
Y1
Ytb
N
hiãûm vủ ca hãû thäúng âiãưu chènh l
giỉỵ äøn âënh mäüt âải lỉåüng âiãưu chèn
h

no âọ bàòng cạch tạc âäüng lãn âäúi
t
ỉåüng thäng qua cå quan âiãưu chènh.
Khi xút hiãûn sai lãûch ca âải lỉåüng
âiãưu chènh, BÂC s tạc âäüng lãn âäúi
t
ỉåüng theo hỉåïng âỉa âải lỉåüng âiãư
u

chènh tr vãư giạ trë ban âáưu. Tạc âäüng
âiãưu chènh ny cọ thãø mang tênh quy
lût âënh trỉåïc. Mäúi quan hãû toạn hc
giỉỵa tạc âäüng âiãưu chènh ( âáưu ra ca
BÂC) Y v âäü sai lãûch ca âải lỉåüng
âiãưu chènh (âáưu vo ca BÂC) X gi

l qui lût âiãưu chènh. Trong cäng
nghiãûp âãø âảt âỉåüc cháút lỉåüng âiãư
u

chènh cao âäúi våïi mäùi âải lỉåüng âiãư
u

chènh phi xạc âënh cho BÂC mäüt
qui lût âiãưu chènh thêch håüp
Tặ ĩNG HOẽA QUAẽ TRầNH NHIT - PHệN II


95















1.1.2- Bọỹ õióửu chốnh tờnh phỏn
I

: laỡ BC thổỷc hióỷn theo qui luỏỷt
Y= -K
I
Xdt

d
t
dY
= -K
I
.X
ỏy laỡ BC phi tờnh, thổỷc hióỷn quaù trỗnh õ/c phi tộnh khọng coù sai lóỷch dổ
Tọỳc õọỹ chuyóứn dởch cuớa cồ quan õióửu chốnh tyớ lóỷ vồùi õọỹ sai lóỷch cuớa TSC
* Haỡm truyóửn : W
I
(P) =
X
Y
= -
P
K
I

=> W (i

)
I
=
2
.

.


i
III
e
KiK
i
K

=

=


* ỷc tờnh tộnh :
Bọỹ õióửu chốnh luọn luọn
giổợ thọng sọỳ ra õuùng yóu cỏửu
* Khi X = const = 1 =>
d
t
dY
= -K
I

=> Haỡm quaù õọỹ Y(t) = - K
I
. t
BC naỡy taùc õọỹng chỏỷm

1.1.3- Bọỹ õióửu chốnh tyớ lóỷ tờch phỏn
PI

:
Y = -K
p
X - K
I


Xdt
Laỡ BC phi tộnh thổỷc hióỷn quaù trỗnh õ/c phi tộnh khọng coù sai lóỷch dổ taùc õọỹng
nhanh
Hai thọng sọỳ õióửu chốnh cuớa bọỹ õióửu chốnh laỡ K
p
vaỡ T
I
(thồỡi gian tờch phỏn)
Y = -K
p








+

Xdt
T
X
I
1

-KP
1(t)
X
Y(t) t
t
Jm
Re
K
P
WP(i)
K
I
- hóỷ sọỳ tyớ lóỷ vaỡ
Y
X
Y
t
= - arctgKI
Tặ ĩNG HOẽA QUAẽ TRầNH NHIT - PHệN II


96
=> Y= -K

p








+ X
T
X
I
1
'

Tọỳc õọỹ chuyóứn dởch cuớa cồ quan õióửu chốnh tyớ lóỷ vồùi tọỳc õọỹ sai lóỷch vaỡ õọỹ
bióỳn õọứi cuớa TSC

Haỡm truyóửn : W(P)
PI
=
X
Y
= - K
p

+
PT
I
.
1
1

=> W(i

)
PI
= - K
p









+

iT

I
.
1
1

= - K
p










+

.
1
1
I
T
i
= - K
p


I

P
T
K
i+

=> R =
2
2
P
I
P
K
T
K
+












=

I

T
arctg
u
v
arctg
1

=

Hay : W (i
)
PI
=


I
T
iarctg
P
I
P
eK
T
K
1
2
2

+

ỷc tờnh tộnh








ỷc tờnh thồỡi gian Y(t) = -K
p









+ t
T

I
1
1

Bọỹ õióửu chốnh PI coù thóứ bióứu dióựn bũng
mọỳi lión kóỳt song song giổợa khỏu tyớ lóỷ
vaỡ khỏu tờch phỏn.
1.1.4- Bọỹ õióửu chốnh PID
: Y = -K
p









++

dt
dX
TXdt
T
X
D
I
1

- Bọỹ õióửu chốnh thổỷc hióỷn quaù trỗnh õióửu chốnh phi tộnh, khọng coù sai
lóỷch dổ
- Thaỡnh phỏửn tyớ lóỷ quyóỳt õởnh tờnh taùc õọỹng nhanh cuớa BC
- Thaỡnh phỏửn tờch phỏn quyóỳt õởnh tờnh phi tuyóỳn cuớa BC
- Coỡn thaỡnh phỏửn vi phỏn dổỷ baùo xu thóỳ thay õọứi cuớa õ/lổồỹng õ/c
tng õọỹ ọứn õởnh, caới thióỷn chỏỳt lổồỹng õióửu chốnh.


Y
X
X
t
Y t
-KP
1(t)
Tặ ĩNG HOẽA QUAẽ TRầNH NHIT - PHệN II


97
Hay tổỡ trón ta coù Y = -K
p

++ "
1
' XTX
T
X
D
I

Haỡm truyóửn : W(P) = -K
p









++ PT
PT
D
I
.
.
1
1

=> W(i

)
PID
= -K
p









++


iT
iT
D
I
.
.
1
1 = - K
p

+

+ )
1
(1


D
I
T
T
i
W(i

)
PID
=




I
DI
T
TT
iarctg

DII
I
P
eTTT
T
K
1
2222
2
.)1(.
.

+
ỷc tờnh tộnh









ỷc tờnh thồỡi gian :
Y(t) = -K
p

+ t
T
I
1
1


1.1.5- Bọỹ õióửu chốnh
PD
: Y = -K
p







+
dt
dX
TX
D

- Kóỳt quaớ õióửu chốnh luọn coù sai lóỷch dổ
- Taùc õọỹng nhanh vaỡ coù khaớ nng dổỷ baùo ngn chỷn xu thóỳ bióỳn õọứi

cuớa õaỷi lổồỹng õ/c.
Tổỡ trón ta coù: Y = -K
p

(
)
"' XTX
D
+

=> W(P)
PD
= -K
p
(1+ T
D
. P)
W(i
)
PD
= -K
p
(1+ T
D
.i)
Hay : W(i
)

PD
= K
p

).(
22
1


D
Taretgi
D
eT
+
+
* ỷc tờnh tộnh:






* ỷc tờnh thồỡi gian :
Y(t) = -K
p

Y
X
X
t

Y t
-KP
1(t)
Y
X

TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


98

1.2- Cạc bäü âiãưu chènh cäng nghiãûp :
(Bäü bäü âiãưu chènh thỉûc tãú)
1.2.1- Bäü âiãưu chènh t lãû P
:
Trong thỉûc tãú bäü âiãưu chènh P âỉåüc tảo ra theo så âäư cáúu trục nhỉ sau:







(T
C
- hàòng säú thåìi gian ca cå cáúu cháúp hnh tỉïc l thåìi gian m cå cáúu cháúp
hnh chuøn van âiãưu chènh tỉì âån vë cỉûc tiãøu âãún cỉûc âải)
* Gi hm truưn ca bäü âiãưu chènh l tỉåíng l
W(P)
p
= -K
p
=
δ
1
(1)
* Ta láûp hm truưn ca bäü âiãưu chènh thỉûc tãú :
=> W(P) =
1
.
.

.
1
.
1
2
1
2
1
+
=
+
B
C
B
B
C
C
K
PT
K
PT
K
K
PT
K
δ
δ
δ

K hiãûu :

2
K
B
δ
=
δ
v
B
C
K
T
δ
.
1
= T
KP
thç ta cọ W(P) =
1.
1
.
1
+PT
KP
δ

A(ω)
ω
θ
ω
Jm

Re
Y
X
Y(t)
t
A(ω)
ω

ω
θ
Re
Jm
Y
X
t
Y(t)
A(ω)
ω

ω
θ
K
P
Re
Jm
Y
X
K
P
t

Y(t)
A(ω)
π/2
ω

ω
θ
Re
Jm
Y
X
t
Y(t)
A(ω)
-KP
π
ω

ω
θ
Re
Jm
Y
X
t
Y(t)
ω1= KP/TD
π/2
π
π

π/2
3π/2
3π/2
π
ω = 0
ω = ∝
ω = ∝
ω = 0
ω = ω1
K
P
ω = 0
ω = ∝
K
P
K
P
K
P
K
P
K
P
K
P
K
P
K
P
∆t = 0

Y= -K
P
X
Y’= -K
P
X’
W
(P)
= -K
P

P
Y= -K
I
Xdt∫

Y’= -K
I
X
W
(
P
)
= -K
I
/P

I

Y=-K

P
(X+1/T
I
.
Xdt∫
)
Y’=-K
P
[X’+(1/T
I
).X]
W
(P)
=-K
P
(1+1/T
I
P)

P
I

Y=-K
P
(X+1/T
I
.
Xdt∫
+T
D

.dx/dt)
Y’=-K
P
[X’+(1/T
I
).X+ T
D
X’’]
W
(P)
=-K
P
(1+1/T
I
P+T
D
P)

P
I
D

Y=-K
P
(X+T
D
.dx/dt)
Y’=-K
P
[X’+ T

D
X’’]
W
(P)
=-K
P
(1+T
D
P)

P
D
K
2
K
1
δ
B
1
Tc.P
BKD
CCCH
X
Y
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


99
K hiãûu :
1.

1
+PT
KP
= W(P)
KP
=> W(P) = W(P)
P
. W(P)
KP

So sạnh våïi (1) thç hm truưn ca BÂC thỉûc tãú khạc våïi hm truưn ca
BÂC l tỉåíng v ta cọ thãø xem nọ nhỉ âỉåüc màõc thãm hm truưn ca mäüt
kháu phủ no âáúy.
Váûy váún âãư l våïi âiãưu kiãûn no thç BÂC thỉûc tãú lm viãûc täút nháút (tỉïc l
giäúng våïi BÂC l tỉåíng)
Ta tháúy ràòng khi W(P)
KP
-> 1 thç BÂC thỉûc tãú dáưn âãún BÂC l tỉåíng
Hay tỉïc l khi: K
1
-> ∞
T
C
-> 0
Nhỉng âiãưu ny khäng thãø thỉûc hiãûn âỉåüc => sỉû sai khạc giỉỵa bäü thỉûc tãú v
l tỉåíng l âiãưu âỉång nhiãn. Tuy nhiãn cng gim T
C
v tàng K
1
thç cng täút.

1.2.2- Bäü âiãưu chènh PI:

Âãø hçnh thnh quy lût âiãưu chènh PI thỉåìng ta thỉûc hiãûn theo så âäư sau:
1- Så âäư 1 : (Tảo kháu liãn hãû nghëch khäng bao cå cáúu cháúp hnh)








Kháu liãn hãû nghëch l kháu cọ quạn tênh báûc 1 v cọ hm truưn
1.
1
+PT
B
δ

Âäúi våïi bäü l tỉåíng
W(P)
PI

= -K
P

PT
PT
PT
I
I
I

1.
1
1
δ
+
=
⎟
⎟
⎠
⎞
⎜
⎜
⎝
⎛
+
Trong âọ
⎟
⎠
⎞
⎜

⎝
⎛
=−
δ
1
P
K

Tçm hm truưn bäü âiãưu chènh thỉûc tãú :
W(P) =
PT
PT
K
K
C
B
.
1
1
1
1
1
1
+
+
δ

Âàût :
δ
δ

=
I
CB
T
T.
(v xem T
1
= T
I
) => W(P) =
IIC
I
TPKPTPT
PTK
)1(.
)1(
1
1
δ
++
+

K
1
δ
B
TiP+1
1
Tc.P
BKD CCCH

Y
X
LHN
Y
TKP = 0
t
TKP = 0,5
T
KP = 0,05
TKP = 0
A
ω
TKP = 0,05
T
KP = 0,5
ω
TKP = 0
θ
TKP = 0,05
T
KP = 0,5
Tặ ĩNG HOẽA QUAẽ TRầNH NHIT - PHệN II


100
Ta õổa vóử daỷng : W(P) = W(P)
PI
W(P)
KP

=> W(P)
KP
=
)1](.)1(.[
))(1(
)(
)(
111
1
+++
+
=
PTTKPTPT
PTPTK
PW
PW
IBC
II
PI



Hay W(P)
KP
=
IBC
I
TKPTT
TK
.)1(

.
11
1


++

Kyù hióỷu S =
I
C
TK
T

1

=> W(P)
KP
=
S
PT
S
1
)1(
1
1
++

Hay dổồùi daỷng : W(P)
KP
=

+






+
+ 1
1
)1(
1
P
S
ST
S
I

ỏy thổỷc chỏỳt laỡ khỏu quaùn tờnh bỏỷc 1 maỡ hũng sọỳ thồỡi gian
T
KP
=
1
+

S
ST
I
vaỡ K =
1
1
+
S

Dổỷng TBF









Sồ õọử 2 : Sổớ duỷng khỏu lión hóỷ nghởch bao toaỡn bọỹ cồ cỏỳu chỏỳp haỡnh vaỡ bọỹ
õióửu chốnh
Maỷch lión hóỷ nghởch laỡ khỏu vi phỏn thổỷc

=> W(P) =
1.

.
.
1
.
1
1
+
+
PT
PT
PT
K
PT
K
I
IB
C
C

ỷt

=

B
; T

1
= T
I
; S =
I
C
TK
T

1



B
T
i
.P
Ti. P
+
1
K
1
1
Tc.P
BKD CCCH
Y
X
LHN
Jm
Re

S = 0
S
= 0,03
S
= 0,2
(
= 10)
t
Y(t)
S = 0
S
= 0,03
S
= 0,2
Tặ ĩNG HOẽA QUAẽ TRầNH NHIT - PHệN II


101
1
T2.P+1


B
T1.P+1
Hay : W(P)
KP
=

+






+
+ 1
1
)1(
1
P
S
ST
S
I

Giọỳng sồ õọử 1 => aớnh cuớa chuùng cuợng vỏỷy. Khi S tng thỗ bọỹ õióửu chốnh thổỷc
tóỳ khaùc xa bọỹ õióửu chốnh lyù tổồớng. ặu õióứm cuớa sồ õọử 2 laỡ khi giaù trở T
I
thay
õọứi thỗ
khọng õọứi.
1.2.3- Bọỹ õióửu chốnh
PID
: Ta phaới cho õi qua 2 khỏu quaùn tờnh bỏỷc 1 mừc nọỳi tióỳp

nhổ sau








ọỳi vồùi bọỹ PID lyù tổồớng :
W(P)
PID
= K
P









++ PT
PT
D
I
.
.
1

1
Hay W(P)
PID
=








++
PT
PTTPT
I
IDI
.
1.
1
2


Vồùi bọỹ thổỷc tóỳ thỗ theo sồ õọử trón
=> W(P) =
PT
PTPT
K
K
C

B
.
1
)1)(1.(
.
1
21
1
1
++
+

= W(P)
PID
. W(P)
KP

=> W(P)
KP
=
PID
PW
PW
)(
)(

ỷt :
21
21
.

TT
TT
+
= T
D
; T
1
+ T
2
= T,


=

B
; S =
I
C
B
TK
T
K
1
11

=
2
21
21
)(

.
TT
TT
T
T
I
D
+
=
= K => W(P)
KP
=








+






+
+

+
+ 1
11

)1(
1
2
2
P
S
ST
P
S
TSK
S
II

Dổỷng TBT

Tổỡ trón ta coù S -> 0 => W(P) = W(P)
PID

S = 0,2
S = 0,03
S
= 0
Re
Jm
Y(t)
t
S = 0
S = 0,03
S
= 0,2
K
1
1
Tc.P
BKD CCCH
Y

TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


102
Kãút lûn chung:

•
Âãø xáy dỉûng cạc quy lût âiãưu chènh trong cạc bäü âiãưu chènh cäng nghiãûp phi
sỉí dủng cạc mảch liãn hãû nghëch, cạc mảch trãn cọ thãø bao bäü khúch âải hồûc
bao c bäü khúch âải láùn cọ cáúu cháúp hnh.
• Ty thüc vo quy lût âiãưu chènh âỉåüc hnh thnh m cạc mảch liãn hãû
nghëch cọ thãø l kháu t lãû hồûc kháu quạn tênh báûc 1, báûc 2
•
Do xút hiãûn cạc mảch liãn hãû nghëch trãn nãn hm truưn cạc bäü âiãưu chènh
thỉûc tãú khạc so våïi hm truưn bäü âiãưu chènh l tỉåíng sỉû sai khạc ny cng låïn
nãúu hàòng säú thåìi gian ca cå cáúu cháúp hnh cng låïn v hãû säú khúch âải ca
bäü khúch âải cng nh.

1.3- Cáúu tảo chung ca cạc bäü âiãưu chènh:









1- Phán tỉí âo lỉåìng : Dng âãø âo sỉû thay âäøi ca TSÂC v chuøn âäøi nọ
thnh tên hiãûu ph håüp âãø truưn tåïi pháưn tỉí tiãúp theo pháưn tỉí ny âỉåüc cáúu tảo
gäưm hai pháưn
+ Pháưn tỉí nhảy cm
+ Bäü
chuøn âäøi
2- Bäü âënh trë : dng âãø âàût cạc giạ trë cho trỉåïc ca thäng säú âiãưu chènh
3- Pháưn tỉí so sạnh : dng âãø so sạnh giạ trë thỉûc tãú TSÂC våïi giạ trë cho trỉåïc

ca nọ tỉì âọ tçm ra âäü sai lãûch giỉỵa chụng.
4- Pháưn tỉí âiãưu khiãøn : dng tênh toạn giạ trë ca tạc âäüng âiãưu chènh dỉûa trãn
âäü sai lãûch giỉỵa giạ trë thỉûc tãú v giạ trë âàût trỉåïc ca thäng säú âiãưu chènh
5- Pháưn tỉí cháúp hnh: dng âãø chuøn âäøi tên hiãûu tỉì phán tỉí âiãưu khiãøn thnh
sỉû chuøn dëch ca cå quan âiãưu chènh dỉûa trãn cå såí sỉû dủng nàng lỉåüng phủ
tỉì bãn ngoi.
6- Cạc cå quan hiãûu chènh: nhåì âọ m ta cọ thãø âả
t âỉåüc cạc giạ trë K
p
, T
I
,
T
D.



5


4


3
1
2
(6)
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II

103

CHỈÅNG 2. CẠC BÄÜ ÂIÃƯU CHÈNH TẠC ÂÄÜNG TRỈÛC TIÃÚP

Lỉûc âãø chuøn dëch cå quan âiãưu chènh âỉåüc sinh ra båíi hãû thäúng âo
lỉåìng ca nọ khi thäng säú âiãưu chènh lãûch khi giạ trë cho trỉåïc.
Âàûc âiãøm : - Kãút cáúu âån gin
- Âäü nhảy ca chụng khäng cao
- Khäng thãø thỉûc hiãûn âiãưu khiãøn tỉì xa
=> Chụng chè thỉûc hiãûn cạc qui lût âiãưu chènh âån gin P, I . Thäng
thỉåìng ta so sạnh lỉûc do pháưn tỉí âo lỉåìng sinh ra våïi lỉûc do pháưn tỉí âënh trë
sinh ra v hiãûu ca 2 lỉûc ny dng âãø váûn chuøn cå quan âiãưu chènh
- Pháưn tỉí âo lỉåìng thỉåìng l cạc chi tiãút ân häưi (mng ân häưi, äúng búc
âäng, äúng ván säúng, táúm lỉåỵng kim, )
- Pháưn tỉí âënh trë thỉåì
ng lm dỉåïi dảng l xo hay âäúi tỉåüng
Xẹt mäüt säú dảng âiãøn hçnh:

2.1- Bäü âiãưu chènh ạp sút thỉûc hiãûn qui lût âiãưu chènh t lãû P

1- L xo
2- Mng ân häưi
Nhiãûm vủ ca bäü âiãưu chènh l giỉỵ
P
2
= const ; P = P
2
. f ; q = K .l
f - diãûn têch hiãûu dủng ca mng
K - hãû säú âàûc trỉng âäü cỉïng ca l xo

l - chiãưu di ca l xo

=> P
2
. f = K . l = K (l
o
- h )
l
o
- chiãưu di ban âáưu ca l xo
h - âäü måí ca van
=> P
2
=
f
hk
f
lK
o
.
.
−
(åí vë trê xạc láûp)
Váûy P
2
t lãû våïi âäü måí ca van h låïn
=> P
2
nh => Âáy l bäü âiãưu chènh cọ
qui lût P thäng säú hiãûu chènh K

P
âãø
thay âäøi K
P
=> thay âäøi âäü cỉïng ca l xo K







P2
P1
P
q
1
2
P2
D(h)
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


104
2.2- Bäü âiãưu chènh ạp sút thỉûc hiãûn qui lût âiãưu chènh I.
Nhiãûm vủ giỉỵ P
2
= const
1- Mng ân häưi
2- Thanh dáùn

3- Van tiãút lỉu
4- Tay ân
5- Âäúi trng
* P
2
tàng => P tàng
-> âọng van => P
2
gim v ngỉåüc lải
* Trảng thại cán bàòng P = q
m P = P
2
. f
q =
a
bG.

=> P
2
=
f
G
a
b
.

Váûy âäúi våïi bäü âiãưu chènh cho trỉåïc thç P
2
= const
Khi thay âäøi âäü måí van 3 => ta thay âäøi täúc âäü

chuøn dëch ca van âiãưu chènh. Váûy âãø thay âäøi
trë säú K
I
ta thay âäøi âäü måí van 3


P1
P2
P
q
1
3
2
4
a
o
b
5
P2
D(h)
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


105
CHỈÅNG 3: BÄÜ ÂIÃƯU CHÈNH GIẠN TIÃÚP

3.1- Cạc bäü âiãưu chènh âiãûn
3.1.1- Nhỉỵng nẹt âàcû trỉng v phảm vi ỉïng dủng
:
Âàûc âiãøm:

+ Dng räüng ri v phäø biãún trong thỉûc tãú vç viãûc chuøn âäøi cạc tên hiãûu thnh
tênh hiãûu âiãûn dãø dng v âån gin.
+ Viãûc thỉûc hiãûn cạc qui lût âiãưu chènh trong cạc bäü âiãưu chènh âiãûn cọ thãø
thỉûc hiãûn mäüt cạch dãù dng båíi mäüt pháưn tỉí thủ âäüng R, C. Do âọ âãø thay âäøi
cạc thäng säú mảch âiãûn thç ta chè cáưn thay âäøi cạc trë säú R, C
+ Trong bäü âiãưu chènh âiãûn cạc thäng tin åí âáưu ra ca pháưn tỉí âo lỉåìng tỉång
âäúi nh => phi cọ cạc bäü pháûn khuúch âải âãø âỉa thäng tin âãún cạc bäü pháûn
khạc. Do váûy cáưn cọ cạc mảch chuøn âäøi tỉì âiãû
n 1 chiãưu thnh âiãûn xoay
chiãưu v ngỉåüc lải. Nãn nhiãưu lục hãû thäúng håi cäưng kãưnh.
+ Âãø khàõc phủc nhỉåüc âiãøm trãn ta sỉí dủng bäü khúch âải cọ âàûc tênh kiãøu
råle => kêch thỉåïc bäü khúch âải s gn âi, giạ thnh tháúp m cho bäü khúch
âải âải låïn v ngỉåìi cọ thãø sỉí dủng cạc âäüng cå xoay chiãưu khäng âäưng bäü.
+ Truưn âäüng âiãûn âỉåüc sỉí dủng => cọ cạc ỉu âiãøm
- Ta dãù dng chuøn viãûc âiãưu chènh tỉû âäüng => thao tạc tay
- Khi ta càõt cạc ngưn cung cáúp nàng lỉåüng cho nọ thç nọ dỉìng ngay van âiãưu
chènh cng dỉìng ngay
+ Viãûc truưn tên hiãûu âi xa trong hãû thäúng âiãûn âỉåüc thỉûc hiãûn 1 cạch âån
gia
ín => viãûc bäú trê cạc bäü pháûn trong bäü âiãưu chènh âỉåüc dãø dng.
+ Ngưn cung cáúp ca BÂC âiãûn cọ thãø âỉåüc láúy åí lỉåïi âiãûn cäng nghiãûp
3.1.2- Vê dủ vãư mäüt bäü âiãưu chènh âiãûn
.

Så âäư âiãûn ny ta cọ thãø chia
lm hai khäúi:
khäúi âo
v
khäúi
âiãưu khiãøn.

TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


106
* Khäúi âo:
Khê P
X
thay âäøi => li sàõt non ca bäü cm biãún xã dëch => gáy nãn âiãûn ạp U
X

váûy U
X
~ P

X
, ta cọ thãø âiãưu chènh con chảy VR
1
âãø láúy ra âiãûn ạp U
X
thêch håüp
Do âiãûn ạp råi trãn VR
1
cháûm pha hån U => cáưn màõc thãm tủ C
1






Âiãûn ạp U
o
t lãû våïi giạ trë âàût trỉåïc thäng säú âiãưu chènh P
o
do âọ khi U
X
≠ U
o

s gáy ra mäüt sủt ạp
∆
u = U
X
- U

o
åí cün 1 ca BA
2

Thäng säú âiãưu chènh l P
X

• Khi khåíi âäüng tỉì KÂT nh lm viãûc nọ âọng âiãûn cho âäüng cå xoay van âiãưu
chènh theo chiãưu âọng båït lải
• Khi khåíi âäüng tỉì KÂT låïn lm viãûc nọ âọng âiãûn cho âäüng cå xoay van âiãưu
chènh theo chiãưu måí ra (âäøi thỉï tỉû pha)
•
VR
3
gi l nụm hiãûu chènh âãø cán bàòng o ca khäúi
• VR
4
gi l nụm âënh trë
• Ty thüc gii thay âäøi VR
2
thç ta thay âäøi R
3

• Tên hiãûu ∆u l xoay chiãưu v âỉåüc âỉa ra så âäư khúch âải
•
Âiãûn ạp láúy tỉì cün IV nàõn båíi D
1
v C
2
sau khi quaZ

1
thç âỉåüc zener z
1
nàõn
thnh âỉåìng thàóng (1 chiãưu) => giỉỵa C v B ca T
1
l âiãûn ạp 1 chiãưu gi l
thiãn ạp D
2
dng tảo thiãn ạp v cn giỉỵ äøn âënh nhiãût cho ân
• Thãm R
6
=> tàng âiãûn tråí khạng ca âáưu vo v gáy häưi tiãút ám cho bọng =>
giỉỵ nhiãût cho mảch âỉåüc äøn âënh
•
Âãø cáúp ngưn cho e - c ta láúy âiãûn ạp tỉì cün V qua 2 âi äút ngỉåüc chiãưu =>
âỉåüc âiãûn ạp xoay chiãưu hçnh thanh cọ biãn âäü äøn âënh v âỉåüc nàõn båíi cáưu âi
äút => U
CC
äøn âënh
• Khi ∆U = 0 => âäü dáùn âiãûn ca ân khäng âäøi= trong c chu k âiãûn ạp trãn
C
3
= 0
•
Khi
∆
U
≠
0 (tỉïc l P

X

≠
P
o
) => âáưu tủ C=3
cọ
âiãûn ạp cng 1 chiãưu v dáúu phủ
thüc vo dáúu ∆U cn trë säú thç t lãû ∆U.
• Tiãúp theo tên hiãûu sang mảch gim cháún (âáy l kháu quạn tênh báûc 1) âiãưu
chènh VR
1
=> thay âäøi biãn âäü giao âäüng ca tên hiãûu sao cho < vng khäng
nhảy ca bäü âiãưu chènh => åí âáưu ra ca khäúi âo cọ nhiãùu khäng âäøi.
* Khäúi âiãưu khiãøn:
• Mảch khúch âải âiãûn ạp âỉåüc cáúu tảo bàòng ân cỉûc kẹp
• Âiãûn ạp tỉì khäúi do âỉåüc âỉa tåïi nỉỵa ân trại Â
T
1

U
V1
~ ∆U v cọ pha v dáúu phủ thüc (∆U)
* Âäúi våïi nỉỵa trại
∆
U
T
= U
V1
+ U

ât
- U
ft
T
(*)
nỉỵa phi
∆
U
f
= U
LNH
+ U
âf
- U
ft
P
(**)
Âiãûn ạp cáúp cho ân tỉì cạc cün dáy säú II v III ca BA3
U
I
C
I
R
U
x
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


107

512
2
1
VRRR
T
ft
+=
v
513
2
1
VRRR
P
ft
+=

Ton bäü ân trại lm viãûc theo chãú âäü cán bàòng dng anäút
U
c7
= U
ft
T
v U
c8
= U
ft
T

=> U
ral

= U
c7
- U
c8

•
Khi U
vol
= 0 thç ta phi tênh toạn sao cho U
c7
= U
c8

(vç mảch cán bàòng dng anäút)
Nãúu U
c7
≠ U
c8
thç âiãưu chènh VR
5
âãø nọ bàòng nhau
• Khi U
V1
≠ 0 => P
X
≠ P
o
=> U
c7
thay däøi => U

ra1
thay âäøi
=> U
ra1
t lãû våïi U
v1
cn dáúu phủ thüc dáúu U
vo1
(phủ thüc
∆
U)
Sau khi cọ âiãûn ạp 1 chiãưu thç qua táưng khúch âải táưng cäng sút, lm
viãûc trãn cå såí ân 3 cỉûc kẹp Â
2
gäưm 2 nỉỵa trại v phi
• Âiãûn ạp näúi láúy tỉì BA3 (cün V) âỉåüc nàõn v lc båíi cạc âi äút Â
13
v Â
12
v
C
12
(mủc âêch màõc cạc âiãûn tråí 22, 21 âãø bo vãû ân khi bë âạnh thng)
Trong doản cd dng I
n
T
v I
n
f
ngỉåüc chiãưu nhau

•
Ta tênh toạn sao cho khi U
ra1
= 0 thç I
n
T
= I
n
f
=> I
cd

= 0 => 2 råle R
1
v R
2
tạc
âäüng (tạc âäüng cại no thç ty thüc vo dáúu ca U
ral
)
Qua VR
6
ta âiãưu chènh âäü nhảy ca táưng
* Mảch liãn hãû nghëch
Âiãûn ạp láúy tỉì BA4 hả xúng cn 30v âỉåüc nàõn = cáưu âiäút
•
Khi
∆
U = 0 thç 2 lå re R
1

v R
2
âãưu ngàõt c.
• Khi P
X
≠ P
o
v khi mäüt trong 2 rå le R
1
v R
2
âọng thç 1 trong 2 củm khåíi âäüng
tỉì låïn hồûc nh âọng => âäüng cå quay theo nhỉỵng chiãưu nháút âënh.
• Cn trong mảch liãn hãû nghëch gáy cạc sủt ạp trãn VR
7
ngỉåüc chiãưu nhau, phủ
thüc vo dáúu
∆
U m U
LHN
cọ dáúu khạc nhau ta tênh toạn sao cho U
LHN
= U
V1

•
Khi dng qua VR
7
=> têch diãûn cho tủ C
13

=> thãú âiãøm A tàng lãn => U
LHN
tàng lãn (do tỉì (*) v (**))
• Lục âáưu khi bàõt âáưu P
X
≠ P
o
=> U
V1
≠ 0 cn U
LHN
chỉa cọ v sau âọ U
LHN
= U
V1

=>
∆
U
T
=
∆
U
f
=> U
ra1
= 0
=> U
V2
= 0 => khäng cå rå le no âọng c => máút liãn hãû nghëch => URV

7
= 0
=> Tủ phọng âiãûn => Thãú âiãøm A gim => dng gim => U
ra1

≠
0 => 1 trong
2 råle âọng => xút hiãûn U
LHN
quạ trçnh cỉï làûp âi làûp lải nhỉ váûy => âỉåìng
biãøu diãùn U
LHN
=> âiãûn ạp cáúp cho råle l
cạc xung. => Âäü måí
µ
ca van âiãưu
chènh theo qui lût (hçnh v)
Váûy âáy l âàûc tênh thåìi gian ca hãû
âiãưu chènh ta âang xẹt . Âáy chênh l
bäü âiãưu chènh PI

•
Chãú âäü lm viãûc ca bäü âiãưu chènh nhỉ hçnh v ta gi l chãú âäü trỉåüt, chênh
nhåì cọ chãú âäü trỉåüt m ta cọ qui lût gáưn lût l tỉåíng.
• VR
7
dng âãø thay âäøi hãû säú K
P
ca

bäü âiãưu chènh
•
R
24
dng âãø thay âäøi hàòng säú thåìi gian T
I
ca bäü âiãưu chènh
µ
t
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


108
* Nãúu âỉa vãư så âäư cáúu trục thç ta cọ dảng









Âáy chênh l phỉång ạn så âäư 1 ca bäü PI (khäng bao cå cháúp hnh)

3.1.3- Cáúu tảo chung ca bäü âiãưu chènh âiãûn

1- Khäúi âo
:
Nhiãûm vủ

•
Nọ phi chuøn âäøi thäng säú
âiãưu chènh thnh giạ trë âiãûn
t lãû (nọ gäưm nhỉỵng bäü pháûn
cm biãún, cạc bäü chuøn âäøi)

•
Tảo tên hiãûu âënh trë (tên hiãûu âàûc trỉng cho giạ trë cho trỉåïc ca thäng säú âiãưu
chènh): dng cạc mảch cáưu.
• So sạnh hai tên hiãûu trãn âãø tçm ra âäü sai lãûch
- Nãúu hai tên hiãûu khäng cng loải thç phi cọ bäü âiãưu chãú âãø âỉa chụng vãư
cng loải (chuøn xoay -> 1 chiãưu)
- Nãúu 2 tên hiãûu khäng cng báûc => ta phi cọ bäü khúch âải
- Cọ khi cáưn phi thay âäøi mỉïc âäü nh hỉåíng ca tỉìng thäng säú lãn quạ trçnh
(thỉåìng dng biãún tråí )
•
Så âäư khúch âải
∆
U âãún giạ trë â låïn âãø khäúi âiãưu chènh lm viãûc bçnh
thỉåìng (cọ thãø dng âiãûn tỉí, bạn dáùn, tỉì )

2- Khäúi âiãưu khiãøn
:
Cáúu tảo v nhiãûm vủ:
•
Bäü khúch âải (âiãûn tỉí, bạn dáùn , âiãûn tỉí )
• Tảo âỉåüc qui lût âiãưu chènh => cọ mảch liãn hãû nghëch (cọ nhiãưu loải mảch
liãn hãû ngëch v ty theo tỉìng loải m ta cọ cạc så âäư khạc nhau)
* Âãø thay âäøi cạc T
P

. P
I
=> thay âäøi R , C âãø thay âäøi K
P
thç thay âäøi chiãút ạp
* Cọ pháưn tỉí rå le âãø tảo bäü khúch âải cọ âàûc tênh kiãøu rå le, âãø tạch mảch
vo v mảch ra cọ thãø dng kiãøu cå khê - phi tiãúp âiãøm nhỉ bạn dáùn, tỉì



CCCH
LHN
CSút
Y
P
X
KhÂo
U
X
P
o
(
U
o
)

TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


109

* Sau khi tảo âỉåüc âàûc tênh rå le thç
nọ phi âiãưu khiãøn cå cáúu cháúp hnh
Cọ thãø dng cạc cạch sau :
- Dng khåíi âäüng tỉì
- Dng cün cm bo ha (lm
viãûc giäúng nhỉ bäü âiãưu khiãøn tỉì)
-Dng âiäút âiãưu khiãøn (tristor)

3- Cå cáúu cháúp hnh
: cọ 2 loải
- Tỉì âiãûn (van tỉì)
- Âäüng cå âiãûn
+ 1 chiãưu
+ Xoay chiãưu : 1 pha (lãûch tủ)
3 pha (khäng âäưng bäü)




* Ngoi ÂCÂ cn km theo 1 säú bäü pháûn khạc nhỉ : häüp gim täúc, phanh, (cå
khê, âiãûn tỉì, âiãûn) cạc cäng tàõc hnh trçnh, cå cáúu chuøn âäøi âãø xạc âënh vë trê
van âiãưu chènh (cạc van âiãưu chènh âang måí bao nhiãu%), pháưn tỉí liãn hãû

nghëch (cọ thãø bao hay khäng bao CCCH ) thỉåìng dng cạc chiãút ạp.

3.2- Cạc bäü âiãưu chènh khê nẹn
•
Cạc pháưn tỉí mang tên hiãûu, truưn thäng tin âãưu sỉí dủng nàng lỉåüng khê dỉåïi
dảng nẹn

• Táút c cạc thäng tin truưn âi âãưu thãø hiãûn qua sỉû truưn ạp sút nàòm trong
gii P = 0,2
÷
1,0KG/cm
2

•
Xẹt vãư màût thiãút bë thç nọ cng âỉåüc cáúu tảo tỉì cạc pháưn tỉí giäúng cạc bäü âiãưu
chènh khạc tỉïc l gäưm :
+ Pháưn tỉí âo lỉåìng
+ Pháøn tỉí âënh trë
+ Pháưn tỉí so sạnh
+ Pháưn tỉí âiãưu khiãøn
+ Cå cáúu cháúp hnh
Tuy nhiãn nọ cng cọ nhỉỵng âiãøm âàûc th riãng
3.2.1- Âàûc âiãøm ca bäü âiãưu chènh khê nẹn

•
Tên hiãûu ra ca cạc pháưn tỉí nhảy cm trong bäü cm biãún khê nẹn thỉåìng dỉåïi
dảng chuøn dëch cå khê hay sỉû thay âäøi ca lỉûc cọ cäng sút nh nãn khäng
thãø truưn sang tåïi cạc thiãút bë âiãưu chènh. Vç váûy âãø truưn cạc tên hiãûu bao
giåì cng cọ bäü khúch âải khê nẹn.
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


110
• Cạc tên hiãûu ra âãưu l dảng tên hiãûu
tiãu chøn nãn thûn tiãûn cho viãûc
ghẹp näúi pháưn tỉí
• Bäü âënh trë thỉûc cháút l

cạc bäü gim ạp m bãn
trong cọ cạc l xo nhåì
âo m thay âäøi giạ trë
ạp sút âáưu ra
• Âãø hçnh thnh cạc qui lût âiãưu chènh thç ta cng thỉûc hiãûn tỉång tỉû nhỉ cạc
BÂC khạc tỉïc l sỉí dủng cạc BKÂ v mảch liãn hãû nghëch bao BKÂ âọ
•
Cại khạc åí âay l MLHN âỉåüc thỉûc hiãûn bàòng cạc pháưn tỉí khê nẹn nhỉ : tủ nẹn
khê, tråí khê nẹn v trong 1 säú trỉåìng håüp l cạc cạnh tay ân.
• Cạc qui lût âiãưu chènh thỉûc hiãûn khê nẹn ráút âån gin, giạ thnh tháúp, cäng
sút låïn, tạc âäüng nhanh
• Cạc âỉåìng truưn tên hiãûu sỉí dủng cạc äúng dáùn (thỉåìng bàòng kim loải hồûc
bàòng cháút do) v do täúc âäü tên hiãûu cọ váûn täúc nh hån täúc âäü ám thanh nãn
nọ gáy nhỉỵng nh hỉåíng nhỉ : mẹo, truưn kẹm => cháûm trãø
• Do âọ ta thỉåìng chè sỉí dủng BÂC khê nẹn khi âiãưu chènh âäúi tỉåüng cọ quạn
tênh nh (hàòng säú thåìi gian T = 3
÷5s) v chiãưu di ca äúng dáùn khê khäng låïn
hån 300m
•
Phi cọ ngưn cung cáúp âàûc biãût (trảm nẹn khê, lc dáưu, lc håi nỉåïc, lc bủi,
gim ạp sút )
• Âäü tin cáûy váûn hnh cao, kãút cáúu âån gin, dãù dng thûn tiãûn khi sỉí dủng
=> Âỉûåc sỉí dủng räüng ri trong cäng nghiãûp chãú biãún dáưu m họa cháút, dáưu
khê v cạc ngnh cäng nghiãûp khạc ngy cng âỉa v sỉí dủng BÂC khê nẹn
(cäng nghiãûp thỉûc pháøm, luûn kim, nàng lỉåüng)

* Så âäư chỉïc nàng ca cạc bäü âiãưu chènh khê nẹn
Thäng thỉåìng cọ dảng sau :

Pháưn tỉí âo lỉåìng Pháưn tỉí âiãưu khiãøn Cå cáúu cháúp hnh

1- Bäü pháûn nhảy cm (biãún thäng tin sỉû thay âäøi thäng säú âiãưu chènh-> ạp sút)
2- Bäü khúch âải khê nẹn
ngưn =
2
P khäng khê
P ra
1 2
3
4 5
6
7
8 10 9
11
I
II
III
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


111
3- Mảch liãn hãû nghëch

4- Pháưn tỉí so sạnh
5- Pháưn tỉí âiãưu khiãøn
6- Bäü khúch âải khê nẹn
7- Pháưn tỉí liãn hãû nghëch (dng tảo qui lût âiãưu chènh)
8- Âáưu vo ca CCCH
9- Pháưn khúch âải
10- Pháưn tỉí ra
11- Liãn hãû nghëch (thỉåìng sỉí dủng phỉång phạp cå khê) do CCCH khê nẹn kiãøu
t lãû nãn khäng cáưn phi cọ mảch liãn hãû nghëch bao CCCH nhỉ bäü âiãưu chènh
âiãûn cọ kiãøu têch phán)
3.2.3- Cạc ngun tàõc lm viãûc ca BÂC khê nẹn

Dỉûa trãn hai ngun tàõc:
- B trỉì xã dëch : sỉí dủng khi qui lût âån gin P, I (bäü chuøn âäøi, bäü âënh
trë)
- B trỉì lỉûc
1- Ngun tàõc b trỉì xã dëch:
Vê dủ : bäü âiãưu chènh t lãû (bäü làûp)

* Thäng säú vo thay âäøi lm thanh 3 xã dëch => 2 vo -> táúm chàõn 4 chàõn
vi phun 5 (âỉåüc cung cáúp Png = 1,4KG/cm
2
) => P åí 6 tàng lãn âi qua 7 =>
mảch liãn hãû nghëch (äúng ván sọng 8) ẹp lải -> âiãøm 0 âi ra => kẹo táúm chàõn
ra => ạp sút åí 6 gim lải bçnh thỉåìng
* Váûy âäü xã dëch ca táúm chàõn do Xv gáy ra âỉåüc b trỉì sỉû xã dëch khi tên
hiãûu ra thay âäøi (P
ra
)
Hản chãú : Âäü chênh xạc ca thiãút bë phủ thüc âäü chênh xạc ca viãûc chuøn
tên hiãûu vo thnh âäü xã dëch v phủ thüc âàûc tênh liãn hãû nghëch => kãút qu
khäng chênh xạc làõm.

2
Pngưn =1,4 kG/cm
P
ra = 0,2 - 1 kG/cm
2
1
4
5
6
7
8
Xvo
2
3

0
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


112

2- Ngun tàõc b trỉì lỉûc
Vê dủ :













Do khê nẹn tỉì ngưn pháưn låïn âi qua qu cáưu => lỉu lỉåüng låïn, màût khạc lỉu
lỉåüng vo (Pv) nh.
* Màût d cng cọ sỉû biãún thiãn vãư xã dëch nhỉng ráút nh (
µm) nãn xem nhỉ
tạc âäüng do lỉûc.

3.2.4- Cạc pháưn tỉí chênh ca bäü âiãưu chènh khê nẹn

1- Pháưn tỉí nhảy cm:

Dng chuøn âäøi tên hiãûu thay âäøi ạp sút thnh sỉû thay âäøi xã dëch hay lỉûc
* Mng ân häưi :
cọ nhiãưu loải
+ Mng phàóng (bàòng thẹp hay âäưng thau)
+ Mng nãúp säúng : cng lm bàòng thẹp hay âäưng thau















Bäü khúch âải cäng sút, khê
nẹn Png -> bưng 6 qua tiãút
lỉu 5 qua äúng phun 4 vo
bưng 3 v ra ngoi âäưng thåìi
Png -> vng dỉåïi ca qu cáư
u
7 vo äúng phun -> ra v cọ
mäüt hãû thäúng mng ân häưi
gàõn våïi äúng phun. Khi P

V
thay âäøi => âáøy táúm chàõn äúng
phun => ạp sút bưng 6 tàng
âáøy qu cáưu xúng dỉåïi =>
P
ra
tàng => âáøy táúm chàõn lã
n
=> cán bàòng.
Pvo
2
3
4
5
6
7
Pngưn =
1,4 kG/cm
2
Pra =
0,2-1 kG/cm
2
Px
Px
H
X
Px
X
H = 0
H > 0

X
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


113

*
Häüp mng
: (ghẹp hai mng nãúp säúng lải) trong mng chỉïa dáưu biãún thãú
- Cọ khi ta ghẹp hai hp mng lải thnh hãû häüp mng
- Mng vng lm bàòng cao su hồûc vi täøng håüp














* ÄÚng ván säúng:
(kiãøu häüp ân xãúp) l äúng kim loải hçnh trn, vạch lm dỉåïi dảng nãúp säúng
Âàûc tênh khi nọ chëu nẹn khạc so våïi chëu kẹo (chëu nẹn pháưn âỉåìng thàóng di
hån) do âọ ta thỉåìng dng âãø chëu nẹn. ÄÚng ván säúng cọ thãø lm tỉì thẹp hay
âäưng thau cọ khi dng mäüt säú håüp kim âàûc biãût

X
Px
Px
X
X
P2P1
∆P∼X
X
Px
X

Px
Px
X
Nẹn
Kẹo
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


114

* ÄÚng búc âäng
: l äúng kim loải cọ gọc åí tám thỉåìng = 270
o

Âàûc tênh däúc hån ca cạc mng khạc

Váût liãûu cng bàòng thẹp hay âäưng thau
Mún tàng âäü xã dëch X ta thỉåìng lm äúng xồõn nhiãưu vng
* L xo: cọ nhiãưu loải











L xo trn, xồõn , l xo phàóng : 2 dảng chëu kẹo v chëu nẹn

2- Pháưn tỉí âënh trë
Xiãút tay cáưm âãø âiãưu chènh
táúm chàõn âiãưu chènh lỉåüng
khê thäng ra ngoi khäng
khê qua vi phun



Px
X
Px
X
A
A

A - A
b
b
Px Px Px Px
ngưn =
2
P ra
Thäng våïi kk
Tặ ĩNG HOẽA QUAẽ TRầNH NHIT - PHệN II


115

3- Bọỹ chuyóứn õọứi khờ neùn
: Coù nhióửu daỷng
* ng phun vaỡ tỏỳm chừn
:

(a) - Loaỷi mồớ (b) - Loaỷi õoùng 1- Tỏỳm chừn 2- ng phun 3- Tióỳt lổu


loaỷi b lổồỹng khờ dổ õi vaỡo trong hóỷ thọỳng chổù khọng tọỳng ra ngoaỡi, õọỹ nhaỷy
lồùn hồn loaỷi mồớ.
* ng phun - quaớ cỏửu:
ọỹ nhaỷy cao (xem laỡ bọỹ khuóỳch õaỷi)
Cuợng tổồng tổỷ kióứu trón nhổng thay
tỏỳm chừn bũng quaớ cỏửu
* Kióứu van :
Tuỡy õọỹ mồớ cuớa van maỡ lổồỹng
khọng khờ ra ngoaỡi ờt hay nhióửu


* Kióứu van trổồỹt:
õióửu khióứn piston => lổồỹng khọng
khờ ra ngoaỡi khọng khờ do õióửu chốnh P
ra





4- Bọỹ khuóỳch õaỷi:
2 loaỷi : - ng phun - tỏỳm chừn
- Kióứu maỡng
Png=1,4at
Pra

3
1
2
Png=1,4at
Pra
Pv
Xv
Pra
X (mm)
1
b
a
(a)
(b)
Png=1,4at
3
x
Pra
Pra
Png=1,4at
x
x
Pra
Png=1,4at
KK
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


116

5- Cạc pháưn tỉí liãn hãû nghëch - tråí khê âäüng
- Tråí khäng âäøi vãư trë säú
- Tråí thay âäøi

+ Tråí khäng âäøi, sỉí dủng tiãút lỉu
Tỉång âỉång âiãûn tråí R trong âiãûn
* khi khäng dng âỉåìng äúng
Ta k hiãûu tiãút lỉu trong så âäư
ngun l nhỉ sau:


+ Âäúi våïi tråí thay âäøi:
- Âiãưu chènh vêt âãø thay âäøi vë trê ca
táúm
∆ => tảo tråí khạng trãn âỉåìng âi
Tỉång âỉång våïi biãún tråí trong âiãûn



+ Tủ khê âäüng
Dng bưng chỉïa khê
Tỉång âỉång våïi tủ âiãûn
C trong mảch âiãûn




6- Cạc pháưn tỉí so sạnh
(cạc bäü cäüng)
Cọ cạc dảng

- Kiãøu tiãút lỉu
P = KP
1
+ KP
2


- Kiãøu mng (3 hồûc 5 mng)
Dng cạc âéa kim loải ẹp vo
(cọ diãûn têch khạc nhau)

K hiãûu Khê tỉì ngưn (1,4KG/cm
2
)
Khê nẹn thäng khê quøn

Do mng hai cọ táúm kim loải låïn => lỉûc xúng dỉåïi låïn => cng chiãưu P
ngưn
=> cọ dáúu (+) ngỉåüc lải => cọ dáúu (-) => P
ra
= K (P
1
- P
2
)

G
P
1 P2
R

R
G
C
V
+
-
P1
Pra
P
2
TỈÛ ÂÄÜNG HỌA QUẠ TRÇNH NHIÃÛT - PHÁƯN II


117


Tỉång tỉû trỉåìng håüp 5 mng cng váûy
P
ra
= K (P
1
- P
2
+ P
3
- P
4
)

7- Cå cáúu cháúp hnh: Cọ 2 loải

- Piston - Mng








Phäø biãún l dng loải mng










8- Âỉåìng truưn tên hiãûu: (cạc äúng näúi)
Tênh cháút ca âỉåìng tên hiãûu nhỉ l tråí hồûc nhỉ l C âãø xạc âënh tênh cháút củ
thãø ca chụng ta dng thỉûc nghiãûm
* Cạc âỉåìng cáưn chụ
- Âỉåìng näúi pháưn tỉí âo lỉåìng -> pháưn tỉí âiãưu khiãøn (âỉåìng ny di => phi
tênh âãún tênh cháút ca nọ)
- Âỉåìng pháưn tỉí âiãưu khiãøn -> cå cáúu cháúp hnh

Tênh cháút ca nọ thãø hiãûn khạc nhau trong tỉìng trỉåìng håüp v
phủ thüc chiãưu
di, âỉåìng kênh v phủ ti




-
+
+
-
Pra
P1
P2
P3
P4
P2
P1