phân tích tình huống truyện độc đáo của tác phẩm vợ nhặt - kim lân

Phân tích tình huống truyện độc đáo của tác
phẩm Vợ Nhặt - Kim Lân

Một trong những đặc sắc của truyện Vợ nhặt là Kim Lân đã sáng tạo một tình
huống truyện vô cùng độc đáo.

Ý cơ bản phải có:

1. Nhan đề Vợ nhặt cũng là một nét độc đáo (giải thích)
2. Mở đầu truyện là bức tranh xám ngắt về ngày đói: (đưa bức tranh ngày đói vào)
3. Đó là tình huống một anh cu Tràng nghèo khổ xấu trai, ế vợ đang đứng ngấp
nghé bên bờ vực của cái chết vì đói khát lại nhặt được vợ trong nạn đói khủng
khiếp 1945.
+ Thật ra, ban đầu Tràng không chủ tâm tìm vợ. Tràng cũng thừa biết, người như
hắn thì không thể có vợ. Khi đẩy xe bò mệt mỏi anh chỉ hò một câu cho vui
“ Muốn ăn cơm trắng mấy giò này/ Lại đây mà đẩy xe bò với anh nì”. Tràng chỉ
muốn hò để xua đi mỏi mệt trong người. Anh cũng chẳng có ý chòng ghẹo ai cả.
Ai ngờ có người đàn bà đói xông xáo đến đẩy xe thật. Nhưng vì đùa vui nên Tràng
đã không giữ đúng thỏa thuận của câu hò. Nhưng Tràng cảm thấy hạnh phúc biết
bao khi gặp được cái “cười tít mắt của thị” bởi “từ xưa đến giờ có ai cười với hắn
một cách tình tứ như vậy đâu”.
+ Hôm sau gặp lại: Khi Tràng đang ngồi nghỉ trước cổng chợ tỉnh thì bất ngờ có
người đàn bà sầm sập chạy đến, cong cớn, sưng sỉa với hắn “ Điêu, người thế mà
điêu”. Tràng không nhận ra người đàn bà ngày trước đẩy xe cho mình. Trước mặt
hắn là một người đàn bà thảm hại đã bị cái đói tàn hại cả nhan sắc lẫn nhân cách.
Thị gầy sọp hẳn đi, ngực gầy lép, khuôn mặt lưỡi cày hốc hác, quần áo rách như tổ
đỉa. Thấy người đàn bà đói, rách rưới thảm hại. Tràng động lòng thương. Có ai
ngờ được rằng trong con người thô kệch ấy lại có một tấm lòng thương người cao
cả. Thế rồi Tràng cho người đàn bà kia ăn, không chỉ ăn mà còn cho ăn rất nhiều
“ bốn bát bánh đúc”. Đó chính là lòng thương một con người đói khát hơn mình
chứ Tràng không hề có ý định lợi dụng hoặc chòng ghẹo. Vốn tính hay đùa, Tràng

lại tầm phơ tầm phào “Nói đùa chứ có về với tớ thì ra khuân đồ lên xe rồi về”. Nói
đùa thế thôi, ai ngờ thị về thật. Lúc đầu Tràng phảng phất lo sợ về cái đói và cái
chết“mới đầu anh cũng chợn, nghĩ: thóc gạo này đến cái thân mình cũng chả biết
có nuôi nổi không, lại còn đèo bòng”. Đó là nỗi sợ hãi có thật nhất lại là thời đói
kém như thế này. Nhưng có lẽ tình thương người và khát vọng hạnh phúc đã lớn
hơn nỗi sợ hãi nên sau đó anh chặc lưỡi “ Chậc kệ!” . Chỉ một từ “kệ” thôi, Tràng
như đã bỏ lại sau lưng mình tất cả nỗi sợ hãi, mọi lo nghĩ để vun vén cho cái hạnh
phúc của mình.

Bình luận: Tràng và người đàn bà kia như hai cành củi khô nhưng họ đã chụm vào
nhau để nhen lên ngọn lửa. Tội nghiệp thay, người này thì cần hạnh phúc còn
người kia thì lại cần chỗ dựa. Một người vì tình yêu, người kia vì miếng ăn. Nói
tóm lại là họ LIỀU, nhưng cái Liều kia của họ làm người ta bật khóc. Bây giờ thì
họ là người dũng cảm, dũng cảm bởi vì họ dám nắm tay nhau để bước qua ranh
giới của sự sống và cái chết. Họ làm ta khâm phục và kính trọng, phải chăng hai
con người khốn khổ ấy là niềm tin của Kim Lân về một giống nòi sẽ tiếp nối sẽ
sinh sôi khi mà cả dân tộc đang đứng trước sự diệt vong của nạn đói ?

4. Tình huống này đã gây ngạc nhiên cho cả xóm ngụ cư, cho mẹ Tràng, và cả bản
thân của Tràng nữa, vì hai lí do: - Một là, Tràng - một người nghèo túng, xấu xí,
dân ngụ cư (bị người làng khinh bỉ) xưa nay đàn bà con gái chẳng ai thèm để ý. Vả
lại không có tiền cưới vợ, vậy mà bỗng dưng lấy được vợ, lại là vợ theo hẳn hoi. -
Hai là, giữa lúc đói kém này, người như Tràng, chỉ làm nghề đẩy xe bò thuê kiếm
sống qua ngày, đến nuôi thân còn không nổi lại còn đèo bòng vợ với con. Bời vậy
mới dẫn đến SỰ NGẠC NHIÊN VÀ THƯƠNG CẢM: Trước hết là sự ngạc nhiên
của cả xóm ngụ cư: Nhìn theo bóng Tràng và người đàn bà, mỗi người một suy
nghĩ khác nhau, ai cũng ngạc nhiên, phân vân “ai đấy nhỉ ? Hay là người nhà bà cụ
Tứ dưới quê lên”, có người cười “ hay là vợ anh cu Tràng ?”, có người thương hại
“Biết có nuôi nổi nhau qua cái thời đói khát này không ?” Bà cụ Tứ: mẹ Tràng
cũng rất ngạc nhiên. Làm sao kể xiết sự sững sờ của bà khi trông thấy người đàn

bà đứng ở đầu giường của con mình, lại còn chào mình bằng u nữa. Bà không thể
nghĩ rằng con mình lại có vợ, ngay trong cái thời buổi đói kém này. Bà cứ hấp háy
cặp mắt cho đỡ nhoèn mà càng lúc nó cứ nhoèn mãi ra. Nhân vật Tràng: Tình
huống càng bất ngờ đến hài hước khi chính Tràng cũng vẫn còn "ngỡ ngàng".
"Ngồi ngay giữa nhà, đến bây giờ hắn vẫn còn ngờ ngợ như không phải. Ra hắn đã
có vợ đấy ư?". Mọi chuyện xảy ra quá bất ngờ, dường như chỉ là cơn mơ. Người
đàn bà chỉ gặp mới hai lần lại trở thành vợ hắn. Mà thật ra, hắn cũng không có ý
định gì với thị Thị liều lĩnh đến với hắn chỉ bằng một câu nói suông. Thị theo hắn
như phó mặc cho số phận. Cái đói đã đẩy họ đến với nhau. Trong cái thời tao đoạn
ấy, việc Tràng lấy vợ quả là một tình huống oái oăm. Ta sẽ mừng hay lo, buồn hay
vui cho cặp vợ chồng này?

5. Đặt nhân vật vào tình huống éo le như vậy, Kim Lân đã làm nổi bật được giá trị
hiện thực và nhân đạo sâu sắc của tác phẩm: - Không cần đến những lời kết tội to
tát mà tội ác của bọn thực dân, phát xít và tay sai vẫn hiện lên rõ mồn một. Đó là
nạn đói khủng khiếp năm 1945 với trên hai triệu đồng bào ta bị chết đói. Trong
hoàn cảnh ấy giá trị của con người thật rẻ rúng. Người ta có vợ theo chỉ nhờ mấy
bát bánh đúc…. Đúng là “nhặt” được vợ như lời tác giả nói. - Người dân lao động
VN dù ở trong tình huống bi thảm như thế nào đi chăng nữa họ vẫn tin tưởng vào
ngày mai tươi sáng: ( Bà cụ Tứ có niềm tin như thế nào ? người vợ nhặt sau khi
được chấp nhận làm dâu thì trở nên như thế nào? Tràng có ý thức ra sao sau đêm
tân hôn )