Tài liệu Phân tích bài thơ Viếng Lăng Bác pdf

Phân tích bài thơ Viếng Lăng Bác





1. Khổ 1: hai câu thơ đầu như một lời tự sự nhưng đã chứa bao nhiêu cảm xúc:
con ở miền Nam….bát ngát
Nhà thơ Tố Hữu từng viết: “Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà/ Miền Nam mong
Bác, nỗi mong cha”. Bác đã vĩnnh viễn ra đi khi nước nhà còn chia cắt. Câu thơ của
VP đã mang theo niềm xúc động của đứa con miền Nam sau bao ngày mong mỏi lần
đầu tiên được ra viếng lăng Bác. Cách xưng hô “con” và “Bác” vừa gần gũi, thân
thương vừa trân trọng, thành kính.
Hình ảnh đầu tiên và ấn tượng nổi bật trong cái nhìn đầu tiên về quan cảnh lăng
Bác là hàng tre. Nhà thơ cảm nhận ở đó linh hồn quen thuộc của quê hương việt: “ôi
hàng tre…thẳng hàng”. Từ hàng tre cụ thể bên lăng Bác, nhà thơ đã liên tưởng đến
cây tre VN, đến bản lĩnh, sức sống bền bỉ của con người VN.
2. Khổ 2: được bắt đầu bằng hình ảnh Mặt Trời: “ngày ngày…rất đỏ”. Có hai
mặt trời: mặt trời trong câu thơ đầu là hình ảnh thực ở câu thứ hai là ẩn dụ. Lấy mặt
trời để ví với Bác, thể hiện sự tôn kính của mình cũng như của tòan thể nhân dân với
vị lãnh tụ vĩ đại. Còn được biểu hiện trong hình ảnh dòng người ngày ngày vào viếng
lăng Bác: “ngày ngày dòng…chín mùa xuân”. Người vào thăm mang hoa viếng Bác,
đó là hình ảnh thực. Nhưng nhà thơ lại muốn nói đến “tràng hoa” khác. Nhìn dòng
người nối tiếp nhau nhà thơ liên tưởng đến tràng hoa dâng Bác. Lại là sự kết hợp giữa
hình ảnh thực và hình ảnh ẩn dụ, tô đậm niềm tôn kính của nhân dân với Bác Hồ.
3. Khổ 3:diễn tả cảm xúc khi vào trong lăng: “bác nằm trong…ở trong tim!”.
Khổ thơ gồm 4 câu 7 chữ cân đối, trang nghiêm, phù hợp với không khí trong lăng.
Không gian và thời gian như đang ngưng đọng trước một hình ảnh có tính vĩnh hằng.
Nhà thơ cảm nhận Bác chỉ đang như chìm vào “giấc ngủ bình yên”, đó cũng là ấn
tượng thực của mọi người khi vào thăm lăng Bác. Hình ảnh “vầng trăng” là hình ảnh
liên tưởng độc đáo, bất ngờ của nhà thơ. Có thể liên tưởng ấy bắt đầu từ ánh sáng rất

dịu nhẹ, trong trẻo của không gian trong lăng. Khi đã xuất hiện hình ảnh thơ, “ vầng
trăng dịu hiền” gợi lên tâm hồn cao đẹp, sáng trong và những vần thơ đầy trăng của
người. Từ hình ảnh “vầng trăng”, nhà thơ lại tiếp tục liên tưởng đến hình ảnh “trời
xanh”. Bầu trời xanh là hình ảnh thiên nhiên lớn lao, vĩnh hằng. Nhà thơ Tố Hữu từng
viết: “Bác sống như trời đất của ta”, Bác ra đi nhưng vẫn còn mãi với quê hương đất
nước, như trời xanh còn mãi. Dù vẫn tin như thế nhưng không thể không đau xót trước
sự ra đi của Bác: “Mà sao nghe nhói ở trong tim!”, biểu hiện trực tiếp và cụ thể nỗi
đau xót trong hình thức một câu hỏi tu từ không có lời đáp.
4. Khổ cuối: bày tỏ tâm trạng lưu luyến khi sắp phải về miền Nam: “Mai về
miền Nam…chốn này”. “mai về miền Nam”, nhớ thương Bác đến “trào nước mắt”.
Câu thơ có cách diễn đạt mộc mạc, chân thành kiểu Nam Bộ. Ba câu thơ cuối bắt đầu
bằng điệp ngữ “muốn làm” bày tỏ niềm mong ước. Tấm lòng lưu luyến của nhà thơ
gửi vào trong niềm mong ước thiết tha muốn hóa thân vào những cảnh vật bên Bác.
Hình ảnh hàng tre ở khổ thơ đầu được lặp lại ở cuối bài, tạo nên kết cấu đầu cuối
tương ứng, tô đậm hình ảnh gây ấn tượng sâu sắc và dòng cảm xúc được trọn vẹn.
5. Nghệ thuật:
+ Giọng điệu thơ phù hợp với nội dung tình cảm, cảm xúc: vừa trang nghiêm,
sâu lắng vừa tha thiết, đau xót, tự hào.
+ Thể thơ 8 chữ, xen lẫn 7 chữ và 9 chữ. Nhịp thơ chủ yếu là nhịp chậm, diễn
tả sự trang nghiêm, thành kính và những cảm xúc sâu lắng. Riêng khổ cuối nhịp thơ
nhanh hơn, phù hợp với niềm mong ước.
+ Hình ảnh thơ có nhiều sáng tạo, kết hợp hình ảnh thực với hình ảnh ẩn dụ,
biểu tượng. Những hình ảnh ẩn dụ - biểu tượng như “mặt trời trong lăng”, “trăng
hoa”, “vầng trăng”, “trời xanh” vừa quen thuộc, vừa gần gũi với hình ảnh thực, vừa
sâu sắc, có ý nghĩa khái quát và giá trị biểu cảm.