Chuyên đề: Xây dựng tình đồng chí, đồng đội

XÂY DỰNG TÌNH ĐỒNG CHÍ, ĐỒNG ĐỘI
TRONG QN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM THEO TƯ TƯỞNG,
ĐẠO ĐỨC, PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH

1


2


MỞ ĐẦU
Tình đồng chí, đồng đội là một yếu tố quan trọng cấu thành bản chất,
truyền thống của “Bộ đội Cụ Hồ” - một quân đội kiểu mới, từ nhân dân mà ra,
vì nhân dân mà chiến đấu, đặt dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt
của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tình đồng chí, đồng đội là nhân tố quan trọng bảo đảm cho sự đoàn kết,
thống nhất về ý chí và hành động giữa các quân nhân, giữa cấp trên với cấp
dưới, góp phần tạo nên sức mạnh trong quá trình xây dựng, chiến đấu và
trưởng thành của quân đội ta.
Trước thực trạng và yêu cầu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách
mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại trong tình hình mới, việc xây
dựng, củng cố tình đồng chí, đồng đội trong quân đội theo tư tưởng, đạo đức,
phong cách Hồ Chí Minh là vấn đề có ý nghĩa thiết thực.

3


Phần 1
TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN CHUYÊN ĐỀ
1. Quan niệm đồng chí, đồng đội và tình đồng chí,
đồng đội

a. Quan niệm về đồng chí, đồng đội
- Đồng chí là những người có cùng chí hướng, cùng mục tiêu, lý tưởng.
- Đồng đội là những người cùng đội ngũ, có chung nghĩa vụ, quyền lợi.
Theo Từ điển Tiếng Việt:“đồng chí” là cách gọi và xưng hơ của những
người cùng tổ chức, cùng chung chí hướng chính trị, cùng đội ngũ…;“đồng
đội” là những người cùng đội ngũ chiến đấu, là bạn đồng đội 1. Như vậy,
“đồng chí”, “đồng đội” được bắt nguồn từ sự thống nhất cao về lợi ích, thể
hiện sự bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ của những người cùng chung mục
tiêu, lý tưởng trong một tổ chức, đơn vị nhất định.
Đồng chí, đồng đội là cách gọi, cách xưng hô với nhau hằng ngày của một
người, một nhóm người cùng chung mục tiêu, lý tưởng, cùng môi trường học
tập, lao động, công tác trong một tổ chức, đơn vị nhất định, ln có sự trao đổi,
phối hợp, hợp tác, chia sẻ với nhau trong thực hiện nhiệm vụ được giao.
Cách gọi, cách xưng hô đồng chí, đồng đội khơng phải là bất biến, nó sẽ
thay đổi khi các thành viên trong tổ chức, đơn vị đó chuyển đổi sang lĩnh vực
cơng tác, đơn vị khác mà không cùng chung mục tiêu, lý tưởng…
b. Quan niệm về tình đồng chí, đồng đội
Tình đồng chí, đồng đội là tình cảm u thương, tơn trọng; là tình đồn
kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau, hy sinh vì nhau giữa những người cùng
chung mục tiêu, lý tưởng, chung đội ngũ trong học tập, lao động, công tác,
chiến đấu.
2. Quan niệm và cơ sở hình thành tình đồng chí,
đồng đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam

1

. Từ điển tiếng Việt, Nxb. Thanh Niên, TP. Hồ Chí Minh, 2000, tr.375.

4

a. Quan niệm tình đồng chí, đồng đội trong Qn đội
nhân dân Việt Nam
- Là sự yêu thương, chia sẻ giữa các quân nhân, công nhân viên chức và
lao động quốc phòng; giữa cấp trên với cấp dưới; giữa cán bộ với chiến sĩ
trong QĐNDVN.
- Là sự đoàn kết gắn bó giữa các lực lượng, các quân, binh chủng trong
QĐNDVN.
- Là sự tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong cả việc chung, việc riêng giữa
những các quân nhân trong cùng một đơn vị, cùng một lĩnh vực công tác.
b. Cơ sở hình thành tình đồng chí, đồng đội trong
QĐNDVN
- Xuất phát từ truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam trong lịch sử
dựng nước và giữ nước
Tình đồng chí, đồng đội trong quân đội là sự kế thừa, phát triển tinh thần
đoàn kết, thương yêu, sống nhân ái, nghĩa tình, thủy chung, bao dung, độ
lượng của dân tộc Việt Nam: “Bầu ơi thương lấy bí cùng/ Tuy rằng khác
giống nhưng chung một giàn”.
Lịch sử hàng ngàn năm đấu tranh chống thiên tai, địch họa đã hình thành
nên cốt cách, bản sắc về lẽ sống cao đẹp của người Việt: “Nhiễu điều phủ lấy
giá gương/ Người trong một nước phải thương nhau cùng”, “Thương người như
thể thương thân”, “Lá lành đùm lá rách”…
Văn hóa quân sự Việt Nam đã tạo ra nhiều giá trị nổi bật về tình đồng
chí, đồng đội như: “Phụ tử chi binh”, “Tướng sĩ một lòng phụ tử/ Hịa nước
sơng chén rượu ngọt ngào”, “Lớp cha trước, lớp con sau/ Đã thành đồng
chí chung câu quân hành”…
- Xuất phát từ lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về đoàn kết tập hợp lực
lượng trong đấu tranh cách mạng.
+ Trong tác phẩm “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản”, C.Mác và
Ph.Ăngghen đã chỉ ra sứ mệnh lịch sử của GCVS và khẳng định, để thực hiện

5


được sứ mệnh lịch sử đó, một trong những điều kiện cần có là: “Vơ sản tất cả
các nước, đồn kết lại”1. Tức là những người có chung sứ mệnh, chung mục
tiêu, lý tưởng phải liên kết với nhau và sự liên kết ấy sẽ tạo nên sức mạnh để
giành thắng lợi.
+ Trong tác phẩm “Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân
tộc và vấn đề thuộc địa” (1920) đã chỉ rõ: “Khơng có sự cố gắng tự nguyện
tiến tới sự liên minh và sự thống nhất của giai cấp vơ sản, rồi sau nữa, của
tồn thể quần chúng cần lao thuộc tất cả các nước và các dân tộc trên tồn thế
giới, thì khơng thể chiến thắng hoàn toàn chủ nghĩa tư bản được”2.
- Xuất phát từ chức năng, đặc điểm nhiệm vụ của quân đội.
+ QĐNDVN do Đảng Cộng sản Việt Nam tổ chức, lãnh đạo, giáo dục và
rèn luyện; là QĐ của dân, do dân, vì dân; ra đời từ phong trào đấu tranh cách
mạng của quần chúng; là nòng cốt của bạo lực cách mạng trong sự nghiệp đấu
tranh giành ĐLDT và xây dựng CNXH.
Chức năng của QĐ là: chiến đấu; công tác (tuyên truyền vận động nhân
dân) và lao động sản xuất. Để thực hiện tốt các chức năng này, đòi hỏi QĐ
phải ln ln thống nhất về ý chí và hành động. Do đó, trước hết phải có tình
đồng chí, đồng đội cao cả trong sáng.
+ Đặc điểm nhiệm vụ của QĐ địi hỏi phải có sự phối hợp hành động
một cách chặt chẽ giữa các quân nhân, các bộ phận, các lực lượng. Mặt khác,
nhiệm vụ của quân đội liên quan đến sự hy sinh xương máu của mỗi qn
nhân. Do vậy, để hồn thành nhiệm vụ địi hỏi phải có sự chia sẻ, động viên,
tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau. Điều này địi hỏi trước hết phải có tình đồng chí,
đồng đội thật sự chân thành, vơ tư, trong sáng.
3. Tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về
tình đồng chí, đồng đội
a. Tư tưởng Hồ Chí Minh về tình đồng chí, đồng đội

1
2

C.Mác và Ph.Ăngghen, Tồn tập, Tập 4, tr.646.
V.I.Lênin, Toàn tập, Tập 41, tr.206.

6


- Tình đồng chí là tình cảm giữa những người cùng trong
một đảng chính trị, cùng một giai cấp, cùng một chủ nghĩa và
cùng một mục đích chính trị.
+ Lần đầu tiên Hồ Chí Minh đề cập đến từ “đồng chí” là vào năm 1920,
khi nói về chính sách thuộc địa của Đảng Xã hội Pháp. Người viết: “Từ khi đa
số của Đảng quyết định gia nhập Quốc tế Cộng sản và từ khi tại Đại hội lần
thứ hai, Lênin đã đưa ra Bản luận cương về thuộc địa, các đồng chí chúng ta
mới bắt đầu nói đến các thuộc địa. Trong số đó, có Ăngđrê Giuyliêng đã
nghiên cứu rất kỹ vấn đề đó”1. Trong Hồ Chí Minh tồn tập cho thấy, có hàng
trăm lần (955) Hồ Chí Minh dùng từ các đồng chí để nói về Đảng về những
người cùng chung mục tiêu, lý tưởng.
+ Phát biểu tại Hội nghị lần thứ nhất Quốc tế nơng dân (10/1923), Hồ
Chí Minh nói: “Thưa các đồng chí, khi các đồng chí được tổ chức lại, các
đồng chí cần phải nêu gương cho chúng tôi, giúp đỡ chúng tôi, dang rộng
cánh tay anh em đón chúng tơi để chúng tơi cũng có thể bước vào gia đình vơ
sản quốc tế”2.
+ Năm 1963, khi phát biểu cảm ơn trong buổi chiêu đãi do Chủ tịch Lưu
Thiếu Kỳ tổ chức, Hồ Chí Minh nói: “Những ngày Lưu Chủ tịch và các đồng
chí ở thăm Việt Nam,…Đâu đâu nhân dân chúng tôi cũng cảm thấy các đồng
chí là những người bạn chiến đấu kiên cường, những người như anh em ruột

thịt. Đó là tình đồng chí sâu sắc của những người bạn đồng cam cộng khổ
cùng chung một chủ nghĩa cao quý là chủ nghĩa Mác - Lênin, cùng chung một
mục đích vĩ đại là xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản”3.
+ Khi nói về một người bạn trong Đảng Cộng sản Pháp là đồng chí
Mơrixơ Tơrê, Hồ Chí Minh viết: “Tơi biết đồng chí Mơrixơ Tơrê cách đây 40
năm. Giữa hai chúng tơi đã có một mối tình đồng chí và tình bạn rất thân mật.

1

Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd, t.1, tr.32.
Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd, t.1, tr.225.
3
Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd, t.14, tr.91.
2

7


Trong thời gian tơi hoạt động ở Pháp, chính Đảng quang vinh của đồng chí
Mơrixơ Tơrê đã giúp đỡ tơi trở thành người cộng sản”1.
+ Khi nói về Đảng ta, trong Di chúc, Người viết: “Trong Đảng thực hành
dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là
cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng.
Phải có tình đồng chí thương u lẫn nhau”2.
- Tình đồng đội là tình cảm giữa những người cùng đội ngũ chiến đấu,
có liên quan chặt chẽ với nhau trong thực hiện nhiệm vụ.
+ Khi nói về anh hùng Nguyễn Thị Chiên, Hồ Chí Minh viết: “Chị
Chiên, vì u nước, căm giặc, trung thành với đoàn thể, kiên quyết bám sát
dân, luôn luôn thương yêu đồng đội, nắm vững và ra sức thi hành chính sách
nên đã lập được cơng to, rất xứng đáng là Anh hùng Quân đội”3.

+ Khi đề cập đến những tấm gương dũng cảm hy sinh trong cuộc kháng
chiến chống Pháp, Hồ Chí Minh nói: “Đồng chí Đàn - đã cúi lưng làm giá
súng để cho đồng đội bắn chặn địch lại, đến chết vẫn cứ nằm yên”4. Hay “Anh
hùng La Văn Cầu nhờ đồng đội chặt đứt cánh tay bị thương, rồi tiếp tục mang
tạc đạn xơng lên phá lơ cốt địch”5.
+ Năm 1957, khi nói chuyện với cán bộ, đảng viên và thanh niên lao
động Hải Phịng, Hồ Chí Minh nhắc nhở: “Khơng nên chỉ nghĩ đến mình ăn
no, mặc ấm mà phải nghĩ đến đồng chí, đồng bào, đồng đội mình”6.
b. Đạo đức Hồ Chí Minh về tình đồng chí, đồng đội
- Hồ Chí Minh đã chỉ ra các chuẩn mực của đạo đức mới, trong đó, yêu
thương con người là một chuẩn mực quan trọng của người cách mạng.
Hồ Chí Minh đã nêu lên một triết lý sống rằng: “Suy cho cùng ở đời và
làm người là phải yêu nước, thương dân, thương nhân loại đau khổ”, và theo

1

Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd, t.14, tr.503.
Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd, t.15, tr.611
3
Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd, t.7, tr.421.
4
Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd, t.9, tr.135.
5
Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd, t.9, tr.355.
6
Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd, t.9, tr.355.
2

8

đó triết lý hành động của Người là: “việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm,
việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh”7
- Hồ Chí Minh là mẫu mực sáng ngời về tình cảm đồng chí, đồng đội.
+ Người ln quan tâm đến sự đồn kết giai cấp, đoàn kết quốc tế, đoàn
kết giữa các nước thuộc địa, đoàn kết giữa các nước trong phe xã hội chủ
nghĩa, đoàn kết giữa các Đảng Cộng sản trên thế giới.
+ Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, tất cả các Đảng Cộng sản, tất cả nhân
dân các nước thuộc địa và những người bị áp bức, bóc lột đều là bạn, là đồng
chí, cần phải đồn kết chặt chẽ với nhau cho mục tiêu chung là giải phóng dân
tộc, giải phóng xã hội và giải phóng con người.
c. Phong cách Hồ Chí Minh về tình đồng chí, đồng đội
- Hồ Chí Minh ln đặt cách mạng Việt Nam trong dịng chảy chung của
cách mạng thế giới.
- Ln đề cao độc lập của dân tộc mình, đồng thời tơn trọng độc lập của
các dân tộc khác và coi việc giúp bạn là tự giúp mình.
- Hồ Chí Minh ln thể hiện tình đồng chí, đồng đội một cách nhất qn
trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của Người.
- Luôn yêu thương những người cùng khổ, những người bị áp bức, bóc
lột, những người khó khăn, yếu thế trong xã hội.
Phần 2
NỘI DUNG CƠ BẢN VÀ GIÁ TRỊ CỦA TÌNH ĐỒNG CHÍ, ĐỒNG ĐỘI
TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT NAM
1. Nội dung cơ bản của tình đồng chí, đồng đội trong Quân đội nhân
dân Việt Nam theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh
a) Ln thống nhất về mục tiêu, lý tưởng chiến đấu
- Toàn quân chung một mục tiêu chiến đấu vì ĐLDT, thống nhất Tổ
quốc, tồn vẹn lãnh thổ.
7

Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd, t.4, tr.51.

9


Cán bộ, chiến sĩ quân đội là con em các tầng lớp nhân dân trong cộng
đồng 54 dân tộc Việt Nam trên khắp mọi miền của Tổ quốc, thực hiện nghĩa
vụ, vinh dự và trách nhiệm thiêng liêng của người công dân với nhiệm vụ xây
dựng quân đội, bảo vệ Tổ quốc. Họ không phân biệt tuổi tác, dân tộc, tơn
giáo, trình độ học vấn, vùng miền, cấp bậc, chức vụ… ln coi nhau là đồng
chí, đồng đội, cùng nhau chia sẻ cả niềm vui, nỗi buồn, khó khăn, hoạn nạn,
sẵn sàng nhận gian khổ, hy sinh về mình, nhường cơm, sẻ áo cho đồng đội…
Tuy khác nhau về quân, binh chủng và địa bàn đóng quân, nhưng cán bộ,
chiến sĩ tồn qn đều cùng chung một chí hướng, cùng chung mục tiêu, lý tưởng
và phương châm hành động: “... trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu
hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng
hồn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”1.
- Toàn quân chung một hệ tư tưởng là CNMLN, TTHCM và đường lối,
quan điểm của Đảng
QĐNDVN mang bản chất của giai cấp công nhân, tuyệt đối trung thành
với CNMN, TTHCM, với sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Luôn
quán triệt sâu sắc và thực hiện đúng đường lối, quan điểm quân sự, quốc
phòng của Đảng trong từng thời kỳ cách mạng.
Từ khi ra đời đến nay, QĐNDVN luôn giữ vững và tăng cường bản chất
giai cấp công nhân, tuyệt đối phục tùng sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của
Nhà nước. Luôn sẵn sàng nhận và hồn thành mọi nhiệm vụ được giao.
b) Ln tơn trọng và tin tưởng lẫn nhau
- Cán bộ, chiến sĩ luôn yêu thương nhau, đề cao tính thống nhất trên cơ
sở tôn trọng ý kiến cá nhân, sở trường và nhân cách riêng của mỗi người.
Ngay từ ngày đầu mới được thành lập (22-12-1944), Đội Việt Nam

tuyên truyền giải phóng quân - tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Namđã
tuyên thệ: “Xin thề: hết sức ái hộ các bạn chiến đấu, trong đội cũng như ái
hộ bản thân, hết lòng giúp nhau trong lúc thường cũng như lúc ra trận” 2.
Lời thề trên phản ánh sâu sắc tinh thần đoàn kết, gắn bó, tơn trọng, tin cậy
1

. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.11, tr.350.
. Lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam, Nxb. QĐND, Hà Nội, 1999, t.1, tr.86.

2

10


lẫn nhau của cán bộ, chiến sĩ trong đội quân cách mạng ngay từ những ngày
đầu mới thành lập và tiếp tục được bổ sung, phát triển, trở thành lời thề danh
dự của người quân nhân: “Đoàn kết chặt chẽ với nhau như ruột thịt trên tình
thương yêu giai cấp; hết lòng giúp đỡ nhau lúc thường cũng như lúc ra trận;
thực hiện tồn qn một ý chí”.
- Cán bộ, chiến sĩ luôn tin tưởng lẫn nhau về trách nhiệm và sự phấn
đấu của mỗi người trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chung.
QĐNDVN luôn coi con người là nhân tố quyết định nhất đến sức mạnh
chiến đấu của quân đội. Vì vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn coi trọng
việc xây dựng và phát huy nhân tố con người trong nâng cao sức mạnh chiến
đấu của quân đội. Sự tin tưởng nhau chính là nhân tố cơ bản để hình thành nên
tình đồng chí, đồng đội trong cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam để
mỗi người lính Cụ Hồ sẵn sàng nhận mọi nhiệm vụ với quyết tâm chính trị cao
nhất, dù đó là nhiệm vụ hết sức vất vả, gian nan, có thể phải chấp nhận hy sinh,
nhưng không hề nao núng, tính tốn thiệt hơn, đã tạo nên những giá trị cao đẹp,
thiêng liêng, riêng có của tình đồng chí, đồng đội trong Quân đội ta.

Theo Hồ Chí Minh, tinh thần đồn kết, sự tơn trọng, tin tưởng lẫn nhau
phải được bắt nguồn từ nhận thức đúng đắn về vai trò quyết định của con
người, về mối quan hệ gắn bó giữa cán bộ với chiến sĩ: “Cán bộ khơng có
đội viên, lãnh tụ khơng có quần chúng thì khơng làm gì được. Bởi vậy, cần
phải thương yêu đội viên” 1.
c) Luôn yêu thương, giúp đỡ nhau lúc thường cũng như lúc chiến đấu
- Tình yêu thương giữa các quân nhân, giữa cán bộ với
chiến sĩ là cơ sở để phát huy nhân tố con người trong huấn
luyện cũng như trong chiến đấu
Yêu thương đồng chí, đồng đội là một trong những phẩm chất đạo đức
cao đẹp nhất mà người cách mạng, người quân nhân cách mạng nhất thiết
phải có và phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện. Tình yêu thương mà cán

1

. Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd,t.7, tr.76.

11


bộ, chiến sĩ dành cho nhau trong lúc bình thường chính là cơ sở để phát huy
tính tích cực của mỗi quân nhân trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu.
Hồ Chí Minh ln căn dặn: “Cán bộ phải thương u săn sóc đội viên.
Cán bộ phải chăm lo đội viên đủ ăn đủ mặc. Cán bộ có coi đội viên như chân
tay, thì đội viên coi cán bộ như đầu như óc” 1. Đặc biệt, Người ln coi trọng
vai trị của cán bộ chính trị trong giáo dục, bồi dưỡng, chăm sóc bộ đội: “Đối
với bộ đội, chính trị viên phải thân thiết như một người chị, cơng bình như
một người anh, hiểu biết như một người bạn”2.
- Trong khó khăn, gian khổ, đặc biệt trong chiến đấu, tình đồng chí,
đồng đội là tình cảm thiêng liêng cao đẹp nhất

u thương, giúp đỡ nhau lúc thường, cũng như lúc chiến đấu trong cán
bộ, chiến sĩ còn được thể hiện ở sự nghiêm khắc với bản thân, sống có nguyên
tắc, nhưng lại hết lòng độ lượng, bao dung với đồng đội, với nhân dân và cả
đối với tù hàng binh; luôn có thái độ chân thành, khiêm tốn, đồn kết, tin cậy.
Cấp trên tôn trọng danh dự, thương yêu, giúp đỡ, lắng nghe ý kiến, tâm tư,
nguyện vọng của cấp dưới; gương mẫu về đạo đức, lối sống, hành động để
cấp dưới học tập và noi theo. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn:“Từ tiểu đội
trưởng trở lên, từ Tổng Tư lệnh trở xuống, phải săn sóc đời sống vật chất,
tinh thần của đội viên, phải xem đội viên ăn uống như thế nào, phải hiểu
nguyện vọng và thắc mắc của đội viên. Bộ đội chưa ăn cơm, cán bộ khơng
được kêu mình đói. Bộ đội chưa đủ áo mặc, cán bộ khơng được kêu mình rét.
Bộ đội chưa đủ chỗ ở, cán bộ khơng được kêu mình mệt” 3.Cấp dưới trong bất
cứ điều kiện, hồn cảnh nào, cũng ln tơn kính và “Tuyệt đối phục tùng
mệnh lệnh cấp trên; khi nhận bất cứ nhiệm vụ gì đều tận tâm, tận lực thi hành
nhanh chóng và chính xác”4.
Phẩm chất u thương, giúp đỡ nhau lúc thường cũng như lúc chiến đấu
trong Quân đội nhân dân Việt Nam được thể hiện phong phú, sinh động trong
1

. Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd,t.7, tr.219.
. Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd,t.5, tr.484.
3
. Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd,t.7, tr.76.
4
. Lời thề danh dự thứ 2 của quân nhân.
2

12

những năm đất nước ta tiến hành các cuộc chiến tranh chống lại sự xâm lược,
đô hộ của thực dân, đế quốc để giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, trong
cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc, biên giới Tây Nam của Tổ quốc;
trong bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc; trong phòng chống thiên tai,
thảm họa, trong thực hiện nhiệm vụ quốc tế... Dù khó khăn, gian khổ, ác liệt
của chiến tranh, của thiên tai, thảm họa là khơng có giới hạn và khó lường,
nhưng cán bộ, chiến sĩ quân đội không hề nao núng, khơng toan tính thiệt
hơn, thực hiện nhiệm vụ với quyết tâm chính trị cao nhất và sẵn sàng nhường
thuận lợi cho đồng đội, nhận khó khăn, gian khổ về mình, hy sinh vì độc lập
dân tộc, vì chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc, vì hạnh phúc, tự do
của nhân dân.
d) Ln đồn kết hiệp đồng, lập cơng tập thể
- Đồn kết vừa là ngun nhân, vừa là hệ quả của tình
đồng chí, đồng đội
Tình đồng chí, đồng đội là cơ sở để tạo nên sự đoàn kết và mục đích
của đồn kết là tạo nên sức mạnh để cùng nhau phấn đấu thực hiện thắng lợi
mục tiêu, lý tưởng cách mạng và mọi nhiệm vụ được giao. Đoàn kết hiệp
đồng là biểu hiện cao nhất của sự gắn kết chặt chẽ giữa cấp trên với cấp
dưới, giữa cán bộ với chiến sĩ, giữa các quân nhân với nhau, giữa cá nhân
với đơn vị, các tổ chức trong quân đội với nhau và đoàn kết quân dân trên cơ
sở tình thương yêu giai cấp, tình con người, tình đồng chí, đồng đội và cao
nhất là thực hiện thắng lợi mục tiêu, lý tưởng chiến đấu.
Sinh thời, Bác Hồ luôn quan tâm xây dựng và củng cố sự đoàn kết chặt
chẽ trong nội bộ quân đội và đoàn kết, thống nhất giữa quân đội với nhân
dân. Tại Hội nghị cán bộ cao cấp toàn quân (20-3-1958), Người nhấn mạnh
“…trong việc xây dựng quân đội, phát triển kinh tế, cũng phải tăng cường
đoàn kết: Đoàn kết trong cán bộ với nhau, đoàn kết giữa cán bộ và chiến sĩ,
đoàn kết giữa cán bộ và bộ đội…toàn quân phải đoàn kết phấn đấu, quyết

13

tâm xây dựng quân đội ta thành một quân đội hùng mạnh, sẵn sàng chiến
đấu, học tập giỏi, công tác giỏi, sản xuất giỏi” 1.
- Lập công tập thể là yêu cầu bắt buộc trong hoạt động của quân đội và là
kết quả của tình đồng chí, đồng đội.
Trong hoạt động của quân đội, mỗi cán bộ, chiến sĩ đảm nhiệm một chức
trách, nhiệm vụ cụ thể để hướng tới hồn thành nhiệm vụ chung là xây dựng
chính quy, rèn luyện kỷ luật, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu
thắng lợi trong mọi tình huống. Vì vậy, chiến cơng của qn đội là chiến cơng
chung, có sự đóng góp xương máu của mỗi quân nhân ở những lĩnh vực khác
nhau. Trong mỗi chiến công của quân đội đều có vai trị của tình đồng chí,
đồng đội; của sự yêu thương, đùm bọc, giúp đỡ lẫn nhau giữa các quân nhân.
đ) Luôn trung thực, thẳng thắn, đề cao tự phê bình và phê bình, giúp
nhau cùng tiến bộ
- Trung thực, thẳng thắn là tiền đề, điều kiện để xây dựng và phát triển
tình đồng chí, đồng đội.
Trung thực, trước hết là phải trung thực với chính mình, trung thực với
tổ chức, với đồng đội; trung thực trong cả ý nghĩ và hành động, từ việc nhỏ
đến việc lớn, luôn nhất quán giữa lời nói và hành động. Cấp trên, nhất là cán
bộ chủ trì các cấp càng phải thường xuyên nêu gương về tính trung thực, thật
thà, thẳng thắn, nói đi đơi với làm, nỗ lực phấn đấu, hồn thành tốt mọi nhiệm
vụ để bộ đội học tập và noi theo.
Thẳng thắn, thể hiện ở việc luôn nghiêm túc trong sinh hoạt và công tác,
thẳng thắn nhận và chịu trách nhiệm về những khuyết điểm của mình; mạnh
dạn góp ý, phê bình với những hạn chế, khuyết điểmcủa tổ chức, của cấp trên
và đồng chí, đồng đội để cùng nhau tiến bộ, trưởng thành.
Trung thực, thẳng thắn phải luôn gắn liền với khiêm tốn, giản dị. Nếu
đức tính trung thực, thẳng thắn giúp người quân nhân bản lĩnh, dũng cảm
trong chiến đấu, tự tin, tự trọng trong các quan hệ giao tiếp, nhân văn, nhân ái

trong quan hệ đồng chí, đồng đội, thì sự khiêm tốn, giản dị giúp họ tránh xa
1

. Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd,t.11, tr.367.

14


những thất bại cả trên chiến trường và cuộc sống đời thường... Khiêm tốn,
giản dị phải được thể hiện trong mọi lĩnh vực, như: nói năng thận trọng, đúng
mực, đúng điều lệnh, điều lệ; khơng quan trọng hóa, phức tạp hóa vấn đề,
khơng khoa trương, độc tơn chân lý, khơng sính quyền lực; đối nhân xử thế có
nghĩa, có tình, biết lắng nghe, chia sẻ, thấu hiểu tâm tư, nguyện vọng của
đồng chí, đồng đội, của cấp dưới…
- Tự phê bình và phê bình là điều kiện bảo đảm cho tình đồng chí, đồng
đội được củng cố và phát triển.
Đề cao tự phê bình và phê bình, giúp nhau cùng tiền bộ là nội dung có
tính ngun tắc, việc làm thường xuyên, hằng ngày trong quan hệ đồng chí,
đồng đội của mọi quân nhân trong Quân đội ta. Hồ Chí Minh ln khẳng
định: “Thật thà tự phê bình và thành khẩn phê bình là thứ vũ khí sắc bén nhất
để sửa chữa khuyết điểm và phát triển ưu điểm” 1. Quán triệt và thực hiện tư
tưởng của Người, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Quân đội ta luôn đề cao tự phê
bình và phê bình trong mọi thời điểm, mọi lĩnh vực cơng tác và trong quan hệ
đồng chí, đồng đội trên tinh thần thẳng thắn, trung thực, cùng nhau tiến bộ.
2. Giá trị của tình đồng chí, đồng đội trong Quân đội nhân dân Việt
Nam theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh
- Tình đồng chí, đồng đội đã tạo nên sự thống nhất ý chí và hành động
của tập thể quân nhân trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Tình đồng chí, đồng đội được xây dựng trên nền tảng CNMLN, tư tưởng
Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, nhiệm vụ của cách mạng, của

quân đội. Nó là hệ quả của việc hiểu rõ nguồn gốc ra đời, chức năng, nhiệm
vụ của quân đội và sự cần thiết phải củng cố tăng cường sự đồn kết gắn bó,
giữa các qn nhân, giữa cấp trên với cấp dưới. Do vậy, nó bảo đảm cho sự
thống nhất về ý chí và hành động của tập thể qn nhân.

1

. Hồ Chí Minh:Tồn tập, Sđd,t.10, tr.315.

15


- Tình đồng chí, đồng đội là nhân tố quan trọng hàng đầu
tạo nên sức mạnh to lớn để quân đội ta vượt qua mọi gian khổ,
hy sinh trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Sức mạnh của quân đội là sức mạnh tổng hợp của nhiều yếu tố, trong đó
yếu tố chính trị, tinh thần là nền tảng. Tuy nhiên, trong các yếu tố tạo nên sức
mạnh tinh thần thì tình đồng chí, đồng đội là một yếu tố cơ bản. Thực tế cho
thấy, tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam là các đội tự vệ, các đội du
kích, các đội cứu quốc quân, bao gồm những người tự nguyện, tự giác dấn
thân vào sự nghiệp đấu tranh cho độc lập dân tộc, tự do, ấm no, hạnh phúc
của nhân dân. Sự tự giác đó xuất phát từ tình yêu thương những người cùng
khổ, những người cùng giai cấp. Do vậy, tình đồng chí, đồng đội là nhân tố
quan trọng hàng đầu tạo nên sức mạnh để mỗi quân nhân và tập thể quân nhân
vượt qua mọi khó khăn, gian khổ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
- Tình đồng chí, đồng đội là một giá trị đạo đức cao đẹp của người quân
nhân cách mạng.
Một trong những chuẩn mực đạo đức của người cách mạng là phải có
tình u thương con người, u thương đồng loại. Đây là điều kiện khơng
thể thiếu của người cách mạng. Có yêu thương con người mới dấn thân vào

sự nghiệp giải phóng con người. Người quân nhân cách mạng phải là người
thực sự tiêu biểu về đạo đức cách mạng. Bởi lẽ, họ thực hiện những nhiệm
vụ đặc biệt, luôn phải đương đầu với sự hy sinh. Do vậy, tình yêu thương
con người của người quân nhân cách mạng thể hiện trước hết ở tình đồng
chí, đồng đội; ở sự chia ngọt, sẻ bùi, đồng cam cộng khổ, sẵn sàng nhận
phần khó khăn về mình.
- Tình đồng chí, đồng đội là sợi chỉ đỏ xuyên suốt, vừa là
thuộc tính bản chất, vừa là một trong những cơ sở tạo nên
sức mạnh của quân đội.
Bản chất chính trị - xã hội của qn đội cách mạng khơng chỉ bao gồm
tính đảng, tính giai cấp, mà cịn bao hàm tính nhân văn, nhân đạo. Trong đó,
tình đồng chí, đồng đội chính là thuộc tính bản chất, xuyên suốt và là cơ sở
16


tạo nên sức mạnh chiến đấu của quân đội. Trải qua 75 năm xây dựng, chiến
đấu và trưởng thành, tình đồng chí, đồng đội là nét bản sắc, là giá trị văn hóa
của Quân đội nhân dân Việt Nam. Thực tiễn đã chứng minh, đây còn là yếu tố
quan trọng bảo đảm cho quân đội ta là một quân đội non trẻ với vũ khí thơ sơ
đã chiến thắng những qn đội nhà nghề, có vũ khí, trang bị hiện đại.
- Trong giai đoạn hiện nay, tình đồng chí, đồng đội của quân đội ngày
càng quan trọng và trở thành một định hướng giá trị trong xây dựng con
người mới.
Hiện nay, sự tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường, sự chống phá của
các thế lực thù địch đang làm suy thối tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của
một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và làm xuống cấp đạo đức xã hội.
Điều đó làm cho một bộ phận cán bộ, đảng viên và nhân dân phai nhạt niềm tin
cộng sản chủ nghĩa, xa rời mục tiêu lý tưởng ĐLDT gắn liền với CNXH. Đặc
biệt, một bộ phận giới trẻ chạy theo lối sống thực dụng, đề cao đồng tiền, coi nhẹ
tình yêu thương đồng loại. Do vậy, tình đồng chí, đồng đội trong quân đội là

định hướng giá trị để xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa.
Phần 3
THỰC TRẠNG, YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP XÂY DỰNG TÌNH
ĐỒNG CHÍ, ĐỒNG ĐỘI TRONG QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN VIỆT
NAM HIỆN NAY THEO TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC, PHONG
CÁCH HỒ CHÍ MINH
1. Thực trạng xây dựng tình đồng chí, đồng đội trong qn đội ta
a. Ưu điểm
- Các cấp ủy, tổ chức đảng, người chỉ huy, chính ủy, chính trị viên ln
có nhận thức sâu sắc về sự cần thiết phải xây dựng, củng cố tình đồng chí,
đồng đội.
- Các cấp các ngành đã ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết và phát động
các cuộc vận động lớn để xây dựng tình đồng chí, đồng đội trong quân đội.
17


+ Chỉ thị 87 của Quân ủy Trung ương về đẩy mạnh học tập và làm theo tư
tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong đảng bộ quân đội và toàn quân.
+ Cuộc vận động phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh
“Bộ đội Cụ Hồ”.
- Tình đồng chí, đồng đội trong quân đội được củng cố, tăng cường
Cán bộ, chiến sĩ luôn tôn trọng, tin tưởng, thương u, giúp đỡ nhau;
ln nêu cao tinh thần đồn kết, thống nhất, tuyệt đối trung thành với Đảng,
Nhà nước và nhân dân; kiên định mục tiêu, lý tưởng chiến đấu vì ĐLDT và
CNXH. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cấp có động cơ phấn đấu đúng
đắn, gắn bó với đơn vị; sâu sát, gần gũi, tơn trọng, đồng cam, cộng khổ với bộ
đội. Bộ đội tôn trọng, tin tưởng, tuyệt đối phục tùng mệnh lệnh cấp trên, khi
nhận bất cứ nhiệm vụ gì đều tận tâm, tận lực thi hành nhanh chóng, chính xác.
Các cơ quan, đơn vị đã cụ thể hóa việc xây dựng tình thương yêu đồng
chí, đồng đội theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh bằng nhiều

mơ hình mới, việc làm sáng tạo thiết thực để giúp đỡ nhau vừa hồn thành tốt
chức trách, nhiệm vụ được giao. Các mơ hình thể hiện tình đồng chí, đồng đội
đã được hình thành và phát triển mạnh như: “Ngôi nhà 100 đồng”, “Tiết kiệm
phụ cấp, hướng tới tương lai”, “Nuôi heo đất tiết kiệm”…
b. Hạn chế
- Vẫn cịn tình trạng vi phạm kỷ luật Đảng, pháp luật Nhà nước, kỷ luật
quân đội, vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân
phụ trách.
- Vẫn cịn hiện tượng đồn kết hình thức, xi chiều, kèn cựa địa vị,
tranh chức, tranh quyền, tranh công đổ lỗi, đùn đẩy trách nhiệm.
- Tình trạng bằng mặt mà khơng bằng lịng, độc đốn, gia trưởng, quan
liêu, quân phiệt, cục bộ địa phương, lợi ích nhóm, đơn thư nặc danh, đơn thư
khiếu nại, tố cáo vượt cấp có giảm, nhưng chưa thật vững chắc.
- Vẫn còn cán bộ, đảng viên thiếu gương mẫu về phẩm chất lối sống,
trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ.
18


- Biểu hiện toan tính, vun vén lợi ích cá nhân, thiếu trung thực, tự thương,
tự tử, tự sát… vẫn chưa chấm dứt.
Những hạn chế, khuyết điểm trên đã trực tiếp ảnh hưởng đến hiệu quả
lãnh đạo, chỉ huy và kết quả hoàn thành nhiệm vụ của đơn vị; khoét sâu mâu
thuẫn, bất đồng trong cơ quan, đơn vị, ảnh hưởng đến tình đồng chí, đồng đội,
truyền thống đồn kết, nhất trí, uy tín của quân đội ta, đến phẩm chất cao đẹp
“Bộ đội Cụ Hồ”…
Những diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình thế giới, khu vực;
hoạt động chống phá với những thủ đoạn thâm độc, tinh vi, xảo quyệt, ngày
càng quyết liệt hơn của các thế lực thù địch; nhất là việc chúng triệt để lợi
dụng các vụ việc vi phạm pháp luật Nhà nước, kỷ luật Quân đội của một số
cán bộ, chiến sĩ quân đội… để phát tán các thơng tin sai trái, bình luận xuyên

tạc sự thật, nhằm hạ thấp uy tín của quân đội, bơi nhọ tình đồng chí, đồng đội,
làm suy giảm lòng tin của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân.
Quân đội thực hiện điều chỉnh tổ chức lực lượng, cơ cấu, đổi mới, nâng
cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp sẽ tác động đến tư tưởng, đời sống
của một bộ phận cán bộ, chiến sĩ. Điều kiện nhiều đơn vị đóng quân phân tán,
thực hiện nhiệm vụ ở biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó
khăn cũng ít nhiều ảnh hưởng đến kết quả cơng tác giáo dục, quản lý, rèn
luyện bộ đội.
Những tác động tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường; đời sống và hồn
cảnh hậu phương gia đình của một bộ phận cán bộ, chiến sĩ cịn gặp nhiều khó
khăn… đã, đang là những nhân tố trực tiếp ảnh hưởng đến việc xây dựng,
củng cố, phát triển tình đồng chí, đồng độivà phẩm chất cao đẹp “Bộ đội Cụ
Hồ”trong giai đoạn hiện nay.
Do vậy, xây dựng tình đồng chí, đồng đội trong Quân đội nhân dân Việt
Nam theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh vừa là nhiệm vụ, vừa
là giải pháp có ý nghĩa quan trọng cả trước mắt và lâu dài, thiết thực giữ
vững, phát huy phẩm chất cao đẹp “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới, nâng
19


cao chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu của quân đội, hoàn thành xuất
sắc chức năng, nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước, nhân dân tin tưởng giao phó.
2. Yêu cầu
Một là, xây dựng tình đồng chí, đồng đội phải trên cơ sở quán triệt
nghiêm túc, nhận thức sâu sắc và thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của quân
đội, đơn vị; chức trách, nhiệm vụ của quân nhân.
Hai là, phát huy trách nhiệm, sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các tổ
chức, các lực lượng, nòng cốt là đội ngũ cán bộ, đảng viên trong xây dựng
tình đồng chí, đồng đội ở đơn vị.
Ba là, thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt quy chế dân chủ

trong mọi hoạt động của cơ quan, đơn vị, để bộ đội biết, bộ đội bàn, bộ đội
làm và bộ đội kiểm tra, giám sát.
Bốn là,kết hợp chặt chẽ giữa “xây”với “chống”, lấy “xây” làm chính
3. Biện pháp
a) Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính ủy,
chính trị viên, chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp đối với việc
xây dựng tình đồng chí, đồng đội trong cơ quan, đơn vị.
b) Thường xuyên đổi mới nội dung, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các
hình thức tuyên truyền, giáo dục, xây dựng tinh thần đồn kết, gắn bó, tình
thương u đồng chí, đồng đội phù hợp với đặc điểm, tình hình, chức năng,
nhiệm vụ và các đối tượng trong đơn vị
c) Tiếp tục thực hiện tốt 10 lời thề danh dự của quân nhân và 12 điều kỷ
luật khi quan hệ với nhân dân; giữ vững và phát huy phẩm chất cao đẹp “Bộ
đội Cụ Hồ” không ngừng củng cố, phát triển bền vững tình đồng chí, đồng
đội trong thời kỳ mới
d) Quan tâm xây dựng, phát triển các quan hệ tốt đẹp trong tập thể quân
nhân và giữ vững mối quan hệ gắn bó máu thịt quân dân

20


đ) Quan tâm xây dựng mơi trường văn hóa tốt đẹp, lành mạnh, phong
phú ở đơn vị cơ sở, giải quyết thỏa đáng về cơ chế, chính sách và các mối
quan hệ về lợi ích đối với cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị
e) Thường xuyên làm tốt việc kiểm tra, giám sát, gắn với biểu dương,
khen thưởng những tập thể, cá nhân tiêu biểu; kịp thời phát hiện, ngăn ngừa
và đấu tranh với những biểu hiện, hành vi gây mất đồn kết, “tự diễn
biến”“tự chuyển hóa” trong nội bộ.
KẾT LUẬN
- Tình đồng chí, đồng đội là một giá trị văn hóa, phản ánh bản chất nhân

văn cao cả của Quân đội nhân dân Việt Nam đã được các thế hệ cán bộ, chiến
sĩ kế tiếp nhau bồi đắp trong 75 năm qua, tạo thành truyền thống tốt đẹp của
quân đội ta.
- Tình đồng chí, đồng đội đã góp phần quan trọng bảo đảm cho quân đội
vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng và
nhân dân giao cho.
- Tình đồng chí, đồng đội khơng chỉ có giá trị đối với qn đội, mà cịn
có giá trị định hướng xã hội trong xây dựng con người mới XHCN hiện nay.
- Xây dựng, củng cố tình đồng chí, đồng đội theo tư tưởng, đạo đức,
phong cách Hồ Chí Minh là trách nhiệm của mỗi quân nhân, trước hết là cấp
ủy, người chỉ huy, chính ủy, chính trị viên các cấp trong qn đội.
ĐỊNH HƯỚNG ƠN TẬP

21