Thiết kế chủ đề “định hướng nghề nghiệp bản thân” thông qua hoạt động trải nghiệm cơ sở nghề cho học sinh THPT trong chương trình trải nghiệm hướng nghiệp

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Khổng Tử đã nói: “Những gì tơi nghe, tơi sẽ qn; những gì tơi thấy, tơi sẽ nhớ;
những gì tơi làm, tơi sẽ hiểu”, đó có thể coi là những tư tưởng đầu tiên về giáo dục
trải nghiệm và cũng cho thấy vai trò của việc học tập từ những trải nghiệm thực tế.
Điều này một lần nữa được khẳng định trong chương trình giáo dục phổ thơng mới
theo Nghị quyết số 29-NQ/TW Hội nghị lần thứ VIII Ban Chấp hành Trung ương
khóa XI về đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công
nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa và hội nhập quốc tế nêu rõ mục tiêu tổng quát của giáo dục là “Phát triển
trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng
năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh” . Bên cạnh mục tiêu của tổng
quát của giáo dục thì mục tiêu hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cấp THPT
được xác định: “Học sinh phát triển hứng thú nghề nghiệp và ra quyết định lựa
chọn được nghề nghiệp tương lai; xây dựng được kế hoạch rèn luyện đáp ứng yêu
cầu nghề nghiệp” .
Chương trình trải nghiệm, hướng nghiệp tạo cơ hội cho học sinh tham gia các
hoạt động trải nghiệm nhằm phát huy tính chủ động, tích cực, sáng tạo của người
học dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên. Các hoạt động trải nghiệm được chú
trọng đổi mới cả về hình thức và nội dung, trong đó tăng cường các hình thức gắn
với thực tiễn địa phương, hợp tác nhóm, từ dạy học trên lớp ra ngoài lớp, mở rộng
việc dạy học ngồi thiên nhiên, ngồi mơi trường lớp học giúp các em có sự định
hướng đúng đắn về nghề nghiệp tránh trường hợp chạy theo xu hướng hoặc lựa chọn
nghề nghiệp không phù hợp với bản thân dẫn tới phải làm trái nghề hay thậm chí
thất nghiệp.
Trải nghiệm các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tại địa phương là
một trong những yêu cầu trong nội dung trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh
trung học phổ thông. Các lĩnh vực nghề nghiệp tại các ngành nghề gắn với đặc thù
địa phương nơi học sinh sinh sống là một kênh thông tin rất quan trong cung cấp
kiến thức thực tiễn về một số lĩnh vực , hoạt động nghề . Tìm hiểu các loại ngành
nghề sẽ mang lại cho học sinh cơ hội tìm hiểu nghề nghiệp, lựa chọn, định hướng

nghề và rèn luyện phẩm chất , năng lực phù hợp với nghề mà mình u thích .
Nhận thức được vai trò của việc nâng cao chất lượng giáo dục hướng nghiệp cho
học sinh cùng với những kết quả đạt được, chúng tôi nghiên cứu đề tài “ Thiết kế
chủ đề “Định hướng nghề nghiệp bản thân” thông qua hoạt động trải nghiệm cơ
sở nghề cho học sinh THPT trong chương trình trải nghiệm hướng nghiệp.” nhằm
góp phần tích cực vào thực hiện mục tiêu chung của ngành giáo dục đáp ứng yêu
cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Thiết kế được hoạt động trải nghiệm gắn với thực tiễn, phát triển năng lực
tự học, tự nghiên cứu, năng lực giải quyết vấn đề, phát huy hoạt động trải nghiệm
1


của học sinh trên cơ sở có sự hướng dẫn của giáo viên từ đó giúp các em định hướng
nghề trong tương lai.
Tiếp cận nghiên cứu các phương pháp dạy học tích cực trên cơ sở thực tiễn áp
dụng để nâng cao hiệu quả vào tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh .
Đề xuất nội dung và quy trình tổ chức “Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp”
theo hướng kết hợp một số phương pháp dạy học tích cực nhằm tạo hứng thú, sự
vui vẻ cho học sinh trong quá trình trải nghiệm để các em nâng cao khả năng tự
học, tự chiếm lĩnh tri thức, tìm ra được năng lực, sở trường của bản thân giúp cho
các em định hướng tốt nghề nghiệp mà mình u thích.
III. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng dạy học là học sinh lớp 10 THPT .
- Nghiên cứu tổ chức hoạt động giáo dục chủ đề Hướng nghiệp bằng vận dụng
một số phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực và tổ chức hoạt động trải nghiệm các
ngành nghề giúp học sinh định hướng nghề .
2. Thời gian nghiên cứu
Từ tháng 8 năm 2020 đến tháng 3 năm 2022

3. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài tập trung nghiên cứu về thiết kế hoạt động trải nghiệm nghề nhằm
định hướng hướng nghề nghiệp cho học sinh THPT trong thời kỳ mới.
IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
Để thực hiện đề tài này tôi đặt ra một số nhiệm vụ sau đây:
- Nghiên cứu lý luận, thực tiễn và kinh nghiệm của bản thân trong quá trình tổ
chức hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh .
-Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn một số phương pháp dạy học tích cực
và hoạt động trải nghiệm nhằm giúp học sinh định hướng nghề cho bản thân.
- Tổ chức hoạt động giáo dục chủ đề “Định hướng nghề nghiệp bản thân”
bằng cách sử dụng một số phương pháp dạy học tích cực thơng qua hoạt động trải
nghiệm giúp học sinh định hướng nghề .
V. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI
Đề tài đã phối hợp vận dụng được các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích
cực và gắn liền hoạt động trải nghiệm thực tiễn khi tổ chức hoạt động hướng nghiệp
góp phần định hướng lựa chọn nghề, chọn trường cho tương lai giúp cho học sinh
hình thành và phát triển các phẩm chất chủ yếu theo các mức độ phù hợp với mỗi
cấp học đã được quy định trong chương trình tổng thể, tổng hợp và phân tích được
các thơng tin chủ quan, khách quan liên quan đến nghề định lựa chọn. Biết cách giữ
an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp trong thực tiễn cuộc sống .
2


Đề tài giúp học sinh hình thành và phát triển các năng lực tự chủ và tự học, giao
tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo được biểu hiện qua các năng lực đặc
thù: năng lực thích ứng với cuộc sống, năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động, năng
lực định hướng nghề nghiệp cho bản thân. HS được trải nghiệm, khám phá kiến thức
qua hành động, học qua “làm” kiến thức từ đó sẽ được khắc sâu và bền vững.
Giúp cho HS lựa chọn nghề, trường đào tạo nghề, hướng học tập nghề nghiệp
mà mình u thích . Bên cạnh đó giúp các em lập được kế hoạch học tập và phát

triển nghề nghiệp, hình thành một số năng lực cơ bản của người lao động trong thời
đại mới (khả năng lập kế hoạch làm việc, khả năng hợp tác, khả năng thuyết trình,
khả năng tự khẳng định mình...) lựa chọn nghề bằng sự say mê và u thích... đó là
yếu tố cốt lõi để học sinh lựa chọn đúng nghề .
Đề tài giúp học sinh có khả năng thích ứng với các điều kiện sống, học tập và
làm việc khác nhau; thích ứng với những thay đổi của xã hội hiện đại; có khả năng
tổ chức cuộc sống, cơng việc và quản lí bản thân; có khả năng phát triển hứng thú
nghề nghiệp và ra quyết định lựa chọn được nghề nghiệp tương lai; xây dựng được
kế hoạch rèn luyện đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp và trở thành người cơng dân có
ích.

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
3


I. CƠ SỞ KHOA HỌC
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Hiểu về các khái niệm.
1.1.1. Theo Từ điển Tiếng việt, “Trải có nghĩa là đã từng qua, từng biết, từng chịu
đựng; cịn nghiệm có nghĩa là kinh qua thực tế nhận thấy điều nào đó là đúng".
Theo Bách khoa tồn thư mở Wikipedia, “Trải nghiệm là tổng quan khái niệm
bao gồm tri thức, kĩ năng trong hoặc quan sát sự vật hoặc sự kiện đạt được thông
qua tham gia vào hoặc tiếp xúc đến sự vật hoặc sự kiện đó” . Lịch sử của từ “trải
nghiệm” gần nghĩa với từ “thử nghiệm”. Thực tiễn cho thấy trải nghiệm đạt được
thường thông qua thử nghiệm.
Từ những định nghĩa trên, với mục đích nghiên cứu của mình, hoạt động trải
nghiệm được hiểu như sau: Hoạt động trải nghiệm là một nhiệm vụ học tập gắn với
thực tiễn mà học sinh cần phải vận dụng vốn kinh nghiệm sẵn có để trải nghiệm,
phân tích, khái quát hóa thành kiến thức của bản thân và vận dụng để giải quyết vấn
đề thực tiễn” .

1.1.2. Nghề là một lĩnh vực hoạt động lao động mà trong đó, nhờ được đào tạo,
con người có được những tri thức, những kĩ năng để làm ra các loại sản phẩm vật
chất hay tinh thần nào đó, đáp ứng được những nhu cầu của xã hội. Nghề thường
được hiểu là một việc làm có tính ổn định, đem lại thu nhập để duy trì và phát triển
cuộc sống cho mỗi người. Nghề không đơn giản chỉ để kiếm sống mà còn là con
đường để thể hiện và khẳng định giá trị của bản thân.
1.1.3. Định hướng nghề nghiệp là một khái niệm giáo dục toàn diện và liên tục
được thiết kế để cung cấp cho các cá nhân ở cấp trung học các thông tin, kinh nghiệm
chuẩn bị cho họ sống và làm việc trong một xã hội, môi trường cần.
1.1.4. Làng nghề là một đơn vị hành chính cổ xưa, là nơi quần cư đơng người,
sinh hoạt có tổ chức, kỉ cương, tập quán riêng. Làng nghề không những là một làng
sống chuyên nghề, mà còn gồm những người cùng nghề sống hợp quần thể để phát
triển công việc. Bên cạnh việc phát triển kinh tế, làng nghề còn giữ gìn bản sắc dân
tộc và đặc điểm riêng của địa phương .
1.1.5. Định hướng nghề nghiệp thông qua trải nghiệm cơ sở nghề là trải qua,
kinh qua, thâm nhập vào một cơ sở nghề để tích lũy các thơng tin, kinh nghiệm nghề
nhằm định hướng việc lựa chọn nghề nghiệp thích hợp chuẩn bị cho cuộc sống của
người trải nghiệm .
1.2. Một số phương pháp dạy học tích cực để thiết kế hoạt động “Định
hướng nghề “ thông qua hoạt động trải nghiệm nghề
Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là một bộ phận của chương trình giáo
dục phổ thơng mới, để thực hiện chủ đề Định hướng nghề nghiệp cho học sinh thông
qua hoạt động trải nghiệm chúng tôi áp dụng các phương pháp dạy học tích cực để
học sinh được học thông qua các hoạt động trải nghiêm. “Hoạt động trải nghiệm”
4


là cầu nối để học sinh “học qua làm” trong thực tiễn. Đây là những hoạt động giáo
dục được tổ chức gắn liền với kinh nghiệm, cuộc sống để HS trải nghiệm và sáng
tạo. Ở đây để thực hiện chủ đề chúng tơi thực hiện các phương pháp chính, đó là:

1.2.1. Phương pháp Dạy học theo dự án
1.2.1.1. Khái niệm dự án và phương pháp dạy học theo dự án
Dự án: Thuật ngữ ”dự án” (project) được hiểu là một đề án, dự thảo hay kế
hoạch cần thực hiện để đạt mục đích đặt ra. Khái niệm dự án được sử dụng trong sản
xuất, kinh doanh, nghiên cứu khoa học cũng như trong quản lí xã hội và được sử
dụng trong lĩnh vực GD-ĐT như một phương pháp hay hình thức dạy học
Phương pháp dạy học theo dự án: Từ đầu thế kỉ XX, các nhà sư phạm Mĩ đã
xây dựng cơ sở lí luận cho phương pháp dự án (Project method) và coi đây là phương
pháp dạy học quan trọng để thực hiện dạy học hướng vào người học nhằm khắc phục
nhược điểm của dạy học truyền thống. Dạy hoc theo dự án được hiểu là một phương
pháp hay hình thức dạy học, trong đó người học thực hiện một nhiệm vụ phức hợp,
có sự kết hợp giữa lí thuyết và thực tiễn, thực hành. Nhiệm vụ này được người học
thực hiện với tính tự lực cao trong quá trình học tập, từ việc xác định mục đích, lập
kế hoạch, đến việc thực hiện dự án, kiểm tra, điều chỉnh, đánh giá quá trình và kết
quả thực hiện .
1.2.1.2. Đặc điểm của dạy học theo dự án
Các nhà sư phạm Mĩ đầu thế kỉ XX khi xác lập cơ sở lí thuyết cho phương
pháp dạy học này đã chỉ ra 3 đặc điểm cốt lõi của Dạy hoc theo dự án .
Định hướng vào HS:
Chú ý đến hứng thú của người học, tính tự lực cao: Giáo viên (GV) đóng vai
trị là người tư vấn, hướng dẫn và giúp đỡ. HS tham gia chọn đề tài, học tập phù hợp
với trình độ kiến thức và năng lực cá nhân, khuyến khích tính tích cực, tự lực, tham
gia trải nghiệm, sáng tạo;
Người học được cộng tác làm việc, lựa chọn nhiệm vụ phù hợp (hay cịn gọi
là học tập tính xã hội): Các dự án học tập thường được thực hiện theo nhóm, địi hỏi
cần có sự hợp tác và phân cơng cơng việc giữa các thành viên trong nhóm. Qua đó
rèn luyện tính sẵn sàng và kĩ năng cộng tác làm việc giữa các thành viên tham gia,
giữa GV và HS cũng như các lực lượng xã hội tham gia vào dự án.
- Định hướng vào thực tiễn:
Gắn liền với hoàn cảnh: Chủ đề dự án xuất phát từ tình huống của thực tiễn

đời sống xã hội, phù hợp trình độ và năng lực của người học;
Có ý nghĩa thực tiễn xã hội: Gắn việc học tập trong nhà trường với thực tiễn
đời sống xã hội mang lại tác động xã hội tích cực;
Kết hợp giữa lí thuyết và thực hành: HS phát triển khả năng giải quyết vấn
đề thực tiễn bằng cách tích hợp các kiến thức đã học. Thơng qua đó, kiểm tra, củng
cố, mở rộng hiểu biết lí thuyết và rèn luyện kĩ năng hành động, kinh nghiệm thực
5


tiễn của người học
Định hướng vào sản phẩm: Trong quá trình thực hiện dự án sẽ tạo ra các sản
phẩm. Các sản phẩm này không giới hạn trong những thu hoạch lí thuyết, mà cịn
tạo ra sản phẩm vật chất của hoạt động thực tiễn, thực hành. Những sản phẩm này
có thể được trình bày, cơng bố và được sử dụng.
1.2.1.3. Quy trình tổ chức dạy học theo dự án
Thơng qua quá trình nghiên cứu các bước thiết kế Dạy hoc theo dự án của
các tác giả Phạm Hồng Bắc, Đỗ Hương Trà, chúng tơi đề xuất quy trình thiết kế bài
học Dạy hoc theo dự án gồm 5 bước sau:
Bước 1: Chọn đề tài và xác định mục đích của dự án.
Bước 2: Xác định đề cương, kế hoạch thực hiện.
Bước 3: Thực hiện dự án.
Bước 4: Thu thập kết quả và trình bày sản phẩm.
Bước 5: Đánh giá dự án. Việc phân chia thành các bước trên chỉ có tính tương
đối. Trong thực tế dạy học, chúng ta có thể xen kẽ và thâm nhập lẫn nhau giữa các
bước. Việc tự kiểm tra, điều chỉnh cần được thực hiện trong tất cả giai đoạn của dự
án, phù hợp cấu trúc, nhiệm vụ của từng dự án khác nhau.

1.2.2. Phương pháp dạy học hợp tác
Dạy học hợp tác là một hình thức xã hội của dạy học, trong đó học sinh của
một lớp học được chia thành các nhóm nhỏ trong khoảng thời gian giới hạn, mỗi

nhóm tự lực hoàn thành các nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân công và hợp tác làm
việc. Kết quả làm việc của nhóm sau đó được trình bày và đánh giá trước tồn lớp.
Dạy học hợp tác cịn được gọi bằng những tên gọi khác nhau như dạy học theo
nhóm, thảo luận nhóm... Dạy học hợp tác khơng phải một phương pháp dạy học cụ
thể mà là một hình thức xã hội, hay là hình thức dạy học theo nhóm .
Số lượng HS trong một nhóm thường khoảng 4 -10 học sinh. Nhiệm vụ của các
nhóm có thể giống nhau hoặc mỗi nhóm nhận một nhiệm vụ khác nhau, là các phần trong
một chủ đề chung.
Dạy học hợp tác thường được áp dụng để đi sâu, vận dụng, luyện tập, củng cố một
chủ đề đã học, nhưng cũng có thể để tìm hiểu một chủ đề mới. Ở mức độ cao, có thể đề
ra những nhiệm vụ cho các nhóm HS hoàn toàn độc lập xử lý các lĩnh vực đề tài và trình
bày kết quả của mình cho những học sinh khác ở dạng bài giảng.

Tiến trình dạy học hợp tác

Làm việc tồn lớp

1. NHẬP ĐỀ VÀ GIAO NHIỆM VỤ
• Giới thiệu chủ đề
• Xác định nhiệm vụ các nhóm

6


1.2.3. Phương pháp giải quyết vấn đề
+ Phương pháp giải quyết vấn đề là một phương pháp giáo dục nhằm phát triển
năng lực tư duy, sáng tạo, giải quyết vấn đề của học sinh. Các em được đặt trong tình
huống có vấn đề , thơng qua việc giải quyết vấn đề giúp học sinh lĩnh hội tri thức , kĩ
năng và phương pháp.
Trong phương pháp giải quyết vấn đề, giáo viên tạo ra những tình huống gợi vấn

đề, điều khiển học sinh phát hiện vấn đề, hoạt động tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo
để giải quyết vấn đề, thơng qua đó mà kiến tạo tri thức, rèn luyện kĩ năng và đạt được
những mục tiêu học tập khác.
Dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề có những đặc điểm:
Học sinh được đặt vào một tình huống gợi vấn đề chứ không phải là được thông
báo tri thức dưới dạng có sẵn .
Học sinh hoạt động tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo, tận lực huy động tri thức
và khả năng của mình để phát hiện và giải quyết vấn đề chứ không phải chỉ nghe thầy
giảng một cách thụ động .
Mục tiêu dạy học không phải chỉ là làm cho HS lĩnh hội kết quả của q trình phát
hiện và giải quyết vấn đề mà cịn ở chỗ làm cho HS phát triển khả năng, vận dụng vào
thực tiễn.
+ Tiến trình sử dụng phương pháp
Việc tổ chức cho học sinh phát hiện và giải quyết vấn đề bao gồm các bước cơ
7


bản sau đây:
Bước 1. Phát hiện hoặc thâm nhập vấn đề .
Phát hiện vấn đề từ một tình huống gợi vấn đề, thường là do thầy tạo ra.
Giải thích và chính xác hóa tình huống.
Phát biểu vấn đề và đặt mục tiêu giải quyết vấn đề đó.
Bước 2. Tìm giải pháp
Tìm một cách giải quyết vấn đề theo sơ đồ sau
Bắt đầu
Phân tích vấn đề

Đề xuất và thực hiện hướng giải quyết

Hình thành giải pháp

Giải pháp đúng

Bước 3. Trình bày giải pháp

Kết thúc

Bước 4. Nghiên cứu sâu giải pháp
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN
2.1. Từ thực tiễn đổi mới chương trình, sách giáo khoa.
Ngày 26/12/2018, Bộ GD-ĐT ra thông tư 32/2018/TT-BGDĐT ban hành
chương trình giáo dục phổ thơng mới. Mục tiêu đổi mới được Nghị quyết
88/2014/QH13 của Quốc hội quy định: “Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo
dục phổ thơng nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả
giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp
phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển
toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hồ đức, trí, thể, mĩ và phát huy tốt nhất
tiềm năng của mỗi học sinh.” phù hợp với xu thế phát triển chương trình
giáo dục của thế giới và bắt kịp nền giáo dục của các nước tiên tiến .
2.2. Thực trạng tổ chức các hoạt động trải nghiệm ở trường THPT giúp học
sinh định hướng nghề .
8


Trong những năm học vừa qua, nhận thức của đội ngũ GV về giáo dục hướng
nghiệp cho học sinh đã thay đổi và có nhiều chuyển biến, GV quan tâm đến việc định
hướng nghề cho HS ngay trong trường phổ thơng song khơng thường xun vì thế tính
hiệu quả chưa cao. Việc áp dụng các phương pháp dạy học vào tổ chức các hoạt động
trải nghiệm nhằm định hướng nghề cho học sinh chưa được áp dụng rộng rãi .
Để có kết luận xác đáng, chúng tơi đã tiến hành khảo sát tìm hiểu thực trạng việc

giáo dục hướng nghiệp cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm các cơ sở nghề
Đối với học sinh
Cụ thể, chúng tôi đã phát phiếu điều tra cho 6 lớp 10A2, 10A4,10A1,10A3,
10A5, 10A6 của hai trường THPT Nghi Lộc 2 và THPT Nghi Lộc 5 với tổng số là
248 HS với nội dung khảo sát như sau:
Phiếu khảo sát thực trạng học tập của học sinh
Họ và tên học sinh.......................................... Lớp.................
Trường.........................................................
Hãy trả lời câu hỏi dưới đây bằng cách đánh dấu x vào ô trống trong bảng có câu
trả lời phù hợp với em.
Mức độ
Nội dung
Khá nhiều

Thỉnh thoảng

Khá ít

1. Em đánh giá mức độ tổ chức hoạt động trải
nghiệm các cơ sở nghề ở trường mình như thế
nào?
2. Em có thường xun trang bị kiến thức về
định hướng nghề nghiệp cho bản thân không?

Kết quả thu được
Mức độ
Nội dung

1. Em đánh giá mức độ tổ chức hoạt động trải
nghiệm các cơ sở nghề trong ở trường mình như

thế nào?
2. Em có thường xun trang bị kiến thức về
định hướng nghề nghiệp cho bản thân khơng?

Khá
nhiều

Thỉnh
thoảng

Khá ít

8/248

45/248

195/248

3,2%

18,2%

78,6%

10/248

198/248

40/248

4%

79,9%

16,1%

Qua kết quả điều tra, ta cũng có thể nhận thấy học sinh rất mong muốn được
nhà trường tổ chức các hoạt động trải nghiệm các cơ sở nghề để từ đó các em có thể
thâm nhập vào các nghề để đưa ra định hướng nghề cho bản thân. Đồng thời học
9


sinh chưa trang bị tốt các kiến thức về định hướng nghề cho bản thân và mong muốn
thầy cô thường xuyên tổ chức các buổi trải nghiệm nghề đề học sinh tìm hiểu các
ngành nghề khác nhau giúp cho các em đưa ra các ngành nghề phù hợp từ đó giúp
cho học sinh xác định được mục tiêu học tập và lựa chọn đúng nghề.

Đối với giáo viên
Chúng tôi đã tiến hành điều tra khảo sát 50 GV tại hai trường THPT Nghi Lộc
2 và THPT Nghi Lộc 5 theo các phiếu điều tra sau:
Họ và tên giáo viên……………………………………………
- Giảng dạy môn……………………Chủ nhiệm lớp…………
- Trường…...........................................................................
Hãy trả lời câu hỏi dưới đây bằng cách khoanh vào đáp án có câu trả lời phù
hợp với thầy /cô
Câu hỏi 1: Thầy (cô) quan tâm về giáo dục hướng nghiệp cho học sinh thông qua
hoạt động trải nghiệm các cơ sở nghề không? (Đánh dấu X vào đáp án mà thầy/cô
lựa chọn)
A. Rất quan tâm

B. Quan tâm

C. Không quan tâm

Câu hỏi 2: Trong quá trình tổ chức các hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho hs
lớp chủ nhiệm, thầy/cơ có thường xun áp dụng các phương pháp dạy học tích cực
và dạy học trải nghiệm cho HS không? (Đánh dấu X vào đáp án mà thầy/cô lựa
chọn)
A. Thường xuyên
B.Thỉnh thoảng
C.Không bao giờ
Câu hỏi 3: Thầy cô đánh giá các hoạt động giáo dục hướng nghiệp tổ chức cho
học sinh trải nghiêm các cơ sở nghề tại địa phương có vai trị như thế nào?
A . Rất quan trọng
B. Không quan trọng
Kết quả điều tra
Tổng số
GV điều
tra

Câu hỏi 1

Câu hỏi 2

Câu hỏi 3

Rất
quan
tâm

Quan
tâm

50

12

36

2

9

39

2

Tỉ lệ

24%

72%

4%

18%

78%

4%

Không
Không Rất
Thường Thỉnh
quan
bao
quan
xun thoảng
tâm
giờ
trọng

Khơng
quan
trọng

48

2

96%

4%

Như vậy có thể thấy việc tổ chức trải nghiệm các cơ sở nghề giúp học sinh
định hướng là rất cần thiết, phù hợp với chương trình giáo dục và được nhiều giáo
viên quan tâm. Đây là một hoạt động giáo dục rất quan trọng vì giúp học sinh có khả
năng thích ứng với các điều kiện sống, học tập và làm việc khác nhau; thích ứng với
những thay đổi của xã hội hiện đại, có khả năng phát triển hứng thú nghề nghiệp và
10

ra quyết định lựa chọn được nghề nghiệp tương lai; xây dựng được kế hoạch rèn
luyện đáp ứng yêu cầu nghề nghiệp và trở thành người cơng dân có ích. Trong quá
trình tổ chức giáo viên đã kết hợp các phương pháp dạy học tích cực và dạy học trải
nghiệm cho HS. Tuy nhiên, việc làm này chưa được diễn ra thường xun, trong q
trình thực hiện cịn lúng túng, thiếu linh hoạt nên hiệu quả chưa cao.
Kết luận: Hiện nay nhà trường và nhiều giáo viên đã tổ chức cho HS trải
nghiệm các cơ sở nghề tại địa phương giúp học sinh định hướng nghề cho bản
thân.Tuy nhiên, mức độ trải nghiệm tại các cơ sở nghề chưa nhiều, trong quá trình
tổ chức các hoạt động trải nghiệm giúp HS định hướng nghề giáo viên ít áp dụng
các phương pháp dạy học tích cực và dạy học trải nghiệm. Có thể chỉ ra một số
nguyên nhân như:
- Các cơ sở nghề thường nhỏ lẻ, không đa dạng các ngành nghề .
- Một số giáo viên ngại khó, ngại mất thời gian vào việc lên ý tưởng và thực
hiện các hoạt động trải nghiệm cũng như đưa ra các phương pháp dạy học tích cực
phù hợp với nội dung trải nghiệm để học sinh giải quyết các nội dung giáo dục.
- Một số giáo viên chưa quan tâm tới việc định hướng nghề cho học sinh mà chỉ
quan tâm đến việc dạy văn hoá cho học sinh.
- Một số học sinh thiếu năng lực, thiếu chủ động, chưa tích cực sáng tạo nên
khơng thích thú khi giáo viên giao các nghiệm vụ trải nghiệm.
Trên đây là những lý do dẫn đến vì sao phải thiết kế chủ đề hướng nghiệp
cho học sinh thông qua trải nghiệm các cơ sở nghề để học sinh có cái nhìn tổng quan
về các nghề, trong quá trình trải nghiệm các em sẽ phát hiện ra được các năng lực,
phẩm chất cần có đối với nghề cụ thể, đồng thời phát triển phẩm chất và năng lực
cho bản thân từ đó đưa ra quyết định nghề. Từ những thực tế trên cùng với việc tổ
chức các hoạt động hướng nghiệp ở trường chúng tôi và với tâm huyết của người
giáo viên đã trải nghiệm trong những năm qua tại trường THPT Nghi Lộc 2 và THPT
Nghi Lộc 5, nhóm tác giả đưa ra những giải pháp góp phần nâng cao chất lượng hoạt
động trải nghiệm, hướng nghiệp, đây là một hoạt động giáo dục bắt buộc trong

chương trình giáo dục phổ thơng mới.
II. GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN
1. Định hướng thiết kế chủ đề “định hướng nghề nghiệp bản thân” thông
qua hoat động trải nghiệm cơ sở nghề cho học sinh THPT
Trong phạm vi của đề tài chúng tôi sử dụng phương pháp dạy học dự án là
chính cùng kết hợp phương pháp dạy học hợp tác và giải quyết vấn đề để triển khai
thiết kế chủ đề “Định hướng nghề nghiệp bản thân” thông qua hoat động trải nghiệm
làng nghề làm tinh bột nghệ tại xã Nghi Kiều- Huyện Nghi Lộc- Tỉnh Nghệ An và
cơ sở sản xuất kinh doanh ngũ cốc dinh dưỡng Mami farm tại xóm 1 Nghi Mỹ -Nghi
Lộc- Nghệ An cho học sinh và dạy thực nghiệm để minh chứng cho cơ sở lý luận đã
trình bày.
Sự kết hợp giữa phương pháp dạy học theo dự án và hoạt động trải nghiệm
11


Hoạt động trải nghiệm là một hoạt động giáo dục, trong đó nội dung và cách
thức tổ chức tạo điều kiện cho từng HS được tham gia trực tiếp và làm chủ thể của
hoạt động, tự lên kế hoạch, chủ động xây dựng chiến lược hành động cho bản thân
và cho nhóm để hình thành và phát triển những phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm,
giá trị, kĩ năng sống và những năng lực cần có của cơng dân trong xã hội hiện đại,
qua hoạt động HS phát huy sáng tạo để thích ứng và tạo ra cái mới giá trị cho cá
nhân và cộng đồng . Sự kết hợp giữa phương pháp dạy học theo dự án và hoạt động
trải nghiệm sẽ tạo ra môi trường học tập mới mẻ, tích cực, thoải mái gây hứng thú
cho người học, dạy học theo dự án góp phần gắn lí thuyết với thực hành, tư duy và
hành động, nhà trường và xã hội, tham gia tích cực vào việc phát triển năng lực tự
học, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo, tinh thần trách nhiệm và khả năng cộng
tác làm việc của người học . Dạy học theo dự án là hoạt động học tập nhằm tạo cơ
hội cho HS tổng hợp kiến thức từ nhiều lĩnh vực học tập và áp dụng một cách sáng
tạo vào thực tế cuộc sống giúp HS được thực hành, khám phá và trải nghiệm qua
mỗi hoạt động theo sự đa dạng về nội dung và hình thức của bài học. Nêu cao tính

tự giác, tự lực, tinh thần trách nhiệm đối với công việc, say mê học tập nghiên cứu
và nắm bắt được cơ hội định hướng phát triển năng lực bản thân. Ngoài ra, việc kết
hợp hai phương pháp trên cịn giúp HS có cái nhìn tổng qt hơn về bài học và ghi
nhớ lâu hơn .
2. Quy trình tổ chức dự án: “Định hướng nghề nghiệp bản thân” thông
qua hoạt động trải nghiệm cơ sở nghề cho học sinh THPT
2.1. Giai đoạn chuẩn bị
Xem xét các yếu tố cần thiết để dạy học dự án được hiệu quả
*Lựa chọn nội dung học tập : Nội dung liên quan đến định hướng nghề và
những vấn đề liên quan đến nghề nghiệp trong cuộc sống
*Chủ đề nghiên cứu: Định hướng nghề nghiệp cho học sinh, thuộc chương
trình trải nghiệm hướng nghiệp .
*Tài liệu: Tư liệu do giáo viên cung cấp, thư viện, internet….
*Các công cụ hỗ trợ khác: Các phần mềm (word, excel, powerpoint…), máy
ảnh…
2.2. Thiết kế kế hoạch bài học theo dự án
2.2.1. Thiết kế bộ khung câu hỏi định hướng :
+ Câu hỏi khái quát
Tại sao phải định hướng nghề cho học sinh?
+

Câu hỏi bài học
Định hướng nghề có vai trị quan trọng gì đối với học sinh?

12


+ Nội dung
- Tổ chức cho học sinh làm quen với các ngành nghề trong nền kinh tế hiện
nay, đặc biệt với các nghề phổ biến tại địa phương.

- Tổ chức các hoạt động giáo dục giúp học sinh định hướng nghề một cách hiệu
quả.
- Tư vấn lựa chọn ngành nghề cho học sinh THPT.
- Giúp học sinh xác định đúng nhân cách của mình để các em lựa chọn được 1
nghề phù hợp.
- Giáo dục học sinh ln có thái độ lao động đúng đối với mọi ngành nghề.
2.2.2. Lập kế hoạch thời gian
Thời gian thực hiện dự án : 2 tuần
Triển khai dự án: 1 tiết (giờ sinh hoạt lớp)
Thực hiện dự án : 2 tuần (ngoài giờ lên lớp)
Báo cáo sản phẩm: 1 buổi (ngoài giờ lên lớp trải nghiệm - hướng nghiệp)
2.2.3. Lập kế hoạch đánh giá :
Đánh giá học sinh theo mẫu bảng tiêu chí đánh giá sự cộng tác và sản phẩm
của nhóm
2.2.4. Thiết kế tình huống dự án
Tình huống dự án: Để chọn cho mình một cơng việc phù hợp với bản thân,
phù hợp với xu hướng phát triển của xã hội là một việc khó khăn. Để hiểu rõ
bản thân mình thực sự muốn làm nghề gì, giỏi cái gì, mạnh ở đâu, yếu ở điểm
nào từ đó đưa ra quyết định lựa chọn nghề phù hợp, phát huy được điểm mạnh,
khắc phục điểm yếu cá nhân. Đặc biệt, nên tránh chọn nghề theo sự áp đặt của
gia đình và người thân, những lời rủ rê của bạn bè theo học một ngành nào đó
mà bạn khơng thực sự muốn theo đuổi…Tổ chức hoạt động trải nghiệm các
ngành nghề giúp các em tìm hiểu các nghề , năng lực cần có của mỗi ngành nghề
để định hướng nghề đúng cho bản thân.
2.3.Tổ chức học sinh học theo dự án
CHỦ ĐỀ: ĐỊNH HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP BẢN THÂN THÔNG QUA
HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CÁC CƠ SỞ NGHỀ TẠI ĐỊA PHƯƠNG.
2.3.1. Lí do hình thành dự án
Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở cấp THPT tập trung vào hoạt động giáo
dục hướng nghiệp giúp học sinh lựa chọn và định hướng nghề nghiệp cho bản thân

. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt động giáo dục tạo cơ hội cho học sinh
tiếp cận thực tế thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã
có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các môn học để thực hiện nhiệm vụ
được giao hoặc giải quyết những vấn đề của thực tiễn. Qua đó học sinh chuyển hố
13


kinh nghiệm thành tri thức và kĩ năng mới, phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng
thích ứng với cuộc sống, nghề nghiệp tương lai.
Thông qua dự án, các em sẽ có được những hiểu biết và thái độ quan tâm
đến những ngành nghề đang diễn ra xung quanh, biết đánh giá và tự đánh giá về
năng lực, sở trường, hứng thú liên quan đến nghề nghiệp, làm cơ sở để tự chọn cho
mình ngành nghề phù hợp và rèn luyện phẩm chất và năng lực để thích ứng với
nghề nghiệp và hướng học tập trong tương lai.
2.3.2. Nhiệm vụ của dự án
- Tìm hiểu ý nghĩa, đặc điểm và yêu cầu của nghề.
- Tìm hiểu yêu cầu về an tồn và sức khoẻ nghề nghiệp.
- Tìm hiểu thị trường lao động
- Tự đánh giá sự phù hợp của bản thân với định hướng nghề nghiệp.
- Rèn luyện phẩm chất và năng lực phù hợp với định hướng nghề nghiệp.
- Tìm hiểu hệ thống trường trung cấp, cao đẳng, đại học và các cơ sở giáo
dục nghề nghiệp khác của địa phương, trung ương.
2.3.3. Xác định mục tiêu dự án
Chúng tôi bắt đầu thiết kế dự án bằng việc nghĩ đến các sản phẩm cuối cùng, xác
định những gì học sinh cần phải biết và có thể làm được khi dự án kết thúc. Cụ thể,
cần xác định mục tiêu dự án từ lúc học sinh đi trải nghiệm đến tìm hiểu cơng việc
thực tế tại địa phương từ đó hình thành các kĩ năng cơ bản, những kĩ năng tư duy
bậc cao và những kĩ năng thế kỉ XXI, những năng lực phẩm chất mà học sinh cần
hướng tới. Sau khi học xong dự án định hướng nghề nghiệp cho bản thân, học sinh
đưa ra được quyết định lựa chọn nghề và rèn luyện phẩm chất năng lực tương ứng

với nghề mà mình lựa chọn.
2.3.4. Thiết kế kế hoạch bài học theo dự án
2.3.4.1. Mục tiêu dự án
* Kiến thức
Giúp học sinh nhận diện những mong đợi của bản thân về nghề nghiệp trong
tương lai. Tìm hiểu được những hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của địa
phương và nêu được thông tin, yêu cầu cơ bản về các nhóm nghề này. Biết cách tìm
hiểu các thơng tin về nghề mình quan tâm, yêu cầu về năng lực, phẩm chất theo
nghề. Tìm hiểu được những điều kiện đảm bảo an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp
trong từng lĩnh vực nghề nghiệp. Phân tích được phẩm chất và năng lực cần có của
người lao động thơng qua trải nghiệm một nghề cụ thể và yêu cầu của nhà tuyển
dụng phù hợp của bản thân với nghề định lựa chọn. Xây dựng và thực hiện kế hoạch
rèn luyện bản thân theo định hướng nghề nghiệp. Lựa chọn được cách rèn luyện phù
hợp về phẩm chất và năng lực cần thiết, xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập, rèn
luyện cho nghề định lựa chọn.
14


* Kĩ năng
- Thu thập, xử lí thơng tin
- Kĩ năng phân tích , tổng hợp ,đánh giá sự vật hiện tượng qua trải nghiệm thực
tế.
- Kĩ năng giao tiếp, làm việc nhóm.
- Kĩ năng sử dụng cộng nghệ thơng tin và truyền thơng.
- Kĩ năng trình bày vấn đề, kĩ năng thuyết trình trước tập thể.
- Kĩ năng định hướng nghề nghiệp cho bản thân.
- Tìm hiểu một số thông tin về thị trường nhu cầu lao động trong nước và nước
ngoài.
* Thái độ
- Yêu quê hương, đất nước.

- Có ý thức trong việc định hướng và lựa chọn nghề cho bản thân .
- Tinh thần trách nhiệm với cộng đồng, làm thế nào để phát triển quê hương…
- Học sinh tích cực, chủ động trong q trình học tập và hứng thú với phương
pháp mới để tìm tịi khám phá tri thức.
- Học sinh chuẩn bị tâm lí sẵn sàng đi vào lao động nghề nghiệp.
- Tích cực tìm hiểu nhu cầu thị trường lao động để định hướng nghề nghiệp
cho tương lai.
- Biết cách vận dụng các tri thức thực tế cuộc sống để từ đó có thể chủ động
tìm tịi sâu hơn để định hướng đúng nghề cho bản thân.
YÊU CẦU CẦN ĐẠT VỀ NĂNG LỰC
Thông qua việc học tập sẽ góp phần hình thành cho học sinh các năng lực sau :
Năng lực tự học, Năng lực giải quyết vấn đề, Năng lực sáng tạo, Năng lực
giao tiếp, Năng lực hợp tác và làm việc nhóm, Năng lực sử dụng cơng nghệ thơng tin
và truyền thông, Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực thuyết trình, năng lực tính tốn,
năng lực vận dụng kiến thức thực tế vào cuộc sống.
2.3.4.2. Xây dựng kịch bản nội dung và hình thức sản phẩm của dự án
Giáo viên tổ chức cho học sinh trải nghiệm:
Cơ sở 1: Trải nghiệm làng nghề sản xuất tinh bột nghệ tại xã Nghi KiềuNghi lộc – Nghệ an
Cơ sở 2: Trải nghiệm cơ sở sản xuất, kinh doanh bột ngũ cốc Mami farm
tại xã Nghi Mỹ- Nghi Lộc – Nghệ an.
Trong quá trình trải nghiệm tại các cơ sở nghề tại địa phương giúp học sinh:
+ Học sinh tìm hiểu lĩnh vực nghề nghiệp:
15


Trong quá trình trải nghiệm nghề học sinh được thâm nhập thực tiễn các hoạt
động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của các cơ sở nghề giúp các em biết thêm mơ
hình hoạt động trong một lĩnh vực nghề từ đó các em có thêm hành trang để đi sâu
vào tìm hiểu các lĩnh vực nghề. Sự phong phú của các cơ sở nghề, nhóm nghề giúp
các em có thêm kiến thức về phân loại nhóm nghề cơ bản. Trong khi trải nghiệm

học sinh sẽ khám phá tìm hiểu dây chuyền sản xuất trong cơ sở nghề giúp các em
biết các thông tin, đặc trưng, yêu cầu riêng của nghề. Các em có thể tìm hiểu sâu về
hoạt động sản xuất tại các cơ sở giúp học sinh có thơng tin về hoạt động chuyên môn
nghề, những điều kiện đảm bảo an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp, phẩm chất và năng
lực cần có của người lao động khi làm việc tại các vị trí đối với lĩnh vực nghề. Đây
là cơ sở quan trọng tạo nên liên tưởng về sự đáp ứng của bản thân đối với hoạt động
chuyên môn của lĩnh vực nghề.
Các sản phẩm từ các cơ sở nghề làm ra các em sẽ cảm nhận chất lượng, đánh
giá mẫu mã sản phẩm, cách thức tiếp thị, bán sản phẩm,… giúp học sinh nâng cao
nhận thức về cơ chế cạnh tranh, về năng lực của nhân sự tại các vị trí cơng việc, qua
đó hình thành ở các em nhận thức mới về các lĩnh vực nghề nghiệp tương tác, hỗ trợ
cho hoạt động và sự phát triển lĩnh vực nghề nghiệp của các nhóm nghề.
Học sinh sẽ được tìm hiểu nguồn gốc ra đời, lịch sử phát triển nghề giúp các
em có thêm thơng tin về quy luật tất yếu ra đời, duy trì, phát triển các nhóm nghề
trên cơ sở điều kiện kinh tế của vùng miền. Đây cũng là cơ sở quan trọng đặt nền
móng hình thành ở học sinh trách nhiệm, văn hóa, đạo đức nghề nghiệp. Từ đó các
em đánh giá giá trị sản phẩm của ngành nghề đối với sự thiết yếu của cuộc sống con
người, với sự phát triển KT-XH của các vùng miền, kết hợp so sánh hoạt động của
các cơ sở nghề cùng lĩnh vực với các địa bàn khác, giúp học sinh biết cách sưu tầm
tài liệu về xu hướng phát triển các nhóm nghề, từ đó rút ra những thông tin cơ bản
về thị trường lao động, nhu cầu sử dụng lao động đối với nhóm nghề .
+ Học sinh rèn luyện phẩm chất, năng lực phù hợp với định hướng nghề nghiệp
Các thơng tin có được từ quá trình trải nghiệm và quan sát thực tế các hoạt động
của các cơ sở nghề giúp học sinh nhận thức, đánh giá được sự phù hợp của bản thân
với nhóm nghề hoặc các nghề ở lĩnh vực liên quan trên các mặt như phát hiện điểm
mạnh, điểm yếu của bản thân đối với việc đáp ứng yêu cầu làm việc trong lĩnh vực
chuyên môn của nghề . Các em cảm nhận, đánh giá được những yếu tố phẩm chất
và năng lực bản thân cần rèn luyện phù hợp với nghề, chỉ ra được sự phù hợp, không
phù hợp của bản thân đối với các nghề; định hướng nhóm nghề phù hợp với sở thích,
phẩm chất, năng lực bản thân. Đánh giá được khó khăn, thuận lợi của bản thân trong

việc xây dựng và thực hiện kế hoạch rèn luyện phẩm
chất, năng lực theo lĩnh vực nghề.
Trong quá trình trải nghiệm giáo viên tổ chức các trị chơi tạo nên hứng thú,
kích thích học sinh tích cực tham gia các hoạt động tìm hiểu trải nghiệm lĩnh vực
nghề từ cơ sở nghề giúp các em bộc lộ thiên hướng, sở trường từ đó, giáo viên có
16


thêm cơ sở xác định lĩnh vực nghề nghiệp phù hợp và khơi dậy đam mê cho học
sinh .
Sự định hướng, hỗ trợ kịp thời của giáo viên trong quá trình tham gia trải nghiệm
và dạy học trên lớp giúp học sinh mạnh dạn, tự tin với định hướng nghề nghiệp của
mình. Từ đó, học sinh có ý thức xây dựng, thực hiện kế hoạch rèn luyện bản thân
theo định hướng nghề nghiệp.
Việc nhận diện tiềm năng phát triển lĩnh vực nghề và chuỗi giá trị liên quan,
thiết lập vai trị mắt xích của các nghề với tiềm năng phát triển KT-XH của Nghệ
An và khu vực; tìm hiểu cơng tác hiện đại hóa trong sản xuất sản phẩm của các cơ
sở nghề giúp học sinh nảy sinh những sáng tạo mới trong lĩnh vực nghề, từ đó phát
sinh những sự quan tâm mới về lĩnh vực nghề liên quan.
Kết hợp tìm hiểu về các trường đào tao chun mơn (trong và ngoài tỉnh Nghệ
An) của lĩnh vực nghề giúp học sinh có những thơng tin cơ bản về hệ thống trường
đào tạo liên quan đến nghề.
Gặp gỡ, tham khảo ý kiến các cơng nhân có tay nghề giỏi , những người giữ vai
trò chủ chốt của các nghề giúp học sinh có thêm nhiều am hiểu về lĩnh vực nghề,
củng cố niềm tin và dự định lựa chọn nghề và định hướng học tập cho bản thân.
3. Học sinh lựa chọn hướng nghề nghiệp và lập kế hoạch học tập theo
định hướng nghề nghiệp
3.1. Xây dựng bộ câu hỏi định hướng .
Sau khi học sinh lựa chọn các điểm đến trải nghiệm, chúng tôi tiến hành xây
dựng bộ câu hỏi định hướng để hướng dẫn dự án và giúp học sinh tập trung vào

những ý tưởng quan trọng, những kiến thức mẫu chốt cần thực hiện. Câu hỏi bám
sát mục tiêu và có tính định hướng cho học sinh khi thực hiện dự án như lập kế
hoạch; tìm kiếm, thu thập thơng tin; xử lí thơng tin; tổng hợp thông tin và xây dựng
sản phẩm học tập. Cụ thể, tương ứng với 2 nhóm học sinh trải nghiệm tại 2 cơ sở
nghề khác nhau chúng tôi đã soạn ra bộ câu hỏi định hướng như sau:
Trong quá trình trải nghiệm các cơ sở nghề học sinh được thâm nhập thực tiễn
các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của các cơ sở nghề các em hãy tìm
hiểu và trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1: Mơ hình hoạt động , tìm hiểu dây chuyền sản xuất tại các cơ sở nghề?
Câu 2: Điều kiện đảm bảo an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp của người lao
động trong các cơ sở nghề?
Câu 3: Phẩm chất và năng lực cần có của người lao động khi làm việc tại các
vị trí đối với lĩnh vực nghề?
Câu 4: Các em hãy cảm nhận chất lượng, đánh giá mẫu mã sản phẩm, cách
thức tiếp thị, bán sản phẩm của các cơ sở nghề ?
Câu 5: Các em hãy rút ra những thông tin cơ bản về thị trường lao động, nhu
cầu sử dụng lao động đối với nhóm nghề mà mình trải nghiệm ?
17


Câu 6: Các em hãy tìm hiểu các trường đào tạo và rèn luyện bản thân phù
hợp với nghề nhóm nghề mà mình u thích ?
3.2. Xác định đối tượng dạy học dự án và xây dựng tiêu chí phân nhóm học
sinh.
Sau khi đã xây dựng được bộ câu hỏi định hướng, bước tiếp theo trong công
đoạn thiết kế dự án với chủ đề “ Định hướng nghề nghiệp cho bản thân” đó là giáo
viên xác định đối tượng học sinh được áp dụng để thực hiện dự án này.
Trước khi tiến hành dự án, chúng tôi đưa ra cơ sở nghề để học sinh đánh giá về
nhu cầu và định hướng của người học liên quan đến ngành nghề mà mình sắp thực
hiện . Có thể cho các em thảo luận và lựa chọn nội dung trải nghiệm và trả lời các

câu hỏi dùng bảng K- W (biết – mong muốn) để biết được nền tảng, kiến thức trước
khi các em làm dự án, các em mong muốn học hỏi những gì qua dự án, từ đó các em
điều chỉnh rèn luyện bản thân phù hợp với các nghề mình u thích.
Bước 1: GV đặt vấn đề: Giáo viên đưa ra hai cơ sở nghề đi trải nghiệm, em
quan tâm đến nhóm nghề nào?
Bước 2: HS thảo luận và ghi ý kiến của mình , giáo viên sử dụng kỹ thuật KW
cho HS điền vào mục “Điều đã biết, điều muốn biết” theo phiếu sau:
SƠ ĐỒ KW
Nội dung: Tìm hiểu lĩnh vực nghề
Họ và tên HS:...............................................
Lớp: .............................................................
Điều đã biết (Know)

Điều muốn biết (Want)

3.3. Lập kế hoạch đánh giá và xây dựng các tiêu chí đánh giá
Kế hoạch và cơng cụ đánh giá đảm bảo được việc đánh giá học sinh vào những
thời điểm khác nhau trong suốt dự án, đảm bảo được yêu cầu mọi đối tượng học sinh
đều được tham gia quá trình này, đảm bảo được yêu cầu vừa đánh giá quá trình vừa
đánh giá kết quả.
Lịch trình đánh giá bao gồm 2 giai đoạn và gắn liền với các công cụ đánh giá
như sau:
Giai đoạn thứ nhất: Đánh giá học sinh trong quá trình thực hiện dự án
Trong quá trình thực hiện dự án, giáo viên thiết kế các cơng cụ để đánh giá để
khuyến khích học sinh tự định hướng, đánh giá sự tiến bộ của các em như: Phiếu
đánh giá cá nhân và phiếu đánh giá kết quả dự án nhóm học sinh.
18


Giai đoạn thứ hai: Đánh giá tổng kết sau khi kết thúc dự án

Sau khi kết thúc dự án, chúng tôi tiến hành đánh giá tổng kết và rút kinh nghiệm.
Bản đánh giá tổng kết bao gồm các tiêu chí sau:
- Đánh giá chung 2 nhóm:
+ Q trình làm việc nhóm
+ Q trình thực hiện dự án nhóm
+ Bài giới thiệu nhóm
+ Sản phẩm trải nghiệm các nhóm
- Đánh giá cụ thể các nhóm học sinh:
+ Ưu điểm của nhóm
+ Nhược điểm của nhóm
- Rút kinh nghiệm cho những dự án sau
3.4. Xây dựng kế hoạch thực hiện dự án
Kế hoạch thực hiện dự án bao gồm: nội dung công việc, thời gian tiến hành, địa
điểm, các phương tiện và thiết bị cần thiết cho thực hiện dự án, nhiệm vụ của học sinh
và sự hỗ trợ của giáo viên ở từng khâu trong tiến trình thực hiện dự án. Cụ thể như
sau:
Thời Tiến trình Địa
gian dạy học điểm Thời
lượng

Nhiệm vụ của học sinh

Tuần Hoạt
Trên - Xây dựng nhóm: phân
1 động1:
lớp- công nhiệm vụ đến từng
Khởi động 1 tiết thành viên.
dự án, xác
- Xây dựng kế hoạch dự
định mục

án: Xác định các việc cần
đích, nội
làm, thời gian dự kiến,
dung dự án
vật liệu, kinh phí..
và giao
Thảo luận, xác định và
nhiệm vụ
mục đích nội dung của dự
án và tiếp nhận nhiệm vụ
giáo viên giao.

Hỗ trợ của giáo Thiết bị
dạy học,
viên
học liệu
- Thiết kế dự án
: Xác định nội
dung, tên dự án,
ý nghĩa thực tế
của dự án.

Máy
tính,
máy
chiếu,
máy ảnh

- Phân nhóm và
chuyển giao

nhiệm vụ cho học
sinh, hướng dẫn
học sinh lập kế
hoạch nhóm

19


Tuần Hoạt động
Tại
1-2 2: Học sinh các cơ
đi trải
sở
nghiệm
nghề

- Phân cơng nhiệm vụ
các thành viên trong
nhóm đúng kế hoạch,
đặc biệt người quay
phim, người phỏng vấn,
thư kí ghi chép…

- Theo dõi,
hướng dẫn, Hỗ
trợ giải đáp thắc
mắc, đánh giá
học sinh trong
quá trình chuẩn
bị và tiến hành đi

trải nghiệm

Tuần Hoạt động
1-2 3: Học sinh
thực hiện
nhiệm vụ

Thực hiện nhiệm vụ
theo kế hoạch đã phân
công : Tiến hành hoàn
thiện báo cáo sản phẩm

Theo dõi,
hướng dẫn, Hỗ
trợ, đánh giá học
sinh trong quá
trình thực hiện
dự án

Tuần Hoạt động
1-2
4: Thảo
luận

Chuẩn bị tiến hành giới
thiệu sản phẩm. Bước
đầu hoàn thiện việc đánh
giá sản phẩm dự án của
nhóm bạn theo tiêu chí
đã đưa ra.

Theo dõi, đánh
giá sản phẩm dự
án của các
nhóm. Chỉnh
sửa, bổ dung nội
dung lần cuối

Tuần Hoạt động
2 5: Kết thúc
dự án (Báo
cáo Đánh
giá)

Trên
Báo cáo sản phẩm dự
lớp án sau 2 tuần làm việc

Máy
tính,
máy
ảnh, sổ
theo dõi
dự án

Tổ chức cho
Máy
học sinh báo cáo tính,
sản phẩm dự án máy
Tổ chức đánh chiếu,

máy ảnh
giá, rút kinh
nghiệm sau dự án

4. Tổ chức, hướng dẫn học sinh thực hiện các nhiệm vụ của dự án
Chúng tôi đã tổ chức, hướng dẫn cho học sinh thực hiện những nhiệm vụ sau
đây: Ngoài việc lựa chọn nội dung giáo dục phù hợp, giáo viên phải có kinh nghiệm
trong việc tổ chức, hướng dẫn cho HS các hoạt động khoa học để theo đúng định
hướng, mục tiêu đề ra. Cụ thể, chúng tôi đã tổ chức, hướng dẫn cho HS thực hiện
những nhiệm vụ sau đây:
4.1. Hướng dẫn học sinh xây dựng kế hoạch thực hiện dự án
Đây là bước quan trọng, tất cả các thành viên trong nhóm cùng tham gia xây
dựng và xác định . Sau khi lập được kế hoạch, các nhóm xin ý kiến bổ sung của giáo
viên, học sinh chỉnh sửa hoàn thiện kế hoạch (nếu cần).
Ví dụ: Giáo viên đã hướng dẫn nhóm lập kế hoạch thực hiện dự án như sau:
- Nội dung tìm hiểu mơ hình hoạt động, tìm hiểu dây chuyền sản xuất tại các
20


cơ sở nghề: Hình thức sản phẩm dự án: làm video, phóng sự, thiết kế Infographic
- Mục tiêu cần hướng tới của sản phẩm dự án: Qua quá trình trải nghiệm cơ sở
nghề học sinh được thâm nhập thực tiễn các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ
của các cơ sở nghề giúp các em biết thêm mơ hình hoạt động trong một lĩnh vực
nghề từ đó các em có thêm hành trang để đi sâu vào tìm hiểu các lĩnh vực nghề.
Trong khi trải nghiệm học sinh sẽ khám phá tìm hiểu dây chuyền sản xuất trong cơ
sở nghề giúp các em biết các thông tin, đặc trưng, u cầu riêng của nghề. Các em
có thể tìm hiểu sâu về hoạt động sản xuất tại các cơ sở giúp học sinh có thơng tin về
hoạt động chun mơn nghề.
- Công việc cần làm: Thu thập tài liệu về quy trình sản xuất tại cơ sở nghề trải
nghiệm.

- Sản phẩm dự kiến: Trình chiếu powerpoint, Video,...
- Thời gian dự kiến thực hiện và hồn thành: trong vịng 2 tuần kể từ khi nhận
nhiệm vụ đến khi kết thúc dự án.
- Dự kiến vật liệu và kinh phí: Điện thoại thơng minh có nối mạng internet; máy
tính; giấy; bút màu, bút dạ, bút chì. Kinh phí trích từ quỹ lớp.
- Phương pháp tiến hành: thực hiện theo nhiệm vụ cá nhân được phân cơng và
làm việc chung cả nhóm…
- Phân cơng nhiệm vụ trong nhóm .
4.2. Hướng dẫn học sinh thực hiện dự án theo kế hoạch đã xây dựng
Khi các nhóm đã hồn thiện kế hoạch dự án, giáo viên hướng dẫn học sinh các
kĩ năng thực hiện dự án để tạo ra được sản phẩm cuối cùng : Tìm kiếm và thu thập
dữ liệu; xử lí thơng tin; tổng hợp thông tin; xây dựng sản phẩm dự án.
- Kĩ năng tìm kiếm và thu thập thơng tin: giáo viên hướng dẫn học sinh có thể
thu thập thơng tin bằng cách:
+ Tìm thơng tin qua trải nghiệm, phỏng vấn chủ cơ sở, sách, báo, tạp chí, internet.
Khi tìm qua các kênh này cần sử dụng phiếu ghi dữ liệu (nội dung, nguồn)
+ Quan sát .
+ Điều tra hoặc phỏng vấn.
- Kĩ năng xử lí thơng tin: Sau khi đã thu thập được các dữ liệu cần tiến hành xử
lí dữ liệu. Xử lí dữ liệu bằng cách cần phân tích để thu được thơng tin có giá trị, tin
cậy và có ý nghĩa. Các kết luận rút ra sau khi phân tích đầy đủ các dữ liệu là minh
chứng cho các phát hiện của dự án.
- Kĩ năng tổng hợp thơng tin: Sau khi tìm kiếm, thu thập và xử lí thơng tin, các
thành viên trong nhóm ngồi lại với nhau để tổng hợp. Các dữ liệu thô cần được tổng
hợp lại để chỉ đưa vào báo cáo các kết luận có liên quan và đã được phân tích. Khi
tổng hợp cần chú ý: chỉ liệt kê các ý chính, tóm tắt thơng tin ngắn gọn.
21


- Xây dựng sản phẩm dự án: Từ các dữ liệu thơ được nhóm thảo luận và thống

nhất, các thành viên nhóm cùng chung tay tập hợp, kết nối thành một sản phẩm dự
án hoàn thiện.
4.3. Hướng dẫn học sinh trình bày sản phẩm dự án
Sau khi hướng dẫn học sinh thực hiện dự án, xây dựng được sản phẩm học tập,
giáo viên hướng dẫn học sinh kĩ năng trình bày sản phẩm dự án. Đây là một nhiệm
vụ trong dạy học dự án. Và theo quan sát, chúng tôi nhận thấy đây là cũng giai đoạn
được học sinh mong chờ nhất vì các em được thể hiện sự hiểu biết, khả năng, năng
khiếu của mình trước tập thể, được tự hào về sản phẩm học tập mình tạo ra, được
làm chủ toàn bộ tiết học. Trong thực tế, nhiều giáo viên tiến hành các bước của dự
án đầy đủ, khoa học nhưng khi tiến hành hướng dẫn học sinh báo cáo sản phẩm lại
khơng thành cơng vì thiếu kinh nghiệm. Với dự án Định hướng nghề cho bản thân,
chúng tơi đã tiến hành hướng dẫn học sinh trình bày báo cáo như sau:
a) Yêu cầu về cấu trúc của một bài báo cáo sản phẩm dự án, gồm có các phần:
- Phần 1: Giới thiệu tên dự án, mục tiêu dự án, thành viên nhóm, các hoạt động
tìm hiểu của nhóm, bài học kinh nghiệm sau khi thực hiện dự án. Phần này các nhóm
có thể chọn hình thức giới thiệu bằng video clip hoặc bài trình chiếu Powerpoint
hoặc giới thiệu trực tiếp trong buổi báo cáo.
- Phần 2: Trình bày sản phẩm nhóm theo hình thức đã giao.
b) Tiến hành báo cáo:
- Nhóm báo cáo chuẩn bị sẵn sàng về cả nội dung, hình thức, sắp xếp vị trí ngồi
cho các nhóm cịn lại một cách hợp lý và phù hợp với ý tưởng đã đưa ra.
- Nhóm có màn khởi động : giới thiệu về nhóm mình (tên dự án, mục tiêu dự án,
thành viên nhóm, các hoạt động tìm hiểu của nhóm, bài học kinh nghiệm sau khi
thực hiện dự án). Phần này các nhóm có thể giới thiệu bằng video, powerpoint,
infographic
Để hấp dẫn với màn báo cáo, nhóm tổ chức trị chơi tạo khơng khí vui vẻ giữa
các nhóm.
- Nhóm tiến hành trình bày sản phẩm học tập:
- Trình chiếu video đã thực hiện
- Sau khi trình bày xong bài báo cáo, đại diện nhóm giải đáp thắc mắc (nếu có)

từ các nhóm theo dõi, nghe nhận xét sơ bộ từ các nhóm theo dõi.
4.4. Hướng dẫn học sinh đánh giá dự án
Sau khi trình bày báo cáo, bước cuối cùng được dành cho việc đánh giá, rút kinh
nghiệm.
- Giáo viên hướng dẫn HS đánh giá: Cá nhân HS tự đánh giá sau quá trình thực
hiện dự án; Các nhóm đánh giá lẫn nhau kết quả dự án nhóm; Giáo viên đánh giá kết
quả dự án nhóm.
22


- Giáo viên tổ chức cho các nhóm tự rút kinh nghiệm sau khi thực hiện dự án
- Trên cơ sở kết quả đánh giá và rút kinh nghiệm của các nhóm, giáo viên đánh
giá tổng kết và rút kinh nghiệm cho dự án.
Sau khi trình bày báo cáo, bước cuối cùng được dành cho việc đánh giá, rút kinh
nghiệm. Học sinh sẽ tự đánh giá, đánh giá lẫn nhau và nhìn lại quá trình thực hiện
dự án.
4.5. Tổng kết và rút kinh nghiệm cho dự án
Trên cơ sở kết quả đánh giá và rút kinh nghiệm của các nhóm, giáo viên đánh
giá tổng kết và rút kinh nghiệm cho dự án.
Với cách tổ chức và hướng dẫn cho học sinh thực hiện các nhiệm vụ của dự án
dạy học định hướng nghề nghiệp cho bản thân như trên, chúng tôi nhận thấy rằng
đây là một sự thay đổi mạnh mẽ trong cách dạy và học hiện nay, người giáo viên là
người hướng dẫn, quan sát, chỉ đạo quá trình học của học sinh, còn học sinh thực
sự được tham gia vào quá trình tự học, chủ động trong tìm hiểu kiến thức, hình
thành kĩ năng, thái độ qua việc tạo ra sản phẩm dự án và báo cáo - đánh giá.
Trên đây là những giải pháp mà chúng tôi đã sử dụng trong quá trình thực
hiện dự án Định hướng nghề nghiệp cho bản thân . Các giải pháp được vận dụng
một cách linh hoạt và hợp lí trong suốt tiến trình dạy học dự án, giúp chúng tơi
thực hiện dự án khá thành cơng, có chất lượng, để lại những ấn tượng tốt đẹp trong
đồng nghiệp, học sinh và phụ huynh nhà trường.

III. Giáo án minh họa
1. MỤC TIÊU
1.1. Kiến thức:
- Giúp học sinh nhận diện những mong đợi của bản thân về nghề nghiệp trong
tương lai.
- Xác định được những hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của địa phương
và nêu được thông tin, yêu cầu cơ bản về các nhóm nghề này.
- Biết cách tìm hiểu các thơng tin về nhóm nghề mình quan tâm, u cầu về
năng lực, phẩm chất theo nhóm nghề.
- Tìm hiểu được những điều kiện đảm bảo an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp
trong từng lĩnh vực nghề nghiệp.
– Phân tích được phẩm chất và năng lực cần có của người lao động thông qua
trải nghiệm một nghề cụ thể và yêu cầu của nhà tuyển dụng. phù hợp của bản thân
với nhóm nghề định lựa chọn.
- Xây dựng và thực hiện kế hoạch rèn luyện bản thân theo định hướng nghề
nghiệp.
- Lựa chọn được cách rèn luyện phù hợp về phẩm chất và năng lực cần thiết
cho nhóm nghề định lựa chọn
23


- Tham vấn ý kiến thầy cơ, gia đình, bạn bè về dự định lựa chọn nghề và định
hướng học tập của bản thân.
- Xây dựng và thực hiện kế hoạch học tập, rèn luyện theo nhóm nghề lựa chọn
1.2. Năng lực:
Thơng qua việc học tập sẽ góp phần hình thành cho học sinh các năng lực sau:
- Năng lực tự học
- Năng lực giải quyết vấn đề
- Năng lực sáng tạo
- Năng lực giao tiếp

- Năng lực hợp tác và làm việc nhóm
- Năng lực sử dụng cơng nghệ thông tin và truyền thông
- Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực thuyết trình , năng lực tính tốn, năng lực
vận dụng kiến thức thực tế vào cuộc sống.
1.3. Phẩm chất:
- Yêu quê hương, đất nước.
- Xây dựng tinh thần trách nhiệm trong việc định hướng và lựa chọn nghề cho
bản thân .
- Tinh thần trách nhiệm với cộng đồng, làm thế nào để phát triển quê hương…
- Học sinh tích cực, chủ động trong q trình học tập và hứng thú với phương
pháp mới để tìm tịi khám phá tri thức.
- Học sinh chuẩn bị tâm lí sẵn sàng đi vào lao động nghề nghiệp.
- Tích cực tìm hiểu nhu cầu thị trường lao động để định hướng nghề nghiệp
cho tương lai.
- Biết cách vận dụng các tri thức thực tế cuộc sống để từ đó có thể chủ động
tìm tịi sâu hơn để định hướng đúng nghề cho bản thân.
2. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
2.1. Giáo viên: Tài liệu liên quan, Máy tính, máy chiếu.
2.2. Học sinh: Video, các sản phẩm của các nhóm, Infographic .
3. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Hoạt động 1: KHỞI ĐỘNG DỰ ÁN
1. Mục tiêu:
- Xây dựng được các nội dung cần tìm hiểu.
- Thành lập được các nhóm theo sở thích.
- Phổ biến nhiệm vụ cho các nhóm, hướng dẫn lập kế hoạch nhóm
24


- Rèn luyện kĩ năng làm việc nhóm.
2. Nội dung : Trải nghiệm các cơ sở nghề tại địa phương .

3. Sản phẩm : Hình thành các nhóm, phân cơng nhiệm vụ cho từng thành viên
của nhóm, lập kế hoạch nhóm.
4. Tổ chức thực hiện : Thời gian: Tuần 1
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

- Bước1: Phát phiếu thăm dị sở thích- khả - HS điền vào phiếu.
năng nhóm
- Nghe giáo viên giới thiệu chủ đề; đề
GV phát trước 3 ngày để HS nghiên cứu xuất ý kiến chủ đề, thảo luận xác định
và điền vào phiếu học tập .
nội dung, hình thức sản phẩm dự án.
- Bước 2: Giáo viên khởi động dự án bằng - Các nhóm bàn bạc thống nhất bầu
việc cho học sinh nghiên cứu nội dung trải nhóm trưởng, thư kí.
nghiệm các cơ sở nghề. Giáo viên định - Các nhóm nhận nhiệm vụ.
hướng thảo luận tìm hiểu đúng trọng tâm
chủ đề.
- Bước 3: GV công bố kết quả sắp xếp - Nghiên cứu phiếu học tập định
hướng.
nhóm theo sở thích và khả năng.
- Bước 4: GV giao nhiệm vụ cho từng - Lắng nghe, ghi chép, hỏi GV những
nội dung chưa hiểu.
nhóm, hướng dẫn lập kế hoạch nhóm
- Bước 5: GV phát phiếu học tập định
hướng và gợi ý cho học sinh một số nguồn
tài liệu có thể tham khảo giúp hoàn thành
nhiệm vụ.
Hoạt động 2: THỰC HIỆN DỰ ÁN
1. Mục tiêu:

- Các nhóm dưới sự hướng dẫn của giáo viên xây dựng được kế hoạch làm việc.
- Các nhóm triển khai thực hiện dự án theo kế hoạch đã xây dựng.
- Các nhóm trao đổi, xin ý kiến với giáo viên hướng dẫn và hình thành sản phẩm
báo cáo.
- Rèn luyện được kĩ năng làm việc nhóm cũng như năng lực chun biệt của cá
nhân.
- Góp phần hình thành các kĩ năng: kĩ năng thu thập, xử lí các thơng tin, tư liệu; kĩ
năng phỏng vấn, điều tra thực tế; kĩ năng phân tích, đánh giá; kĩ năng giải quyết
tình huống thực tiễn; kĩ năng viết báo cáo và trình bày vấn đề…
2. Nội dung: Bản kế hoạch làm việc.
25