Tài liệu Chùa Một Cột: Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất châu Á ppt

Chùa Một Cột: Ngôi chùa có kiến
trúc độc đáo nhất châu Á
Tính tới nay, Chùa Diên Hựu-Một Cột (quận Ba Đình, Hà Nội) đã có tuổi đời 963 năm
lịch sử. Theo phong thủy nó gắn liền với sự duy trì mạch khí quốc gia.

Một vinh dự làm nức lòng mọi người dân và Phật tử nước ta: Vừa qua tại Faridabad
(Ấn Độ), Tổ chức Kỷ lục châu Á đã quyết định công nhận chùa Một Cột là “ngôi chùa có
kiến trúc độc đáo nhất châu Á”. Ngày 12-11-2012 (29 tháng 9 năm Nhâm Thìn) tại Chùa
Một Cột tiến hành trọng thể đón nhận Cúp và trao bằng công nhận kỷ lục châu Á.

Đây là ngôi Quốc tự độc đáo bậc nhất của nước ta nằm ở phía Tây của khu vực tử cấm
thành Thăng Long. Theo Đại Việt sử ký toàn thư, chùa Một Cột được xây dựng vào năm
Kỷ Sửu, niên hiệu Sùng Hưng Đại Bảo 1 (1049) đời Lý Thái Tông. Vì vậy, trong việc
quy hoạch xây dựng kinh đô, vương triều Lý và các triều đại kế tiếp đều đặc biệt coi
trọng vị thế phong thủy của bông sen ngàn cánh này.





Sự tạo tác chùa Một Cột được khởi nguồn cảm hứng từ giấc mộng của vua Lý Thái
Tông (1028-1054): Thấy Phật Bà Quan-Âm ngồi trên đài hoa sen, mời vua lên đài. Khi
tỉnh dậy, vua nói với triều thần. Có người cho là điềm gở, nhưng nhà sư Thiện Tuệ thì
khuyên vua nên xây chùa. Vua cho dựng cột đá giữa hồ, xây đài hoa sen có tượng Bồ-Tát
Quan-Thế-Âm ở trên, đúng như hình ảnh vua đã thấy trong mộng. Các nhà sư chạy đàn
chung quanh, tụng kinh cầu phúc lành sống lâu, nhân đó đặt tên chùa là Diên Hựu. Hàng
tháng cứ Rằm, mồng Một vua đến đặt lễ cầu phúc. Có thể nói, từ hình ảnh ảo diệu trong
giấc mộng vua Lý Thái Tông đã biến nó thành hình ảnh hiện hữu trong đời sống văn hóa
tâm linh dân tộc.

Diện mạo chùa Một Cột thời Lý gồm Liên Hoa Đài (đài Hoa Sen), mỗi chiều 3m, mái

cong dựng trên một cột hình trụ xây giữa hồ vuông. Tầng trên của cột là hệ thống những
đòn gỗ làm giá đỡ cho ngôi đài ở trên cột vươn cao lên khỏi mặt nước trồng toàn sen.
Thông qua nhiều tài liệu cổ cho biết chiếc cột thần kỳ cao tới 20m, trong đó có bia “Sùng
Diện Linh” ở chùa Long Đọi (Hà Nam) do Binh bộ Thượng thư Nguyễn Công Bật đã mô
tả và ghi chép tỷ mỷ việc xây dựng quần thể di tích văn hóa tâm linh này: “Mở cửa chùa
Diên Hựu tại vườn tây. Dấu vết theo quy mô thuả trước, lo toan Thánh ý ngày nay. Đảo
hồ thơm Linh Chiểu, giữa hồ trồi lên cột đá. Trên cột đá có một cánh hoa sen ngàn cánh
xòe ra. Trên hoa dựng ngôi đền đỏ sẫm. Trong đền đặt pho tượng sắc vàng, ngoài hồ có
hành lang bao bọc. Ngoài hành lang lại có hồ Bích Trì, bắc cầu cong đi lại, ở sân trước
hai bên tả hữu xây bảo tháp lưu ly…”.

Chùa Một Cột đã được trùng tu sửa chữa nhiều lần. Đời Lý Nhân Tông (1072-1128),
năm 1080, nhà vua cho đúc chuông treo ở chùa gọi là “Giác thế chung” (chuông thức tỉnh
mọi người) và một tòa phương đình bằng đá xanh cao 8 trượng. Nhưng vì chuông quá
nặng nên phải để dướt đất, do vậy đánh không kêu. Chỗ ruộng để chuông thấp, có nhiều
rùa đến ở gọi là Quy Điền. Năm 1426, giặc Minh bao vây thành Đông Quan, Vương
Thông đã cho phá hủy quả chuông này để đúc vũ khí.

Chùa Một Cột hiện nay được xây dựng vào năm 1955, đài Liên Hoa có kết cấu hình
vuông, lợp ngói ta, mỗi chiều dài 3m, bốn mái cong, bốn đầu đao được đắp hình đầu
rồng. Trong đài tôn trí tượng Bồ tát Quan Thế Âm. Nhìn toàn bộ đài Liên Hoa như một
đóa sen lớn vươn khỏi mặt nước. Toàn bộ đài đặt trên trụ đá có đường kính 1,2m, cao 4m
(chưa kể phần chìm dưới đất). Trụ đá gồm 2 khối gắn rất khéo thoạt nhìn như một khối
đá liền. Tầng trên đỡ một hệ thống những thanh gỗ tạo thành bộ khung sườn kiên cố đỡ
cho ngôi chùa dựng bên trên, khác nào một đóa hoa sen vươn thẳng lên từ mặt hồ nhỏ
hình vuôn, có xây lan can bằng gạch xung quanh. Một chiếc thang xây dẫn lên chùa. Nét
độc đáo của kiến trúc chùa Một Cột là toàn bộ ngôi chùa được đặt trên một cột đá.

Trải qua bao nhiêu triều đại được các bậc đế vương và quan lại nâng niu chăm sóc,
trùng tu tôn tạo, ngày 28-4-1962 Bộ Văn hóa đã xếp hạng là “Di tích Lịch sử kiến trúc

nghệ thuật quốc gia”. Ngày 4-5-2006, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã xác lập chùa là “Kỷ
lục Việt Nam” và đề cử đến Tổ chức Kỷ lục châu Á. Sau thời gian thẩm định để xác lập,
ngày 10-10-2012, Tổ chức Kỷ lục châu Á đã xác lập kỷ lục châu Á: “Ngôi chùa có kiến
trúc độc đáo nhất” cho chùa Một Cột.