(SKKN mới NHẤT) sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học hóa học 10 chương trình cơ bản cho học sinh trường THPT quan hóa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
TRƯỜNG THPT QUAN HÓA

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY HỌC
HĨA HỌC 1O CHƯƠNG TRÌNH CƠ BẢN CHO
HỌC SINH TRƯỜNG THPT QUAN HÓA

Họ và tên: Lục Thị Thảo
Chức vụ : Tổ trưởng Chun mơn
SKKN thuộc mơn: Hóa học

THANH HỐ NĂM 2020

TIEU LUAN MOI download :


MỤC LỤC
1. Mở đầu.....................................................................................…… Trang 1
1.1. Lý do chọn đề tài........................................................................... Trang 1
1.2. Mục đích nghiên cứu..................................................................... Trang 2
1.3. Đối tượng nghiên cứu......................................................... ......Trang 2
1.4. Phương pháp nghiên cứu............................................................... Trang 2
1.5. Giới hạn của đề tài ........................................................................ Trang 2
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm...........................................…….Trang 2
2.1. Cơ sở lý luận.........................................................................…….Trang 2
2.1.1. Khái quát về bản đồ tư duy.................................................…….Trang 2
2.1.2. Vai trò của bản đồ tư duy....................................................…….Trang 3
2.1.3.Xây dựng bản đồ tư duy......................................................…….Trang 3
2.1.3.1 Những điều cần tránh khi thiết kế bản đồ tư duy ………. Trang 3

2.1.3.2. Các bước để thiết bản đồ tư duy. ………………………… Trang 3
2.2. Thực trạng và những mâu thuẫn ……………………………Trang 4
2.3. Các biện pháp giải quyết vấn đề ……………………………….Trang 5
2.3.1.Sử dụng bản đồ tư duy trong việc giảng bài mới……………… Trang 5
2.3.2 Sử dụng bản đồ tư duy trong việc củng cố kiến thức bài học ..Trang 6
2.3.3.Sử dụng bản đồ tư duy để dạy các bài luyện tập …………… . Trang 8
2.4. Hiệu quả của giải pháp. ……………………………………......Trang 10
3. Kết luận và đề xuất.............……………………………………....Trang 11
3.1. Ý nghĩa của giải pháp……………………………………………Trang 11
3.2. Ý kiến đề xuất...............................................................................Trang 12
Tài liệu Tham khảo
Phụ lục
Chú giải danh mục viết tắt

TIEU LUAN MOI download :


1 . Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài.
Hoá học khơng phải là q trình được dạy, là sự tiếp nhận một cách thụ
động những tri thức hoá học mà chủ yếu là quá trình học sinh tự học, tự nhận
thức, tự khám phá, tìm tịi các tri thức hố học một cách chủ động, tích cực, là
q trình tự phát hiện vấn đề và giải quyết các vấn đề. Chính vì vậy mà việc
đổi mới phương pháp trong dạy học phải phát huy được tính tích cực, năng lực
sáng tạo, tính mềm dẻo, linh hoạt của học sinh.
Định hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay là tích cực hóa hoạt
động học tập của học sinh. Đó là q trình làm cho người học trở thành chủ thể
tích cực trong hoạt động học tập của chính họ. Phương pháp dạy học tích cực đã
có từ xa xưa. Ngày nay, do những yêu cầu đổi mới giáo dục, đáp ứng sự phát
triển kinh tề - xã hội của đất nước trong giai đoạn cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa,

PPDH tích cực cần được quan tâm thực hiện và trở thành phổ biến trong nhà
trường của chúng ta. Để phát huy tính tích cực của học sinh cần tạo điều kiện để
học sinh được suy nghĩ nhiều hơn, làm nhiều hơn, thảo luận nhiều hơn, được
phát biểu quan niệm của mình, được đưa ra những nhận xét về vấn đề đang bàn
luận, được tham gia vào quá trình học tập để chiếm lĩnh tri thức.
Từ trước đến nay, đa số học sinh cho rằng Hóa học là mơn học rất khó và
khơ khan. Nhiều học sinh đã phải rất vất vả để ghi nhớ kiến thức nhưng kết quả
mang lại chưa cao. Thực tế cho thấy một số học sinh học rất chăm chỉ nhưng
vẫn học kém, các em này thường học bài nào biết bài đấy, học phần sau đã
quên phần trước và không biết liên kết các kiến thức với nhau, không biết vận
dụng kiến thức đã học trước đó vào những phần sau. Phần lớn số học sinh này
khi đọc sách hoặc nghe giảng trên lớp không biết cách tự ghi chép để lưu thông
tin, lưu kiến thức trọng tâm vào trí nhớ của mình. Ngun nhân đó chính là do
các em chưa tìm ra phương pháp học tập phù hợp, chưa có phương pháp ghi
nhớ kiến thức một hiệu quả. Từ đó dễ gây tâm lý chán nản, buông xuôi dẫn đến
lỗ hổng kiến thức ngày càng rộng hơn và đến một lúc nào đó khơng thể lắp
được.
Hiện nay, các giáo viên đang áp dụng nhiều phương pháp dạy học tích cực
để từng bước chuyển dần cách dạy học từ chỗ trang bị kiến thức cho học sinh
sang dạy cho học sinh cách tiếp cận và tìm tịi kiến thức. Từ đó, vận dụng kiến
thức vào thực tế và biến đổi thành kỹ năng cho riêng bản thân mình. Việc áp
dụng phương pháp dạy học bằng bản đồ tư duy kết hợp với các phương pháp
học nhóm, cơng nghệ thơng tin,… vào trong giảng dạy hiện đang là công cụ phù
hợp và đạt hiệu quả mà ở một số trường đang dần thực hiện trong việc nâng cao
chất lượng dạy và học trong giáo dục hiện nay.
Với những vấn đề đặt ra ở trên đã khẳng định hơn nữa vai trị của giáo
dục. Dạy học khơng chỉ đơn thuần là cung cấp kiến thức mà còn phải giúp học
sinh nhận thức được con đường chiếm lĩnh tri thức, giúp học sinh biết cách lựa
chọn, hệ thống hóa và ghi nhớ kiến thức hiệu quả; đồng thời biết biết liên kết
nhiều nguồn kiến thức lại với nhau và vận dụng một cách hiệu quả vào trong

học tập cũng như thực tiễn.
1

TIEU LUAN MOI download :


Qua thực tế giảng dạy bồi dưỡng học sinh. Tôi nhận thấy kết quả học tập
của học sinh đã được nâng cao hơn, nhiều học sinh đã u thích mơn Hố học
hơn. Vì vậy tơi mạnh dạn đề xuất một kinh nghiệm nhỏ:
“Sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học hóa học 10 chương trình cơ bản cho học
sinh Trường THPT Quan Hóa.”
1.2. Mục đích nghiên cứu
Thực hiện sáng kiến này, nhằm mục đích:
- Khẳng định tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp trong giảng dạy.
- Giúp học sinh lĩnh hội và vận dụng kiến thức tốt hơn.
- Nâng cao kết quả học tập và chất lượng của học sinh trong các kì thi.
1.3 Đối tượng nghiên cứu
- Học sinh lớp 10a1,10a2 Trường THPT Quan Hóa
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
- Phương pháp nghiên cứu lý luận:
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục:
- Phương pháp thu thập thông tin:
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm:
1.5. Giới hạn của đề tài.
Tổ chức hoạt động dạy học trong phạm vi chương trình của sách giáo
khoa lớp 10 chương trình cơ bản cho học sinh lớp 10A1, 10A2 trường THPT
Quan Hóa năm học 2019 – 2020.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận.
2.1.1. Khái quát về bản đồ tư duy.

Bản đồ tư duy hay còn gọi là sơ đồ tư duy do Tony buzan là người đầu
tiên nghiên cứu tìm ra hoạt động của não bộ và ứng dụng vào cuộc sống. Bản đồ
tư duy ( còn gọi là sơ đồ tư duy hay lược đồ tư duy ) là hình thức ghi chép nhằm
tìm tịi, đào sâu, mở rộng ý tưởng, hệ thống hóa một chủ đề hay một mạch kiến
thức,...bằng cách kết hợp việc sử dụng đồng thời hình ảnh, đường nét, màu sắc,
chữ viết với sự tư duy tích cực.
Đặc biệt ở đây là một bản đồ mở, việc thiết kế bản đồ tư duy theo mạch tư
duy của mỗi người, không yêu cầu tỉ lệ, chi tiết khắt khe như bản đồ địa lý, có
thể vẽ thêm hoặc bớt các nhánh, mỗi người vẽ một kiểu khác nhau, dùng màu
sắc, hình ảnh, các cụm từ diễn đạt khác nhau, cùng một nội dung nhưng mỗi
người có thể thể hiện nó dưới dạng bản đồ tư duy theo một cách riêng, do đó
việc lập sơ đồ tư duy phát huy được tối đa khả năng sáng tạo của mỗi người.
Bản đồ tư duy là một công cụ tổ chức tư duy nền tảng, có thể miêu tả nó
là một kĩ thuật hình họa với sự kết hợp giữa từ ngữ, hình ảnh, đường nét, màu
sắc phù hợp với cấu trúc, hoạt động và chức năng của bộ não, giúp con người
khai thác tiềm năng vô tận của bộ não.
Bản đồ tư duy chú trọng tới hình ảnh, màu sắc, với các mạng lưới liên
tưởng (các nhánh). Bản đồ tư duy là công cụ đồ họa nối các hình ảnh có liên hệ
với nhau vì vậy có thể vận dụng sơ đồ tư duy vào hỗ trợ dạy học kiến thức
2

TIEU LUAN MOI download :


mới, củng cố kiến thức sau mỗi tiết học, ôn tập hệ thống hóa kiến thức sau mỗi
chương,...
Bản đồ tư duy có những ưu điểm sau :
- Lơgic, mạch lạc.
- Trực quan, dễ nhìn, dễ hiểu, dễ nhớ.
- Nhìn thấy “bức tranh tổng thể mà lại chi tiết”.

- Dễ dạy, dễ học.
- Kích thích hứng thú học tập và sáng tạo của học sinh.
- Giúp mở rộng ý tưởng, đào sâu kiến thức.
- Giúp hệ thống hóa kiến thức, ơn tập kiến thức.
- Giúp ghi nhớ nhanh , nhớ sâu, nhớ lâu kiến thức.
2.1.2. Vai trò của bản đồ tư duy.
Bản đồ tư duy giúp học sinh học được phương pháp học: Việc rèn luyện
phương pháp học tập cho học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu
quả dạy học mà cịn nhằm mục đích hình thành phương pháp tự học cho học
sinh. Sử dụng thành thạo bản đồ tư duy trong dạy học sẽ giúp học sinh học
được phương pháp học, tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo và phát triển tư
duy.
Bản đồ tư duy giúp học sinh học tập một cách tích cực: Một số kết quả
nghiên cứu cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và in đậm cái
mà do chính mình tự suy nghĩ, tự viết, vẽ ra theo ngơn ngữ của mình, vì vậy
việc sử dụng bản đồ tư duy giúp học sinh học tập một cách tích cực, huy động
tối đa tiềm năng của bộ não giúp học sinh học tập một cách tích cực, là biện
pháp hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học một cách hiệu quả. Việc học sinh tự
vẽ bản đồ tư duy có ưu điểm là phát huy tối đa tính sáng tạo của học sinh, các
em tự “sáng tác” nên trên mỗi sơ đồ tư duy thể hiện rõ cách hiểu, cách trình
bày kiến thức của từng học sinh qua đó giáo viên có thể uốn nắn chỉnh sửa các
lối cho học sinh.
2.1.3. Xây dựng bản đồ tư duy.
2.1.3.1.Những điều cần tránh khi thiết kế bản đồ tư duy.
Không ghi lại nguyên cả đoạn văn dài dòng: Khi thiết kế bản đồ tư duy
cần chọn lọc những ý cơ bản, kiến thức cần thiết, ví dụ minh họa để có nhiều
thơng tin cho bài học. Thiết kế bản đồ tư duy của một bài học phải thể hiện
được kiến thức trọng tâm, cơ bản cần chốt lại của bài học đó.
Khơng ghi chép quá nhiều ý không cần thiết hoặc quá sơ sài khơng có
thơng tin.

Khơng dành q nhiều thời gian để vẽ, viết, tơ màu… Chỉ nên vẽ những
hình ảnh có liên quan đến chủ đề kiến thức.
Tránh khuynh hướng vẽ q cầu kì những hình ảnh khơng cần thiết.
2.1.3.2. Các bước để thiết bản đồ tư duy.
- Bước 1: Tên bài học hoặc chủ đề học tập.
- Bước 2: Các nội dung cơ bản của bài học
- Bước 3: Những kiến thức cơ bản của các nội dung
3

TIEU LUAN MOI download :


Trong q trình giảng dạy tơi thiết kế bản đồ tư duy dựa trên tiện ích của
phần mềm Buzan's iMindMap và Mindjet MindManager Pro đây là hai phần
mềm có đồ họa và các tiện ích rất tốt để thiết kế bản đồ tư duy. Tiện ích của hai
phần mềm này giúp giáo viên có thể chuyển sang các định dạng phù hợp với nội
dung bài dạy.

2.2. Thực trạng và những mâu thuẫn.
Hóa học là một mơn học gắn liền với các hiện tượng trong cuộc sống.
Do đó giáo viên phải làm cho học sinh thông hiểu được vấn đề này. Để làm
được điều này khơng phải là nói sng mà chúng ta phải đưa kiến thức Hóa học
vào cuộc sống, từ kiến thức Hóa học đã học các em có thể liên hệ để giải thích
các hiện tượng đang diễn ra xung quanh. Đây là một công việc không hề đơn
giản chút nào . Nó địi hỏi học sinh phải chịu khó, biết liên hệ nhiều kiến thức…
Đây là cơng việc mà không phải bất lỳ học sinh nào cũng làm được. Do đó giáo
viên phải hướng dẫn học sinh phương pháp học tập để ghi nhớ kiến thức một
cách đầy đủ và hệ thống, biết cách liên hệ, gắn kết các kiến thức đã học.
Qua thực tế giảng dạy tôi nhận thấy hầu hết học sinh không biết ghi chép
kiến thức. Các em chỉ trông chờ giáo viên đọc hoặc viết lên bảng rồi từ đó mới

viết vào vở. Các em không biết lĩnh hội kiến thức theo cách hiểu của mình mà
chỉ ghi chép một cách thụ động. Điều này dẫn tới chất lượng học tập chưa cao,
học sinh khơng tích cực trong học tập cũng như khơng tích cực trong ghi nhớ
kiến thức.
Phần đơng học sinh chưa có phương pháp tự học, đặc biệt là đối với học
sinh miền núi nói chung và học sinh Quan hóa nói riêng. Do đó việc ghi nhớ
những kiến thức đã học cịn hạn chế và đặc biệt là có nhiều trường hợp học sau
quên trước. Việc kiểm tra đánh giá học sinh cịn mang tính tái hiện kiến thức
nên thường dẫn tới việc các em học vẹt, khơng có tư duy lôgic.
2.3. Các biện pháp giải quyết vấn đề.
Trong thực tế giảng dạy tôi sử dụng bản đồ tư duy vào giảng dạy bài
mới, cũng cố kiến thức sau bài học, dạy các bài luyện tập và bài thực hành.
4

TIEU LUAN MOI download :


2.3.1. Sử dụng bản đồ tư duy trong việc giảng bài mới.
Để sử dụng bản đồ tư duy trong day bài mới tôi xây dựng bản đồ tư duy
trên phần mềm Buzan's iMindMap sau đó chuyển sang định dạng file
PowerPoint. File này được sử dụng như các đường dẫn để học sinh xây dựng các
phần kiến thức của bài học.
Khi giảng dạy trên lớp tôi chia lớp thành 4 hoặc 5 nhóm mỗi nhóm được
phát giấy A0 và bút màu. Các nhóm sẽ nghiên cứu bài theo các nội dung của bài
học. Cuối tiết học các nhóm đã xây dựng được một bản đồ tư duy của bài học
đó.
Giáo viên u cầu các nhóm trình bày bản đồ tư duy của nhóm mình các
nhóm khác nhận xét để hồn thiện bản đồ tư duy của nhóm mình. Khi kết thúc
bài học thì bản đồ tư duy cũng được hình thành
Trong thực tiễn giảng dạy tôi nhận ra sử dụng bản đồ tư duy khi dạy các

bài về chất mới như bài Clo, Flo –Brom- Iot, Oxi – Ozon, Lưu huỳnh… đạt
được hiệu quả cao. Các bài về chất này thường có mơ tiếp tương tự nhau nên
việc sử dụng bản đồ tư duy kết hợp với phương pháp thảo luận nhóm đạt được
hiệu quả cao, học sinh lĩnh hội kiến thức chủ động hơn.
Khi dạy bài đầu tiên thì giáo viên cần làm rõ hơn cách xây dựng một bản
đồ tư duy để học sinh làm quen với bản đồ tư duy tổng thể của một bài, từ các
bài dạy tiếp theo việc dạy theo bản đồ tư duy trở nên đơn giản và hiệu quả.
Ví dụ : Thiết kế bản đồ tư duy dạy bài Clo
Bước đầu giáo viên thiết kế mẫu gồm những nội dung cơ bản của bài Clo
như hình vẽ sau

Sau khi các học sinh trong các nhóm nắm được những nội dung của bài
học, giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh tìm hiểu các nội dung của bài. Để các
nhóm tìm hiểu kiến thức tơi sử dụng file PowerPoint để hướng dẫn các nhóm
tìm hiểu từng nội dung của bài. Các nhóm thảo luận và hồn thành bản đồ tư
duy bài Clo của nhóm. Giáo viên yêu cầu các nhóm báo cáo kết quả, các nhóm
cịn lại nhận xét để hồn thành bản đồ tư duy của bài học.
Bản đồ tư duy của bài Clo có thể thiết kế như sau:

5

TIEU LUAN MOI download :


2.3.2. Sử dụng bản đồ tư duy trong việc củng cố kiến thức bài học.
Bản đồ tư duy rất phù hợp với mục đích củng cố kiến thức cho học sinh
sau bài học. Trong q trình giảng dạy tơi nhận thấy dạng bài tập thích hợp để
củng cố bài học là điền thơng tin cịn thiếu vào sơ đồ tư duy. Các thơng tin cịn
thiếu này sẽ bao trùm nội dung toàn bài để một lần nữa nhằm khắc sâu kiến
thức và lưu ý đến trọng tâm của bài học.

Ví dụ 1: Khi học xong bài “ Thành phần nguyên tử ” giáo viên yêu cầu
học sinh vẽ BĐTD tư duy để củng cố bài học.
Để xây dựng được BĐTD học sinh cần nhớ được nội dung chính của bài
gồm 2 nội dung lớn gồm:
-Thành phần cấu tạo nguyên tử
- Kích thước và khối lượng ngun tử
Trong đó :
Mỗi nội dung lại bao gồm các nội dung nhỏ
+Thành phần cấu tạo nguyên tử bao gồm 2 nội dung nhỏ hơn là Electron và hạt
nhân ngun tử ( Thí nghiệm tìm ra các hạt cấu tạo nên nguyên tử, khối lượng,
điện tích)
+ Kích thước nguyên tử , hạt nhân nguyên tử và đơn vị đo
+ Khối lượng các hạt cấu tạo nên nguyên tử

6

TIEU LUAN MOI download :


Ví dụ 2: Khi học xong bài “ Bảng tuần hồn các ngun tố hóa học ” giáo
viên u cầu học sinh vẽ BĐTD để củng cố bài học.Để có thể vẽ được BĐTD
học sinh cần nhớ lại các nội dung lớn của bài, trong các nội dung lớn đó bao
gồm những nội dung nhỏ nào và đặc điểm cần lưu ý cũng như nội dung quan
trọng của mỗi nội dung . Khi nắm được nội dung trọng tâm các em sẽ biết cách
vận dụng để trả lời các câu hỏi bài tập lí thuyết lẫn bài tập tính tốn.Cụ thể bài
có 2 nội dung lớn là : Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
và cấu tạo bảng tuần hồn. Học sinh phải trình bày được các ý nhỏ của mỗi nội
dung sau đó hồn thiện thành bản đồ tư duy
7

TIEU LUAN MOI download :


2.3.3. Sử dụng bản đồ tư duy để dạy các bài luyện tập.
Dùng BĐTD có thể thể hiện một lượng thơng tin nhỏ đến lớn và rất lớn.
Do đó trong các bài luyện tập giáo viên hướng dẫn học sinh hệ thống hóa lại
kiến thức, nội dung bài học. Trong quá trình giảng bài luyện tập ở phần kiến
thức cần nắm vững tôi nhận thấy nếu cứ dạy theo phương pháp cũ thì học sinh
thấy nhàm chán một số cịn không nắm lại được kiến thức, nên tôi luôn yêu cầu
học sinh hệ thống hóa kiến thức trên bản đồ tư duy, sau đó u cầu một học
sinh trình bày và các học sinh khác nhận xét, từ đó kết luận các kiến thức trọng
tâm của bài.
Ví dụ 1: Dạy bài “ Bài 3: Luyện tập: Thành phần nguyên tử” bản đồ tư duy có
thể thiết kế đơn giản như sau:
Hiểu được nội dung trọng tâm trong bài gồm:
- Cấu tạo nguyên tử
- Đặc điểm thành phần cấu tạo nguyên tử
- Hạt nhân ngun tử, kí hiệu ngun tử
Từ đó học sinh xây dựng thành BĐTD , học sinh khác bổ sung nhận xét và cho
các em làm bài tập vận dụng từ thấp đến vận dụng cao.

8

TIEU LUAN MOI download :


Ví dụ 2: Dạy bài “ Bài 11: Luyện tập: Bảng tuần hồn, sự biến đổi tuần hồn
cấu hình electron của nguyên tử và tính chất của các nguyên tố hóa học” Tơi u
cầu học sinh tóm tắt kiến thức của bài trong thời gian 15 phút.

BĐTD là một công cụ có tính khả thi cao vì nó có thể được vận dụng với
bất kì một điều kiện cơ sở vật chất nào của nhà trường. Có thể thiết kế BĐTD
trên giấy, bìa, bảng phụ... bằng cách sử dụng bút màu, phấn, tẩy... hoặc cũng có
9

TIEU LUAN MOI download :


thể thiết kế trên phần mềm vẽ BĐTD, sử dụng vào tất cả các bước trong quá
trình dạy. Tuy nhiên, không phải bất cứ nội dung nào, bài học nào cũng có thể
dùng BĐTD. BĐTD là một phương tiện dạy học nên cũng như với các phương
tiện khác, để phát huy được tối đa tính ưu việt của nó, cần sử dụng đúng lúc, phù
hợp với nội dung từng đơn vị kiến thức và quan trọng nhất là phù hợp với đối
tượng học sinh; đồng thời, đảm bảo hỗ trợ tối đa cho việc truyền tải nội dung bài
học. Trong q trình dạy học tơi phải ln kiểm tra cách ghi chép và vẽ BĐTD
của học sinh qua đó tơi nhận thấy.
* Đối với học sinh yếu và trung bình: tập cho các em có thói quen tự
ghi chép hay tổng kết một vấn đề, một chủ đề đã học, đã học theo cách hiểu
của các em dưới dạng BĐTD.
Ban đầu, tôi cho các em làm quen với một số BĐTD có sẵn, sau đó tập cho
các em vẽ bằng cách cho tên chủ đề hoặc một hình ảnh, hình vẽ của chủ đề
chính vào vị trí trung tâm rối đặt ra các câu hỏi gợi ý để các em tiếp tục vẽ ra
các nhánh cấp 1, 2,3 … Hướng dẫn, gợi ý các em tự hệ thống kiến thức trọng
tâm, kiến thức cần nhớ của mỗi bài học vào một trang giấy. Khi kiểm tra bài cũ
tôi yêu cầu các em nhắc lại kiến thức cơ bản của bài hôm trước. Với cách làm
này tôi nhận thấy các em có sự tiến bộ rõ rệt.
* Đối với HS khá , giỏi: sử dụng BĐTD để tìm chiến lược giải quyết
một vấn đề hay tìm nhiều hướng giải một bài tóan, hệ thống hóa kiến thức,…
Nên đối với đối tượng học sinh này ngoài vẽ BĐTD cho một bài học tôi hướng
dẫn các em sử dụng BĐTD để hệ thống hóa các phần kiến thức của một phần

hoặc một chương điều này giúp các em có thể so sánh các tính chất của các
chất.
Ngồi việc vẽ BĐTD trong học tập, tơi hướng dẫn cho các em có thói sử
dụng BĐTD tự ghi tóm lược nội dung chính của phần kiến thức khi các em đọc
sách. Khuyến khích các em ơn luyện bài, học bài ở nhà, hoặc ở lớp hoạt động
nhóm bằng BĐTD.
2.4. Hiệu quả của giải pháp.
Trong năm học 2019 - 2020, tôi thực hiện đề tài “Sử dụng bản đồ tư duy
trong dạy học hóa học 10 chương trình cơ bản cho học sinh Trường THPT
Quan Hóa.” ở trường THPT Quan Hóa, tơi nhận thấy:
Việc sử dụng BĐTD vào dạy một số bài mới về các chất đem lại hiệu quả
cao, học sinh dễ hiểu hơn đặc biệt giáo viên có thể phát hiện và phát triển tư duy
cho học sinh.
BĐTD rất hiệu quả khi dùng củng cố bài và dạy các bài luyện tập. Giúp
giáo viên nhẹ nhành trong công việc đồng thời học sinh thấy việc nắm kiến thức
nhẹ nhàng hơn.
Khi giảng dạy bằng BĐTD giúp học sinh học được phương pháp học,
tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo và phát triển tư duy. Học sinh hào hứng
trong học tập, dần hình thành cho các em tư duy mạch lạc, hiểu biết vấn đề một
cách sâu sắc, có cách nhìn vấn đề một cách tổng thể, khoa học chứ không phải là
học vẹt, học thuộc lòng, học hiểu bài, nhớ lâu, vận dụng tốt. Giúp các em hình
thành phương pháp học tốt cho các phần kiến thức sau.
10

TIEU LUAN MOI download :


Sử dụng thành thạo BĐTD giúp giáo viên linh hoạt hơn trong quá trình
lên lớp đồng thời tiết kiệm thời gian làm cho tiết dạy nhẹ nhành hơn. Việc sử
dụng tốt BĐTD sẽ tạo điều kiện tốt cho giáo viên tích cực, sáng tạo hơn trong

cơng tác soạn bài định hướng giảng dạy.
* Kết quả khảo sát học sinh:
Trong năm học 2019-2020 tôi áp dụng BĐTD giảng dạy tại hai lớp 10A1 và
10A2.Sau khi kết thúc chương trình Hóa học lớp 10, thi học kì
theo lịch nhà trường thu được kết quả thể hiện ở bảng số liệu
sau :
Điểm
SL
Điểm TB
Điểm khá
Điểm giỏi
dưới TB
học
Lớp
sinh SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
10A1

42

3

7.1

12

28.6

19

45.2

8

19.1

10A2

37

7

18.9

18

48.6

10

27

2

5.5

Qua bảng số liệu ta thấy số lượng lượng học sinh đạt điểm giỏi và khá ở
lớp 10A1 cao hơn 10A2, số lượng học sinh đạt điểm dưới TB của 10A1 thấp
hơn 10A2
So sánh với kết quả của lớp 10A2 đầu năm học
Điểm
SL
Điểm TB
Điểm khá
Điểm giỏi
dưới TB
học
Lớp
sinh SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
10A2

37

13

35.1

15

40.5

8

21.7

1

2.7

Qua so sánh kết quả thi của hai lớp 10A2 của đầu năm và cuối năm ta thấy
kết quả này đã cao hơn về số lượng học sinh đạt điểm trung bình và khá. Như
vậy, khi sử dụng bản đồ tư duy khả năng tiếp thu và nhớ bài học của học sinh
lâu hơn. Chất lượng một tiết dạy được nâng lên, học sinh hứng thú hơn, việc vận
dụng kiến thức vào để giải các bài tập trở nên dễ dàng hơn.
3. Kết luận và đề xuất
3.1. Ý nghĩa của giải pháp.
Qua thực tế giảng dạy và ôn luyện thi đại học các năm trước tôi thấy tầm
quan trọng của BĐTD trong hệ thống kiến thức của các phần, các mảng kiến
thức lớn. BĐTD giúp học sinh ôn tập lại các phần kiến thức đã học một cách
khoa học logic.
Trong năm học 2019-2020 tôi bắt đầu sử dụng BĐTD vào dạy các bài
mới, khi nghiên cứu bài học tôi nhận thấy sử dụng cho các bài nghiên cứu về các
chất như : Clo, Oxi, Axit clohiđric, Lưu huỳnh… rất hiệu quả. Khi thiết kế bài
giảng theo BĐTD cần kết hợp với phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp
đàm thoại… thì hiệu quả đạt được sẽ cao hơn.
11

TIEU LUAN MOI download :


Khi sử dụng bản đồ tư duy trong giờ học sẽ bắt buộc học sinh phải họat
động nhiều hơn để tiếp thu nội dung của bài học. Học sinh sẽ tự khám phá và
hoàn thành BĐTD của bài học từ đó giúp các em phấn khởi hơn và hứng thú
hơn đối với mơn học
Trong q trình học các em sẽ hình thành được phương pháp tự học, khi
nghiên cứu bài học các em có thể trình bày bản đồ tư duy theo ý tưởng, tư duy
của mình.
3.2. Ý kiến đề xuất
- Đối với giáo viên: Tích đổi mới phương pháp giảng dạy, kết hợp BĐTD với
các phương pháp khác để nâng cao chất lượng giảng dạy.
- Đối với tổ bộ mơn: Tích cực trao đổi chun mơn trong sinh hoạt chun
mơn. Hướng dẫn các giáo viên trong tổ, nhóm các sử dụng phần mềm vẽ BĐTD
và cách vận dụng vào giảng dạy.
- Đối với các cấp lãnh đạo: Tạo điều kiện về cơ sở vật chất và tinh thần để giáo
viên tích cực trong cơng tác đổi mới phương pháp giảng dạy. Tổ chức các tiết
dạy có sử dụng các kĩ thuật và phương pháp mới để giáo viên được trải nghiệm.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã trình bày, tơi hy
vọng nó sẽ có ích cho cơng tác giảng dạy của giáo viên trong
chương trình đổi mới hiện nay.
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG Thanh Hóa, ngày 20 tháng 6 năm 2020
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung của
người khác

Lục Thị Thảo

12

TIEU LUAN MOI download :


Tài liệu Tham Khảo
1. />
trong-hoa-hoc.htm
2. />3. Phương pháp dạy học Hóa học ở trường phổ thông, Nguyễn Xuân Trường,
NXB Giáo dục, 2005.
4. Phương pháp dạy học mơn Hóa học ở trường phổ thơng trung học, Lê
Trọng Tín, NXB Giáo dục, 1999.
5. Bộ giáo dục và đào tạo, Bộ sách giáo khoa, Bộ sách giáo viên Hóa lớp 10
(theo chương trình chuẩn).
6. Dạy và học tích cực, một số phương pháp và kĩ thuật dạy học Bộ giáo dục
và đào tạo, NXB Đại học Sư phạm, 2010

TIEU LUAN MOI download :


Phần Phụ lục

Học sinh lớp 10A1 làm việc nhóm

TIEU LUAN MOI download :


Học sinh hăng hái ,tích cực xây dựng bài

TIEU LUAN MOI download :

Học sinh lên trình bày, các nhóm theo dõi và rút ra nhận xét

Giáo
viên Tổng hợp , củng cố, đánh giá kết quả

Chú giải danh mục viết tắt:

TIEU LUAN MOI download :


-THPT : Trung học phổ thông
-SKKN : sáng kiến kinh nghiệm
- PPDH : Phương pháp dạy học
-BĐTD : Bản đồ tư duy
-HS : học sinh

TIEU LUAN MOI download :