Tài liệu Kỹ năng tâm lý giao tiếp doc

CHƯƠNG 9
CHƯƠNG 9
KỸ NĂNG TRONG TÂM
KỸ NĂNG TRONG TÂM
LÝ GIAO TIẾP
LÝ GIAO TIẾP
1. Kỹ năng Nghe
1. Kỹ năng Nghe

Tư thế thỏa mái.
Tư thế thỏa mái.

Nghiên người
Nghiên người

Thở sâu
Thở sâu

Giọng nói có tiếng vang
Giọng nói có tiếng vang

Ăn nói trôi chảy.
Ăn nói trôi chảy.

Thường dùng từ thiên về nghe
Thường dùng từ thiên về nghe
b. Kỹ năng nhìn.
b. Kỹ năng nhìn.

Tư thế cứng nhắc.
Tư thế cứng nhắc.


Cử chỉ hướng về phía trên.
Cử chỉ hướng về phía trên.

Thở nhanh, không sâu.
Thở nhanh, không sâu.

Thường nói giọng kim
Thường nói giọng kim

Giọng cao, hay ngắt lời.
Giọng cao, hay ngắt lời.
c. Cảm xúc.
c. Cảm xúc.

Tư thế thỏa mái, hơi buông thỏa.
Tư thế thỏa mái, hơi buông thỏa.

Hay ra điệu bộ, cử chỉ phù hợp
Hay ra điệu bộ, cử chỉ phù hợp
lời nói.
lời nói.

Thở rất sâu
Thở rất sâu

Giọng trầm, nói chậm.
Giọng trầm, nói chậm.

Dừng lại nhiều lần trong khi nói.

Dừng lại nhiều lần trong khi nói.

Dùng từ thiên về cảm xúc.
Dùng từ thiên về cảm xúc.
Ngôn ngữ.
Ngôn ngữ.

Các câu nói phản ánh giới
Các câu nói phản ánh giới
thích nhìn.
thích nhìn.

Các câu nói phản ánh giới
Các câu nói phản ánh giới
thích nghe.
thích nghe.

Các câu nói giới thích
Các câu nói giới thích
hành động/cảm xúc.
hành động/cảm xúc.
TÌNH HUỐNG :
TÌNH HUỐNG :


Buổi sáng cả gia đình anh Đức thường ăn sáng ở nhà rồi
Buổi sáng cả gia đình anh Đức thường ăn sáng ở nhà rồi
cha mẹ đi làm và con cái đi học. Hôm nay con gái anh hăng
cha mẹ đi làm và con cái đi học. Hôm nay con gái anh hăng
hái pha cà phê cho Ba. Chờ ba mặc quần áo xong bé nhanh

hái pha cà phê cho Ba. Chờ ba mặc quần áo xong bé nhanh
nhẹn mang cà phê đến mời Ba uống. Vì đi nhanh nên bé bị
nhẹn mang cà phê đến mời Ba uống. Vì đi nhanh nên bé bị
vấp ngã, cà phê đổ làm dơ quần áo của cả 2 cha con. Bực
vấp ngã, cà phê đổ làm dơ quần áo của cả 2 cha con. Bực
quá anh Đức la con một hồi, bé hoảng sợ và hờn khóc.
quá anh Đức la con một hồi, bé hoảng sợ và hờn khóc.
Vợ anh phải thay đồ, dỗ dành mãi bé mới nín và chịu đi
Vợ anh phải thay đồ, dỗ dành mãi bé mới nín và chịu đi
học. Đức thay áo và phải chở con đi học vì đã đến giờ đi
học. Đức thay áo và phải chở con đi học vì đã đến giờ đi
làm (Sáng nay vợ anh có cuộc họp quan trọng). Đức phải
làm (Sáng nay vợ anh có cuộc họp quan trọng). Đức phải
chở con đến trường. Bé bị muộn học và anh cũng đi làm
chở con đến trường. Bé bị muộn học và anh cũng đi làm
trễ. Xếp không hài lòng và suốt ngày hôm đó anh làm việc
trễ. Xếp không hài lòng và suốt ngày hôm đó anh làm việc
không hiệu quả.
không hiệu quả.

Bạn nhận xét gì về cách xử lý của anh Đức ? Theo bạn nên
Bạn nhận xét gì về cách xử lý của anh Đức ? Theo bạn nên
xử lý như thế nào ?
xử lý như thế nào ?


CHƯƠNG 10
CHƯƠNG 10
NHÓM
NHÓM

và
và
TRẠNG THÁI NHÓM
TRẠNG THÁI NHÓM
TRONG SINH HOẠT
TRONG SINH HOẠT
Phong cách làm việc hiện đại ngày nay phải
Phong cách làm việc hiện đại ngày nay phải
biết làm việc theo nhóm.
biết làm việc theo nhóm.
Ích lợi làm việc theo nhóm.
Ích lợi làm việc theo nhóm.

Cách học tập lẫn nhau tiến bộ có hiệu qua
Cách học tập lẫn nhau tiến bộ có hiệu qua
nhất
nhất

Tiếp thu tốt nhất khắc phục được thiếu sót
Tiếp thu tốt nhất khắc phục được thiếu sót
và nhược điểm cá nhân.
và nhược điểm cá nhân.

Trao đổi ý kiến để nhất quán đồng tâm hiệp
Trao đổi ý kiến để nhất quán đồng tâm hiệp
lực đưa đến kết quả tốt nhất
lực đưa đến kết quả tốt nhất


Kích thích động cơ làm việc vì tập thể “hợp
Kích thích động cơ làm việc vì tập thể “hợp
quần ngay sức mạnh”
quần ngay sức mạnh”
I. Đặc tính chung của nhóm
I. Đặc tính chung của nhóm

Có cảm xúc và mục đích tập đoàn để đạt mục
Có cảm xúc và mục đích tập đoàn để đạt mục
đích
đích

Có số người giới hạn
Có số người giới hạn

Có phản ứng hỗ tương (trao đổi) trực tiếp, người
Có phản ứng hỗ tương (trao đổi) trực tiếp, người
này với người khác và cả nhóm
này với người khác và cả nhóm

Có sự thống nhất tâm lý làm cho mọi người có
Có sự thống nhất tâm lý làm cho mọi người có
động cơ làm việc và kết hợp với nhau
động cơ làm việc và kết hợp với nhau

Có xuất hiện những tiêu chuẩn nhóm, thừa nhận
Có xuất hiện những tiêu chuẩn nhóm, thừa nhận
việc phối hợp các hoạt động cuả nhóm, sự cộng
việc phối hợp các hoạt động cuả nhóm, sự cộng
hưởng công việc vì mục tiêu và kết quả công việc.

hưởng công việc vì mục tiêu và kết quả công việc.

Có sự vô ý thức tập đoàn
Có sự vô ý thức tập đoàn
II. Sự hình thành nhóm.
II. Sự hình thành nhóm.
Các giai đoạn phát triển cuả nhóm
Các giai đoạn phát triển cuả nhóm
Giai đoạn 1 : Thiết lập sự an toàn để thấy
Giai đoạn 1 : Thiết lập sự an toàn để thấy
mình đang ở trong nhóm.
mình đang ở trong nhóm.
Giai đoạn 2: Thiết lập sự an toàn tin cậy
Giai đoạn 2: Thiết lập sự an toàn tin cậy
giữa con người
giữa con người
Giai đoạn 3 : Phát triển sự tham dự.
Giai đoạn 3 : Phát triển sự tham dự.
Giai đoạn 4: Thiết lập cơ cấu của nhóm
Giai đoạn 4: Thiết lập cơ cấu của nhóm
Giai đoạn 5: Tự điều hòa hoạt động của
Giai đoạn 5: Tự điều hòa hoạt động của
nhóm
nhóm
Tóm lại.
Tóm lại.
Giai đoạn 1: nhóm bắt đầu hình
Giai đoạn 1: nhóm bắt đầu hình
thành
thành

Giai đoạn 2: Tự tìm thấy
Giai đoạn 2: Tự tìm thấy
Giai đoạn 3: cảm thấy mình sống
Giai đoạn 3: cảm thấy mình sống
như 1 thực tế
như 1 thực tế
Giai đoạn 4: tự tổ chức
Giai đoạn 4: tự tổ chức
Giai đoạn 5: Tự kiểm soát, suy nghĩ,
Giai đoạn 5: Tự kiểm soát, suy nghĩ,
tự cai trị mình
tự cai trị mình


Quản trị nhóm
Quản trị nhóm
Người quản trị có những đức tính và kỹ năng sau:
Người quản trị có những đức tính và kỹ năng sau:

Có phẩm chất lãnh đạo, biết làm việc tập thể.
Có phẩm chất lãnh đạo, biết làm việc tập thể.

Động viên nhóm hoàn thành tốt công việc được
Động viên nhóm hoàn thành tốt công việc được
giao
giao

Đưa ra được những ý kiến hữu ích – sáng tạo
Đưa ra được những ý kiến hữu ích – sáng tạo


Phân tích các vấn đề 1 cách hữu hiệu
Phân tích các vấn đề 1 cách hữu hiệu

Viết hoặc nói giỏi
Viết hoặc nói giỏi

Truyền đạt gỉoi
Truyền đạt gỉoi

Khả năng về chuyên môn kỹ thuật mà nhóm phụ
Khả năng về chuyên môn kỹ thuật mà nhóm phụ
trách thực hiện
trách thực hiện

Kiểm soát được công việc
Kiểm soát được công việc

Đánh giá trên cơ sở thuần túy, coi trọng ý kiến và
Đánh giá trên cơ sở thuần túy, coi trọng ý kiến và
quan điểm của tập thể
quan điểm của tập thể
Khi lựa chọn thành viên trong nhóm nên chú ý.
Khi lựa chọn thành viên trong nhóm nên chú ý.
Loại công
Loại công
việc
việc
Đặc tính
Đặc tính
điển hình

điển hình
Phẩm chất tích cực
Phẩm chất tích cực
Nhược điểm
Nhược điểm
có thể có
có thể có
Xây dựng
Xây dựng
nhóm
nhóm
Có đầu óc
Có đầu óc
xã hội khá
xã hội khá
ôn hòa
ôn hòa
nhạy cảm
nhạy cảm

Khả năng ứng xử
Khả năng ứng xử
với mọi người và các
với mọi người và các
tình huống
tình huống

Khả năng khuyến
Khả năng khuyến
khích tinh thần hợp

khích tinh thần hợp
tác trong nhóm
tác trong nhóm
Do dự thiếu
Do dự thiếu
cương quyết
cương quyết
trong những
trong những
lúc khủng
lúc khủng
hoảng
hoảng


Vai trò của mỗi thành viên
Vai trò của mỗi thành viên

Chuẩn bò thật cẩn thận nội dung được phân công để
Chuẩn bò thật cẩn thận nội dung được phân công để
phát biểu có chất lượng.
phát biểu có chất lượng.

Có trách nhiệm với tập thể nhóm của mình, tham gia
Có trách nhiệm với tập thể nhóm của mình, tham gia
nhiệt tình vào cuộc họp.
nhiệt tình vào cuộc họp.

Tôn trọng các qui đònh về sinh hoạt do nhóm đề ra,
Tôn trọng các qui đònh về sinh hoạt do nhóm đề ra,

nhóm phân công.
nhóm phân công.

Tôn trọng các thành viên khác bằng lời nói, thái độ,
Tôn trọng các thành viên khác bằng lời nói, thái độ,
cách cư xử, biết bình tỉnh lắng nghe quan điểm của
cách cư xử, biết bình tỉnh lắng nghe quan điểm của
họ với thái độ cởi mở (khi khác ý mình) và hiểu rõ
họ với thái độ cởi mở (khi khác ý mình) và hiểu rõ
thông điệp người phát biểu.
thông điệp người phát biểu.

Biết phát biểu từ ngữ chính xác, mạch lạc, ý tưởng
Biết phát biểu từ ngữ chính xác, mạch lạc, ý tưởng
của mình( kể cả thông điệp phi ngôn ngữ)
của mình( kể cả thông điệp phi ngôn ngữ)

Biết đóng “thủ vai”
Biết đóng “thủ vai”


Động thái của nhóm
Động thái của nhóm

Rất xúc động khi quan điểm của mình được chấp nhận
Rất xúc động khi quan điểm của mình được chấp nhận
hay bò kẻ khác khước từ.
hay bò kẻ khác khước từ.

Dễ bò kích động căng thẳng.

Dễ bò kích động căng thẳng.

Thường cảm thấy buồn nản hơn là bực bội lo lắng.
Thường cảm thấy buồn nản hơn là bực bội lo lắng.

Khó chòu và không thấy tiêu chuẩn đúng hay sai, phải
Khó chòu và không thấy tiêu chuẩn đúng hay sai, phải
hay trái, khách quan hay chủ quan.
hay trái, khách quan hay chủ quan.

Có nhu cầu mạnh muốn được nghe và hiểu.
Có nhu cầu mạnh muốn được nghe và hiểu.

Xúc động khi thấy cá nhân mình bò phán xét hay phê
Xúc động khi thấy cá nhân mình bò phán xét hay phê
bình.
bình.

Người lãnh đạo có khả năng là người biết đưa nhóm tới
Người lãnh đạo có khả năng là người biết đưa nhóm tới
sự đoàn kết, hiểu quan điểm cá nhân và khuyến khích
sự đoàn kết, hiểu quan điểm cá nhân và khuyến khích
mọi người phát biểu
mọi người phát biểu
III. Các tr ng thái tâm lý khi sinh hoạt nhómạ
III. Các tr ng thái tâm lý khi sinh hoạt nhómạ

Căng thẳng tích cực- bất đồng quan điểm có
Căng thẳng tích cực- bất đồng quan điểm có
ích cho sự phát triển nhóm.

ích cho sự phát triển nhóm.

Căng thẳng tiêu cực – trạng thái bất mãn tiềm
Căng thẳng tiêu cực – trạng thái bất mãn tiềm
ẩn. Có thể đưa tới sự tan rã nhóm.
ẩn. Có thể đưa tới sự tan rã nhóm.
Các loại căng thẳng tiêu cực.
Các loại căng thẳng tiêu cực.

Căng thẳng vì mâu thuẩn tìm ẩn hay công khai.
Căng thẳng vì mâu thuẩn tìm ẩn hay công khai.

Căng thẳng do sự lo lắng toàn nhóm
Căng thẳng do sự lo lắng toàn nhóm

Căng thẳng do sự chống đối với người lãnh đạo
Căng thẳng do sự chống đối với người lãnh đạo

Căng thẳng do xung đột về giá trò
Căng thẳng do xung đột về giá trò

Căng thẳng do xung đột về nhu cầu.
Căng thẳng do xung đột về nhu cầu.


Làm giảm và giải quyết căng thẳng.
Làm giảm và giải quyết căng thẳng.

Một trò cười chung
Một trò cười chung


Một sự cải vã bất chợt
Một sự cải vã bất chợt

Một sự đổ tội oan cho 1 nạn nhân.
Một sự đổ tội oan cho 1 nạn nhân.

Một sự náo động nhất thời.
Một sự náo động nhất thời.

Một sự đồng tình kèm theo 1 sự
Một sự đồng tình kèm theo 1 sự
lẫn tránh.
lẫn tránh.
Muốn giải quyết căng thẳng cần:
Muốn giải quyết căng thẳng cần:

Giữ thái độ khách quan, q trọng với người có mâu
Giữ thái độ khách quan, q trọng với người có mâu
thuẩn – xung đột.
thuẩn – xung đột.

Dành thời gian nghiên cứu và thảo luận các vấn đề
Dành thời gian nghiên cứu và thảo luận các vấn đề
căng thẳng, sự mâu thuẩn – xung đột đó phải
căng thẳng, sự mâu thuẩn – xung đột đó phải
chuyển từ tiềm ẩn sang sự suy xét nhận thức sự
chuyển từ tiềm ẩn sang sự suy xét nhận thức sự
khác biệt quan điểm, sự ảnh hưởng như thế nào
khác biệt quan điểm, sự ảnh hưởng như thế nào

đến tiến trình công việc và mục tiêu cuả kế hoạch.
đến tiến trình công việc và mục tiêu cuả kế hoạch.

Mọi thành viên trao đổi quan điểm của mình về
Mọi thành viên trao đổi quan điểm của mình về
vấn đề bất đồng với sự khách quan và chủ quan để
vấn đề bất đồng với sự khách quan và chủ quan để
mọi người cùng thông cảm – hiểu-suy xét vì mục
mọi người cùng thông cảm – hiểu-suy xét vì mục
tiêu chung mà cùng tìm phương án giải quyết tốt
tiêu chung mà cùng tìm phương án giải quyết tốt
nhất.
nhất.

Có các ý kiến- quan điểm khác nhau, đối
Có các ý kiến- quan điểm khác nhau, đối
kháng nhau, điều quan trọng là phải bình
kháng nhau, điều quan trọng là phải bình
tỉnh, diễn đạt lại ý của mình, ý của các
tỉnh, diễn đạt lại ý của mình, ý của các
thành viên thay vì chỉ hướng đến người
thành viên thay vì chỉ hướng đến người
mâu thuẫn với mình và nếu có thể đặt lại
mâu thuẫn với mình và nếu có thể đặt lại
câu hỏi dẫn dắt để họ tự suy nghó lại ý kiến
câu hỏi dẫn dắt để họ tự suy nghó lại ý kiến
của họ hoàn thiện chưa.
của họ hoàn thiện chưa.

Nếu không đưa đến sự thống nhất hoàn

Nếu không đưa đến sự thống nhất hoàn
toàn thì nên tôn ý kiến của đa số tập thể
toàn thì nên tôn ý kiến của đa số tập thể
tán đồng để thực hiện mà không ảnh
tán đồng để thực hiện mà không ảnh
hưởng đến tiến trình thực hiện kế hoạch
hưởng đến tiến trình thực hiện kế hoạch
Không nên:
Không nên:

Phê phán những ai không đồng quan điểm
Phê phán những ai không đồng quan điểm
với mình.
với mình.

Xem sự căng thẳng – xung đột là 1 cuộc cải
Xem sự căng thẳng – xung đột là 1 cuộc cải
vã giữa các thành viên, mà hãy xem đây là
vã giữa các thành viên, mà hãy xem đây là
cơ hội để các tập thể nhóm bàn thảo vấn đề
cơ hội để các tập thể nhóm bàn thảo vấn đề
để đưa đến sự thống nhất cao, hoàn thành
để đưa đến sự thống nhất cao, hoàn thành
kế hoạch ít sai sót nhất.
kế hoạch ít sai sót nhất.

Cá nhân chủ nghiã kết bè phái gây mất
Cá nhân chủ nghiã kết bè phái gây mất
đoàn kết nội bộ, đưa đến sự đoàn kết hoặc
đoàn kết nội bộ, đưa đến sự đoàn kết hoặc

tan rã nhóm.
tan rã nhóm.
Sự đoàn kết dựa trên sức mạnh của
Sự đoàn kết dựa trên sức mạnh của
những dây liên thuộc với nhóm, nó
những dây liên thuộc với nhóm, nó
mạnh hay yếu tùy thuộc các yếu tố:
mạnh hay yếu tùy thuộc các yếu tố:



Sự biết rõ lẫn nhau của các thành
Sự biết rõ lẫn nhau của các thành
viên trong nhóm.
viên trong nhóm.

Sự tin cậy vào những thành viên
Sự tin cậy vào những thành viên
khác nhau trong nhóm
khác nhau trong nhóm

Sự đồng lõa cuả các tiêu chuẩn
Sự đồng lõa cuả các tiêu chuẩn
nhóm
nhóm
Các yếu tố giúp cho sự đoàn kết nhóm.
Các yếu tố giúp cho sự đoàn kết nhóm.

Vò trí của nhóm trong môi trường lòch
Vò trí của nhóm trong môi trường lòch

sử và xã hội
sử và xã hội

Sự thỏa mãn các quyền lợi cá nhân
Sự thỏa mãn các quyền lợi cá nhân
qua sự đồng hoá với mục đích và
qua sự đồng hoá với mục đích và
quyền lợi của nhóm.
quyền lợi của nhóm.

Sự hội nhập các giá trò, các tiêu chuẩn
Sự hội nhập các giá trò, các tiêu chuẩn
và các đòi hỏi của những nhóm khác
và các đòi hỏi của những nhóm khác
nhau mà đương sự đang tham dự.
nhau mà đương sự đang tham dự.
Nội dung buổi họp nhóm
Nội dung buổi họp nhóm

Buổi họp đầu tiên.
Buổi họp đầu tiên.

Buổi họp thảo luận kế hoạch công tác.
Buổi họp thảo luận kế hoạch công tác.
-
Trước khi họp
Trước khi họp
-
Trong khi họp
Trong khi họp

Lưu ý:
Lưu ý:

Người quản lý chuẩn bò kỹ nội dung kế hoạch
Người quản lý chuẩn bò kỹ nội dung kế hoạch

Mỗi thành viên phải có trách nhiệm
Mỗi thành viên phải có trách nhiệm

Mỗi thành viên phải tôn trọng các qui đònh về
Mỗi thành viên phải tôn trọng các qui đònh về
sinh hoạt do nhóm đề ra.
sinh hoạt do nhóm đề ra.
IV. Kỹ năng trình bày trước đám đông
IV. Kỹ năng trình bày trước đám đông

Tính tự tin
Tính tự tin

Hiểu thông suốt chủ đề thuyết minh
Hiểu thông suốt chủ đề thuyết minh

Hiểu mục đích thuyết trình là thông
Hiểu mục đích thuyết trình là thông
tin, thuyết phục.
tin, thuyết phục.

Diễn tả bằng giọng nó, cử chỉ, nét mặt
Diễn tả bằng giọng nó, cử chỉ, nét mặt
giúp lời nói dễ lôi cuốn đối tượng.

giúp lời nói dễ lôi cuốn đối tượng.

Minh họa thêm bằng cách sử dụng ấn
Minh họa thêm bằng cách sử dụng ấn
phẩm, đồ họa, đèn chiếu
phẩm, đồ họa, đèn chiếu

Những gợi ý tập tính tự tin
Những gợi ý tập tính tự tin

Cố gắng đừng lo sợ trước khi thuyết trình
Cố gắng đừng lo sợ trước khi thuyết trình

Nên chuẩn bò đầy đủ
Nên chuẩn bò đầy đủ

Đừng có cảm gáic là người nghe không thích nghe hoặc
Đừng có cảm gáic là người nghe không thích nghe hoặc
ganh tò mình
ganh tò mình

Khi bắt đầu nói phải cho người nghe thấy rằng đề tài
Khi bắt đầu nói phải cho người nghe thấy rằng đề tài
sắp nói không gây cho họ cảm giác nhàm chán
sắp nói không gây cho họ cảm giác nhàm chán

Bài thuyết trình cần có những ví dụ sinh động hoặc
Bài thuyết trình cần có những ví dụ sinh động hoặc
những chuyện vui xoay quanh đề tài
những chuyện vui xoay quanh đề tài


Không nên cầm giấy đọc như 1 bài diễn văn
Không nên cầm giấy đọc như 1 bài diễn văn

Hãy nhìn vào những người nghe, chú ý phản ứng của
Hãy nhìn vào những người nghe, chú ý phản ứng của
họ.
họ.

Khi có sai sót hãy bình tỉnh lướt qua
Khi có sai sót hãy bình tỉnh lướt qua