Bài giảng Quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường - Chương 5: Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về tài nguyên và môi trường

CHƯƠNG 5: CƠ CẤU TỔ CHỨC BỘ MÁY
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ TÀI NGUYÊN
VÀ MÔI TRƯỜNG
5.1

Tổ chức bộ máy QLNN về tài nguyên và môi trường
theo cơ chế phân cấp
2
Tổ chức bộ máy QLNN về tài nguyên và môi trường

5.2

5.3

theo cơ chế tập trung
Click
add title
here và môi trường
Tổ chức bộ
máy to
QLNN
về tàiin
nguyên
theo cơ chế song hành


5.1. Tổ chức bộ máy QLNN về tài nguyên và môi
trường theo cơ chế phân cấp

5.1.1 Khái niệm cơ chế phân cấp

5.1.2

Một số mơ hình tổ chức bộ máy QLNN về tài
nguyên và môi trường theo cơ chế phân cấp


5.1.1. Khái niệm cơ chế phân cấp
(1)

(2)

Là sự chuyển giao hay giao
bớt một phần quyền quản lý
của cấp trên cho cấp dưới
quản lý. Đó là sự phân giao
quyền quản lý diễn ra theo
chiều dọc thực hiện trong hệ
thống có thứ bậc trên dưới
của các cơ quan hành chính
nhà nước TW và địa phương

Cơ chế phân cấp theo chức năng:
là sự phân giao của một cơ quan
cấp trên cho một tổ chức bên dưới
các chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn được quy định rõ ràng.
Cơ chế phân cấp theo lãnh thổ: là
sự phân giao nhiệm vụ, quyền hạn
trách nhiệm, phương tiện vật chất,
tài chính nhân sự cho chính quyền

địa phương

Khái niệm

Phân loại


5.1.2. Một số mơ hình tổ chức bộ máy QLNN về
tài nguyên và môi trường theo cơ chế phân cấp
Bảng 5.1: Cách tiếp cận trong quản lý TN và BVMT của một số quốc gia
Quốc gia

Phân cấp

Tập
trung

Phân chia
trách nhiệm

Song
hành

Canada
- Hóa chất/ chất thải độc hại
-Khác

x
x

Anh
- Chất thải hóa học xuyên biên giới

x

- Khơng khí

x

Ba Lan

x

Hà Lan
- Luật Hiểm họa

x

- Chất thải hóa học nguy hại

x

Nguồn: International Network for Environmental Compliance and Enforcement, 2009


Cơ chế phân cấp ở Hà Lan

Cấp làng
Cấp tỉnh
Cấp Trung ương

Chịu trách
nhiệm về các
nhà máy điện
hạt nhân và
các lò xử lý
chất thải hóa
học

Chịu trách nhiệm
cấp phép cho các
cơ
sở
cơng
nghiệp lớn như
các nhà máy hóa
chất, vốn là các
nguồn ơ nhiễm
chính

Chịu trách
nhiệm chính
về các công
ty
mm.


Ở Việt Nam
Chính phủ

UBND
cấp Tỉnh

UBND
cấp Huyện

UBND cấp Xã

Bộ Tài nguyên
& Mơi trường

Sở Tài ngun
& Mơi trường

Phịng
Tài ngun &
Mơi trường
Hình
Cán
bộ5.1:
phụ
trách

Tổng cục Môi
trường
Cục Thẩm
định và ĐTM

Cục Bảo tồn đa
dạng sinh học

Cục Quản lý
chất thải & cải
thiện mơi trường

Cục Kiểm sốt
ơ nhiễm

Cơ cấu tổ chức các cơ quan QLNN về TN&MT ở VN


5.2. Tổ chức bộ máy QLNN về tài nguyên và môi
trường theo cơ chế tập trung
5.2.1 Khái niệm cơ chế tập trung

5.2.2

Một số mơ hình tổ chức bộ máy QLNN về tài
nguyên và môi trường theo cơ chế tập trung


5.2.1. Khái niệm cơ chế tập trung
Là cơ chế quản lý dựa trên việc tập trung quyền ra quyết định cho
những cơ quan QLNN ở Trung ương
Biểu hiện
Tập quyền: là phương
thức quản lý đòi hỏi sự
tập trung cao độ, việc
giải quyết mọi vấn đề
nhà nước tập trung vào
chính quyền TW, ở đó

khơng có sự phân
quyền, phân cấp một
cách rõ ràng, ổn định.

Tản quyền: giảm mật
độ tập trung của chính
quyền TW, hạn chế
tình trạng quan liêu,
đặt các bộ phận cơ cấu
tại các địa phương để
giải quyết những vấn
đề thuộc nhiệm vụ,
quyền hạn của TW


5.2.2. Một số mơ hình tổ chức bộ máy QLNN về tài
nguyên và môi trường theo cơ chế tập trung
(1)

(2)

Áp dụng ở mọi nhà nước
phong kiến và cả những nhà
nước kiểu khác trong những
giai đoạn lịch sử nhất định,
đặc biệt trong chiến tranh đòi
hỏi phải tập trung cao độ sức
người, sức của. Mọi cấp hành
chính, lãnh thổ đều phải chấp
hành Luật, các mệnh lệnh,

quyết định của cấp trên.

Các cơ quan QLNN
thuộc cơ cấu tản quyền:
- Hải quan,
- Thống kê,
- Kho bạc,
- Ngân hàng nhà nước,
- Kiểm toán nhà nước,...

Lạc hậu, không phù hợp
với dân chủ, cơ chế thị trường

Ở Việt Nam


5.3. Tổ chức bộ máy QLNN về tài nguyên và môi
trường theo cơ chế song hành
5.3.1 Khái niệm cơ chế song hành

5.3.2

Một số mơ hình tổ chức bộ máy QLNN về tài
nguyên và môi trường theo cơ chế song hành


5.3.1. Khái niệm cơ chế song hành
Là cơ chế quản lý mang tính kết hợp giữa cơ chế phân cấp và cơ chế tập trung.
Theo cơ chế này, trách nhiệm chính thuộc về chính quyền ở các tỉnh, song Chính
phủ vẫn duy trì thẩm quyền và trách nhiệm song hành và có thể can thiệp nếu

như hoạt động của tỉnh không đáp ứng được các tiêu chuẩn định sẵn.

Trách nhiệm song
song dễ dẫn tới sự
chồng chéo, lãng phí
nỗ lực do bị trùng
lặp và những nhầm
lẫn về vai trò của các
bên

Nhược

Ưu,
nhược
điểm

Ưu

- Nâng cao chất lượng
quản lý
- Hỗ trợ cho các khả năng
về mặt kĩ thuật, đảm bảo
sự thống nhất trong phạm
vi cả nước
- Tạo sự cạnh tranh lành
mạnh giữa các tỉnh
- Chia sẻ được các gánh
nặng tài chính

5.3.2. Một số mơ hình tổ chức bộ máy QLNN về
tài nguyên và môi trường theo cơ chế song hành
Hoa Kỳ sử dụng một hệ thống trách nhiệm song hành
Biểu hiện
Trách nhiệm chính
thuộc về chính quyền
ở các bang. Chính phủ
vẫn duy trì thẩm
quyền và trách nhiệm
song hành và có thể
can thiệp nếu như hoạt
động của bang không
đáp ứng được các tiêu
chuẩn định sẵn

Cục Bảo vệ Môi trường :
- Cơ quan có thẩm quyền
tồn diện nhất về các vấn đề
MT ở Mỹ
- Can thiệp vào hoạt động
của chính quyền các bang.
- Hỗ trợ cho chính quyền các
bang về mặt nhân sự , trang
thiết bị


Bảng 5.2: Cơ chế phân công trách nhiệm trong lĩnh vực QLMT
của Hoa Kỳ
Lĩnh vực

Tập
trung

Phân
cấp

Nguồn khơng khí
Khí thải động cơ và tiêu chuẩn nhiên liệu

x
x

Nước thải

x

Kiểm tra chất độc hóa học

x

Đăng kí thuốc trừ sâu

x

Tăng cường sử dụng thuốc trừ sâu
Tạo/xử lý/phân hủy chất độc hại

Song
hành

x
x

Nguồn: International Network for Environmental Compliance and Enforcement, 2009