(LUẬN văn THẠC sĩ) xây dựng kế toán trách nhiệm tại tổng công ty văn hóa sài gòn công ty TNHH một thành viên , luận văn thạc sĩ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
------oOo------

BÙI THỊ BÍCH LIÊN

XÂY DỰNG KẾ TỐN TRÁCH NHIỆM
TẠI TỔNG CƠNG TY VĂN HĨA SÀI GỊN
– CƠNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2012

TIEU LUAN MOI download :


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
------oOo------

BÙI THỊ BÍCH LIÊN

XÂY DỰNG KẾ TỐN TRÁCH NHIỆM
TẠI TỔNG CƠNG TY VĂN HĨA SÀI GỊN
– CƠNG TY TNHH MỘT THÀNH VIÊN
Chuyên ngành

: Kế toán

Mã số

: 60.34.03.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS PHẠM VĂN DƯỢC

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2012

TIEU LUAN MOI download :


LỜI CẢM ƠN

Thời gian qua để hình thành được luận văn “Xây Dựng Kế Tốn Trách Nhiệm tại
Tổng Cơng Ty Văn Hóa Sài Gịn – Cơng Ty TNHH một thành viên” bản thân đã
nhận được sự giúp đỡ tận tình của gia đình, thầy cơ, bạn bè.
Qua đó, tơi xin chân thành cảm ơn :
- PGS.TS Phạm Văn Dược – Giảng viên hướng dẫn trực tiếp – đã nhiệt tình hướng
dẫn, giúp đỡ và động viên tôi thực hiện và hồn thành luận văn.
- Lãnh đạo Tổng Cơng Ty Văn Hóa Sài Gịn – Cơng Ty TNHH một thành viên đã
tạo điều kiện thuận lợi để bản thân tìm hiểu và thu thập tài liệu thực hiện đề tài.
- Gia đình và bạn bè đã ln động viên để tơi hồn thành luận văn.
Mặc dù có nhiều cố gắng trong học hỏi và nghiên cứu, tuy nhiên luận văn cũng
không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được ý kiến đóng góp từ q
Thầy, Cơ, các anh chị, bạn bè để luận văn được hoàn thiện hơn

Người thực hiện

Bùi Thị Bích Liên

TIEU LUAN MOI download :


LỜI CAM ĐOAN

Luận văn “Xây Dựng Kế Toán Trách Nhiệm tại Tổng Cơng Ty Văn Hóa Sài
Gịn – Cơng Ty TNHH một thành viên” là do tôi nghiên cứu thực hiện. Tơi xin
cam đoan về tính xác thực và hợp lý của mọi thơng tin được trình bày

TP. Hồ Chí Minh, ngày ... tháng ... năm 2012
Tác giả

Bùi Thị Bích Liên

TIEU LUAN MOI download :


BẢNG CHỮ VIẾT TẮT

- CH : Cửa hàng

- TT : Trung tâm

- CL : Chênh lệch

- TTTN : Trung tâm trách nhiệm

- CN : Chi nhánh

- UBND : Ủy Ban Nhân Dân

- CP : Cổ phần

- VHSG : Văn Hóa Sài Gòn

- GĐ : Giám đốc

- XNK : Xuất nhập khẩu

- HĐTV : Hội đồng thành viên
- KD : Kinh doanh
- KH : Kế hoạch
- KTQT : Kế toán quản trị
- KTTN : Kế toán trách nhiệm
- KTTC : Kế tốn tài chính
- NVL : Ngun vật liệu
- PX : Phân xưởng
- SCPC : Tổng cơng ty Văn Hóa Sài
Gịn
- SXKD : Sản xuất kinh doanh
- TCT : Tổng Công ty
- TGĐ : Tổng Giám Đốc
- TH : Thực hiện
- TK : Tài khoản
- TNHH : Trách nhiệm hữu hạn
- TPHCM : Thành Phố Hồ Chí Minh

TIEU LUAN MOI download :

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1 Báo cáo trách nhiệm của Trung tâm chi phí dự tốn
Bảng 1.2 Báo cáo trách nhiệm của Trung tâm doanh thu
Bảng 1.3 Báo cáo trách nhiệm của Trung tâm lợi nhuận
Bảng 1.4 Báo cáo trách nhiệm của Trung tâm đầu tư
Bảng 2.1 Tổng hợp kết quả khảo sát tình hình tổ chức báo cáo kế tốn trách nhiệm
tại các doanh nghiệp thuộc Tổng cơng ty Văn Hóa Sài Gịn
Bảng 3.1 Dự tốn chi phí ngun vật liệu trực tiếp - Phụ lục 1
Bảng 3.2 Dự tốn chi phí sản xuất chung - Phụ lục 1
Bảng 3.3 Dự tốn chi phí nhân cơng trực tiếp - Phụ lục 1
Bảng 3.4a Dự tốn chi phí bán hàng - Phụ lục 1
Bảng 3.4b Dự tốn chi phí quản lý - Phụ lục 1
Bảng 3.5 Dự toán doanh thu - Phụ lục 1
Bảng 3.6 Dự toán sản xuất - Phụ lục 1
Bảng 3.7 Dự toán báo cáo kết quả kinh doanh - Phụ lục 1
Bảng 3.8a Dự toán hiệu quả sử dụng vốn đầu tư - Phụ lục 1
Bảng 3.8b Dự toán cân đối tài sản nguồn vốn - Phụ lục 1
Bảng 3.9 Báo cáo trách nhiệm trung tâm chi phí định mức
Bảng 3.10 Báo cáo trách nhiệm trung tâm chi phí dự tốn - Phụ lục 1
Bảng 3.11 Báo cáo biến động chi phí nguyên vật liệu trực tiếp - Phụ lục 1
Bảng 3.12 Báo cáo biến động chi phí nhân cơng trực tiếp - Phụ lục 1
Bảng 3.13 Báo cáo biến động biến phí chi phí sản xuất chung - Phụ lục 1
Bảng 3.14 Báo cáo biến động định phí chi phí sản xuất chung - Phụ lục 1

TIEU LUAN MOI download :


Bảng 3.15 Báo cáo chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm - Phụ lục 1
Bảng 3.16 Báo cáo trách nhiệm của Trung tâm doanh thu

Bảng 3.17 Báo cáo trách nhiệm của Trung tâm lợi nhuận
Bảng 3.18 Báo cáo phân tích tình hình thực hiện kế hoạch lợi nhuận - Phụ lục 1
Bảng 3.19 Báo cáo trách nhiệm của Trung tâm đầu tư
Bảng 3.20 Báo cáo phân tích hiệu quả sử dụng vốn đầu tư - Phụ lục 1
Bảng 3.21 Báo cáo phân tích tình hình sử dụng vốn đầu tư - Phụ lục 1
Bảng 3.22 Báo cáo phân tích tài chính theo mơ hình Dupont - Phụ lục 1
Bảng 3.23 Báo cáo kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh - Phụ lục 1
Bảng 3.24 Tóm tắt nội dung các loại báo cáo của Trung tâm trách nhiệm
Bảng 3.25 Danh mục mã số trách nhiệm quản trị

TIEU LUAN MOI download :


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1 : Sơ đồ các Trung tâm trách nhiệm trong doanh nghiệp
Sơ đồ 2.1 : Sơ đồ Bộ máy quản lý Tổng công ty VHSG
Sơ đồ 2.2 : Sơ đồ Bộ máy kế toán Tổng cơng ty VHSG
Sơ đồ 3.1 : Sơ đồ trình tự báo cáo trách nhiệm tại Tổng công ty VHSG
Sơ đồ 3.2 : Sơ đồ bộ máy kế toán Tổng công ty sau khi sắp xếp lại để thực hiện kế
toán trách nhiệm

TIEU LUAN MOI download :


DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC

Phụ lục 1 : Các loại báo cáo của kế tốn trách nhiệm tại Tổng cơng ty VHSG
Phụ lục 2 : Kết quả bảng câu hỏi khảo sát doanh nghiệp tại Tổng công ty
VHSG

TIEU LUAN MOI download :


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM
TRONG DOANH NGHIỆP ...................................................................................... 3
1.1

Phân cấp quản lý và cơ sở hình thành kế toán trách nhiệm .......................... 3

1.1.1 Sự phân cấp trách nhiệm quản lý ................................................................... 3
1.1.2 Cơ sở hình thành và sự cần thiết của kế toán trách nhiệm quản lý
bộ phận ............................................................................................................ 4
1.1.3 Khái niệm, vai trò của KTQT, KTTN ........................................................... 5
1.1.3.1 Khái niệm ................................................................................................... 5
1.1.3.2 Vai trò của KTTN ....................................................................................... 8
1.2.

Nội dung tổ chức của Kế toán trách nhiệm .................................................... 8

1.2.1. Trung tâm chi phí ............................................................................................ 9
1.2.1.1. Khái niệm ................................................................................................. 9
1.2.1.2. Chỉ tiêu đánh giá Trung tâm chi phí ........................................................ 10
1.2.1.3. Trách nhiệm báo cáo Trung tâm chi phí ................................................... 11
1.2.2. Trung tâm Doanh thu .................................................................................... 12
1.2.2.1. Khái niệm ............................................................................................... 12
1.2.2.2. Chỉ tiêu đánh giá Trung tâm doanh thu..................................................... 12
1.2.2.3. Trách nhiệm báo cáo của Trung tâm doanh thu ........................................ 12

1.2.3. Trung tâm Lợi nhuận .................................................................................... 13
1.2.3.1. Khái niệm ............................................................................................... 13
1.2.3.2. Chỉ tiêu đánh giá Trung tâm lợi nhuận ..................................................... 14
1.2.3.3. Trách nhiệm báo cáo trung tâm lợi nhuận................................................. 14
1.2.4. Trung tâm đầu tư........................................................................................... 15
1.2.4.1. Khái niệm ................................................................................................ 15
1.2.4.2. Chỉ tiêu đánh giá trung tâm đầu tư ........................................................... 16
1.2.4.3. Trách nhiệm báo cáo của trung tâm đầu tư ............................................... 18

TIEU LUAN MOI download :


1.3

Phân loại chi phí gắn với trách nhiệm bộ phận ............................................ 22

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 24

CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KẾ TỐN TRÁCH NHIỆM
TẠI TỔNG CƠNG TY VĂN HĨA SÀI GỊN ...................................................... 25
2.1

Giới thiệu doanh nghiệp, q trình thành lập và tình hình hoạt động......... 25

2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển.................................................................... 25
2.1.2. Cơ cấu tổ chức quản lý .................................................................................. 27
2.1.2.1 Sơ đồ hệ thống tổ chức Tổng cơng ty Văn hố Sài gịn ............................. 27
2.1.2.2. Chức năng, nhiêm vụ của từng bộ phận .................................................... 29
2.1.2.3 Quan hệ giữa Tổng Công ty và các đơn vị thành viên................................ 31
2.1.3 Đặc điểm tổ chức kế toán tại Tổng Cơng ty Văn hóa Sài gịn ...................... 35

2.1.3.1 Tổ chức Bộ máy kế tốn ........................................................................... 35
2.1.3.2 Chế độ và chính sách kế toán .................................................................... 37
2.2.

Khảo sát thực trạng kế toán trách nhiệm tại Tổng công ty VHSG ............. 38

2.2.1 Mục tiêu và nội dung khảo sát ..................................................................... 38
2.2.2 Kết quả khảo sát ........................................................................................... 39
2.2.2.1 Loại hình và quy mơ Tổng cơng ty............................................................ 41
2.2.2.2 Cơng tác tổ chức kế tốn & nhận thức về mơ hình hệ thống
thơng tin kế tốn tại Tổng công ty ............................................................. 42
2.2.2.3 Nhận thức và mức độ tổ chức kế tốn trách nhiệm tại Tổng cơng ty.......... 42
2.2.2.4 Xác định mục tiêu và phạm vi, cơ chế đánh giá trách nhiệm ..................... 43
2.2.2.5 Tình hình thực hiện phương thức đánh giá trách nhiệm các bộ phận
trong Tổng công ty ................................................................................. 44
2.2.3 Đánh giá thực trạng ....................................................................................... 45
2.2.3.1 Về bộ máy tổ chức quản lý ......................................................................... 45
2.2.3.2 Đánh giá tình hình thực hiện kế tốn quản trị tại Tổng cơng ty VHSG ....... 47
2.2.3.3 Đánh giá tình hình tổ chức cơng tác kế tốn trách nhiệm tại SCPC ............ 49
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 52

TIEU LUAN MOI download :


CHƯƠNG 3 XÂY DỰNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM
TẠI TỔNG CƠNG TY VĂN HĨA SÀI GỊN ................................. 53
3.1.

Quan điểm và định hướng xây dựng hệ thống kế toán trách nhiệm tại
Tổng cơng ty Văn hóa Sài gịn ..................................................................... 53

3.11 Quan điểm về nhận thức xây dựng hệ thống kế toán trách nhiệm ............. 53
3.12 Định hướng xây dựng hệ thống kế tốn trách nhiệm .................................. 53
3.2.

u cầu cơng tác tổ chức xây dựng hệ thống kế toán trách nhiệm............. 54

3.2.1 Tổ chức xây dựng hệ thống báo cáo kế toán trách nhiệm tại SCPC phải
phù hợp với định hướng mơ hình hoạt động Cơng ty Mẹ – Cơng ty Con . 54
3.2.2. Xây dựng báo cáo kế toán trách nhiệm cần phù hợp với mơ hình tổ chức
quản lý, đặc điểm hoạt động và năng lực, trình độ quản lý của SCPC ...... 56
3.2.3. Xây dựng hệ thống báo cáo kế tốn trách nhiệm phải đáp ứng được
tính hiệu quả kinh tế, kịp thời của việc xử lý cung cấp các thơng tin
kế tốn cho quản lý các cấp tại SCPC.......................................................... 57
3.2.4. Quá trình triển khai , thực hiện kế tốn trách nhiệm tại SCPC phải
đảm bảo tính hiệu quả, phù hợp với tổng hòa các điều kiện liên quan
đến hoạt động kế toán tại doanh nghiệp. ..................................................... 57
3.3.

Nội dung xây dựng kế tốn trách nhiệm tại Tổng cơng ty .......................... 57

3.3.1. Xây dựng các trung tâm trách nhiệm .......................................................... 58
3.3.2. Xây dựng hồn thiện lập dự tốn ngân sách cho từng trung tâm
trách nhiệm ................................................................................................... 60
3.3.2.1. Lập dự tốn tại trung tâm chi phí............................................................. 60
3.3.2.2. Lập dự tốn tại Trung tâm Doanh thu ....................................................... 62
3.3.2.3. Lập dự toán tại Trung tâm lợi nhuận ......................................................... 63
3.3.2.4 Lập dự toán tại trung tâm đầu tư ................................................................ 63
3.3.3 Xây dựng báo cáo thực hiện trung tâm trách nhiệm .................................. 63
3.3.3.1 Báo cáo thực hiện của trung tâm chi phí..................................................... 63

3.3.3.2 Báo cáo trách nhiệm của Trung tâm doanh thu ........................................... 65
3.3.3.3 Báo cáo trách nhiệm của trung tâm lợi nhuận ............................................. 67

TIEU LUAN MOI download :


3.3.3.4 Báo cáo trách nhiệm của trung tâm đầu tư.................................................. 68
3.3.4. Xác lập thời gian và quy trình xây dựng hệ thống báo cáo kế trách
nhiệm tại Tổng công ty ............................................................................................ 69
3.4.

Các giải pháp khác hỗ trợ thực hiện xây dựng báo cáo kế tốn trách

nhiệm tại Tổng cơng ty Văn hóa Sài gịn ............................................................... 72
3.4.1 Cơng tác phân quyền quản lý trong cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý
phù hợp.......................................................................................................... 72
3.4.2 Về tổ chức bộ máy kế toán phù hợp ............................................................. 74
3.4.3 Hồn thiện cơng tác thu thập phân tích số liệu theo u cầu của
kế tốn trách nhiệm ...................................................................................... 75
3.4.3.1 Xây dựng mã số trách nhiệm quản trị ........................................................ 75
3.4.3.2 Xây dựng mã số tài khoản kế toán trách nhiệm ......................................... 77
3.4.4 Đào tạo và chuẩn bị nguồn nhân lực thực hiện cơng tác kế tốn
trách nhiệm tại Tổng công ty........................................................................ 78
3.4.5 Các giải pháp khác......................................................................................... 78
3.4.5.1 Nâng cao nhận thức của các cấp quản lý trong việc vận dụng kế toán
quản trị và xây dựng hiện thống kế tốn trách nhiệm tại Tổng cơng ty .......... 78
3.4.5.2 Đầu tư và ứng dụng công nghệ thông tin trong q trình thực hiện
xây dựng kế tốn trách nhiệm ....................................................................... 79
3.4.5.3 Đẩy mạnh công tác tái cấu trúc Tổng cơng ty, xác định lại vai trị
chủ sở hữu của Nhà nước tại doanh nghiệp .................................................... 79

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ....................................................................................... 81
KẾT LUẬN CHUNG............................................................................................... 82

TIEU LUAN MOI download :


1

MỞ ĐẦU
1. Tính thiết thực của đề tài
Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường, nhất là xu hướng hội nhập kinh tế toàn cầu
nhà quản trị các cấp tại doanh nghiệp ln phải đánh giá, phân tích, lựa chọn và
định hướng các hoạt động sản xuất kinh doanh dựa trên các thông tin không chỉ
trong quá khứ mà phải dự đốn được các thơng tin trong tương lai. Theo mục tiêu
chung này, sự phối hợp và hoạt động nhịp nhàng, đồng bộ tại các đơn vị, bộ phận
của doanh nghiệp sẽ góp phần quan trọng để nâng cao hiệu quản sản xuất kinh
doanh tại đơn vị. Để đánh giá được mức độ thực hiện kết quả hoạt động sản xuất
kinh doanh của từng bộ phận, kịp thời điều chỉnh và hạn chế các tác động tiêu cực,
phát huy những nhân tố, những lợi thế tích cực, việc triển khai thực hiện cơng tác kế
tốn trách nhiệm (một bộ phận của kế toán quản trị) tại doanh nghiệp là một yêu cầu
rất cấp thiết.
Với chức năng hoạt động sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực văn hóa, Tổng
Cơng Ty Văn Hóa Sài Gịn - Cơng ty TNHH ln phải phối hợp thực hiện giữa hai
nhiệm vụ nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và nhiệm vụ phục vụ cộng đồng,
việc đánh giá hiệu quả tại Tổng công ty, các đơn vị thành viên dựa trên các số liệu
kế toán tài chính chỉ là một mặt của vấn đề, việc phân tích và đánh giá trách nhiệm,
hiệu quả cụ thể đến từng thành viên, từng cấp độ quản lý là một nhu cầu thực sự cấp thiết.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
- Thơng qua việc hệ thống hóa các lý luận liên quan đến kế toán trách nhiệm
trong một đơn vị tổ chức, tác giả vận dụng cơ sở lý luận để nghiên cứu thực trạng

công tác đánh giá trách nhiệm thực hiện công tác quản trị tại các cấp, bộ phận tại
Tổng cơng ty Văn Hóa Sài Gòn.
- Đề xuất các giải pháp để xây dựng hệ thống kế tốn trách nhiệm thơng qua các
báo cáo kế tốn trách nhiệm được xây dựng tại Tổng cơng ty Văn Hóa Sài Gịn, qua
đó đánh giá được cụ thể trách nhiệm của từng cấp quản lý trong quá trình thực hiện
nhiệm vụ hoạt động sản xuất kinh doanh và phục vụ cộng đồng tại các đơn vị thành
viên trong Tổng công ty.

TIEU LUAN MOI download :


2

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn
Đối tượng nghiên cứu là hệ thống kế toán quản trị, kế tốn trách nhiệm tại Tổng
cơng ty Văn Hóa Sài Gịn - Cơng ty TNHH một thành viên bao gồm 20 đơn vị
thành viên, với nhiều chức năng khác nhau là sản xuất in, kinh doanh các sản phẩm
văn hóa, các thiết bị ngành in ...
Phạm vi nghiên cứu là thực tế công tác đánh giá trách nhiệm thành quả quản lý
từng bộ phận quản trị các cấp trong quá trình điều hành hoạt động sản xuất kinh
doanh tại Tổng Cơng ty Văn Hóa Sài Gịn.
4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện dựa trên việc sử dụng tổng hợp các biện pháp như
phương pháp duy vật biện chứng kết hợp các phương pháp khác như phương pháp
thống kê, phương pháp phân tích, phương pháp so sánh đối chiếu ... trên cơ sở đưa
ra những nội dung cơ bản của kế tốn quản trị nói chung và kế tốn trách nhiệm nói
riêng để giải quyết xây dựng các hệ thống kế tốn trách nhiệm tại Tổng Cơng ty
Văn Hóa Sài Gịn
5. Kết cấu của luận văn
Luận văn ngồi phần mở đầu, kết luận, phụ lục danh mục, tài liệu tham khảo bao

gồm 3 chương:
Chương 1 : Cơ sở lý luận về Kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp
Chương 2 : Thực trạng cơng tác Kế tốn trách nhiệm tại Tổng cơng ty Văn hóa
Sài gịn – Cơng ty TNHH một thành viên.
Chương 3 : Xây dựng công tác Kế tốn trách nhiệm tại Tổng cơng ty Văn hóa Sài
gịn – Công ty TNHH một thành viên.

TIEU LUAN MOI download :


3

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM
TRONG DOANH NGHIỆP
1.1 Phân cấp quản lý và cơ sở hình thành kế toán trách nhiệm
1.1.1 Sự phân cấp trách nhiệm quản lý
Trong mỗi doanh nghiệp các hoạt động thường đa đạng. Đối với các tổ chức
phân quyền thường được phân chia thành nhiều cấp quản lý khác nhau, lúc này các
nhà quản lý của các đơn vị và các bộ phận được phân cấp trách nhiệm cụ thể trong
việc ra quyết định, trong khi đó một tổ chức tập quyền ( không phân cấp quản lý)
người đứng đầu tổ chức có tồn bộ quyền, trách nhiệm trong việc điều hành hoạt
động của tổ chức mình, trong thực tế khơng có tiêu thức nào chỉ rõ được sự phân
chia giữa một tổ chức tập quyền và phân quyền. Nhưng có những công cụ, chỉ tiêu
sử dụng phù hợp với mỗi tổ chức nhất định.
Hiện nay việc phân cấp quản lý thực sự là một yêu cầu và mang laị hiệu quả
trong điều hành tại các doanh nghiệp vì:
(1). Ở từng cấp quản lý trong bộ máy tổ chức của doanh nghiệp, nhà quản lý các
bộ phận và các bộ phận trong tổ chức sẽ hiểu và có kinh nghiệm điều hành trong
lĩnh vực họ quản lý, giúp cho hoạt động SXKD tại bộ phận đạt được hiệu quả cao

nhất
(2). Việc cho phép các nhà quản lý các bộ phận tự chịu trách nhiệm về các quyết
định của mình trong điều hành các cấp quản lý, giúp họ ngày một trưởng thành hơn
trong công việc, sẵn sàng đáp ứng được các yêu cầu ngày càng cao, phù hợp với
hướng phát triển của doanh nghiệp
Lúc này nguồn thông tin được cung cấp đầy đủ và kịp thời hơn. Chính sự phân
cấp quản lý mà các bộ phận có thể tiếp cận được các thơng tin và phản hồi nhanh
chóng. Các nhà quản trị có thể hiểu rõ hơn về khách hàng, nhân viên, nhà cung cấp
hay đối thủ cạnh tranh... giúp thích ứng nhanh với sự thay đổi của môi trường kinh doanh.

TIEU LUAN MOI download :


4

(3). Việc phân quyền cho nhiều cấp quản lý từ cao đến thấp, các nhà quản lý cấp
cao bớt phải giải quyết rất nhiều vấn đề xảy ra hàng ngày và do đó có thời gian tập
trung lập các kế hoạch chiến lược cho doanh nghiệp
(4). Sự phân cấp quản lý giúp tăng thêm trách nhiệm, động lực để nhà quản lý
các cấp hồn thành cơng việc được giao qua đó có cơ sở đánh giá mức độ thực hiện
cơng việc của người quản lý. Bên cạnh đó, tạo ra môi trường thi đua lành mạnh giữa
các cá nhân, các đơn vị và khuyến khích họ đạt được các chỉ tiêu. Tuy nhiên việc
phân cấp quản lý cũng có một số hạn chế:
(1).Tại mỗi cấp quản lý, các nhà quản lý thường quan tâm đến việc điều hành
hoạt động và hiệu quả của bộ phận do mình phụ trách, đơi khi không quan tâm đến
những tác động ảnh hưởng đến các bộ phận khác hay mục tiêu chung của cả doanh
nghiệp.
(2). Việc phối hợp giữa các bộ phận quản lý đơi lúc hạn chế, gây lãng phí nguồn
lực hoặc trùng lắp cơng việc.
1.1.2 Cơ sở hình thành và sự cần thiết của kế tốn trách nhiệm quản lý bộ

phận:
Sự hình thành hệ thống kế toán trách nhiệm phải xuất phát trước hết từ yêu cầu
quản lý của mỗi tổ chức, mỗi doanh nghiệp có phân cấp quản lý. Việc đánh giá
trách nhiệm thực sự có hiệu quả hay khơng phụ thuộc vào cách thức tổ chức kinh
doanh và mức độ phân quyền của tổ chức.
Các nhà quản trị tại từng cấp quản lý hoàn toàn chủ động trong việc ra quyết
định và đánh giá kết quả thực hiện tuy nhiên trên bình diện chung của tồn bộ hoạt
động của doanh nghiệp đôi khi chưa phải là các giải pháp khả thi và khó xác định
được trách nhiệm các cấp quản lý. Mặt khác, các thông tin cung cấp ngày càng thiếu
chính xác và khơng đúng u cầu, những hạn chế, tồn tại không xác định được
nguyên nhân và được sửa chữa, giải quyết dẫn đến sản xuất kinh doanh bị đình trệ
và khơng có hướng phát triển

TIEU LUAN MOI download :


5

Khi việc phân cấp quản lý trong tổ chức được chú trọng hơn, các bộ phận trong
tổ chức được phân quyền thông qua việc uỷ quyền, trách nhiệm giải quyết công việc
được giao, thông qua những quy định, quy chế và kế hoạch, mục tiêu thực hiện đi
liền với ích do trách nhiệm tạo ra. Lúc này thay vì hồn thành nhiệm vụ được giao
như hoàn thành các mục tiêu về doanh thu, lợi nhuận.. của từng bộ phận được giao,
các cấp quản lý phải chú trọng nhiều hơn hiệu quả kinh doanh của nó và phù hợp
với mục tiêu chung. Lúc này sự liên kết giữa các bộ phận trong tổ chức là một yêu
cầu cấp thiết nhằm vừa đảm bảo được việc hoàn thành mục tiêu của bộ phận được
giao, vừa đảm bảo được mục tiêu chung của tổ chức.
Muốn vậy, cần phải có một cơng cụ đánh giá trách nhiệm một cách hết sức khách
quan và đáng tin cậy, kế toán trách nhiệm là một bộ phận của kế tốn quản trị, có
chức năng và nhiệm vụ cung cấp thơng tin một cách hữu ích cho việc đánh giá

thành quả quản lý, qua đó sẽ đo lường, đánh giá trách nhiệm quản lý và kết quả hoạt
động của từng bộ phận trong việc thực hiện mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp.
Việc đánh giá này thường được dựa trên hai tiêu chí đó là hiệu quả và hiệu năng
thông qua các chỉ tiêu rất cụ thể
Hiệu quả: có được khi đạt được mục tiêu đặt ra mà chưa kể đến hao phí về nguồn
lực đã bỏ ra, hiệu quả được xác định bằng cách so sánh giữa kết quả đạt được và
mục tiêu đặt ra cho bộ phận (trung tâm trách nhiệm) đó.
Hiệu năng: là tỷ lệ giữa đầu ra so với đầu vào của trung tâm trách nhiệm hoặc đó
là tỷ lệ giữa kết quả thực tế đạt được so với nguồn lực đã được sử dụng
1.1.3 Khái niệm, vai trị của Kế tốn quản trị, Kế toán trách nhiệm
1.1.3.1 Khái niệm
Kế toán trách nhiệm là nội dung quan trọng của kế toán quản trị , là một lĩnh vực
còn khá mới mẻ và chưa được áp dụng phổ biến tại các doanh nghiệp Việt Nam.
Trên thế giới, càng ngày kế tốn trách nhiệm càng có vai trị và vị trí quan trọng
trong quản lý ở các doanh nghiệp.

TIEU LUAN MOI download :


6

Theo luật kế toán Việt Nam, KTQT “là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung
cấp thơng tin kinh tế tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế tài chính
trong nội bộ đơn vị kế toán”. Theo Viện Kế toán viên quản trị Hoa Kỳ thì KTQT “ là
quá trình nhận diện, đo lường, phân tích, diễn giải và truyền đạt thơng tin trong q
trình thực hiện các mục đích của tổ chức. Kế tốn quản trị là một bộ phận thống
nhất trong quá trình quản lý” [3, trang 13].
Q trình hình thành Kế tốn trách nhiệm gắn liền với quá trình hình thành và
phát triển của Kế toán quản trị
Kế toán trách nhiệm được thực hiện thơng qua việc lập kế hoạch, kiểm sốt và

đánh giá hiệu quả việc thực hiện kế hoạch của các bộ phận dựa trên trách nhiệm
được giao cho các bộ phận đó
Kế tốn trách nhiệm được trình bày theo nhiều quan điểm khác nhau do những
tác giả trên khắp thế giới.
Năm 1950, Kế tốn trách nhiệm được trình bày trong tác phẩm “Basic
Organization Planning to tie in with Responsibility Accounting”
Theo nhóm tác giả A. A. Atkinson, R. D. Banker, R. S. Kaplan và S. M. Young
thì “ Kế tốn trách nhiệm là một hệ thống kế toán thu thập, tổng hợp và báo cáo các
dữ liệu kế tốn có liên quan đến trách nhiệm của từng nhà quản lý riêng biệt trong
một tổ chức, thông qua các báo cáo liên quan đến chi phí thu nhập và các số liệu
hoạt động bởi từng khu vực trách nhiệm hoặc đơn vị trong tổ chức” [1, trang 5]
Ngoài ra qua các thơng tin được cung cấp bởi Kế tốn trách nhiệm sẽ đánh giá
trách nhiệm và thành quả của mỗi nhà quản lý ở khía cạnh mà họ có quyền quyết
định đầu tiên. Hệ thống kế toán này tạo ra các báo cáo được phân định rõ ràng giữa
đối tượng có thể kiểm sốt và đối tượng khơng thể kiểm sốt.
Theo ý kiến James R. Martin “ Kế toán trách nhiệm là hệ thống kế tốn cung cấp
thơng tin về kết quả, hiệu quả hoạt động của các bộ phận, các đơn vị trong một
doanh nghiệp. Đó là cơng cụ đo lường, đánh giá hoạt động của những bộ phận liên
quan đến đầu tư, lợi nhuận, doanh thu, chi phí mà mỗi bộ phận có quyền kiểm sốt
và chịu trách nhiệm tương ứng” [1, trang 6].

TIEU LUAN MOI download :


7

Ở đây tác giả muốn nhấn mạnh đến khía cạnh ở các tổ chức lớn có sự đa dạng về
ngành nghề hoạt động, việc phân quyền trách nhiệm quản lý ở nhiều cấp bậc là một
yêu cầu cấp thiết và để đánh giá trách nhiệm về kết quả và hiệu quả sử dụng nguồn
lực của các bộ phận trong doanh nghiệp sẽ được thơng qua hệ thống kế tốn trách

nhiệm, mỗi nhà quản lý chỉ nên chịu trách nhiệm ở những lĩnh vực mà họ kiểm sốt
được.
Theo nhóm tác giả D. F. Hawkins, V. G. Narayanan, J. Cohen, M. Jurgens “ Kế
toán trách nhiệm là một hệ thống tạo ra những thơng tin tài chính và phi tài chính có
liên quan, về những hoạt động thực tế và được lập kế hoạch của những trung tâm
trách nhiệm trong một công ty” [1, trang 7]
Với hai giáo sư B. Venkatrathnam và Raji Reddy – Asso thì “ Kế tốn trách
nhiệm là hệ thống của nhà quản lý được dựa trên những nguyên tắc về ủy quyền và
xác định trách nhiệm” [1, trang 7] theo đó Kế tốn trách nhiệm là một phương pháp
đo lường, đánh giá biểu hiện của những khu vực khác nhau của một tổ chức.
Qua nhiều quan điểm về khái niệm Kế tốn trách nhiệm, có thể hiểu rõ hơn về kế
toán trách nhiệm qua các điểm chung như sau :
- Một là, Kế toán trách nhiệm là một bộ phận cấu thành nội dung của Kế toán
quản trị, là hệ thống thông tin được tập hợp, lập báo cáo qua đó kiểm tra các q
trình hoạt động, đánh giá kết quả và hiệu quả việc thực hiện nhiệm vụ ở từng bộ
phận trong một tổ chức có phân quyền một cách cụ thể và rõ ràng đối với những qui
trình nghiệp vụ khác nhau.
- Hai là, Kế tốn trách nhiệm là một hệ thống thơng tin chính thức về mặt tài
chính trong phạm vi hệ thống kiểm soát của lãnh đạo một doanh nghiệp. Các hệ
thống này sử dụng cả các thơng tin tài chính và thơng tin phi tài chính được thiết kế
phù hợp và có liên quan đến quá trình thực hiện trách nhiệm quản lý của từng cấp
quản lý khác nhau trong một doanh nghiệp qua đó đánh giá được kết quả hoạt động
của từng cá nhân bộ phận của doanh nghiệp.

TIEU LUAN MOI download :


8

1.1.3.2 Vai trị của Kế tốn Trách nhiệm

- Cung cấp thông tin cho việc thực hiện chức năng tổ chức và điều hành doanh
nghiệp qua việc xác định các TTTN, xây dựng các chỉ tiêu đánh giá việc thực hiện
trách nhiệm quản lý tại các bộ phận giúp cho các nhà quản trị điều hành hoạt động
SXKD hiệu quả nhất.
- Cung cấp thông tin hỗ trợ cho việc thực hiện chức năng kiểm soát TCKT và
chức năng kiểm soát quản lý: Thông qua việc tổ chức KTTN, nhà quản trị sẽ nhận
được thơng tin tài chính về vốn, doanh thu, chi phí, lợi nhuận một cách kịp thời, hỗ
trợ cho công tác điều hành doanh nghiệp.
- Định hướng được hoạt động của toàn doanh nghiệp theo mục tiêu chung của
đơn vị. Thông qua việc phân cấp đánh giá trách nhiệm hoạt động ở từng cấp quản
trị sẽ khuyến khích các bộ phận, các cấp quản lý chủ động sáng tạo trong việc hoàn
thành SXKD đạt được hiệu quả gắn với mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp
1.2. Nội dung tổ chứcKế tốn trách nhiệm
Sau khi hình thành được việc phân cấp quản lý tại doanh nghiệp, nội dung tổ
chức của KTTN sẽ được thực hiện theo các bước :
Bước 1. Xác định các Trung tâm Trách nhiệm
Để điều hành được hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả, các nhà quản lý phải
thường xuyên kiểm tra, đánh giá phân tích được mức độ thực hiện kế hoạch, mục
tiêu đề ra của các bộ phận, các cấp trong bộ máy của doanh nghiệp. Do “Kế toán
trách nhiệm là một phương pháp phân chia cấu trúc của một tổ chức thành những
trung tâm trách nhiệm khác nhau, để đo lường biểu hiện của chúng, kết quả hoạt
động của chúng” [1, trang 9]. Các biểu hiện ở đây có thể hiểu là kết quả hoạt động
của các bộ phận, qua đó đánh giá được trách nhiệm của từng cấp quản trị khác nhau
do vậy phải hình thành được các Trung tâm Trách nhiệm.
Trung tâm trách nhiệm là một bộ phận trong doanh nghiệp trong đó các nhà quản
lý bộ phận và nhân viên chịu trách nhiệm về việc hoàn thành các mục tiêu của bộ
phận mình theo đúng quỹ đạo để hồn thành mục tiêu chung của doanh nghiệp.

TIEU LUAN MOI download :

9

Trong một doanh nghiệp các trung tâm đó là Trung tâm chi phí, Trung tâm doanh
thu, Trung tâm lợi nhuận và Trung tâm đầu tư.
Bước 2. Xác định các tiêu chí chỉ tiêu đánh giá Trung tâm Trách nhiệm
Kế tiếp xác định các chỉ tiêu đánh giá kết quả và hiệu quả của các TTTN, các tiêu
chí chủ yếu dựa trên mục tiêu của doanh nghiệp, các rủi ro trong hoạt động SXKD
mà người quản lý khơng kiểm sốt được, riêng các chỉ tiêu đánh giá thường được
xây dựng kết hợp giữa chỉ tiêu tài chính và chỉ tiêu phi tài chính thường được thu
thập bên trong hay bên ngồi hệ thống thơng tin kế tốn.
Bước 3. Xác định các dự toán và lập báo cáo kết quả và hiệu quả hoạt động của
các Trung tâm trách nhiệm
Căn cứ vào các mục tiêu chiến lược doanh nghiệp lập ra các dự tốn tổng hợp từ
đó phân chia cụ thể cho các TTTN, dự tốn chính là căn cứ để đánh giá khả năng
quản lý và hồn thành cơng việc của mỗi bộ phận.
Cuối cùng việc lập nên các báo cáo kết quả của TTTN được trình bày một cách
hệ thống các chỉ tiêu dự toán và thực tế chú trọng phân tích các chênh lệnh dựa trên
các mức chuẩn cho việc so sánh đã được xác định để đánh giá tình hình thực hiện
dự tốn doanh thu, chi phí và lợi nhuận.
1.2.1. Trung tâm chi phí
1.2.1.1. Khái niệm :
Trung tâm chi phí là một trung tâm trách nhiệm gắn với cấp quản lý trực tiếp sản
xuất, dịch vụ hay gián tiếp phục vụ kinh doanh chịu trách nhiệm kiểm soát mặt chi
phí, khơng chịu trách nhiệm kiểm sốt doanh thu tiêu thụ và đầu tư vốn.
Trung tâm chi phí được phân chia thành 2 dạng :
- Trung tâm chi phí tiêu chuẩn :
Căn cứ vào đầu ra của sản phẩm được xác định cụ thể, các yếu tố chi phí tại đây
(các nguồn lực để sản xuất sản phẩm và dịch vụ) cũng được xây dựng định mức cụ
thể, các chi phí thực tế phát sinh được kiểm sốt để đảm bảo kế hoạch sản xuất và

kế hoạch chi phí cho từng sản phẩm.

TIEU LUAN MOI download :


10

Hiệu suất hoạt động của trung tâm được đo lường bởi mối liên hệ giữa đầu vào
và đầu ra
Hiệu quả được đo lường bởi mức độ sản lượng đạt được về chất lượng và thời
gian đã định mức
Trung tâm chi phí tiêu chuẩn thường xây dựng tại cấp quản trị cơ sở hay các bộ
phận trực tiếp sản xuất.
- Trung tâm chi phí dự tốn :
Các yếu tố chi phí được dự toán và đánh giá trên nhiệm vụ được giao tổng quát
không xác định cho từng sản phẩm hay từng cơng việc. Tại trung tâm việc kiểm
sốt chi phí theo tiêu chí phù hợp với dự tốn và có trách nhiệm hoàn thành nhiệm
vụ được giao.
Đầu ra của trung tâm khơng xác định bằng các chỉ tiêu tài chính và khơng có sự
liên hệ giữa các chi phí được sử dụng.
1.2.1.2. Chỉ tiêu đánh giá Trung tâm chi phí
+ Trung tâm chí phí định mức:
 Hiệu quả được đo lường bởi mức độ sản lượng đạt được về chất lượng và thời
gian đã định mức.Hiệu suất của từng trung tâm được đo lường bởi mối liên hệ
đầu vào và đầu ra.
 Về mặt kết quả: Đánh giá dựa trên mức độ hoàn thành kế hoạch sản xuất về
sản lượng, đảm bảo đúng thời gian và chất lượng kỹ thuật.
+ Trung tâm chí phí dự tốn:
 Hiệu quả của trung tâm này (các bộ phận gián tiếp phục vụ kinh doanh: phịng
kế tốn, phịng tổ chức-hành chính,…) thường sử dụng các chỉ tiêu phi tài chính

với so sánh mức độ sử dụng chi phí giữa thực tế và dự tốn
 Về mặt kết quả:Đánh giá dựa trên mức độ hoàn thành kế hoạch của trung tâm
 Chỉ tiêu đánh giá
Mức chênh lệch chi phí= Chi phí thực tế – Chi phí dự tốn
Trong đó:
Biến động về LƯỢNG = Sản lượng (thực tế – dự tốn) x GIÁ DỰ TỐN
Biến động về GIÁ = Giá (thực tế – dự toán) x LƯỢNG THỰC TẾ

TIEU LUAN MOI download :


11

 Yêu cầu đánh giá:


Mối tương quan giữa chi phí và doanh thu ( về giá trị, về số lượng ...)



Mức độ hồn thành định mức , dự tốn chi phí



Khả năng kiểm sốt và điều chỉnh giảm các yếu tố làm tăng chi phí

1.2.1.3. Trách nhiệm báo cáo Trung tâm chi phí
Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí là các bảng biểu so sánh giữa chi phí
định mức, dự tốn với chi phí thực hiện thực tế, các báo cáo trung tâm chi phí được
trình bày chi tiết theo các cấp độ quản lý khác nhau, thực hiện theo chiều dọc từ

dưới lên trên và trách nhiệm chi tiết đến từng bộ phận tùy thuộc vào cơ cấu tổ chức,
bộ máy quản lý của đơn vị
Bảng 1.1
Công ty : ...
Đơn vị : ...
Báo cáo Trách nhiệm của Trung tâm chi phí dự tốn
Thời gian : (Năm, q, tháng)
Đơn vị tính : đồng
Chỉ tiêu

Dự tốn

Thực tế

Báo cáo cho Giám đốc Tài chính

Chênh lệch
Mức

%

Chỉ tiêu tài chính :
- Văn phịng phẩm P. Kế tốn

x

x

- Cơng tác phí

x

x

x

x

- Số lượng báo cáo thực hiện

x

x

- Ngày cơng

x

x

- Sai sót trong cơng việc

x

x

Tổng cộng
Chỉ tiêu phi tài chính :

Báo cáo sẽ được thực hiện chi tiết từng tháng trong quý, chi tiết từng quý trong

năm, riêng các chỉ tiêu quan trọng như tiền mặt có thể lập dự tốn chi tiết cho từng
tuần trong tháng.

TIEU LUAN MOI download :


12

1.2.2. Trung tâm Doanh thu
1.2.2.1. Khái niệm :
Trung tâm doanh thu là trung tâm trách nhiệm mà người quản lý chỉ chịu trách
nhiệm kiểm soát về doanh thu thực hiện, khơng có trách nhiệm kiểm sốt về chi phí,
lợi nhuận và vốn đầu tư. Người quản lý có quyền quyết định đối với tất cả các hoạt
động liên quan đến hoạt động bán hàng (giá bán được duyệt, hàng hóa, các hoạt
động khuyến mãi ...) nhằm tạo ra doanh thu cho doanh nghiệp.
Trung tâm này thường được phân định cho các cấp quản lý cấp trung hay cơ sở là
các cửa hàng, chi nhánh tiêu thụ ...
Tuy nhiên khi xác định các chỉ tiêu đánh giá doanh thu thường phối hợp với việc
xem xét hiệu quả tăng lên của lợi nhuận. Ví dụ việc áp dụng các chương trình
khuyến mãi có thể làm doanh thu tăng lên nhưng phải xem xét đế mức độ chi phí
gia tăng dẫn đến lợi nhuận giảm sút.
1.2.2.2. Chỉ tiêu đánh giá Trung tâm doanh thu
- Về mặt Hiệu quả: Đánh giá mối tương quan giữa chi phí dự tốn và chí phí thực
tế tại trung tâm doanh thu do doanh thu được tạo ra khơng có căn cứ để so sánh với
chi phí phát sinh
- Về mặt kết quả: thơng qua tình hình thực hiện dự tốn tiêu thụ, phân tích mối
quan hệ giữa mức tăng ( giảm ) doanh thu với các nhân tố tác độngnhư cáckhoản
giảm trừ doanh thu, đơn giá bán …
Yêu cầu đánh giá:
- Mức độ biến động giữa doanh thu thực tế so với doanh thu dự toán

- Mối tương quan giữa doanh thu, các yếu tố ảnh hưởng đến doanh thu và nguyên
nhân
1.2.2.3. Trách nhiệm báo cáo của Trung tâm doanh thu
Các báo cáo trách nhiệm của Trung tâm doanh thu được thực hiện nhằm so sánh
mức độ doanh thu thực hiện và doanh thu kế hoạch, kèm theo là phân tích ảnh
hưởng của các nhân tố tác động đến biến động doanh thu (ví dụ : các chương trình
khuyến mãi, chiết khấu, cơ cấu sản phẩm).

TIEU LUAN MOI download :