Tài liệu NGƯỜI THẦY DẪN TÔI ĐẾN CỔNG TRƯỜNG MỸ THUẬT ppt

NGƯỜI THẦY DẪN TÔI ĐẾN CỔNG TRƯỜNG MỸ THUẬT



Việc học theo kiểu truyền nghề của chúng tôi được thay đổi bằng buổi học đầu tiên
là đi vẽ tại bờ sông Hồng có cảnh thuyền bè đậu san sát ven sông với trời mây,
nước và những khóm chuối, rặng tre ven đê. Chúng tôi thật ngỡ ngàng trước cảnh
thiên nhiên đa sắc, và quả thật lúc đó tôi không biết nên vẽ thế nào? bắt đầu từ cái
gì? vì tôi mới từ ban kim chuyển sang. Một số bạn lớn tuổi dày dạn với cách vẽ
sơn mài bắt đầu ngồi tỉa tót với tất cả năng lực sẵn có, nào ván thuyền, sạp thuyền,
đến các hình nan trên mui và những bóng nước được vờn từ đậm đến nhạt bằng bút
chì conté trông rất bắt mắt không khác gì tranh bán ở bờ hồ vào những năm đó.
Ngỡ ngàng trước thiên nhiên. Tôi bắt đầu vẽ thuyền bằng những nét mộc mạc đơn
giản và bóng nước là những mảng đậm được viền nét xung quanh mà tôi nhìn rất
rõ. Thấy các bạn tỉa tót mà tôi phát hoảng. Không hiểu sao họ nhìn tinh thế. Cái gì
cũng rõ ràng đâu ra đấy trông như thật. Tôi thấy nản và chỉ biết vẽ có vậy mà
không sao bắt chước tỉa tót được.
Thày Lưu Công Nhân đi xem khắp lượt và không nói gì cả, để cho mọi người tự vẽ
theo khả năng đã có của mỗi người.
Kết thúc buổi vẽ dã ngoại đầu tiên. Thày trò trở về trường và bày bài để chấm. Tôi
không ngờ bài của tôi lại được xếp lên đầu tiên với điểm 5. Điểm mà chưa bao giờ
tôi có từ trước tới giờ. Các bạn cũng ngạc nhiên vì những bạn được tiếng là vẽ đẹp
trước đây toàn điểm 4 và 5 thì nay lại xuống 2 và 3.
Thầy lấy bài của tôi làm dẫn chứng và phân tích là vẽ phải nhìn các mảng đậm và
nhạt mới là hội họa. Còn tỉa tót như thế không phải là hội họa.

Có lẽ người nhận thức đầu tiên ra vấn đề là anh Bùi Huy Hiếu học cùng lớp. Vì khi
học hết năm thứ hai, anh đã thi đỗ vào Trường Mỹ thuật. Sau này anh trở thành
nghệ sĩ nhân dân với những cống hiến lớn lao cho sân khấu nước nhà.
Tôi lúc ấy mới 16 tuổi lúc nào cũng chỉ tâm niệm học lấy một nghề để ra đời kiếm
sống, nhất là lúc bấy giờ các hợp tác xã sơn mài đang rất cần thợ vẽ tỉa tót giỏi.
Sau lần được điểm 5, tôi thấy tự tin ở mình hơn và chăm chỉ học tập. Tôi thường
xuyên đến phòng vẽ của thầy. Đó là một nửa ngôi nhà lợp lá cọ, tường trát vôi
rơm, xung quanh đầy nước. Bởi vì Trường Mỹ nghệ mới chuyển về làng Hào Nam
- Ô Chợ Dừa. Nơi đây vốn trước là ruộng và bãi tha ma (hiện nay là trường Đại
học Mỹ thuật Công nghiệp). Thày lên lớp dạy chúng tôi đều đặn, giảng giải cho
chúng tôi phân biệt được giữa mỹ thuật và mỹ nghệ. Thày rất chú trọng hình vẽ
biểu hiện được tình cảm trên ký họa, dù chỉ vài nét giản đơn.
Trước bàn làm việc của thày có tờ giấy trắng được ghim lên tường với dòng chữ
“Noi gương Tô Ngọc Vân”. Tôi không biết ông Vân là ai và hỏi thày? Thày kể
chuyện cho tôi nghe về ông Vân, về những ngày học ở lớp hội họa kháng chiến
thật thi vị, đi chiến dịch Điện Biên. Thày còn kể cả chuyện lấy vợ cho tôi nghe. Từ
đó, tấm gương của thày thôi thúc tôi chịu khó học. Tôi tuy không phải con nhà
nghèo nhưng bối cảnh xã hội lúc bấy giờ đã đẩy tôi đến chỗ không một xu dính túi,
không trợ cấp gia đình, không có học bổng. Thầy rất thông cảm và biết tôi nhiều
hôm bị đói. Thày lại dúi cho mấy nghìn để đóng tiền ăn. Tuy chỉ còn 2 tháng nữa
thì tôi học xong năm thứ hai. Nhưng tôi không còn cách nào để có tiền ăn được
nữa và thày cũng không thể cho mãi. Tôi thất vọng và xin thôi học để đi làm. Thấy
vậy thầy lại động viên tôi và nhắc tôi là luôn phải nhìn thấy tiền đồ ở phía trước,
không được nản lòng. May thay tôi và một bạn cùng hoàn cảnh được ông Trung là
cán bộ xây dựng của trường cho nhận gánh đất đổ nền các khu nhà mới làm để có
tiền ăn. Với ba nghìn một khối đất, chúng tôi mỗi tối cũng gánh được nửa khối.
Thế là tôi lại tiếp tục học. Thầy khuyến khích tôi chịu khó ký họa, giấy bút thày
cho muốn bao nhiêu cũng được, miễn là phải vẽ. Không phụ công thầy. Sáng sớm
ngủ dậy trước giờ vào học tôi ra chợ Dừa vẽ người bán hàng. Trưa, chiều tan học
tôi lại ra vẽ đến sẩm tối mới về ăn cơm và mang ký họa cho thày xem. Thày khen

hình này, chê hình kia v.v Với những ký họa tôi vẽ ít nét mà rõ dáng người hoạt
động thì thầy chỉ khoanh lại và bảo vẽ như thế này nó mới săng - síp.
May mắn thay, tôi học khá nên khi vào học năm thứ ba, năm cuối cùng, tôi được
học bổng toàn phần với hai vạn đồng một tháng. Quá mãn nguyện. Vì từ nay tôi
không phải lo về ăn uống nữa. Với hai vạn học bổng tôi chỉ phải đóng tiền ăn hết
một vạn rưỡi. Còn năm ngàn tôi mua giấy, bút lông, mực nho để vẽ. Cũng từ đó
thầy khuyên tôi nên vẽ bằng bút lông khi ký họa.
Tôi vẽ mỗi ngày một lên tay. Nhất là khi học đến năm thứ ba, nhà trường cho học
thêm môn vẽ hình họa người. Tôi được thày Mai Văn Nam dạy và cũng từ đó thày
Lưu Công Nhân khuyến khích tôi hãy học vẽ hình họa nhiều để phấn đấu thi vào
trường Mỹ thuật Việt Nam. Nơi mà tôi không bao giờ dám mó đến vì thi rất khó,
phải vẽ rất giỏi, vì đó là nơi đào tạo họa sĩ. Không hiểu sao thày Lưu Công Nhân
lại có thể truyền cho tôi nghị lực và sự tự tin ghê gớm là thế nào tôi cũng đỗ vào
trường mỹ thuật nếu mỗi ngày tôi vẽ đều hai mươi tờ ký họa. Tuy hàng ngày tôi
phải lên lớp học để hoàn thành bài thi hết khóa của khoa sơn mài với hom, bó, mài,
vẽ, đánh bóng sản phẩm của mình để kịp chấm thi tốt nghiệp. Nhưng tôi vẫn miệt
mài tập vẽ vào tất cả các giờ còn lại để làm sao đỗ được vào trường Mỹ thuật. Một
bạn cũ ra trường năm trước đã đi làm thấy tôi quyết tâm học đã hỗ trợ tôi tiền để
tôi thuê mẫu luyện hình họa. Đó là anh Ngô Quang Tự học ban thảm.
Sau ba năm học, năm 1957, tôi tốt nghiệp khoa sơn mài loại ưu ở trường Mỹ nghệ
đồng thời tôi lại thi đỗ vào Trường Mỹ thuật khóa Trung cấp ba năm đầu tiên với
số thứ tự 18 trên 20.
Khi vào học tôi là người ít tuổi nhất, được cùng học một lớp với các cây gạo cội đã
từng hoạt động mỹ thuật nhiều năm trong kháng chiến chống Pháp.
Ngày 21 tháng 7 năm 2007 trên chuyến đi công tác Quảng Bình với anh Trần
Khánh Chương, sau khi nghe điện thoại và anh cho tôi hay: họa sĩ Lưu Công Nhân
đã mất tại Đà Lạt. Tim tôi như nhói lên và hình ảnh tuổi thơ mới chập chững vào
nghề của tôi cứ hiện dần với hình ảnh thầy Lưu Công Nhân mặc áo đại cán màu
đen. Tôi nói với anh Chương và các anh cùng đi rằng họa sĩ Lưu Công Nhân người
thày đã dẫn tôi tới cổng trường Mỹ thuật Việt Nam. Đấy cũng là nơi tôi học tập và

giảng dạy cho đến khi nghỉ hưu với danh hiệu nhà giáo ưu tú.