Tài liệu Ðiều cần biết khi dùng thuốc sắc Ðông y ppt

Ðiều cần biết khi dùng thuốc sắc
Ðông y


Trong Đông y, sắc thuốc đã là một công việc khá phức tạp và công phu, nhưng khi
sắc xong rồi, uống như thế nào cho đúng cũng là một vấn đề rất quan trọng.
Nên uống nóng, uống ấm hay uống lạnh?
Thường thì khi sắc thuốc xong, chắt nước thuốc ra bát, đợi một lát để thuốc nguội
đến độ vừa phải, không nóng không lạnh rồi uống như vậy gọi là uống ấm. Cách
uống này hay được sử dụng hơn cả vì rất hợp sinh lý. Nhưng với những bệnh nhân
bị chứng hàn như cảm mạo phong hàn, đau bụng đi ngoài do lạnh muốn nâng cao
tác dụng tán hàn của thuốc thì phải uống nóng. Ngược lại, với những bệnh nhân bị
chứng nhiệt như sốt sao, môi khô họng khát, miệng lưỡi lở loét, đại tiện táo, tiểu
tiện sẻn đỏ thì phải đợi cho thuốc thật nguội mới uống nhằm mục đích tăng
cường hiệu quả thanh nhiệt của dược liệu. Các vị thuốc cần phải uống ấm thường
có dược tính tương đối ôn hòa lấy công dụng tư bổ điều lý làm trọng, khi sắc hay
dùng lửa nhỏ (văn hỏa). Các vị thuốc cần phải uống nóng thường có dược tính ôn
nhiệt, khi sắc phải dùng lửa to (vũ hỏa), sắc nhanh. Các vị thuốc cần phải uống
lạnh thường có dược tính hàn lương, khi sắc thời gian kéo dài hơn một chút.
Sắc
thuốc.

Nên uống vào lúc nào?
Thuốc có hiệu quả hay không ngoài việc dùng đúng bệnh và sắc đúng cách còn
phụ thuộc vào thời gian uống thuốc có hợp lý hay không. Để hấp thu tốt và phát
huy tác dụng cao nhất, các thuốc tư bổ nên uống vào sáng sớm khi chưa ăn sáng;
các thuốc có công dụng kiện tỳ, tả hạ (tẩy xổ), khu trùng (trừ giun) nên uống khi
bụng đói, trước khi ăn; các thuốc tiêu thực và có phản ứng kích thích dạ dày, ruột

nên uống sau bữa ăn; các thuốc thăng đề (đưa lên trên) và ôn lương bổ khí nên
uống vào khoảng thời gian từ sáng sớm đến trước giữa trưa; các thuốc tư âm dương
huyết, thuốc thanh tả phục hỏa ở âm phận nên uống vào buổi tối; các thuốc trừ tà ở
khí phận và dương phận nên uống vào sáng sớm
Làm gì để hạn chế cảm giác buồn nôn khi uống thuốc?
Những người uống thuốc sắc Đông y lần đầu thường có cảm giác buồn nôn, thậm
chí có thể nôn ngay lập tức, đặc biệt là khi uống các thuốc thanh nhiệt giải độc có
vị đắng. Thêm nữa, trong khi thần kinh đang căng thẳng lại nhắm mắt, bịt mũi cố
uống một hơi cho hết bát nước thuốc, kết quả là nôn ra toàn bộ vừa mệt sức vừa
phí thuốc. Để hạn chế tình trạng này, trước tiên phải hết sức bình tĩnh, thư giãn
thần kinh, không nóng vội, chú ý độ ấm của thuốc và cách uống trước hay sau bữa
ăn rồi uống một ngụm nhỏ, ngậm trong miệng một lát để tạo cảm giác thích ứng,
sau đó từ từ nuốt xuống họng. Khi uống hết, nên dùng một chút nước ấm tráng
miệng. Ngoài ra, hòa thêm vào bát thuốc một ít nước gừng tươi cũng có thể đem lại
hiệu quả chống nôn và buồn nôn ở một mức độ nhất định.
Có nên uống đông dược và tân dược cùng một lúc?
Tốt nhất là nên uống cách xa nhau vì rằng nhiều loại thuốc tây và thuốc ta không
thể cùng uống một lúc. Ví như các vị thuốc như đào nhân, hạnh nhân có chứa
nitriglycoside thì không nên uống cùng các tân dược thuộc nhóm an thần, gây mê,
gây tê vì có thể gây ức chế trung tâm hô hấp và rối loạn chức năng gan. Các thuốc
cường tim thuộc nhóm digitalis không được uống cùng với các dược liệu như trúc
đào, vạn niên thanh, vì có thể gây rối loạn nhịp tim. Các thuốc thuộc nhóm
sulfanilamide không nên uống cùng các dược liệu có chứa acid hữu cơ như bồ
công anh, xuyên khung, ngũ vị tử, ô mai vì có thể gây nên sỏi đường tiết niệu và
chứng đái ra máu. Kháng sinh thuộc nhóm tetracyclin không nên uống cùng một
lúc với các vị thuốc có chứa nhiều canxi, magiê và nhộm nhôm như thạch cao, mẫu
lệ vì sẽ làm giảm hiệu lực của tetracyclin, hình thành các hợp chất kim loại bền
vững ở đường ruột làm ảnh hưởng đến quá trình hấp thu và tiêu hóa thức ăn.
Khi uống nên kiêng cữ ăn uống như thế nào?
Kiêng cữ về ăn uống khi dùng thuốc đông y là một điều rất cần thiết. Bởi lẽ, theo

quan niệm của y học cổ truyền, thức ăn cũng là những vị thuốc, cho nên nếu ăn
uống không hợp lý thì có thể làm ảnh hưởng đến hiệu lực của đơn thuốc và sức
khỏe của người bệnh. Tuy nhiên, do hạn chế về kiến thức, nhiều thầy thuốc bắt
bệnh nhân kiêng quá nhiều thứ, kể cả những thức rất cần thiết cho cơ thể hoặc giả
tạo nên thói quen cứ khi dùng thuốc Đông y là phải kiêng tôm, cua, ốc, thịt gà, rau
muống một cách cứng nhắc. Trên thực tế, việc kiêng cữ về ăn uống phải tùy
thuộc vào 2 yếu tố: một là các món ăn kị với các vị thuốc đang dùng, ví dụ bạch
linh kị giấm, miết giáp kị thịt gà ; hai là các thức ăn chống lại tác dụng của thuốc,
ví dụ đang uống thuốc trị chứng hàn thì phải kiêng các thức ăn mát lạnh Như
vậy, về vấn đề này, việc tuân thủ theo chỉ dẫn của thầy thuốc có chuyên khoa là hết
sức quan trọng.