tiểu luận môn đại cương nhà nước và pháp luật đề tài văn bản quy phạm pháp luật việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (260.65 KB, 13 trang )
lOMoARcPSD|9234052
ắI HC QUC GIA H NịI
TRNG ắI HC KINH T
VIịN QN TRỊ KINH DOANH
TIàU LU¾N
MƠN Đ¾I C¯¡NG NHÀ N¯àC VÀ PHP LUắT
ị TI: Vn bn quy phm phỏp lut ò Vißt Nam
SINH VIÊN: ĐỒN THÙY LINH
MÃ HỌC PHẦN: THL1057 6
GIÀNG VIÊN: LÊ THỊ PH¯¡NG NGA
MÃ SINH VIÊN: 21050240
Hà Nßi – năm 2022
lOMoARcPSD|9234052
MĀC LĀC
DANH MĀC VIẾT TÀT............................................................................................. 3
MÞ ĐẦU....................................................................................................................... 4
CH¯¡NG I. VBQPPL ị VIịT NAM ...................................................................... 5
SÂ lc vò QPPL. ............................................................................................ 5
I.
1.
Khỏi niệm ....................................................................................................... 5
2.
Các dấu hiệu đặc trưng cơ bÁn cāa QPPL.................................................... 5
3.
Cấu trúc cāa QPPL ....................................................................................... 5
II.
VBQPPL ß Vißt Nam...................................................................................... 5
1.
Khái niệm ....................................................................................................... 5
2.
Vai trò cāa VBQPPL ..................................................................................... 6
3.
Hiệu lực và nguyên tắc áp dÿng cāa VBQPPL. ............................................ 7
III.
Các lo¿i VBQPPL ß Vißt Nam.................................................................... 7
IV.
Phân bißt VBQPPL và văn bÁn ADPL. ..................................................... 9
1.
Về khái niệm. ................................................................................................. 9
2.
Ph¿m vi áp dÿng ............................................................................................ 9
3.
Thời gian có hiệu lực. .................................................................................. 10
4.
Cơ sở ban hành ............................................................................................ 10
5.
Tên gọi, hình thức, trình tự và chā thể ban hành ........................................ 10
CH¯¡NG II. CÁC VBQPPL TRONG LĨNH VỰC GIÁO DĀC. ....................... 11
TÀI LIÞU THAM KHÀO ........................................................................................ 14
2
lOMoARcPSD|9234052
DANH MĀC VIẾT TÀT
VBQPPL
Văn bản quy phạm pháp luật
QPPL
Quy phạm pháp luật
ADPL
Áp dÿng pháp luật
UBND
Āy ban nhân dân
HĐND
Hội đồng nhân dân
BGDĐT
Bộ Giáo dÿc Đào tạo
GDĐT
Giáo dÿc Đào tạo
QĐ
Quyết định
NĐ
Nghị định
QH
Quốc Hội
TT
Thơng tư
CP
Chính phā
3
lOMoARcPSD|9234052
MÞ ĐẦU
VBQPPL hay cịn được biết đến với tên gọi văn bản pháp quy là hình thức pháp luật
tiến bộ nhất và được hầu hết các quốc gia á trên thế giới sử dÿng. Bộ máy Nhà nước
Việt Nam cũng sử dÿng chā yếu hình thức pháp luật này. PGS.TS Nguyễn Cửu Việt
từng nói: "Luật ban hành VBQPPL chính là "cỗ máy cái" trong cơ chế xây dựng pháp
luật". Và VBQPPL chính là một bộ phận cấu thành "cỗ máy cái" ấy.
Nhận thấy hoạt động ban hành VBQPPL có ý nghĩa to lớn đối với chất lượng cũng như
hiệu quả cāa công tác quản lý Nhà nước, em quyết định chọn đề tài:
đến lĩnh vực giáo dÿc.=
Mÿc đích nghiên cứu:
• Cāng cố kiến thức về VBQPPL để từ đó nắm rõ phương thức quản lý cāa bộ
máy Nhà nước Việt Nam.
• Nhận thấy được tính ứng dÿng cao cāa VBQPPL trong đßi sống, giáo dÿc.
Đối tượng nghiên cứu: VBQPPL nước Cộng hòa xã hội chā nghĩa Việt Nam.
Kết cấu bài tiểu luận bao gồm:
• Má đầu.
• Chương I. VBQPPL á Việt Nam.
• Chương II. Các VBQPPL trong lĩnh vực giáo dÿc.
• Kết luận.
4
lOMoARcPSD|9234052
CHĂNG I. VBQPPL ị VIịT NAM.
I.
SÂ lc vò QPPL.
1. Khỏi niệm
QPPL được hiểu chung là một loại quy phạm xã hội. Là những quy tắc, chuẩn
mực, khuôn mẫu cho các hành vi mang tính phổ biến, bắt buộc chung. Được xác lập,
ban hành và đảm bảo thực hiện bái Nhà nước để điều chỉnh các hành vi, quan hệ xã
hội cāa chā thể theo ý chí cāa Nhà nước.1
2. Các dấu hiệu đặc trưng cơ bÁn cāa QPPL
• QPPL được thiết lập và được đảm bảo bằng quyền lực Nhà nước.
• QPPL là những quy tắc có tính phổ biến, bắt buộc chung.
• QPPL là cơ sá để xác định tính chất pháp lý cāa hành vi, thể hiện ý chí
cāa Nhà nước.
• QPPL được thể hiện dưới hình thức xác định.
3. Cấu trúc cāa QPPL
Về nguyên tắc, QPPL có 3 bộ phận: giả định, quy định, chế tài. Tuy nhiên,
trên thực tế cho thấy, phần lớn các QPPL được xây dựng từ hai trong ba phần trên
(giả định - quy định hoặc giả định - chế tài).
II.
VBQPPL ß Vißt Nam
1. Khái niệm
Khái niệm
năm 2008 (Luật năm 2008) và Luật ban hành VBQPPL cāa Hội đồng nhân dân và
Āy ban nhân dân năm 2004 (Luật năm 2004). Đây là cơ sá để các cơ quan có thẩm
quyền phân biệt VBQPPL với văn bản hành chính và văn bản ADPL, góp phần hạn
1
Phạm Kim Oanh (2021) />
5
lOMoARcPSD|9234052
chế đáng kể số lượng văn bản hành chính có chứa QPPL.2 Tuy nhiên, do cách định
nghĩa mang tính chuyên ngành khiến việc nhận diện VBQPPL cịn khó khăn.
Xuất phát từ ý nghĩa quan trọng từ việc áp dÿng VBQPPL vào đßi sống và
khắc phÿc hạn chế từ thực tiễn triển khai, Luật Ban hành VBQPPL số
80/2015/QH13 được Quốc hội khóa XIII thơng qua ngày 22/6/2015, có hiệu lực thi
hành từ ngày 01/7/2016 đã làm rõ hơn khái niệm
trong Giáo trình Nhà nước và Pháp luật đại cương Nguyễn Cứu Việt cho rằng:
VBQPPL là hình thức thể hiện các quyết định pháp luật do cơ quan Nhà nước hoặc
ngưßi có thẩm quyền ban hành theo trình tự và bằng cách thức nhất định có chứa
đựng các quy tắc ứng xử làm thay đổi hệ thống QPPL nhằm điều chỉnh một loại
quan hệ xã hội nhất định.4
Từ những khái niệm trên, có thể hiểu VBQPPL là một loại văn bản pháp luật
được đề ra bái cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo đúng u cầu về hình thức và
cách thức với mÿc đích sửa đổi các mối quan hệ xã hội một cách hợp lý. Nó chứa
đựng các quy phạm bắt buộc và được áp dÿng nhiều lần, lâu dài.
2. Vai trị cāa VBQPPL5
• Là cơ sá vững chắc để duy trì và hồn thiện bộ máy Nhà nước.
• Là phương tiện giúp hồn thành u cầu đề ra về phát triển kinh tế - xã hội t
nc.
ã L phng tin bo v quyn con ngòi, quyền cơng dân và góp phần đảm
bảo nền dân chā xã hội chā nghĩa.
• Góp phần định hướng cho sự phát triển và tạo dựng các mối quan hệ xã hội mới.
Phòng Xây dựng, Kiểm tra và Theo dõi thi hành pháp luật (2020), Chuyên đề 3: SO¾N THÀO VBQPPL CĀAHÞI
ĐàNG NHÂN DÂN, ĀY BAN NHÂN DÂN CHUYEN DE 3(1).pdf (kontum.gov.vn).
3
Luật số 80/2015/QH13 cāa Quốc Hội quy định về Luật Ban hành VBQPPL.
4
Nguyễn Cửu Viêt, Giáo trình Nhà nước và Pháp luật đ¿i cương, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, 2004.
2
5
VBQPPL là gì? Văn bản quy phạm PL có mấy loại? (luanvan99.com)
6
lOMoARcPSD|9234052
3. Hiệu lực và nguyên tắc áp dÿng cāa VBQPPL.
Hiệu lực cāa VBQPPL là giới hạn tác động được tính theo thßi gian, khơng
gian (lãnh thổ) và phạm vi đối tượng thi hành nhất định. Những hành vi được quy
định trong giới hạn đó sẽ chịu sự điều chỉnh cāa VBQPPL.6 Việc xác định rõ hiệu
lực cāa VBQPPL về thßi gian, khơng gian, chā thể tác động khơng chỉ góp phần
bảo đảm tính minh bạch cāa pháp luật mà cịn giúp cho việc thực hiện pháp luật
được đúng đắn, thống nhất. Từ đó nâng cao hiệu quả thích ứng cāa pháp luật đối với
mối quan hệ xã hội. Căn cứ theo khái niệm trên, hiệu lực cāa VBQPPL gồm hiệu
lực theo thòi gian, khụng gian v i tng.
ã Hiu lc theo thßi gian: là khoảng thßi gian có hiệu lực cāa một VBQPPL được
xác định từ thßi điểm phát sinh hiệu lực đến khi hiệu lực được chấm dứt.6
• Hiệu lực theo không gian và đối tượng: phÿ thuộc vào thẩm quyền cāa cơ quan
ban hành văn bản đó sẽ có tác động đến từng cá nhân, tổ chức và những quan hệ
xã hội nhất định.6
Nguyên tắc áp dÿng VBQPPL:6
• Nguyên tắc áp dÿng từ thßi điểm văn bản bắt đầu có hiệu lực.
• Ngun tắc áp dÿng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn.
• Ngun tắc áp dÿng văn bản được ban hành sau.
• Nguyên tắc áp dÿng hiệu lực trá về trước có lợi cho đối tượng áp dÿng.
• Ngun tắc áp dÿng khơng làm cản trá việc thực hiện điều ước quốc tế.
• Nguyên tắc ưu tiên áp dÿng luật riêng trước luật chung.
III.
6
Các lo¿i VBQPPL ß Vißt Nam
Nguyễn Thị Huế, Giáo trình Đ¿i cương về Nhà nước và Pháp luật, NXB Đại học Kinh tế Quốc Dân, 2019.
7
lOMoARcPSD|9234052
Theo điều 4 cāa bộ Luật ban hành VBQPPL số 80/2015/QH13, hệ thống văn
bản pháp luật hiện hành cāa Nhà nước Cộng hịa xã hội chā nghĩa Việt Nam bao
gồm:
• Hiến pháp.
• Bộ luật, luật (sau đây gọi chung là luật), nghị quyết cāa Quốc hội.
• Pháp lệnh, nghị quyết cāa Āy ban thưßng vÿ Quốc hội; nghị quyết liên tịch giữa
Āy ban thưßng vÿ Quốc hội với Đồn Chā tịch Āy ban trung ương Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam.
• Lệnh, quyết định cāa Chā tịch nước.
• Nghị định cāa Chính phā; nghị quyết liên tịch giữa Chính phā với Đoàn Chā
tịch Āy ban trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam.
• Quyết định cāa Thā tướng Chính phā.
• Nghị quyết cāa Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
• Thơng tư cāa Chánh án Tịa án nhân dân tối cao; thông tư cāa Viện trưáng Viện
kiểm sát nhân dân tối cao; thông tư cāa Bộ trưáng, Thā trưáng cơ quan ngang
bộ; thông tư liên tịch giữa Chánh án Tòa án nhân dân tối cao với Viện trưáng
Viện kiểm sát nhân dân tối cao; thông tư liên tịch giữa Bộ trưáng, Thā trưáng
cơ quan ngang bộ với Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưáng Viện kiểm
sát nhân dân tối cao; quyết định cāa Tổng Kiểm tốn nhà nước.
• Nghị quyết cāa Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau
đây gọi chung là cấp tỉnh).
• Quyết định cāa Āy ban nhân dân cấp tỉnh.
• VBQPPL cāa chính quyền địa phương á đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
• Nghị quyết cāa Hội đồng nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh,
thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp
huyện).
8
lOMoARcPSD|9234052
• Quyết định cāa Āy ban nhân dân cấp huyện.
• Nghị quyết cāa Hội đồng nhân dân xã, phưßng, thị trấn (sau đây gọi chung là
cấp xã).
• Quyết định cāa Āy ban nhân dân cấp xã.
IV.
Phân bißt VBQPPL và văn bÁn ADPL.89
1. Về khái niệm.
Như đã nói á trên, VBQPPL có chứa QPPL được ban hành nhằm xác định đúng
chức năng, thẩm quyền, trình tự cāa từng cơ quan trong bộ máy Nhà nước theo quy
định cāa Điều 2 Luật Ban hành VBQPPL năm 2015.
Đối với văn bản ADPL, đây là văn bản bao gồm các quy tắc xử xự riêng, do tổ
chức, cá nhân có thẩn quyền ban hành dựa trên các quy định pháp luật đã đề ra. Là
mệnh lệnh cÿ thể đối với chā thể xác định, áp dÿng một lần trong thực tiễn và được
đảm bảo bằng sự cưỡng chế cāa Nhà nước. Ví dÿ: Quyết định cāa Chā tịch Āy ban
nhân dân tỉnh X được ban hành về việc tiếp nhận và bổ nhiệm ông Đặng Văn A
giữ chức vÿ Giám đốc Sá Y tế tỉnh X.
2. Ph¿m vi áp dÿng.
VBQPPL được ban hành cho tất các đối tượng thuộc phạm vi điều chỉnh và
liên quan đến văn bản. Ví dÿ, với Quyết đinh số 25/2021/QĐ-UBND tỉnh ban hành
về Quy chế làm việc cāa UBND tỉnh Bắc Ninh nhiệm kỳ 2021-2026 đã đề cập đến
đối tượng áp dÿng là <Āy viên Āy ban nhân dân tỉnh, Thā trưởng các cơ quan thußc
UBND tỉnh; Chā tịch HĐND, UBND các huyện, thị xã, thành phß; Thā trưởng các
cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này=
10
Phân biệt VBQPPL với văn bản ADPL? (thegioiluat.vn)
Sự khác biệt cơ bản giữa VBQPPL và văn bản ADPL (hatinh.gov.vn)
10
Quyết định số 25/2021/QĐ-UBND tỉnh ban hành về Quy chế làm việc cāa UBND tỉnh Bắc Ninh nhiệm kỳ 20212026.
8
9
9
lOMoARcPSD|9234052
Văn bản ADPL chỉ có hiệu lực với một hoặc một số đối tượng được xác định
đối tượng cÿ thể trong văn bản. Ví dÿ: Quyết định bổ nhiệm ơng Nguyễn Văn A
được nêu á trên có giới hạn đối tượng áp dÿng là ông Nguyễn Văn A và cá nhân, tổ
chức có liên quan.
3. Thời gian có hiệu lực.
Khác với hiệu luật lâu dài, ổn định tùy theo mức độ cāa phạm vi và đối tượng
điều chỉnh cāa VBQPPL, văn bản ADPL có hiệu lực ngắn và thay đổi theo vÿ việc.
Ví dÿ: Luật sá hữu trí tuệ 2005 đến nay vẫn còn được áp dÿng.
4. Cơ sở ban hành.
VBQPPL được ban hành dựa trên các VBQPPL có giá trị cao hơn như Hiến
pháp, Luật và các VBQPPL cāa chā thể có thẩm quyền ban hành cấp trên. VBQPPL
là nguồn cāa luật. Ví dÿ: theo Quyết định số: 01/2022/QĐ-UBND tỉnh Hà Tĩnh Ban
hành Quy định về quản lý, bảo vệ hành lang, bảo vệ bß biển trên địa bàn tỉnh Hà
Tĩnh được phê chuẩn dựa trên căn cứ Luật Đất đai; Luật Tài ngun, mơi trưßng
biển và hải đảo cùng một số Nghị định và Thông tư khác.11
Với văn bản ADPL, căn cứ ban hành thưßng dựa vào ít nhất một loại VBQPPL
và cả văn bản ADPL cāa chā thể có thẩm quyền. Văn bản áp dÿng hiện tại khơng
là nguồn cāa luật.
5. Tên gọi, hình thức, trình tự và chā thể ban hành.
Tên gọi, hình thức, trình tự và chā thể cāa VBQPPL được quy định rõ trong
Điều 4 Luật Ban hành VBQPPL năm 2015, gồm 15 hình thức ban hành phù hợp với
các chā thể có thẩm quyền. Đồng thßi từ chương III đến chương XIII Luật Ban hành
VBQPPL cũng đã xác định rõ về trình tự thā tÿc ban hành QPPL.
Hiện tại, văn bản ADPL vẫn chưa được quy định trong Luật nhưng thưßng được
ban hành bái các cá nhân nhiều hơn.
Quyết định số 01/2022/QĐ-UBND tỉnh Hà Tĩnh Ban hành Quy định về quản lý, bảo vệ hành lang, bảo vệ bß biển
trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh
11
10
lOMoARcPSD|9234052
CH¯¡NG II. CÁC VBQPPL TRONG LĨNH VỰC GIÁO DĀC.
Bên cạnh việc duy trì và phát triển kinh tế- xã hội, VBQPPL cũng đóng vai trị
quan trọng trong việc xử lý các vấn đề pháp lý liên quan đến vấn đề giáo dÿc. Trong
những năm vừa qua, Nhà nước đã ban hành các chính sách hỗ trợ, chỉ đạo nhằm cāng
cố và phát huy vai trị cāa lĩnh vực văn hóa, giáo dÿc trong đßi sống. Dưới đây là một
số VBQPPL được ban hành để phÿc vÿ cho mÿc đích giáo dÿc.12
• Luật: Luật Giáo Dÿc 2019 có hiệu lực từ ngày 01/07/2020; Luật giáo dÿc đại
học 2012 có hiệu lực từ 01/01/2013.
• Nghị định: Nghị định 77/2021/NĐ-CP quy định về chế độ phÿ cấp thâm niên
nhà giáo có hiệu lực từ ngày 01/08/2021; Nghị định 24/2021/NĐ-CP quy định
việc quản lý trong cơ sá giáo dÿc mầm non và cơ sá giáo dÿc phổ thơng cơng
lập có hiệu lực từ 15/01/2021.
• Thông tư: Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT quy định về đánh giá học sinh trung
học cơ sá và học sinh trung học phổ thơng có hiệu lực từ 05/09/2021; Thơng tư
18/2021/TT-BGDĐT về Quy chế tuyển sinh và đào tạo trình độ tiến sĩ có hiệu
lực từ 15/08/2021.
• Quyết định, chỉ thị: Chỉ thị số 31/QĐ-TTg ngày 04/12/2019 cāa Thā tướng
Chính phā về tăng cưßng giáo dÿc đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên;
Quyết định số 409/QĐ-TTg ngày 24/3/2020 cāa Thā tướng Chính phā Thành
lập Hội đồng thẩm định nhiệm vÿ lập Quy hoạch mạng lưới cơ sá giáo dÿc đại
học và sư phạm thßi kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Có thể thấy, trong những năm qua, đặc biệt là năm 2021 Bộ GDĐT và Bộ Tư pháp
đã triển khai thực hiện được một cách toàn diện trên các phương diện như công tác xây
dựng pháp luật; phổ biến, giáo dÿc pháp luật; theo dõi thi hành pháp luật; kiểm tra, xử lý,
rà sốt hệ thống hóa VBQPPL…13
12
Tổng hợp văn bản QPPL lĩnh vực giáo dÿc đang có hiệu lực (thuvienphapluat.vn)
Trung tâm truyền thông Giáo dÿc (2021) Đẩy mạnh phối hợp thực hiện công tác pháp chế giữa Bộ
GDĐT và Bộ Tư pháp (moet.gov.vn)
13
11
lOMoARcPSD|9234052
KẾT LU¾N
à bài tiểu luận đã nêu ra được những kiến thức cơ bản xoay quanh
loại, hiệu lực cāa VBQPPL. Bên cạnh đó, hai khái niệm
lên một số ví dÿ về ứng dÿng cāa VBQPPL trong lĩnh vực giáo dÿc giúp phần nào hiểu rõ
được vai trò đặc biệt quan trọng cāa Pháp luật trong cơng cuộc gây dựng và hồn thiện nền
giáo dÿc đất nước.
Môn học
thực tiễn cao cāa Pháp luật đối với các quan hệ trong đßi sống xã hội. Qua tìm hiể thông tin
qua các tài liệu, em biết được VBQPPL cāa Nhà nước không đơn giản chỉ dừng á việc điều
chỉnh các quan hệ xã hội theo cách bảo đảm trật tự an minh xã hội như thưßng được đề cập
mà nó cịn có vai trị to lớn trong cơng cuộc gây dựng sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội cāa
một đất nước.
13
Downloaded by Heo Út ()
lOMoARcPSD|9234052
TÀI LIÞU THAM KHÀO
Nguyễn Thị Huế, Giáo trình Đ¿i cương về Nhà nước và Pháp luật, NXB Đại học Kinh
tế Quốc Dân, 2019.
Phạm
Kim
Oanh
(2021)
/>
gi/#Quy_pham_la_gi.
Nguyễn Cửu Viêt, Giáo trình Nhà nước và Pháp luật đ¿i cương, NXB Đại học Quốc
gia Hà Nội, 2004.
Quyết định số 25/2021/QĐ-UBND tỉnh ban hành về Quy chế làm việc cāa UBND tỉnh
Bắc Ninh nhiệm kỳ 2021-2026. Bắc Ninh (vbpl.vn)
Quyết định số 01/2022/QĐ-UBND tỉnh Hà Tĩnh Ban hành Quy định về quản lý, bảo
vệ hành lang, bảo vệ bß biển trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh Hà Tĩnh (vbpl.vn).
Luật số 80/2015/QH13 cāa Quốc Hội quy định về Luật Ban hành VBQPPL. Luật
80/2015/QH13 Ban hành văn bản quy phạm pháp luật - Cơ sá dữ liệu quốc gia về
VBQPPL - Trung ương (vbpl.vn)
Phòng Xây dựng, Kiểm tra và Theo dõi thi hành pháp luật (2020), Chuyên đề 3: SO¾N
THÀO VBQPPL CĀA HÞI ĐàNG NHÂN DÂN, ĀY BAN NHÂN DÂN CHUYEN DE
3(1).pdf (kontum.gov.vn).
VBQPPL là gì? Văn bản quy phạm PL có mấy loại? (luanvan99.com)
Phân biệt VBQPPL với văn bản ADPL? (thegioiluat.vn)
Sự khác biệt cơ bản giữa VBQPPL và văn bản ADPL (hatinh.gov.vn)
Tổng hợp văn bản QPPL lĩnh vực giáo dÿc đang có hiệu lực (thuvienphapluat.vn)
Trung tâm truyền thơng Giáo dÿc (2021) Đẩy mạnh phối hợp thực hiện công tác pháp
chế giữa Bộ GDĐT và Bộ Tư pháp (moet.gov.vn)
14
Downloaded by Heo Út ()
