Thực hiện nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong cách mạng công nghiệp 4.0

Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8

THỰC HIỆN NỘI DUNG SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP
CÔNG NHÂN TRONG CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0
Vương Thị Huệ
Trường Đại học Thủy lợi, email:

1. GIỚI THIỆU CHUNG

Với sự xuất hiện của cuộc cách mạng công
nghiệp lần thứ nhất, giai cấp công nhân – chủ
thể và là sản phẩm xã hội của nền đại công
nghiệp, đã trở thành luận chứng thực tiễn cho
phát hiện lý luận vĩ đại của C.Mác về sứ
mệnh lịch sử toàn thế giới của giai cấp công
nhân. Những nội hàm cơ bản của lý luận này
đã thể hiện và tiếp tục được bổ sung từ thực
tiễn các cuộc công nghiệp và cách mạng xã
hội chủ nghĩa. Cách mạng công nghiệp 4.0,
về đại thể, vẫn sẽ tiếp tục logic của C.Mác,
tiếp nối nội dung sứ mệnh lịch sử của giai
cấp công nhân trong thời đại ngày nay.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Bài viết dựa trên cơ sở nguyên tắc phương
pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng
và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Đồng thời, bài
viết sử dụng kết hợp các phương pháp cụ thể
như: phân tích - tổng hợp, logic - lịch sử… để
tìm hiểu về nội dung sứ mệnh lịch sử của giai
cấp công nhân trong thời đại công nghiệp 4.0.

3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

3.1. Khái niệm và bản chất của cách
mạng công nghiệp 4.0
Khái niệm “công nghiệp 4.0” được sử dụng
lần đầu năm 2011 tại hội chợ Hannover, hội
chợ hàng đầu thế giới về công nghệ và công
nghiệp được tổ chức thường niên tại Đức.
Khái niệm “cách mạng công nghiệp 4.0” được
đề cập lần đầu tiên và cũng là chủ đề của Diễn
đàn kinh tế lần thứ 46 tổ chức ngày
20/01/2016 tại thành phố Davos - Klosters,

Thụy Sĩ. Khác với các cuộc cách mạng công
nghiệp trước đây, cách mạng công nghiệp 4.0
không gắn với sự ra đời của một công nghệ
nào cụ thể mà là kết quả của sự hội tụ của
nhiều cơng nghệ khác nhau, trong đó trọng
tâm là cơng nghệ nano, công nghệ sinh học và
công nghệ thông tin - truyền thông.
Bản chất của cách mạng công nghiệp 4.0
là sự hình thành của thế giới số, vốn dĩ là sự
phản ánh sinh động, tồn tại song song với thế
giới vật lý. Sự kết nối giữa hai thế giới vật lý
và thế giới số tạo ra những tác động “mang
tính cách mạng” trên mọi mặt của đời sống
xã hội của loài người. Số hóa và dữ liệu hóa
khơng chỉ nâng cao hiệu quả hoạt động của
các doanh nghiệp mà làm thay đổi một cách
căn bản mơ hình kinh doanh của doanh

nghiệp. Trong cách mạng cơng nghiệp 4.0,
tồn cầu hóa trở nên sâu sắc hơn, sự thay đổi
diễn ra với phạm vi, cường độ, tốc độ lớn
hơn và khó dự báo hơn; các ngành cơng
nghiệp được định hình lại xoay quanh các
nhu cầu của con người, vì lợi ích và vì mục
tiêu tối thượng là hạnh phúc của con người.
3.2. Giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch
sử của giai cấp công nhân theo quan điểm
của chủ nghĩa Mác-Lênin
“Giai cấp công nhân là một tập đồn xã
hội ổn định, hình thành và phát triển cùng với
quá trình hình thành và phát triển của nền sản
xuất công nghiệp hiện đại, với nhịp độ phát
triển của lực lượng sản xuất có tính chất xã
hội hoá ngày càng cao; là lực lượng sản xuấ
cơ bản và tiên tiến, trực tiếp hoặc gián tiếp
tham gia vào quá trình sản xuất, tái sản xuất
ra của cải vật chất và cải tạo các quan hệ xã

272


Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8

hội; là lực lượng chủ yếu của tiến trình lịch
sử quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa
xã hội”[1].
Trên cơ sở chủ nghĩa duy vật lịch sử,
C.Mác và Ph.Ăngghen đã đưa ra quan niệm

khoa học chung nhất về giai cấp công nhân
“con đẻ của nền đại công nghiệp”, gồm
những người lao động khơng có tư liệu sản
xuất, bán sức lao động cho giai cấp tư sản và
theo đó phải chịu áp bức, bóc lột giá trị thặng
dư. Họ là lực lượng lao động trực tiếp vận
hành các công cụ sản xuất trong nền công
nghiệp hiện đại - đại diện cho phương thức
sản xuất tiên tiến. Họ là giai cấp cách mạng
nhất, có tinh thần quốc tế vơ sản, đồn kết
với nhau trong q trình đấu tranh chống lại
kẻ thù giai cấp chung là giai cấp tư sản.
V.I.Lênin cũng phát triển khái niệm giai
cấp công nhân trong thời đại mới. Từ đó, làm
hồn chỉnh và phong phú thêm lý luận về giai
cấp công nhân trong điều kiện: đã giành được
chính quyền và lãnh đạo chính quyền xây
dựng xã hội xã hội chủ nghĩa hiện thực.
Ngoài việc đưa ra quan niệm đúng đắn về
giai cấp công nhân, công lao vĩ đại của
C.Mác chính là đã phát hiện ra sứ mệnh lịch
sử của giai cấp công nhân, lực lượng xã hội
có vai trị giải phóng thế giới khỏi tình trạng
“đen tối” dưới xã hội tư bản chủ nghĩa.
Giai cấp công nhân có sứ mệnh lịch sử là
lãnh đạo nhân dân lao động đấu tranh xóa bỏ
chế độ tư bản chủ nghĩa, xóa bỏ mọi chế độ
áp bức, bóc lột và xây dựng xã hội mới – xã
hội xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa.
Theo quan điểm của C.Mác và

Ph.Ăngghen, việc thực hiện sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân cần phải trải qua hai
bước. Bước thứ nhất: “Giai cấp vơ sản chiếm
lấy chính quyền nhà nước và biến tư liệu sản
xuất trước hết thành sở hữu nhà nước”[2].
Bước thứ hai: “…giai cấp vô sản cũng tự thủ
tiêu với tư cách là giai cấp vơ sản, chính vì
thế mà nó cũng xóa bỏ mọi sự phân biệt giai
cấp và mọi đối kháng giai cấp”[3]; nó lãnh
đạo nhân dân lao động thơng qua chính Đảng
của nó, tiến hành tổ chức xây dựng xã hội
mới – xã hội chủ nghĩa.

Để hồn thành được sứ mệnh lịch sử của
mình, giai cấp công nhân nhất định phải tập
hợp được các tầng lớp nhân dân lao động,
tiến hành đấu tranh cách mạng xóa bỏ xã hội
cũ và xây dựng xã hội mới về mọi mặt kinh
tế, chính trị và văn hóa, tư tưởng. Đó là một
q trình lịch sử hết sức lâu dài và khó khăn.
3.3. Thực hiện nội dung sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân trong cách mạng
công nghiệp 4.0
Trong cách mạng công nghiệp 4.0, giai cấp
công nhân vẫn là giai cấp đại diện cho
phương thức sản xuất tiên tiến, giai cấp tiên
phong và là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp
xây dựng xã hội mới. Giai cấp công nhân vẫn
sẽ tiếp tục, tiếp nối thực hiện nội dung sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong

thời đại ngày nay.
Về nội dung kinh tế - kỹ thuật của sứ mệnh
lịch sử giai cấp công nhân trong cách mạng
công nghiệp 4.0
Ngày nay trong điều kiện mới, khi lực
lượng sản xuất phát triển mạnh, giai cấp công
nhân đang lớn lên với đội ngũ trí thức và họ
ln là người trực tiếp sản xuất, tham gia vào
quá trình tạo ra những giá trị vật chất, những
của cải to lớn cho xã hội.
Kiến thức, kỹ năng lao động hiện đại đang
có xu hướng xã hội hóa. Máy tính, điện thoại
thơng minh, các kho dữ liệu khổng lồ có thể
dễ dàng tiếp cận với chi phí thấp… là những
điều kiện thuận lợi để người lao động bình
thường có thể học tập và tự học để nâng cao
trình độ chun mơn thơng qua cơ sở của
truyền thông số.
Sự biến đổi cấu tạo hữu cơ tư bản thay đổi
cũng đang làm rõ xu thế xã hội hóa lực lượng
sản xuất. Tri thức khoa học và cơng nghệ có
vai trị lớn trong sản xuất đang tạo ra một
thay đổi quan trọng: tư bản khả biến (v) tăng
nhanh, tư bản bất biến (c) giảm tương đối
trong tỷ lệ cấu thành giá trị của hàng hóa. Vai
trị của tri thức, tay nghề, kinh nghiệm của
người công nhân trong sản xuất công nghiệp
đang từng bước phá vỡ cơ chế chiếm hữu của
giai cấp tư sản, vốn bắt nguồn từ độc quyền
sở hữu tư liệu sản xuất, độc quyền chiếm

đoạt giá trị thặng dư.

273


Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2019. ISBN: 978-604-82-2981-8

Xã hội hóa là xu thế khách quan đang
được cách mạng cơng nghiệp 4.0 thúc đẩy
khá mạnh mẽ. Nó thể hiện ở xu hướng tiếp
hợp, liên ngành, liên kết chuỗi trong sản xuất
hiện đại. Xã hội hóa cịn thể hiện ở sự gắn kết
các khâu sản xuất - dịch vụ - tiêu dùng.
Trước đây, trong Cách mạng công nghiệp 3.0
vốn đã có bước tiến dài với lý thuyết
marketing, cịn ngày nay đang tiếp diễn với
việc kết hợp đa chiều: kỹ thuật số, vật chất và
sinh học trong sản xuất và dịch vụ.
Về nội dung chính trị - xã hội của sứ mệnh
lịch sử giai cấp công nhân trong cách mạng
công nghiệp 4.0
Theo quan niệm của C.Mác, sở dĩ giai cấp
cơng nhân có sứ mệnh lịch sử là vì họ là giai
cấp đại diện cho xu thế xã hội hóa của lực
lượng sản xuất hiện đại. Do gắn với phương
thức lao động tiên tiến, giai cấp cơng nhân có
được những phẩm chất như: ý thức tổ chức,
kỷ luật lao động, tinh thần hợp tác, tác phong
cơng nghiệp... Đó là những phẩm chất cần
thiết cho một giai cấp cách mạng và có năng

lực lãnh đạo cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Theo đó, nội dung chính trị - xã hội của sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân được
xác định là cuộc đấu tranh vì các mục tiêu
của chủ nghĩa xã hội, như cơng bằng, bình
đẳng, dân chủ… và tập trung nhất là việc xác
lập chế độ chính trị - xã hội mới do giai cấp
công nhân lãnh đạo - chế độ xã hội chủ nghĩa
để tạo ra tiền đề chính trị cho xây dựng xã
hội xã hội chủ nghĩa. Do địa vị chính trị - xã
hội của mình, chỉ có giai cấp công nhân mới
giải quyết được các vấn đề chính trị - xã hội
trong q trình xây dựng xã hội mới, tập hợp
được các giai tầng lao động khác do Đảng
Cộng sản lãnh đạo để xây dựng nhà nước
pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do dân, vì dân.
Hiện nay, cách mạng công nghiệp 4.0
đang tạo cơ hội và làm nổi bật các nội dung
như: dân chủ hóa - cơng nghệ số góp phần
mở rộng truyền thơng, tạo điều kiện để thơng
tin đến với mọi người, qua đó phát triển dân
chủ. Cách mạng công nghiệp 4.0 với những
tiền đề mà nó tạo ra sẽ cho thấy những bước
tiến mới của chủ nghĩa xã hội hiện thực.
Hướng tới cách mạng công nghiệp 4.0, đây là

con đường để phát triển rút ngắn, để xây
dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội.
Về nội dung văn hóa – tư tưởng của sứ
mệnh lịch sử giai cấp công nhân trong cách

mạng công nghiệp 4.0
Nội dung văn hóa – tư tưởng của sứ mệnh
lịch sử giai cấp công nhân được xác định là
cuộc đấu tranh với hệ tư tưởng phi vô sản,
xác lập địa vị thống trị của hệ giá trị tư tưởng
của giai cấp cơng nhân, xây dựng nền văn
hóa mới và con người mới.
Dưới tác động của cuộc cách mạng công
nghiệp 4.0, nhiệm vụ lịch sử trao cho giai cấp
công nhân trong tiến trình cách mạng của
mình là xác lập hệ giá trị mới như: lao động
cơng bằng, dân chủ, bình đẳng, tự do…để
thay thế cho hệ giá trị tư sản cũ và những hệ
tư tưởng lạc hậu khác. Thực chất đó là một
cuộc cách mạng về văn hóa, tư tưởng bao
gồm cải tạo cái cũ, xây dựng cái mới trong sự
kế thừa những tinh hoa của thời đại và giá trị
truyền thống của văn hóa dân tộc. Xây dựng
nền văn hóa xã hội chủ nghĩa và con người
được phát triển tự do, tồn diện trong một xã
hội cơng bằng, dân chủ, văn minh là những
mục tiêu hàng đầu của cuộc cách mạng này.
4. KẾT LUẬN

Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân là những nhiệm vụ cần phải thực
hiện trong quá trình xây dựng hình thái kinh
tế xã hội cộng sản chủ nghĩa. Đó là xóa bỏ xã
hội cũ đã lỗi thời và xây dựng xã hội mới tiến
bộ hơn. Thực hiện nội dung sứ mệnh lịch sử

của mình trong thời đại 4.0, giai cấp công
nhân vẫn sẽ là lực lượng tiên phong trong sản
xuất vật chất và là đại biểu cho xu thế tiến
bộ, văn minh, xã hội hóa, dân chủ hóa, cơng
bằng hóa của nhân loại.
5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Hội đồng TƯ chỉ đạo biên soạn giáo trình
quốc gia các bộ mơn khoa học Mác-Lênin,
Tư tưởng Hồ Chí Minh (2002): Giáo trình
chủ nghĩa xã hội khoa học, Nxb.CTQG,
HN, tr.99.
[2] [3] C.Mác và Ph.Ăngghen (1995): Toàn
tập, Nxb.CTQG, HN, tập 4, tr.610, tr.607.

274