SKKN tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học phần sinh học vi sinh vật, sinh học 10

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

TRƯỜNG:THPT NGUYỄN KHUYẾN

An Giang, ngày 28 tháng 1 năm 2020
BÁO CÁO
Kết quả thực hiện sáng kiến
I- Sơ lược lý lịch tác giả:
- Họ và tên: ĐẶNG THỊ NGỌC HÂN. Nam, nữ: Nữ
- Ngày tháng năm sinh: 18/06/1984
- Nơi thường trú: tổ 22, ấp Đơng Bình I, Vĩnh Thành, Châu Thành, An Giang.
- Đơn vị công tác: Trường THPT Nguyễn Khuyến.
- Chức vụ hiện nay: Giáo viên.
- Trình độ chun mơn: Thạc sĩ Sinh học.
- Lĩnh vực công tác: dạy lớp và chủ nhiệm 12a2.
II. Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị: Nêu tóm tắt tình hình đơn vị, những
thuận lợi, khó khăn của đơn vị trong việc thực hiện nhiệm vụ
1. Tóm tắt tình hình đơn vị
+ Trường đạt kiểm định chất lượng giáo dục Cấp độ 2 và đạt chuẩn quốc
gia mức độ 1, dựa trên đề nghị đánh giá ngoài cơ sở giáo dục theo kế hoạch của
trường để công nhận trường chuẩn quốc gia trong năm học 2019 – 2020.
+ Cơ sở vật chất của trường cơ bản đã đáp ứng đủ điều kiện cho nhà
trường giảng dạy: Có đầy đủ các phịng làm việc, phịng học bộ mơn, phịng học
theo u cầu và trang thiết bị .
+ Đội ngũ giáo viên có phẩm chất chính trị tốt, tích cực bồi dưỡng và tự
bồi dưỡng chun mơn. Đa số học sinh chăm ngoan, có ý thức tự học tốt.
2. Những thuận lợi, khó khăn của đơn vị trong việc thực hiện nhiệm vụ

* Thuận lợi:
+ Được sự quan tâm của chính quyền địa phương, sự hướng dẫn chỉ đạo
sâu sắc của Sở Giáo dục và Đào tạo, sự nhiệt tình giúp đỡ của Ban giám hiệu và
hỗ trợ kịp thời của đồng nghiệp.
+ Cơ sở vật chất của trường khang trang, trang thiết bị hiện đại, đa số các
phịng học đều có tivi màn hình rộng phục vụ cho việc có giảng dạy ứng dụng
cơng nghệ thơng tin của giáo viên.

TIEU LUAN MOI download :


+ Phịng học bộ mơn được trang bị đầy đủ kính hiển vi và dụng cụ thí
nghiệm nên có thể cho học sinh tiến hành trải nghiệm (thực hành) trong tiết học.
+ Chất lượng học sinh: Học tập chăm chỉ, mức độ trung bình khá. Đạo
đức tốt, tích cực tham gia các phong trào.
+ Đa số phụ huynh sống bằng nghề nơng nên học sinh có nhiều kiến thức
về thực tế, có nhiều điều kiện để trải nghiệm.
* Khó khăn:
+ Phần lớn học sinh chưa quen với hoạt động trải nghiệm sáng tạo, chủ
yếu là học lý thuyết suông, chưa có kỹ năng sử dụng thành thạo kính hiển vi.
+ Một số giáo viên cũng chưa áp dụng thường xuyên phương pháp giảng
dạy bằng hoạt động trải nghiệm sáng tạo nên đa số các em sẽ thấy áp lực khi tiếp
xúc với phương pháp mới.
+ Bản thân tôi chưa được đào tạo chính qui về phương pháp trải nghiệm
sáng tạo mà chủ yếu là tự học, tự nghiên cứu và thông qua các đợt tập huấn.
- Tên sáng kiến: "Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học phần
Sinh học Vi sinh vật, Sinh học 10".
- Lĩnh vực: Sư phạm ứng dụng.
III. Mục đích yêu cầu của đề tài, sáng kiến:
1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến

1.1. Về phía nội dung sách giáo khoa
Nội dung phần Sinh học vi sinh vật, Sinh học 10 nghiên cứu chủ yếu là các
kiến thức đại cương như khái niệm, đặc điểm, môi trường sống của vi sinh vật;
các q trình chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật, quá trình sinh
trưởng và sinh sản của chúng cũng như về cấu trúc, đặc điểm, ứng dụng của virut
và các bệnh truyền nhiễm do virut gây ra. Và để phát huy tính chủ động sáng tạo
của học sinh trong học tập, nội dung phần này trong sách giáo khoa đã biên soạn
theo cách tiếp cận mới, đó là nhiều câu lệnh để học sinh hoạt động, sau chương 1
và chương 2 đều có bài thực hành để học sinh hoạt động. Tuy nhiên, các hoạt
động học tập này còn đơn giản, mang nặng về lý thuyết gị bó chưa phát huy
được sự hứng thú học tập của học sinh, đồng thời cũng chưa đánh giá chính xác
là sản phẩm do học sinh tự làm hay không? Do đó, việc nghiên cứu thiết kế và tổ
chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo là vấn đề thiết thực, đáp ứng được chủ
trương đổi mới dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh của Bộ
giáo dục và đào tạo.
1.2. Về phía giáo viên giảng dạy
Ở một số trường trung học phổ thông (THPT) cho thấy đa số giáo viên
đều nhận thấy được tầm quan trọng của việc rèn luyện kỹ năng tự học trong dạy
học, đều mong muốn học sinh u thích mơn học của mình nhưng việc thiết kế
giáo án để phù hợp với mong ước đó chưa thật sự được hiệu quả, đa phần chỉ
mang tính chất hình thức và đối phó. Do đó, việc xây dựng quy trình thiết kế và

TIEU LUAN MOI download :


tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học phần Sinh học vi sinh
vật, Sinh học 10 là rất cần thiết.
1.3. Về phía học sinh
Phần lớn học sinh đều cảm thấy áp lực khi học sinh học, đặc biệt là Sinh
10 vì nội dung kiến thức trừu tượng, khơng thấy được ngồi thực tế mà phải

quan sát dưới kính hiển vi, hoặc thơng qua phim ảnh. Nhưng đơi khi xem cũng
chưa hiểu nó như thế nào, có ứng dụng vào cuộc sống được hay khơng?... Bên
cạnh đó, cũng có 1 số học sinh rất ham học nhưng khơng biết phải học như thế
nào để có hiệu quả cao vì thời gian ràng buộc trên lớp rất ít, khơng có các hoạt
động để các em thể hiện sự tư duy sáng tạo của mình. Vì thế vấn đề thiết kế tổ
chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong giáo án dạy theo chủ đề cho các
em hiện nay là thật sự cần thiết.
2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là hoạt động giáo dục, trong đó học sinh
dựa trên sự tổng hợp kiến thức của nhiều lĩnh vực giáo dục và nhóm kỹ năng
khác nhau để trải nghiệm thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình và tham gia
hoạt động phục vụ cộng đồng dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục,
qua đó hình thành những phẩm chất chủ yếu, năng lực chung và một số năng lực
thành phần đặc thù như: năng lực thiết kế và tổ chức hoạt động; năng lực thích
ứng với sự biến động của nghề nghiệp và cuộc sống.
Nếu giáo viên thiết kế các hoạt động trải nghiệm sáng tạo có chất lượng
và tổ chức sử dụng theo một quy trình hợp lý thì sẽ giúp học sinh đam mê u
thích mơn học hơn, tích cực chủ động hơn trong các mơn học, từ đó góp phần
nâng cao chất lượng dạy học sinh trong phần Sinh học 10 và các khối khác.
3. Nội dung sáng kiến
3.1. Tiến trình thực hiện:
- Trong quá trình thực nghiệm tơi kết hợp với các giáo viên bộ môn ở
trường thảo luận thống nhất nội dung, phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh
giá.
- Sử dụng kế hoạch dạy học của 2 chủ đề thực nghiệm có các hoạt động
trải nghiệm sáng tạo nhằm gây hứng thú học tập cho các em.
- Tiến hành rèn luyện và phát triển năng lực, kỹ năng tự học của học sinh
thông qua việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo tương ứng với 3 giai
đoạn: giai đoạn trước thực nghiệm (học sinh chưa quen với các hoạt động trải
nghiệm thiết kế trong giáo án); giai đoạn trong thực nghiệm (học sinh đã và

đang làm quen với các hoạt động trải nghiệm thiết kế trong giáo án); giai đoạn
sau thực nghiệm (học sinh đã quen và thông hiểu về yêu cầu, hình thức của các
hoạt động trải nghiệm thiết kế trong giáo án).
- Tiến hành 3 lần kiểm tra nội dung kiến thức tương ứng với 3 giai đoạn.
- Chấm điểm theo các tiêu chí đánh giá và rút ra kết luận.

TIEU LUAN MOI download :


3.2. Thời gian thực hiện: Từ 01-2019 đến 03-2019, năm học 2018-2019.
3.3. Biện pháp tổ chức:
3.3.1. Thu thập số liệu để làm cơ sở phân tích định lượng và định tính kết quả
thực nghiệm sư phạm.
3.3.2. Thiết kế và áp dụng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong các tiết học,
các chủ đề dạy học.
Phần 1. Nguyên tắc thiết kế các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy
học Sinh học vi sinh vật, Sinh học 10
Việc thiết kế các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học cần đảm
bảo các nguyên tắc sau:
- Đảm bảo mục tiêu giáo dục
- Đảm bảo sự trải nghiệm của học sinh: Ví dụ khi dạy bài 22 và 25 có thể
liên hệ với quy trình làm sữa chua hoặc kim chi tại nhà, hay sản xuất tương hột
tươi ngon an toàn tại nhà,….
- Đảm bảo môi trường để học sinh sáng tạo: cần phong phú, đa dạng và
chứa đựng các thách thức đối với học sinh. Chỉ giới thiệu về nguyên tắc sản xuất
và nguyên liệu sau đó đưa ra yêu cầu về sản phẩm để mỗi học sinh tự sáng tạo
theo suy nghĩ của mình.
- Phù hợp với trình độ của học sinh: khơng đặt ra u cầu mang tính tư
duy trừu tượng và vượt quá khả năng tài chính của các em.
Phần 2. Vận dụng thiết kết quy trình tổ chức các hoạt động trải nghiệm

sáng tạo trong trong dạy học Sinh học vi sinh vật, Sinh học 10 thơng qua 2
chủ đề
- Chủ đề 1: Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật
Thời gian: 2 tiết
-Chủ đề 1: Sinh trưởng và sinh sản của vi sinh vật
Thời gian: 3 tiết
Cả 2 chủ đề đều tiến hành theo các bước sau
Bước 1. Xác định mục tiêu học tập, đặc biệt chú ý mục tiêu rèn luyện kỹ
năng tự học thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
Bước 2: Tìm hiểu thực trạng, thơng tin, địa điểm
Bước 3. Giáo viên giới thiệu hoạt động trải nghiệm sáng tạo và nêu yêu cầu
của hoạt động
Bước 4. Học sinh hoạt động nhóm thực hiện hoạt động trải nghiệm
Bước 5. Tổ chức thảo luận, hoạt động nhóm.
Bước 6. Kết luận vấn đề, đánh giá việc tham gia hoạt động trải nghiệm sáng
tạo của học sinh

TIEU LUAN MOI download :


Phần 3. Xây dựng giáo án chủ đề có các hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Chủ đề: Dinh dưỡng, chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi sinh vật.
(Thời gian: 2 tiết)
Tiết 1: Tìm hiểu về dinh dưỡng, chuyển hóa vật chất và năng lượng ở vi
sinh vật.
Tiết 2: Báo cáo quy trình và trình bày sản phẩm lên men tại nhà.
I. Mục tiêu:
Về kiến thức: Phân tích được đặc điểm cơ bản của vi sinh vật, phân biệt
các loại môi trường nuôi cấy cũng như đặc điểm của quá trình phân giải và tổng
hợp các chất ở vi sinh vật. Vận dụng được kiến thức để giải thích các vấn đề

thực tiễn.
Về kỹ năng: Rèn luyện kỹ năng tự học như: tìm kiếm và xử lí thơng tin, kỹ
năng diễn đạt trình bày thơng tin, kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tế, kỹ
năng hoạt động nhóm.
Năng lực tự học hướng tới: tìm hiểu kiến thức mới theo hướng nghiên cứu
bài học, học sinh xác định được mục tiêu về kỹ năng tự học.
II. Tìm hiểu thực trạng, thông tin, địa điểm
* Giáo viên khảo sát địa điểm, tìm hiểu thơng tin, thực trạng trước khi cho
học sinh tham gia trải nghiệm.
- Địa điểm trải nghiệm phải thuận lợi cho học sinh (chủ yếu là trong
phịng thí nghiệm, ở nhà).
- Đảm bảo về mặt thời gian, thời gian tham gia hoạt động không vượt quá
20 phút (các hoạt động trên lớp học).
- Đảm bảo tính an tồn khi tham gia trải nghiệm .
- Báo cáo kế hoạch với nhà trường, liên hệ với các lớp học khác để hoạt
động trải nghiệm đạt hiệu quả tốt nhất.
* Chuẩn bị:
- Giáo viên: + Các mảnh ghép 1 bức tranh về vi sinh vật, 1 sản phẩm dưa
cải ngon và dưa cải bị nhớt.
+ Chia lớp thành 6 nhóm (mỗi nhóm 6-7 học sinh).
- Học sinh: + Các hình ảnh của nhóm mình làm dưa cải ở nhà (đã phân
cơng sau khi dạy chương Phân bào), sản phẩm dưa cải (có thể thành cơng hay
thất bại), giấy A0, keo 2 mặt, bút lơng.
+ Viết sẵn quy trình làm dưa cải trên giấy A0.
III. Tiến trình tổ chức bài dạy (gồm 4 bước cịn lại của thiết kế quy trình tổ
chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo)

TIEU LUAN MOI download :

Hoạt động của Giáo viên

Hoạt động của học sinh

Tiết 1: Tìm hiểu về dinh dưỡng,
Tiết 1: Tìm hiểu về dinh
chuyển hóa vật chất và năng lượng ở dưỡng, chuyển hóa vật chất và
vi sinh vật.
năng lượng ở vi sinh vật.
Giáo viên giới thiệu và nêu yêu cầu
Học sinh lắng nghe các yêu
của hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
cầu của giáo viên, nghiên cứu kỹ
nhiệm vụ học tập tiến hành hoạt
động và thảo luận nhóm để giải
quyết vấn đề.
Hoạt động 1: Thi tài “Ai nhanh nhất” Hoạt động 1: Tham gia trò chơi
(15 phút)
- Yêu cầu 1: Giáo viên phát cho
mỗi nhóm 6 mảnh ghép và u cầu hồn - u cầu 1: 3 học sinh tiến hành
thành bức tranh theo mẫu (trong 3 phút). nhận mảnh ghép và đối chiếu hình
mẫu để ghép nhanh và chính xác.

Hình 1. Mẫu vi sinh vật

Hình 2. Các mảnh ghép vi sinh vật
- Yêu cầu 2: học sinh dán các
hình ảnh của nhóm mình về quy trình
làm dưa cải (đã làm ở nhà) vào giấy A0
và treo chỗ dễ nhìn nhất của nhóm mình

(thời gian 3 phút).

- Yêu cầu 2: 3-4 bạn còn lại sẽ
chuẩn bị giấy A0 và dán những
bức hình của nhóm mình theo các
bước trong quy trình đã chuẩn bị
sẵn ở nhà; đồng thời bày dưa cải
ra dĩa.

TIEU LUAN MOI download :


Thơng báo với giáo viên khi đã
hồn thành sản phẩm.

Hình 3. Một số hình ảnh muối dưa
cải của học sinh.
-Yêu cầu 3: Sau khi đã hoàn
thành, giáo viên sẽ bốc thăm và chọn
ngẫu nhiên 1 nhóm đem bức tranh mình
vừa hồn thiện lên bảng và báo cáo về
quy trình làm dưa cải tại nhà (thời gian
4 phút).

- Yêu cầu 3:
+ Đại diện của nhóm được mời sẽ
lên trình bày quy trình và sản
phẩm của nhóm mình.

+ Cử đại diện đến các nhóm khác

Sau khi các nhóm báo cáo, giáo viên để đánh giá các tiêu chí của giáo
nhận xét tranh ghép, cách muối dưa của viên đề ra và nêu thắc mắc (nếu
nhóm và kiểm tra sản phẩm của nhóm có).
(dưa cải).
Giáo viên đưa ra các tiêu chí về món  Các tiêu chí cần đạt được:
dưa để các nhóm tự chấm điểm cho 1. Tranh ghép đúng: thứ tự, thời
nhau, cũng như chiếu hình mẫu vi sinh gian (2đ)
vật để đối chiếu tranh ghép.
2. Dưa cải (8đ)
- Màu sắc (vàng): 1.0
- Độ giịn, khơng nhớt: 2.0
- Vị chua, khơng nhẵn: 2.0
- Tiết kiệm, có giá trị kinh tế ( bán
được): 1.5
- Vệ sinh: 0.5
- Quy trình muối dưa: 1.0
Hoạt động 2: Khám phá kiến thức Hoạt động 2: Khám phá kiến
(15 phút)
thức
Giáo viên: Thảo luận nhóm trong 6
Qua các hoạt động vừa tham
phút trả lời các câu hỏi sau:
gia, bản thân từng học sinh sẽ hiểu

TIEU LUAN MOI download :


được:
Câu 1. Từ các hoạt động kết hợp nghiên Câu 1
cứu sách giáo khoa, hãy trả lời các câu

hỏi sau
- Vi sinh vật là gì? Chúng có các - Khái niệm và các đặc điểm cơ
đặc điểm như thế nào?
bản của vi sinh vật.
- Trong phịng thí nghiệm có các - Phân biệt các loại môi trường
loại môi trường cơ bản nào? Người ta nuôi cấy cũng như các kiểu dinh
dựa vào các nhu cầu nào của vi sinh vật dưỡng của vi sinh vật.
mà chia thành các kiểu dinh dưỡng khác
nhau?
- Liệt kê được các đặc điểm chính
- Quá trình tổng hợp và phân giải của quá trình phân giả và tổng
các chất ở vi sinh vật có những đặc điểm hợp, cũng như các sản phẩm
chính gì? Q trình này được ứng dụng được tạo ra từ ứng dụng quá trình
thực tế để tạo ra các sản phẩm nào?
phân giải và tổng hợp các chất.
Câu 2. Dựa vào kiến thức đã nghiên cứu Câu 2
và sản phẩm tạo ra của mỗi nhóm, hãy
Từ đặc điểm cơ bản của quá
cho biết:
trình phân giải và tổng hợp các
chất ở vi sinh vật, học sinh có thể
đưa ra giải thích như sau:
- Vì sao dưa cải để vào trong nước
muối NaCl, nén chặt đậy kín thì dưa cải
chua? Việc sử dụng dưa chua có lợi hay
hại cho sức khỏe con người. Tại sao?

- Khi tiến hành muối dưa thì vi
khuẩn Lactic và các vi khuẩn khác
cùng phát triển trên bề mặt rau

quả nhờ chất dinh dưỡng phát tán
ra ngoài do quá trình co ngun
sinh sau đó pH giảm, ức chế vi
khuẩn gây hại, vi khuẩn Lactic ưu
- Tại sao có người muối dưa rất thế  dưa ngon có lợi cho sức
ngon đậm đà, giịn nhưng có người lại khỏe (đặc điểm của quá trình phân
giải của vi sinh vật).
muối quá chua hoặc hay bị nhớt?
- Muối dưa thất bại là do hoạt
động của vi khuẩn gây thối và vi
khuẩn lactic, nếu pha chế tỷ lệ
ngun liệu khơng phù hợp thì sẽ
tạo môi trường hoạt động của các
vi sinh vật khác nhau.
A
B
Hình 4. Dưa cải
A. Dưa cải ngon.

B. Dưa cải bị nhớt

TIEU LUAN MOI download :


 Từ các hoạt động mà nhóm đã tự
thực hiện, hồn thành, thu thập tổng hợp
và phân tích tin kết hợp kiến thức sách
giáo khoa, các em thảo luận nhóm và
đại diện trình bày ý kiến của nhóm
mình, đưa ra kết luận.

Giáo viên lắng nghe, mời các nhóm
khác cho ý kiến và cuối cùng sẽ nhận
xét và hoàn thiện kiến thức cho các em
(kiến thức bám sát theo chương trình
chuẩn).
Trước khi kết thúc tiết 1 giáo viên
Học sinh, nhóm học sinh tiếp
đưa ra các yêu cầu cho tiết 2 của chủ
nhận yêu cầu và thực hiện ở
đề như sau:
nhà.
- So sánh q trình hơ hấp và lên men.
* Liệt kê ra được những điểm
giống nhau và khác nhau giữa quá
trình hô hấp và lên men.
(viết sẵn vào bảng phụ để tiết sau
báo cáo hoặc dán tại vị trí nhóm
mình để nhóm khác xem và góp ý).
- Học sinh được quyền chọn 1 trong các
đề tài sau để thực hành quá trình lên
men tại nhà:

* Thống nhất nhóm chọn 1 đề tài
và tiến hành thực hiện theo các
bước sau:

Đề tài 1: Xây dựng qui trình và
- Chọn địa điểm thực hiện, chọn
thực hiện làm kim chi tại nhà.
nhóm trưởng, chuẩn bị nguyên

Đề tài 2: Thiết kế qui trình và sản liệu.
xuất sữa chua tại nhà.
- Thống nhất xây dựng quy trình
Đề tài 3: Lên men rượu vang.
(viết nháp và chụp hình gửi giáo
viên).
* Yêu cầu:
- Ngay sau khi chọn đề tài, học sinh - Hồn thiện quy trình vào giấy
tiến hành xây dựng quy trình (cách thực Ao.
hiện) và gửi cho giáo viên xem.
- Tiến hành thực hiện lên men
- Trong quá trình thực hiện, các em theo quy trình đã xây dựng.
phải chụp hình nhóm và quay clip lại - Phân cơng thành viên chụp hình,
các khâu thực hiện.
quay clip q trình thực hiện, viết
- Viết bài báo cáo khơng quá 150 từ về báo cáo bằng powerpoint (sản
qui trình và cách thực hiện đồng thời phẩm thành công hay thất bại

TIEU LUAN MOI download :


giải thích câu hỏi sau:

cũng phải báo cáo và giải thích lý
+ Câu 1: Vi sinh vật có vai trị gì do).
trong quá trình sản xuất kim chi, sữa - Tra cứu thông tin trên mạng, kết
chua hay rượu vang?
hợp kiến thức sách giáo khoa để
+ Câu 2: Tại sao có người tạo ra sản trả lời 3 câu hỏi của giáo viên.
phẩm thành cơng, có giá trị thực tiễn - Phân cơng thành viên báo cáo.

nhưng cũng có người thất bại?
+ Câu 3: Môi trường nuôi cấy vi sinh
vật lần lượt ở: kim chi, sữa chua, rượu
vang là môi trường gì? Tại sao?
- Sản phẩm tạo ra phải đạt các tiêu chí
sau:
Tiêu chí

Điểm

Có tính thẩm mĩ

1.0

Mùi và hương vị, ngon

3.0

Tính an tồn thực phẩm

2.0

Tiết kiệm

1.0

Vệ sinh

2.0

Có giá trị kinh tế (bán
được)

1.0

Tổng

10.0

Tiết 2: Báo cáo quy trình và Tiết 2: Báo cáo quy trình và
trình bày sản phẩm lên men tại nhà.
trình bày sản phẩm lên men tại
(Theo gợi ý mà giáo viên đã yêu nhà.
cầu cuối tiết 1)
Giáo viên bốc thăm ngẫu nhiên 1 - Nhóm học sinh được chọn sẽ
nhóm để báo cáo quy trình và sản phẩm. báo cáo những hoạt động đã thực
hiện ở nhà.
Mời các nhóm khác đóng góp ý - Các nhóm khác lắng nghe và nêu
thắc mắc.
kiến.
- Đại diện nhóm báo cáo sẽ giải
trình thắc mắc của các bạn và câu
hỏi của giáo viên theo sự hiểu biết
của mình.
Nhận xét và và mời các nhóm đánh - Thành viên của các nhóm chia
giá lẫn nhau.
đều, đến từng nhóm cịn lại để

TIEU LUAN MOI download :

nghiên cứu quy trình, thử sản
phẩm và cho điểm theo các tiêu
chí mà giáo viên đã gợi ý.
Giáo viên đánh giá và hồn thiện kiến
thức cho các em, phân tích điểm đạt và
chưa đạt trong qúa trình thực hiện hoạt
động của học sinh.Sau đó sẽ cơng bố kết
quả của từng nhóm (60% số điểm do 6
nhóm đánh giá, 40% là của giáo viên).

Qua hoạt động học tập, học
sinh có thể tự đánh giá, rồi đánh
giá lẫn nhau, điều chỉnh những sai
sót của bản thân, rút kinh nghiệm
cho việc thực hiện các hoạt động
trải nghiệm tiếp theo.

Tổng kết chủ đề người dạy nêu câu
hỏi để đánh giá về khả năng tham gia
các hoạt động trải nghiệm của người học
như sau: Em cảm nhận như thế nào sau
khi học chủ đề chuyển hóa vật chất và
năng lượng ở vi sinh vật? Việc trực tiếp
tham gia các hoạt động trải nghiệm đã
mang lại cho em nhưng lợi ích và khó
khăn gì?

 Các nhóm thảo luận nhanh và
đưa ra cảm nhận của mình, đồng

thời trình bày những thuận lợi
cũng như các khó khăn đã gặp
phải trong quá trình hoạt động.

Từ những phát biểu của học sinh, giáo
viên sẽ có những điều chỉnh thích hợp
để xây dựng các chủ đề sau.
Phần 4. Tiến hành kiểm tra và phân tích kết quả rồi rút ra kết luận.
Sau các chủ đề, tôi tiến hành cho các bài test để kiểm tra lại mức độ đạt
của các em về kiến thức và kỹ năng. Từ đó rút ra kết luận về đề tài nghiên cứu
của mình.
Các bài kiểm tra trong 3 giai đoạn khác nhau
ĐỀ KIỂM TRA SỐ 1
(thời gian : 15 phút)
Họ và tên :………………………….Lớp : 10a….
Câu 1 (5 điểm)
Thế nào là chu kỳ tế bào ? Nêu các đặc điểm chính các kỳ của q trình
ngun phân ?
Câu 2 (5 điểm)
Quan sát bức ảnh được chụp từ tiêu bản của quá trình nguyên phân. Hãy
thảo luận nhóm để trả lời các câu hỏi sau:

TIEU LUAN MOI download :


Hình 5. Tiêu bản quá trình nguyên phân.
1. Tế bào nào đang ở kỳ giữa của quá trình nguyên phân?
Tế bào đang ở kỳ giữa của nguyên phân là:………………………………..
2. Trong các tế bào được đánh số, thì tế bào nào màng nhân đang dần tiêu biến?
Tế bào có màng nhân đang dần tiêu biến……………………………………

3. Hãy đọc tên các kỳ của nguyên phân tương ứng với từng tế bào trên?
Tế bào 1:………………………………………………………………….
Tế bào 2:………………………………………………………………….
Tế bào 3:………………………………………………………………….
Tế bào 4:………………………………………………………………….
----Hết----ĐỀ KIỂM TRA SỐ 2
(Thời gian 15 phút)
Họ và tên :……………………………Lớp : 10a….
Câu 1 (5 điểm)
- Vi sinh vật là gì? Chúng có đặc điểm như thế nào?
- Kích thước nhỏ bé mang lại những lợi ích gì cho vi sinh vật?
Câu 2 (5 điểm)
Chao là 1 sản phẩm có đầy đủ chất bổ dưỡng của sữa đậu nành, nhưng
dễ tiêu vì các chất protid, lipid, gluxit đã được thủy phân của vi sinh vật
chuyển hóa ra các phần tử đơn giản, sẵn sàng được tiêu hóa và hấp thụ.

TIEU LUAN MOI download :


Em hãy thiết kế quy trình (các
bước) sản xuất chao tại nhà với
nguyên liệu chính là tàu hủ trắng.
Theo em, khi ủ chao cần phải lưu ý
điều gì?

Hình 6. Chao
----Hết----ĐỂ KIỂM TRA SỐ 3
(Thời gian: 15 phút)
Họ và tên :………………………Lớp : 10a….
Câu 1 (5 điểm)

- Hãy sắp xếp các hình sau theo đúng trình tự thực hiện quy trình sản
xuất sữa chua tại nhà.
1

2

4

3

- Vì sao sữa chua bị dăm đá hoặc không chua? Làm cách nào để khắc
phục? Theo em, sữa chua là môi trường nuôi cấy liên tục hay khơng liên tục,
vì sao?
Câu 2 (5 điểm)

TIEU LUAN MOI download :


a. Thế nào là nhân tố sinh trưởng? Phân biệt vi sinh vật nguyên dưỡng và
vi sinh vật khuyết dưỡng?
b. Khi kiểm tra thực phẩm người ta thường dùng vi sinh vật khuyết
dưỡng 1 nhân tố sinh trưởng nào đó, vì sao?
----Hết----- Mức độ khả thi:
Các hoạt động này phù hợp với khả năng của các em và điều kiện của
đơn vị, trường THPT nào cũng có thể thực hiện. Khi tham gia hoạt động vừa
giúp các em hình thành kỹ năng, kích thích sự đam mê mơn học và quan trong
hơn là nắm vững kiến thức.
Tuy nhiên việc lựa chọn đúng đắn, kết hợp hài hòa các kỹ thuật dạy học
nhằm đạt hiệu quả cao phụ thuộc rất nhiều vào trình độ, vào khả năng sư
phạm và lịng u nghề của mỗi thầy cơ giáo. Khơng thể có một khuôn mẫu

sẵn cho một bài cụ thể, một đơn vị kiến thức cụ thể mà hoàn toàn phụ thuộc
vào mỗi thầy cô giáo.
IV. Hiệu quả đạt được:
Trong thời gian nghiên cứu và tiến hành thực nghiệm sư phạm, kết hợp
với kết quả thu thập được từ bài kiểm tra của học sinh và quan sát trong quá
trình giảng dạy, bản thân nhận thấy rằng: việc tổ chức các hoạt động trải
nghiệm sáng tạo để rèn luyện cho học sinh kỹ năng tự học đã có tác dụng tích
cực đến khả năng nhận thức của học sinh, cụ thể như:
- Các hoạt động trải nghiệm sáng tạo được thiết kế và tổ chức đã khơi
dậy tính tích cực sáng tạo, lựa chọn và tiếp nhận thông tin, lôi cuốn các em
vào bài học, các em khơng cịn thụ động lĩnh hội tri thức.
- Giai đoạn trước khi tiến hành thực nghiệm, dù rằng học sinh có kiến
thức nhưng khơng biết phát huy năng lực của mình, khơng biết phải lựa chọn
được nội dung nào cho phù hợp, khoa học và chính xác để thực hiện nhiệm vụ
học tập mà giáo viên đã giao, gây cảm giác lo lắng và chán nãn bộ mơn, thậm
chí có học sinh rất sợ khi đến tiết Sinh học.
- Trong giai đoạn tiến hành thực nghiệm: khơng khí lớp học sơi nổi,
học sinh tiếp thu kiến thức một các chủ động, tích cực, khơng cịn phụ thuộc
nhiều vào giáo viên. Các kỹ năng tự học của học sinh cũng phát triển rõ rệt.
Các em thể hiện được điểm mạnh của bản thân, đồng thời hình thành nền tản
kiến thức vững chắc về bộ môn Sinh học. Khơng những thế, học sinh cịn biết
vận dụng những kiến thức đã học để giải quyết những vấn đề mới trong cuộc
sống.
- Việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo để rèn luyện cho học
sinh kỹ năng tự học còn giúp các em phát triển các kỹ năng vận dụng tri thức

TIEU LUAN MOI download :


thơng tin vào thực tiễn có thể tạo ra các sản phẩm dùng trong gia đình và

những người xung quanh,… đều được tăng lên rõ rệt.
- Kết quả kiểm tra của các bài sau đều cao hơn bài trước điều đó chứng
tỏ cơ sở luận của sáng kiến mang tính khả thi và thực hiện có hiệu quả. Cụ thể
như sau:
Thống kê qua 3 lần kiểm tra, tơi có được kết quả ở bảng 1
Bảng 1. Bảng tổng hợp kết quả qua các lần kiểm tra của học sinh
Kết quả
Lần
Đạt ở mức độ cao
kiểm Số HS
(8 - 10 điểm)
tra

Đạt ở mức độ
thấp
(5 - 7 điểm)

Chưa đạt
(0- 4 điểm)

SL

(%)

SL

(%)

SL

(%)

1

161

8

4.97

82

50.93

71

44.10

2

161

22

13.66

93

57.77

46

28.57

3

161

43

26.72

87

54.03

31

19.25

100
80
60

8-10 điểm

40

5-7 điểm
0-4 điểm

20
0
lần 1

lần 2

lần 3

Biểu đồ 1. Biểu đồ biểu diễn các mức độ đạt được của học sinh qua
các lần kiểm tra
Qua kết quả bảng 1 và biểu đồ 1 chúng tôi nhận thấy:
- Ở giai đoạn trước thực nghiệm, học sinh hiểu biết ít hoặc khơng hiểu
gì về nội dung hoạt động, có cố gắng tìm tịi, học hỏi nhưng kết quả chưa cao;
chưa thật tích cực với hoạt động và kỹ năng hoạt động còn nhiều hạn chế
(44.10%).
- Ở giai đoạn thực nghiệm đã có sự tiến bộ khả quan, học sinh hiểu nội
dung hoạt động và tích cực tham gia hoạt động tuy nhiên có 1 số kỹ năng hoạt
động rất cơ bản, chưa thành thạo và hiệu quả chưa cao.

TIEU LUAN MOI download :


- Khi giáo viên đã tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo thường
xuyên trong các chuyên đề thì học sinh đã quen dần với những giáo án thiết
kế theo dạng rèn luyện kỹ năng tự học và kết quả thực nghiệm rất khả quan.
Tỷ lệ học sinh đạt mức độ thấp và cao tăng vượt bậc so với trước thực nghiệm
(từ 55.90% đến 80.75%) và tỷ lệ học sinh điểm thấp cũng giảm đi đáng kể.
Từ kết quả trên, bản thân tôi rút ra nhận xét: mức độ phát triển của học
sinh rất khả quan, nghĩa là phương pháp giảng dạy này rất có hiệu quả trong

giai đoạn hiện nay.
Mức độ của từng tiêu chí: tiêu chí 1(tiêu chí đánh giá trải nghiệm), tiêu
chí 2 (tiêu chí đánh giá sự sáng tạo của học sinh về sự độc đáo và thành thạo),
tiêu chí 3 (tiêu chí đánh giá sự sáng tạo của học sinh về sự mới mẻ và tính
hiệu quả), được thể hiện qua bảng số liệu 2 và biểu đồ 2, 3, 4 sau đây
Bảng 2. Bảng tổng hợp đánh giá tiêu chí mức độ qua 3 lần kiểm tra
Tiêu Số
chí HS

1

2

3

Mức độ

Lần
kiểm tra

Mức độ C

Mức độ B

Mức độ A

SL

SL

SL

%

%

%

161

1

59

36.65

82

50.93

20

12.42

161

2

57

35.40

77

47.83

27

16.77

161

3

39

24.22

64

39.75

58

36.03

161

1

59

36.65

82

50.93

20

12.42

161

2

43

26.71

79

49.07

39

24.22

161

3

38

23.60

72

44.72

51

31.68

161

1

59

36.65

82

50.93

20

12.42

161

2

42

26.09

94

58.39

25

15.52

161

3

32

19.88

71

44.10

58

36.02

Biểu đồ 2. Biểu đồ biểu diễn mức độ đạt được của tiêu chí 1 qua 3
lần kiểm tra
100
80

60

mức độ C

40

mức độ B

20

mức độ A

0

lần 1

lần 2

lần 3

TIEU LUAN MOI download :

Tiêu chí 1: Ở lần kiểm tra đầu tiên có đến 36.65% học sinh không trực
tiếp tham gia vào các loại hình hoạt động trải nghiệm sáng tạo cả trên lớp và
hoạt động thực tiễn bên ngoài phạm vi lớp học…, 50.93% tham gia nhưng
chưa nhiều, chỉ có 12.42% trực tiếp tham gia các hoạt động. Qua thống kê cho
thấy, việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo cần phải thực hiện
nhiều hơn nữa. Thông qua các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, ta có thể thay
đổi dần tiêu chí đề ra. Tỷ lệ học sinh khơng trực tiếp tham gia giảm xuống chỉ
còn 24.22%, trong khi tỷ lệ học sinh trực tiếp tham gia tăng lên đến 36.03%.
Biểu đồ 3. Biểu đồ biểu diễn mức độ đạt được của tiêu chí 2 qua 3
lần kiểm tra
100
80
60

mức độ C

40

mức độ B

20

mức độ A

0
lần 1

lần 2

lần 3

Ở tiêu chí thứ 2: kiểm tra trước thực nghiệm, có đến 36.65% sản phẩm
của học sinh chưa thể hiện tính chất hiếm, lạ và có nhiều ý tưởng, phương án
thực hiện khác nhau; 50.93% sản phẩm của học sinh thể hiện tính chất hiếm,
lạ và có nhiều ý tưởng, phương án thực hiện khác nhau nhưng chưa nhiều, chỉ
có 12.42% thể hiện tính chất hiếm, lạ và có nhiều ý tưởng. Điều này do HS
không trực tiếp tham gia vào các loại hình hoạt động trải nghiệm sáng tạo cả
trên lớp và hoạt động thực tiễn bên ngoài phạm vi lớp học… (tiêu chí 1) và
cịn quen với cách tiếp thu lý thuyết 1 cách thụ động. Qua thời gian thay đổi
phương pháp học tập, có thể thấy sự tiến bộ của học sinh, sản phẩm của các
em thể hiện tính chất hiếm, lạ và có nhiều ý tưởng, phương án thực hiện khác
nhau 31.68% (tăng 19.26%).
Biểu đồ 4. Biểu đồ biểu diễn mức độ đạt được của tiêu chí 3 qua 3
lần kiểm tra
100
80

60

mức đô C

40

mức độ B

20

mức độ A

0

lần 1

lần 2

lần 3

Ở tiêu chí 3: Về việc đánh giá sự sáng tạo của học sinh về sự mới mẻ
và tính hiệu quả đã thấy được sự chủ động của học sinh, các em thành thạo
hơn trong việc vận dụng kiến thức và thơng tin cũ để giải quyết tình huống

TIEU LUAN MOI download :


mới. Nếu như trước thực nghiệm, học sinh không tạo ra các sản phẩm hoặc
sản phẩm không đạt theo yêu cầu (36.65%) thì sau khi tiến hành thực nghiệm,
tỷ lệ này chỉ cịn 19.88%, trong khi đó, sản phẩm có nhiều điều mới mẻ, có
thể áp dụng phổ biến và rộng rãi tăng nhanh chóng (từ 12.42% đến 36.02%
tăng gấp 3 lần).
Từ các biểu đồ trên, tôi nhận thấy rằng việc tổ chức các hoạt động trải
nghiệm sáng tạo trong quá trình dạy học ngày càng đạt hiệu quả cao hơn, học
sinh hứng thú hơn với môn học, giải tỏa áp lực suy nghĩ Sinh học là môn tư
duy trừu tượng mà là môn gần gũi thực tiễn, mang lại nhiều lợi ích và hiệu
quả thiết thực trong cuộc sống. Điều này chứng tỏ việc tổ chức các hoạt động
trải nghiệm sáng tạo cho học sinh được đề xuất là khả thi và có ý nghĩa thiết
thực qua từng tiêu chí.
V. Mức độ ảnh hưởng:
- Đề tài này có thể xem là tài liệu hữu ích cho giáo viên giảng dạy bộ
môn Sinh học các khối đặc biệt là lớp 10.
- Đây cũng có thể được xem là một trong các tư liệu phát huy tính tích
cực, sáng tạo của học sinh, dù trong điều kiện nào các em cũng có thể tự mình

trải nghiệm thực hành rồi rút kinh nghiệm, rèn luyện kỹ năng sống, phát huy
được vai trò chủ thể của mình khi tham gia trải nghiệm.
VI. Kết luận:
* Đề tài nghiên cứu đã mang lại những đóng góp mới cho đơn vị
như:
- Bổ sung thêm về cơ sở lí luận và thực tiễn của việc trải nghiệm sáng
tạo vào kiến thức Sinh học 10.
- Đề xuất quy trình và thiết kế và tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo
trong dạy học phần Sinh học Vi sinh vật, Sinh học 10.
- Xây dựng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học phần Sinh
học Vi sinh vật, Sinh học 10. Đồng thời đề xuất quy trình thiết kế giáo án có
ứng dụng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong dạy học phần Sinh học Vi
sinh vật, Sinh học 10.
- Xây dựng tài liệu tham khảo cho giáo viên dạy sinh học theo hướng tổ
chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo vào dạy học Sinh học Vi sinh vật
thơng qua chủ đề đã trình bày.
* Tính khả thi và hiệu quả cùa đề tài
Trong quá trình tham gia hoạt động trải nghiệm sáng tạo, học sinh ở các
lớp có khơng khí học tập sơi nổi, các em có trách nhiệm với việc học của
mình. Các em được tham gia nhiều hoạt động, tiếp thu được nhiều phương
pháp, hình thức mới nên đã kích thích, phát huy được tính tích cực suy nghĩ,
tìm tịi, chủ động sáng tạo. Các em không chỉ tiếp thu những nội dung kiến
thức cơ bản mà cịn có khả năng quan sát hình ảnh phát hiện kiến thức, phân

TIEU LUAN MOI download :


tích, so sánh, tổng hợp, khái quát và vận dụng kiến thức, thông tin một cách
hợp lý, độc lập.
* Phạm vi ảnh hưởng của sáng kiến

- Đề tài đã được thực hiện với tất cả các đối tượng học sinh lớp 10 bậc
trung học phổ thông.
- Bản thân tôi đã thực hiện và vận động các đồng nghiệp trong tổ ở
trường THPT Nguyễn Khuyến thực hiện cách làm này và kết quả cũng rất khả
quan. Nhưng sự vận dụng hình thức nào, xây dựng hệ thống câu hỏi và yêu
cầu cho hoạt động trải nghiệm như thế nào còn phụ thuộc vào nội dung từng
bài, từng chủ đề từng đối tượng học sinh cụ thể, tuỳ điều kiện của mỗi giáo
viên. Giáo viên cần phải đầu tư thời gian nghiên cứu, chuẩn bị công phu cho
mỗi tiết dạy
Tôi cam đoan những nội dung báo cáo là đúng sự thật.

Xác nhận của đơn vị áp dụng sáng kiến

Người viết sáng kiến

ĐẶNG THỊ NGỌC HÂN

TIEU LUAN MOI download :