Đề tài: Thành tựu của sinh sản hữu tính có hỗ trợ ở Việt Nam ppt

Tiểu luận
Thành tựu của sinh sản
hữu tính có hỗ trợ ở
Việt Nam
Phạm Văn Thương
Phạm văn thương
1
Phạm văn thương
2
Phạm văn thương
3
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài [4], [14]
Xã hội ngày càng phát triển, người phụ nữ càng lập gia đình muộn
và tuổi bắt đầu mong con cũng muộn hơn. Sau 30 tuổi, buồng trứng của
người phụ nữ bắt đầu suy giảm chức năng và khả năng có thai cũng
giảm dần. Sau 35 tuổi khả năng có thai giảm càng nhanh hơn và đến 40
tuổi, hơn 1/3 phụ nữ đã không còn khả năng có thai tự nhiên, chủ yếu
do sự suy giảm chức năng buồng trứng. Ngoài ra, một số bệnh lý hoặc
các phẫu thuật trên buồng trứng khiến buồng trứng suy giảm hoặc mất
hẳn chức năng sớm hơn.
Với kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, các phụ nữ bất hạnh trên có thể mang
thai, sinh nở và làm mẹ bằng cách xin trứng của những người hiến tặng.
Tỉ lệ vô sinh nam chiếm từ 30-40% trường hợp vô sinh, trong đó
chủ yếu là thiểu năng tinh trùng. Nhiều báo cáo trên thế giới cho thấy
chất lượng tinh trùng của nam giới ngày càng giảm. Tiêm tinh trùng
vào bào tương trứng (ICSI) hiện nay là một kỹ thuật không thể thiếu ở
các trung tâm hỗ trợ sinh sản. Ở Việt nam, kỹ thuật này được thực hiện
vào tháng 5/1998 và đứa bé đầu tiên ra đời vào tháng 2/1999. Việc
đánh giá kết quả và tìm hiểu các yếu tố liên quan là cần thiết để góp
phần củng cố chương trình và phổ biến kinh nghiệm.

Phạm văn thương
4
Hơn 20 năm qua, thụ tinh trong ống nghiệm (TTTON) đã gặt hái rất
nhiều thành công trong điều trị hiếm muộn do vòi trứng, hiếm muộn vô
căn hoặc do chồng. Tuy nhiên, tỉ lệ thành công của TTTON với nguyên
nhân do chồng thấp hơn so với trường hợp tinh trùng chồng bình
thường. Nếu tinh trùng chồng có vấn đề, tỉ lệ TTTON chỉ đạt khoảng
20-30% (bình thường 60-70%) và khoảng 1/3 bệnh nhân hoàn toàn
không có hiện tượng thụ tinh giữa tinh trùng và trứng. Đa số các trung
tâm TTTON đều có tiêu chuẩn nhất định cho tinh trùng khi nhận bệnh
nhân làm TTTON (trên 0,5 triệu tinh trùng di động tốt sau rửa).
Do đó, nhiều cố gắng nhằm cải thiện tỉ lệ thụ tinh cho những trường
hợp tinh trùng yếu đã được thử nghiệm trong những năm gần đây. Năm
1991, Ng và cộng sự (Singapore) báo cáo trường hợp thành công đầu
tiên bằng phương pháp tiêm tinh trùng vào khoang quanh noãn (SUZI).
Năm 1992, Cohen và cộng sự (Mỹ) công bố trường hợp thành công đầu
tiên bằng phương pháp tạo lỗ thủng nhân tạo ở zona pellucida (PZD).
Tuy nhiên hai phương pháp nêu trên vẫn không làm tăng đáng kể tỉ lện
thụ tinh ở những trường hợp tinh trùng chồng yếu. Cũng vào năm 1992,
phương pháp ICSI được giới thiệu sau một loạt những trường hợp
thành công của Palermo (Bỉ) và cộng sự khi tiêm tinh trùng trưc tiếp
vào bào tương trứng. Từ đó đến nay, kỹ thuật ICSI đã không ngừng
được cải tiến và áp dụng ngày càng rộng rãi. Ở Mỹ, năm 1996, ICSI đã
chiếm hơn 30% các chu kỳ hỗ trợ sinh sản. Hiện nay tỉ lệ này có thể
còn cao hơn. ICSI là kỹ thuật hỗ trợ cho quá trình thụ tinh giữa tinh
trùng và trứng in-vitro. Khi điều trị với ICSI, các bước tiến hành hoàn
Phạm văn thương
5
toàn tương tượng như TTTON thông thường, chỉ khác ở giai đoạn thụ
tinh, 1 tinh trùng được tiêm trực tiếp vào trứng dưới sự hỗ trợ của hệ

thống vi thao tác.
Việc thành công của kỹ thuật ICSI đã tạo một tiếng vang lớn và làm
thay đổi nhiều quan niệm về quá trình thụ tinh ở người và động vật nói
chung. Kỹ thuật ICSI từ khi thành công đã được xem là một cuộc cách
mạng trong điều trị vô sinh nam. Trong một khảo sát về ICSI với qui
mô lớn nhất cho đến nay của Hiệp hội sinh sản người và Phôi học Châu
Âu (ESHRE) báo cáo năm 1998, tỉ lệ thụ tinh của noãn sau khi tiêm
tinhg trùng vào bào tương noãn của 174 bệnh nhân là 55,4%; tỉ lệ noãn
thụ tinh tiếp tục phát triển là 44,0% (số liệu năm 1994, số liệu từ 30
trung tâm khác nhau).
Các em bé sinh ra do thụ tinh trong ống nghiệm đầu tiên tại Việt
Nam vào tháng 4 năm 1998 tại Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ. Đây cũng là
nơi đầu tiên ở Việt Nam thực hiên thành công kỹ thuật tiêm trùng vào
bào tương trứng năm 1998, em bé đầu tiên được sinh ra kỹ thuật này
vào tháng 2/1999. Cho đến nay chưa có nghiên cứu nào báo cáo về khả
năng ứng dụng và kết quả kỹ thuật ICSI trong điều trị vô sinh nam tại
Việt Nam.
→ Xuất phát từ những lí do trên, tôi đã chọn đề tài: "Thành tựu của
sinh sản hữu tính có hỗ trợ ở Việt Nam".
2. Mục đích nghiên cứu
Phạm văn thương
6
- Tìm hiểu về thành tựu của sinh sản hữu tính có hỗ trợ ở Việt Nam.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu lịch sử phát triển của kỹ thuật hỗ trợ sinh sản
- Tìm hiểu về cơ sở lí luận của các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản
- Các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản
- Thành tựu của sinh sản hữu tính có hỗ trợ ở Việt Nam
4. Giới hạn nghiên cứu
- Các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản thông dụng và có hiệu quả cao hiện

nay
5. Đối tượng nghiên cứu
- Các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản
6. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu lý thuyết
7. Lịch sử phát triển của kỹ thuật hỗ trợ sinh sản trên thế giới và
tại Việt nam
7.1. Trên thế giới [9]
Phạm văn thương
7
- 1959, Chang lần đầu tiên thành công trong việc cho thụ tinh giữa
tinh trùng và trứng động vật có vú (thỏ) trong điều kiện phòng thí
nghiệm. Đây được xem là thành tựu quan trọng nhất trong lịch sử phát
triển của thụ tinh trong ống nghiệm (TTTON). Nó chứng tỏ trứng và
tinh trùng của động vật có thể thụ tinh được bên ngoài cơ thể. Từ sau
thí nghiệm này TTTON đã được nghiên cứu trên nhiều loài động vật
khác nhau, kể cả người.
- 1966, các bác sĩ người Mỹ và nhà khoa học người Anh RG
Edwards lần đầu tiên công bố trường hợp lấy được trứng người qua
phẫu thuật nội soi tại Mỹ. Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu này thất bại
trong việc chứng minh trứng và tinh trùng người có thể thụ tinh được
bên ngoài cơ thể.
-1971, Steptoe và Edwards ở Anh bắt đầu báo cáo nuôi cấy được
phôi nang người trong ống nghiệm và chuyển phôi vào buồng tử cung.
- 1976, trường hợp có thai đầu tiên từ TTTON trên thế giới được ghi
nhận tại Anh do Steptoe và Edwards công bố. Tuy nhiên, rất tiếc đây
lại là một trường hợp thai ngoài tử cung.
- 1978, em bé đầu tiên từ TTTON, Louis Brown, ra đời đánh dấu
bước đầu cho sự phát triển của TTTON trên người. Sau đó, 2 trường
hợp sanh khác từ TTTON cũng đã được báo cáo tại Anh. Sau đó,

chương trình này tại Anh bị gián đoạn trong 2 năm.
Phạm văn thương
8
- 1980, em bé TTTON thứ tư trên thế giới được sinh ra tại Úc. Trung
tâm Monash ở Úc được ghi nhận là nơi thứ hai trên thế giới thực hiện
thành công TTTON. Trung tâm này sau đó liên tục báo cáo các trường
hợp sanh sau TTTON. Do trung tâm TTTON đầu tiên ở Anh tạm
ngưng hoạt động sau trường hợp sanh đầu tiên, người ta ghi nhận rằng
12 trong số 15 em bé TTTON đầu tiên trên thế giới được ra đời từ trung
tâm Monash ở Úc.
- 1981, em bé TTTON đầu tiên ở Mỹ ra đời. Đây cũng là trường hợp
TTTON đầu tiên sử dụng gonadotropin để kích thích buồng trứng.
- Sau đó, trong những năm 80, kỹ thuật TTTON đã phát triển rất
mạnh và lần lượt được báo cáo thành công tại nhiều nước trên thế giới,
kể cả ở Châu Á. Trong đó, Singapore được ghi nhận là nơi thực hiện
thành công TTTON đầu tiên ở Châu Á vào năm 1983 bởi nhóm nghiên
cứu của SC Ng và cộng sự.
- 1983, siêu âm đầu dò âm đạo được giới thiệu và kỹ thuật chọc hút
trứng qua ngả âm đạo với với hướng dẫn của siêu âm đầu dò âm đạo
được giới thiệu lần đầu tiên và thay thế hoàn toàn việc chọc hút trứng
quan nội soi tốn kém, nguy hiểm và kém hiệu quả.
- 1984, kỹ thuật chuyển giao tử vào vòi trứng (GIFT) được báo cáo
thành công tại Mỹ.
- 1984, em bé đầu tiên ra đời từ trường hợp một phụ nữ không còn
buồng trứng, thực hiện xin trứng-TTTON tại Úc.
Phạm văn thương
9
- 1984, em bé đầu tiên sinh ra từ phôi người đông lạnh được báo cáo
ở Úc bởi Trounson và Mohr.
- 1986, Chen báo cáo trường hợp có thai từ trứng người sau đông

lạnh và rã đông tại Úc. Tuy nhiên, tỉ lệ thành công được báo cáo rất
thấp.
- 1988, trường hợp tiêm tinh trùng vào dưới màng trong suốt (SUZI)
được báo cáo thành công lần đầu tiên tại Singapore bởi SC Ng và cộng
sự.
- 1989, kỹ thuật đục thủng màng trong suốt (PZD) để hỗ trợ thụ tinh
được giới thiệu ở Mỹ bời Cohen.
- 1992, kỹ thuật tiêm tinh trùng vào bào tương trứng được báo cáo
thànnh công lần đầu tiên tại Bỉ bởi Palermo và cộng sự.
- 1994, trường hợp có thai đầu tiên từ trứng non trưởng thành trong
ống nghiệm (IVM) được báo cáo tại Úc.
- 1994, các trường hợp MESA-ICSI (hút tinh trùng từ mào tinh qua
vi phẫu và tiêm tinh trùng vào bào tương trứng) đầu tiên được báo cáo.
- 1995, kỹ thuật PESA-ICSI (chọc hút tinh trùng từ mào tinh xuyên
da và tiêm tinh trùng vào bào tương trứng) được giới thiệu .
Phạm văn thương
10
- 1995, kỹ thuật TESE-ICSI (phân lập tinh trùng từ tinh hoàn ở
những trường hợp giảm sinh tinh tại tinh hoàn và tiêm tinh trùng vào
bào tương trứng) được báo cáo thành công.
- 1997, trường hợp có thai ở phụ nữ 63 tuổi với kỹ thuật xin trứng-
TTTON được báo cáo.
- 1997, trường hợp có thai đầu tiên từ trứng trữ lạnh và rã đông của
Mỹ được báo cáo. 11 năm sau trường hợp đầu tiên trên thế giới được
báo cáo.
- 2001, phác đồ mới trong kỹ thuật trữ trứng được báo cáo, cải thiện
đáng kể tỉ lệ thành công. Đồng thời, những trường hợp sinh đầu tiên từ
cả trứng và tinh trùng đông lạnh được báo cáo tại Ý.
7.2. Tại Việt Nam [9]
TTTON được thực hiện thành công tại Việt nam khá muộn so với

các nước trên thế giới và trong khu vực. Tuy nhiên, trong những năm
gần đây chúng ta đã đạt được những bước tiến nhanh và vững chắc.
Hiện nay, chúng ta đã thực hiện thành công các kỹ hỗ trợ sinh sản phổ
biến trên thế giới hiện nay với tỉ lệ thành công khá cao và ổn định.
Trung tâm TTTON tại Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ hiện được ghi
nhận là trung tâm lớn nhất khu vực Đông Nam Á và là một trong
những trung tâm hàng đầu ở Châu Á. Uy tín của ngành hỗ trợ sinh sản
Việt nam đã bắt đầu được ghi nhận trong khu vực và trên thế giới trong
những năm qua. Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ đã có hơn 10 báo cáo khoa
Phạm văn thương
11
học về lãnh vực này tại các hội nghị khoa học trong vùng và trên thế
giới. Trong thời gian qua, chúng tôi đã thu hút được trên 100 trường
hợp người ở nước ngoài đến điều trị. Năm 2004, chúng ta cũng bắt đầu
thu hút được bác sĩ từ các nước đến học hỏi kinh nghiệm trong lãnh
vực này.
* Sự phát triển của TTTON tại Việt nam từ 1997 đến nay
- 1997, Bệnh viện phụ Sản Từ Dũ bắt đầu thực hiện TTTON.
- 30/4/1998, 3 em bé TTTON đầu tiên ra đời ở Việt nam.
-1998-2000, Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ bước đầu đào tạo và chuyển
giao công nghệ cho học viện Quân Y về kỹ thuật lọc rửa tinh trùng, trữ
lạnh tinh trùng, TTTON.
- 1999, Bệnh viện Hùng Vương bắt đầu thực hiện TTTON.
- 1999-2000, Bệnh viện Từ Dũ bắt đầu đào tạo và chuyển giao công
nghệ cho viện Bảo vệ bà mẹ và sơ sinh. Trong thời gian này, 6 bác sĩ
và 2 kỹ thuật viên của Viện BVBMSS đã được đào tạo tại Bệnh viện
Từ Dũ.
- Cũng trong thời gian này, Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ đã đào tạo các
kỹ thuật viên của Viện BVBMSS kỹ thuật thực hiện tinh dịch đồ theo
tiêu chẩn của WHO và kỹ thuật lọc rửa tinh trùng. Nhờ đó, trước khi

thực hiện được TTTON Viện BVBMSS cũng đã triển khai được kỹ
Phạm văn thương
12
thuật IUI với tinh trùng lọc rửa thay vì bơm tinh dịch trực tiếp vào tử
cung.
- Từ 4/1999 đến hết năm 2001, 2 bác sĩ Huỳnh Thanh Liêm và
Nguyễn Việt Quang được Sở Y tế Cần thơ cử đến đào tạo chuyên sâu
tại Bệnh viện Từ Dũ về các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.
- Cuối năm 2000, Bệnh viện Từ Dũ hỗ trợ về kỹ thuật trong thời
gian chuẩn bị và cử bác sĩ giúp Viện BVBMSS thực hiện các trường
hợp TTTON đầu tiên. Trong thời gian 3 tháng đầu thực hiện chương
trình, bác sĩ Huỳnh Thanh Liêm đã ở hẳn tại Viện BVBMSS để trực
tiếp tham gia và hướng dẫn cán bộ của Viện BVBMSS thực hiện các
trường hợp đầu tiên.
- 2001, em bé đầu tiên ra đời tại Viện BVBMSS.
- Sau thời gian gửi cán bộ đào tạo tại Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ và
tích lũy được kinh nghiệm, Học viện quân Y bắt đầu thực hiện các
trường hợp TTTON đầu tiên với sự hỗ trợ của Bệnh viện Từ Dũ và
Viện BVBMSS.
- Cuối năm 2001, Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ hỗ trợ Bệnh viện Phụ
Sản quốc tế thực hiện các trường hợp TTTON đầu tiên.
- Đầu năm 2002, tạp chí định kỳ “Sinh sản & sức khỏe” ra mắt số
đầu tiên. Tạp chí đã đóng vai trò quan trọng trong việc góp phần phổ
biến kiến thức liên quan đến hiếm muộn – vô sinh và các kỹ thuật hỗ
Phạm văn thương
13
trợ sinh sản đến các cán bộ y tế, nhân dân và các đối tượng quan tâm
trong cả nước.
- 2002, các em bé TTTON đầu tiên ra đời tại Học viện quân Y và
Bệnh viện Phụ Sản quốc tế.

- Khóa đào tạo “Sơ bộ chuyên khoa về kỹ thuật hỗ trợ sinh sản” đầu
tiên được khai giảng tại Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ.
- 2/2003, Nghị định của Chính phủ về sinh và con theo phương pháp
khoa học được ban hành.
- Ngoài ra, trong khoảng thời gian từ 1999 đến nay, qua các khóa
đào tạo thường xuyên, Bệnh viện Từ Dũ đã giúp đào tạo nhân sự cho
các chương trình điều trị hiếm muộn và TTTON của nhiều đơn vị khác
trong cả nước như: Trường Đại học Y Hà nội, Bệnh viện Phụ Sản Hà
nội, Bệnh đa khoa Thái Nguyên, Bệnh viện Phụ Sản Hải phòng, Bệnh
viện Phụ Sản Thanh Hóa, Bệnh viện TW Huế, Bệnh viện Trường đại
học Y Huế, Bệnh viện Đa khoa Đà Nẵng, Bệnh viện Sản Phụ khoa
Bình Dương, Bệnh viện Hùng Vương, Bệnh viện đa khoa Cần Thơ.
- Cho đến năm 2003, đa số các tỉnh thành phía Nam (khoảng 90%)
đã xây dựng được các đơn vị chuyên biệt khám, chẩn đoán và điều trị
hiếm muộn theo quan điểm hiện đại và thực hiện được kỹ thuật bơm
tinh trùng vào buồng tử cung với tinh trùng lọc rửa.
Phạm văn thương
14
- 2004, website đầu tiên cung cấp thông tin, kiến thức về hiếm
muộn-vô sinh và các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản ra đời:
www.ivftudu.com.vn .
- Với sự quan tâm của ngành y tế nhiều địa phương và sự chuẩn bị
tích cực trong việc đào tạo nhân sự cũng như sự phát triển nhanh chóng
của lãnh vực này tại Việt nam trong thời gian qua, hy vọng trong thời
gian tới chúng ta sẽ tiếp tục đón nhận sự ra đời của nhiều trung tâm
TTTON mới trong cả nước.
PHẦN II. NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÍ LUẬN
I. Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản là gì? [4]
Phạm văn thương

15
1.1. Khái niệm:
- Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản (ART) bao gồm các kỹ thuật giúp tăng
khả năng sinh sản của người.
- Theo định nghĩa, ART là những kỹ thuật trong đó có thực hiện
đem tế bào trứng người ra khỏi cơ thể. Đây là những kỹ thuật được
phát triển cơ bản dựa trên kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm (TTTON)
trên người.
1.2. Một số từ viết tắt thường dùng trong hỗ trợ sinh sản [17]
- AI (Art ificial ensemination) - Thụ tinh nhân tạo: Kỹ thuật đưa tinh
trùng vào đường sinh dục người phụ nữ để điều trị vô sinh. Hiện nay
chủ yếu thực hiện bằng cách bơm tinh trùng đã chuẩn bị vào buồng tử
cung.
- AID, DI (artificial insemination using donor sperm, donor
insemination)-
Thụ tinh nhân tạo với tinh trùng người cho: Hiện nay thường sử dụng
thuật ngữ DI để thay thế cho AID.
- AIH (artificial insemination with husband’s sperm) - Thụ tinh nhân
tạo với tinh trùng chồng.
- ET ( embryo transfer) - Kỹ thuật chuyển phôi vào buồng tử cung,
được thực hiện bằng cách đưa một catheter qua cổ tử cung để bơm phôi
vào buồng tử cung.
Phạm văn thương
16
- FER ( frozen embryo replacement) - Kỹ thuật chuyển phôi vào
buồng tử cung, trong đó các phôi được chuyển là những phôi được trữ
lạnh (cryopreserve) và sau đó rã đông (thaw).
- GIFT ( gamete intra-fallopian transfer)- Chuyển giao tử vào vòi
trứng: đây là một kỹ thuật HTSS hiện nay ít được sử dụng. Trong kỹ
thuật này, tinh trùng được chuẩn bị, trứng được chọc hút ra ngoài, sau

đó, tinh trùng và trứng được bơm vào vòi trứng. GIFT được thực hiện
qua nội soi ổ bụng.
- ICSI ( intracytoplasmic sperm injection) - Kỹ thuật hỗ trợ sự thụ
tinh giữa trứng và tinh trùng. ICSI được thực hiện bằng cách tiêm một
tinh trùng vào bào tương của trứng để thụ tinh trứng và tạo phôi. Sau
đó phôi được chuyển vào buồng tử cung. Đây là kỹ thuật được sử dụng
rộng rãi tại các trung tâm hỗ trợ sinh sản.
- IUI ( intra-uterine insemination) - Bơm tinh trùng vào buồng tử
cung: đây là một kỹ thuật phổ biến nhất và hiệu quả nhất để thực hiện
thụ tinh nhân tạo. IUI được thực hiện bằng cách bơm tinh trùng đã
được chuẩn bị vào buồng tử cung.
- IVF ( in-vitro fertilization) - Thụ tinh trong ống nghiệm: quá trình
thụ tinh của trứng và tinh trùng diễn ra bên ngoài cơ thể. IVF là kỹ
thuật hỗ trợ sinh sản được thực hiện nhiều nhất ở phần lớn các trung
tâm hỗ trợ sinh sản trên thế giới. Trong IVF, tinh trùng và trứng được
cho nuôi cấy với nhau trong phòng thí nghiệm để tạo phôi.
Phạm văn thương
17
- IVF-ET (in-vitro fertilization and embryo tranfer) - Thụ tinh trong
ống nghiệm và chuyển phôi, thường được viết đơn giản là IVF.
1.3. Nguyên tắc cơ bản của TTTON [3]
- Tinh trùng và trứng được đem ra khỏi cơ thể người, sau đó được
xử lý và nuôi cấy trong điều kiện phòng thí nghiệm. Quá trình tạo phôi
và nuôi cấy phôi trong những ngày đầu cũng diễn ra bên ngoài cơ thể.
Sau đó, phôi hình thành sẽ được chọn lựa để cấy trở lại vào buồng tử
cung của người vợ. Sự phát triển và làm tổ của phôi, sự phát triển của
thai sau đó diễn ra tương tự như những trường hợp có thai tự nhiên.
II. Các phương pháp sinh sản có hỗ trợ [1, 130], [3, 186]
- Các phương pháp này có hai đặc điểm:
+ Liên quan đến việc thao tác xử lí các giao tử và phôi trong ống

nghiệm, bên ngoài cơ thể mẹ
+ Không cần có giao hợp giữa bố và mẹ
- Khi tình trạng vô sinh là kết quả của những bất thường ở bộ máy
sinh dục nam hoặc nữ thì người ta sẽ sử dụng các giao tử của chính bố
mẹ để tiến hành sinh sản có hỗ trợ. Biện pháp này có tên là thụ thai
nhân tạo "trong hôn nhân". Nhưng nếu một trong hai người hoặc cả hai
không có khả năng sản sinh giao tử hoạt động, hay có nguy cơ giao tử
mang đột biến có hại thì biện pháp cho giao tử sẽ được sử dụng.
Phạm văn thương
18
- Nói đến sinh sản hữu tính có hỗ trợ (SSHTCHT), người ta nghĩ
ngay đến gieo tinh nhân tạo và thụ tinh trong ống nghiệm trước khi
chuyển trứng thụ tinh vào tử cung.
2.1. Gieo tinh nhân tạo [1, 130], [3, 186]
- Tinh dịch tươi hay đã bảo quản lạnh, đã qua hay không qua xử lí
tuỳ trường hợp sẽ được đưa vào đường sinh dục nữ.
- Vị trí đưa vào có thể là âm đạo, cổ tử cung, lòng tử cung hay trong
màng bụng.
- Tỉ lệ thành công biến động rất lớn tuỳ thuộc nhiều yếu tố: mức độ
nặng nhẹ của tình trạng hữu thụ hay vô sinh ở cả hai bên, tính chính
xác của chẩn đoán, sự thành thạo trong thao tác Tỉ lệ thành công cao
nhất được tìm thấy ở biện pháp gieo tinh vào âm đạo. (25%)
2.2. Thụ tinh nhân tạo và chuyển trứng thụ tinh vào tử cung [1,
131], [3, 187-189]
- Biện pháp này bao gồm nhiều công đoạn:
+ Dự đoán hay chủ động kích thích rụng trứng. Thời điểm rụng
trứng được dự đoán thông qua việc đo hàm lượng LH trong nước tiểu
hay huyết tương. Hàm lượng LH tăng cao đột ngột báo trước thời điểm
này. Trứng được hút khoảng 34-36 giờ sau đó.
Phạm văn thương

19
Hiện nay, người ta chủ động kích thích rụng trứng bằng hoocmon
như GnRH, FSH, HCG để kích thích sự phát triển của nang trứng và
gây rụng trứng. Trước tiên sử dụng đều đặn một lượng chất tương đồng
với GnRH để ức chế hoạt động kích dục tố của tuyến yên; đồng thời
dùng một liều cao FSH để kích thích sự phát triển đồng loạt một số
lượng lớn nang cho đến giai đoạn tiền rụng trứng; khi nang đã đủ lớn,
tiêm một liều HCG duy nhất để hây rụng trứng. Các trứng được thu
nhận 36 giờ sau khi tiêm.
+ Thu nhận và xử lí tinh dịch: Thao tác này được thực hiện 1 giờ
trước khi hút thu trứng. Việc xử lí tinh dịch nhằm mục đích loại các
nhân tố ức chế khả năng thụ tinh của tinh trùng trong tinh tương, chọn
lọc các tinh trùng có khả năng chuyển động mạnh nhất, cô đặc lượng
tinh trùng.
+ Hút nang chín và thu trứng: Thao tác được thực hiện với sự trợ
giúp của kỹ thuật siêu âm. Mỗi lần thu trung bình 8 trứng.
+ Thụ tinh trong ống nghiệm: Trứng sau khi thụ tinh nhận được ủ
trong môi trường nhân tạo để giúp nó hoàn tất quá trình thành thục. Sau
đó, trứng được kết hợp với tinh trùng trong ống nghiệm. Khoảng 48 giờ
sau khi phôi có từ 2-3 phôi bào sẽ được đưa vào tử cung.
- Tỷ lệ thành công của phương pháp này là trung bình có 17% mang
thai và 12% sinh con. Đó là một tỷ lệ thấp. Tỉ lệ mang thai tăng tương
ứng với số phôi được đưa vào: tỉ lệ là 15% với 2 phôi, 25% với 3 phôi,
Phạm văn thương
20
30% với 4 phôi. Điều này làm tăng xác suất đậu thai nhiều (20% sinh
đôi, 4% sinh ba, tư).
- Do đó, ngày nay người ta có thể tạo một khe hở trong vùng sáng
để tinh trùng xâm nhập vào bên trong. Tuy nhiên, hai kỹ thuật đang áp
dụng hiệu quả nhất hiện nay là vi tiêm dưới vùng sáng nhằm đưa tinh

trùng vào giữa vùng sáng và màng noãn và kỹ thuật vi tiêm thẳng tinh
trùng vào trứng là biện pháp được ưa chuộng nhất.
2.3. Thụ tinh trong ống nghiệm có hỗ trợ [3, 189]
- Các kĩ thuật được sử dụng khi tinh trùng không có khả năng đi
xuyên qua vùng sáng của noãn. Người ta có thể tạo một khe hở trong
vùng sáng, cho phép tinh trùng xâm nhập vào bên trong: đây là biện
pháp tách một phần lớp zona. Bất lợi của biện pháp này là tần số đa thụ
tinh cao và trứng là biện pháp được ưa chuộng nhất hiện nay.
Quá trình sinh tinh: Tế bào nguồn phân chia đẳng nhiễm tạo tinh
nguyên bào lưỡng bội. Tinh nguyên bào tiếp tục phân chia đẳng nhiễm
tạo các tinh bào lưỡng bội. Tinh bào sẽ phân chia giảm nhiễm tạo các
tinh tử tròn đơn bội. Kế đó là các thay đổi xảy ra trên tinh tử tròn (hình
thành roi và túi tiết tức thể ngọn) biến nó thành tinh tử dài rồi cuối cùng
là tinh trùng có khả năng tiếp cận, xâm nhập vào trứng và kết hợp với
nhân của trứng.
- Ở người, một số trường hợp vô sinh là do sự vắng mặt hoàn toàn
của các tinh trùng biệt hoá trong tinh dịch. Vào đầu năm 1995, nhóm
Phạm văn thương
21
nghiên cứu của P.Vanderzwalmen (Bỉ) tiến hành một thử nghiệm nhằm
khắc phục dạng vô sinh này. Họ thu lấy một tinh tử từ sinh thiết tinh
hoàn đem tiêm thẳng vào trứng. Sự thụ tinh có vẻ xảy ra bình thường
nhưng phôi không phát triển xa hơn. Các thử nghiệm sau đó sử dụng cả
tế bào tinh tử dạng tròn hay dạng dài, cả nhân trần tách từ các tinh tử
ấy.
2.4. SSCHT với giao tử hay phôi từ người cho [3, 189]
- Các biện pháp vừa kể sử dụng giao tử của chính bố và mẹ. Nhưng
khi các giao tử ấy, vì các lí do đã nêu ở trên, không sử dụng được,
người ta phải viện đến khả năng nhận giao tử và phôi từ người cho
thường là vô danh. Các biện pháp áp dụng tương tự như trong SSCHT

"trong hôn nhân." Bao gồm: gieo tinh nhân tạo với tinh trùng người
cho, thụ thai trong ống nghiệm với tinh trùng hay với trứng của người
cho.
Trong một số trường hợp SSCHT, số lượng phôi hình thành quá
nhiều so với mong muốn của bố mẹ thì họ có thể tặng các phôi dư này
cho các cặp vợ chồng vô sinh khác. Người ta đã cấy và cho phát triển
thành công các phôi hoàn toàn khác biệt về mặt di truyền với cơ thể
mẹ.
2.5. Một kỹ thuật mới làm tăng khả năng có thai - Hỗ trợ phôi
thoát màng bằng Laser [5], [6]
Phạm văn thương
22
- Trong một chu kỳ điều trị thụ tinh trong ống nghiệm, bệnh nhân
thường trải qua các bước: kích thích buồng trứng, chọc hút trứng, nuôi
cấy phôi, chuyển phôi, làm xét nghiệm thử thai và theo dõi thai cho đến
ngày sinh. Có thể nói sự thành công của một chu kỳ điều trị là một
chuỗi liên kết chặt chẽ sự hoàn tất của các khâu trên. Do đó sau khi
phôi được chuyển vào buồng tử cung, để gọi là thành công thì phôi
phải làm tổ được trong buồng tử cung và phát triển thành thai cho đến
ngày sinh.
- Có ba giả thuyết giải thích vì sao phôi không làm tổ được:
+ Liên quan đến yếu tố nội tại của phôi, nghĩa là chính bản thân
phôi không có khả năng làm tổ.
+ Thiếu các thành phần gắn kết với phôi tại nội mạc tử cung (bình
thường phôi phải gắn với các phân tử tại nội mạc tử cung này thì mới
có thể làm tổ được).
+ Phôi không thể thoát khỏi sự bao bọc của màng zona (màng bao
bọc quanh phôi). Nguyên nhân sau cùng này chính nó mang lại sự phát
triển các kỹ thuật vi thao tác nhằm hỗ trợ phôi nuôi cấy trong môi
trường ống nghiệm(Cohen và cs , 1990 ).

Phạm văn thương
23
- Sự thụ tinh ở người xảy ra ở đoạn eo bóng của vòi trứng. Sau đó
trứng đã thụ tinh sẽ di chuyển vào buồng tử cung. Trong ống nghiệm,
sự xuất hiện 2 tiền nhân trong thụ tinh bình thường xuất hiện khoảng
18-19 giờ sau cấy tinh trùng. Đến ngày 2-3, phôi phát triển đến giai
đoạn 2-4 và 8 tế bào. Hiện tượng nén tế bào có thể xảy ra ở giai đoạn 8
tế bào khoảng ngày 3. Biểu hiện bằng sự tăng tiếp xúc bằng cách hình
thành các cầu nối giữa các phôi bào kế cận, giảm các khoảng gian bào
và đường viền mờ đi. Ngày thứ 4 sau khi thụ tinh, có sự hình thành
khoang phôi nang ở giữa. Ngay thời điểm bắt đầu quan sát thấy khoang
này là bắt đầu giai đoạn phôi nang.
- Hiện tượng thoát màng thường xảy ra vào ngày thứ 5 hay 6, lúc
này phôi đã ở tại buồng tử cung. Ở người hiện tượng này xảy ra tại một
vùng trên bề mặt của phôi nang. Phôi dần dần thoát ra khỏi màng trong
suốt bằng cách lồi qua một lỗ nhỏ. Hiện tượng thoát màng hoàn toàn là
lúc phôi chui ra khỏi màng trong suốt, thường xảy ra vào ngày thứ 6
hay 7.
Phạm văn thương
24
Phôi thoát màng: Mặc dù phôi nang người dễ nở rộng trong ống
nghiệm, khoảng 20% những phôi nang này gặp trở ngại trong vấn đề
giãn nở hay chỉ dãn rộng ở một vài chỗ hoặc không thể dãn nở hoàn
toàn để thoát khỏi màng zona, cuối cùng nang xẹp xuống và thoái hóa.
Hỗ trợ phôi thoát màng (Assisted hatching): là kỹ thuật làm mỏng
hoặc tạo một lỗ thoát trên màng của phôi nhằm cải thiện tỉ lệ có thai và
tỉ lệ làm tổ của phôi.
- Theo Ủy ban Thực hành của Hiệp hội các Kỹ thuật Hỗ trợ sinh sản
và Hội Y học Sinh sản của Hoa Kỳ (2005), hỗ trợ phôi thoát màng có
thể mang lại lợi ích lâm sàng đối với những người có tiên lượng kém:

thực hiện IVF thất bại 2 lần, chất lượng phôi kém, lớn tuổi. Ngoài ra
nhiều nghiên cứu đã cho thấy lợi ích làm tăng tỉ lệ làm tổ cũng như tỉ lệ
thai lâm sàng ở các đối tượng: chuyển phôi trữ, màng zona dày, FSH cơ
bản cao. Cho nên hỗ trợ phôi thoát màng thường được các trung tâm hỗ
Phạm văn thương
25