Tín dụng tăng trưởng âm là điều quá
bình thường
Rất nhiều doanh nghiệp đang xếp hàng xin vay và chỉ cần ngân hàng cho vay là dư
nợ tăng lên. Nhưng ngân hàng chấp nhận dư nợ giảm xuống, bởi quan ngại tích tụ
rủi ro vào trong hàng tồn kho trong bối cảnh không có đầu ra.
Nếu ngân hàng tiếp tục cho vay, đó là một giải pháp kinh doanh tín dụng không
thông minh và đối với doanh nghiệp đó cũng là một giải pháp thương mại không
thông minh.
Làm sao để tiêu thụ hàng tồn kho thì không còn là vấn đề của ngân hàng hay
doanh nghiệp, mà là vấn đề ở tầm quốc gia. Trên thế giới, bất cứ nước nào giảm
tổng cầu thì lạm phát đều giảm xuống, bởi tổng cầu là một cấu phần trong GDP.
Năm nay, chúng ta đang phấn đấu GDP tăng 5 - 5,5%, nhưng nếu tín dụng được
khơi thông, không kích cầu được thì sẽ rất khó khăn. Đó là tương quan giữa tăng
trưởng và lạm phát.
Nền kinh tế của Việt Nam phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng rất lớn, khác với
nhiều nền kinh tế khác là chu chuyển vốn phụ thuộc vào TTCK.
Ở các quốc gia khác, đòn cân nợ thấp (vốn tín dụng tự có và vốn vay ngân hàng),
nhưng ở Việt Nam, đòn cân nợ rất cao. Ở các nước trên thế giới, doanh nghiệp có
7 - 8 đồng chỉ vay ngân hàng 2 đồng, nhưng ở Việt Nam thì ngược lại. Đó là thực
trạng của cấu trúc tài chính Việt Nam nên chúng ta phải chấp nhận. Mà đã chấp
nhận hình thức này, nếu tín dụng không được bơm ra sẽ ảnh hưởng đến tăng
trưởng, mà bơm ra nhiều thì ảnh hưởng đến lạm phát. Cho nên, Chính phủ đang
phải điều hành theo tương quan giữa lạm phát và tăng trưởng.
Một bộ phận doanh nghiệp đang “kêu” rất nhiều về việc không tiếp cận được
tín dụng từ ngân hàng. Ông có bình luận gì về việc này?
NHNN cũng có họp với G14 về vấn đề này. Thực ra, không phải là doanh nghiệp
không tiếp cận được vốn, bởi ngân hàng vẫn cho vay, nhưng vấn đề là hàng tồn
kho của các doanh nghiệp quá lớn, không luân chuyển được hàng, không bán được
hàng sẽ không có tiền để hoàn trả.
Thế nên, câu chuyện đặt ra bây giờ là doanh nghiệp vay vốn để làm gì? Đây không
còn là câu chuyện của chính sách tiền tệ nữa, mà là câu chuyện tăng sức cầu của
nền kinh tế.
Chính phủ phải giảm tổng cầu, nên các công trình xây dựng bị đình trệ để chống
lạm phát, nhưng hiện nay, chúng ta cần phải tạo sức cầu của nền kinh tế. Trong
khi đó, việc tăng sức cầu không phải là do chính sách tiền tệ tạo nên, mà đó phải là
chính sách đầu tư công, chính sách đầu tư của Chính phủ…
NHNN đã chỉ đạo rất sát lãi suất và bản thân các ngân hàng đang làm rất nhiều
việc để giảm lãi suất cho doanh nghiệp. Nhưng tại sao ngân hàng không cho vay
với lãi suất 14 - 15%/năm, mà lại gửi vào thị trường liên ngân hàng với lãi suất 3 -
4%/năm? Đó là điều mà các doanh nghiệp cũng cần phải nghĩ.
Có ý kiến cho rằng, dù khó khăn nhưng ngân hàng vẫn sống khỏe, chênh lệch
giữa lãi suất huy động và cho vay rất cao, tới 6%/năm?
Về việc này, tôi có phát biểu tại cuộc họp rằng, người ta nói chênh lệch lãi suất
huy động và cho vay ở mức 5 - 6%/năm, nhưng ở Eximbank bây giờ chỉ là
2,6%/năm và tất cả các ngân hàng Việt Nam, ngân hàng nào làm giỏi thì 3%/năm,
còn ngân hàng làm dở thì 1,5 - 1,8%/năm, chứ không hề có mức 6%/năm.
Hiện nay, có một số ngân hàng cho vay 18%/năm, nhưng thực chất họ không thể
thu được 18%/năm, mà phải miễn, giảm lãi suất xuống 15 - 16%/năm, bởi doanh
nghiệp đang khó khăn. Do vậy, chi phí huy động vốn chi thực cho người gửi tiền
và doanh thu tín dụng thu thực từ người vay có khả năng chỉ chênh nhau 2,5 -
3%/năm.
Lãi suất vừa tiếp tục hạ, theo ông, đâu là mức lãi vay phù hợp cho cả ngân
hàng và doanh nghiệp?
Các ngân hàng đang cho vay nhiều mức khác nhau, nhưng tựu trung, NHNN cần
công bố một lộ trình giảm lãi suất. Nếu năm nay, lạm phát ở mức 7 - 8% thì lãi
suất có xuống đáy cũng phải 9 - 10%/năm, chứ lãi suất không thể xuống thấp hơn
lạm phát.
Ông đề cập tới “sức khỏe” doanh nghiệp như một nút thắt cần tháo gỡ cho
ngân hàng, chứ không phải ngược lại. Vậy đâu là “nút thắt” của các doanh
nghiệp hiện nay?
Giá xăng hạ xuống, nhưng đường tắc hết, liệu xe chạy được không? Vấn đề là phải
giải phóng các con đường, chứ không phải là vấn đề giá xăng cần phải hạ. Do vậy,
tựu trung, hiện nay cần phải tạo sức cầu của nền kinh tế bằng các chính sách đầu
tư công, chính sách kích cầu, kể cả kích cầu tiêu dùng cho nền kinh tế. Nghĩa là,
về tổng thể phải khơi dòng nước chảy lớn. Đó cũng là lý do vì sao vừa rồi Thủ
tướng yêu cầu phải có các chính sách kích cầu cho nền kinh tế.
Thuế là một chính sách kích cầu gián tiếp và có tác dụng rất mờ nhạt. Vấn đề quan
trọng là doanh nghiệp phải “sống” để bán được hàng thì mới nộp được thuế. Do
vậy, cần kích cầu trực diện. Tuy nhiên, vẫn cần phải cân đong đo đếm việc kích
cầu có mở đường cho lạm phát cao tái phát hay không.