Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa của chính quyền Thành phố Hà Nội

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------o0o---------

PHẠM THỊ VIỆT HOA

HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP
NHỎ VÀ VỪA CỦA CHÍNH QUYỀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

Hà Nội - Năm 2021


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------o0o---------

PHẠM THỊ VIỆT HOA

HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP
NHỎ VÀ VỪA CỦA CHÍNH QUYỀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG
MÃ SỐ: 8340410

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học:
TS. NGUYỄN HOÀNG OANH

Hà Nội - Năm 2021

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng
dẫn của cô giáo hướng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn được sử dụng trong
luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy.
Hà Nội, ngày ... tháng 12 năm 2021
Học viên

Phạm Thị Việt Hoa


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến nhà trường, các quý thầy cô đã trang bị
tri thức, tạo môi trường & điều kiện thuận lợi nhất trong suốt q trình tơi tham gia
học tập tại trường.
Tơi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Hoàng Oanh, giảng viên
trường Đại học Kinh tế Quốc dân, người đã hướng dẫn trực tiếp và giúp đỡ tơi nghiên
cứu hồn thành luận văn này.
Tơi xin chân thành cảm ơn các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đã cung cấp
cho tôi nhiều nguồn tư liệu, tài liệu hữu ích phục vụ nghiên cứu luận văn, đặc biệt là
Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội (nơi tôi công tác), Cục Phát triển doanh nghiệp/Bộ
Kế hoạch và Đầu tư; Tổng cục Thống kê; Cục Thống kê Hà Nội, Cục Thuế Hà Nội,
Sở Công thương, Sở Khoa học & Công nghệ Hà Nội…đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi
trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu luận văn.
Hà Nội, ngày ... tháng 12 năm 2021
Học viên

Phạm Thị Việt Hoa

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ............................................................................i
PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN VỀ HỖ
TRỢ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA CHÍNH QUYỀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI.............................................................................................7
1.1. Cơ sở lý luận về phát triển DNNVV................................................................7
1.1.1. Khái niệm, vai trò và đăc điểm của DNNVV..........................................7
1.1.2. Phát triển DNNVV...................................................................................9
1.2. Hỗ trợ phát triển DNNVV của chính quyền cấp tỉnh..................................11
1.2.1. Khái niệm, mục tiêu và nguyên tắc hỗ trợ phát triển DNNVV của chính
quyền cấp tỉnh...................................................................................................11
1.2.2. Bộ máy hỗ trợ DNNVV của chính quyền tỉnh......................................13
1.2.3. Nội dung hỗ trợ DNNVV của chính quyền tỉnh....................................14
1.2.4. Nhân tố ảnh hưởng tới hỗ trợ phát triển DNNVV của chính quyền cấp
tỉnh.................................................................................................................... 22
1.3. Kinh nghiệm trong nước về hỗ trợ phát triển DNNVV và bài học cho
chính quyền thành phố Hà Nội..............................................................................25
1.3.1. Thành phố Hồ Chí Minh........................................................................25
1.3.2. Đà Nẵng..................................................................................................27
1.3.3. Bài học kinh nghiệm về hỗ trợ DNNVV cho Hà Nội............................29
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN DOANH
NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI........32
2.1. Thực trạng phát triển DNNVV trên địa bàn Thành phố Hà Nội giai đoạn
2018- 2020................................................................................................................32

2.1.1. Về quy mô, số lượng DNNVV trên địa bàn..........................................32


2.1.2. Tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp..............................................33
2.1.3. Về quy mơ vốn của DNNVV Hà Nội....................................................34
2.1.4. Trình độ cơng nghệ sản xuất..................................................................35
2.1.5. Về nguồn nhân lực của khu vực DNNVV Hà Nội................................36
2.1.6. Đóng góp của DNNVV vào GDP và xuất nhập khẩu............................38
2.1.7. Về năng lực cạnh tranh của các DNNVV..............................................39
2.2. Phân tích thực trạng hỗ trợ phát triển DNNVV Hà Nội của chính quyền
thành phố Hà Nội giai đoạn 2018-2020................................................................40
2.2.1. Môi trường thể chế về hỗ trợ phát triển DNNVV.................................40
2.2.2. Kết quả hỗ trợ DNNVV của chính quyền thành phố Hà Nội................43
2.3. Đánh giá những tiến bộ đạt được trong công tác hỗ trợ phát triển DNNVV
của Thành phố Hà Nội giai đoạn 2018-2020........................................................61
2.3.1. Thành công.............................................................................................61
2.3.2. Hạn chế và tồn tại...................................................................................63
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế.........................................................644
CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN DNNVV TRÊN
ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ĐẾN NĂM 2025............................................66
3.1. Mục tiêu và phương hướng hỗ trợ phát triển DNNVV trên địa bàn Thành
phố đến năm 2025...................................................................................................66
3.1.1. Mục tiêu hỗ trợ phát triển các DNNVV trên địa bàn đến năm 2025 của
chính quyền Thành phố Hà Nội.......................................................................66
3.1.2. Phương hướng hỗ trợ phát triển các DNNVV trên địa bàn Thành phố
Hà Nội đến năm 2025.......................................................................................67
3.2. Giải pháp hỗ trợ phù hợp nhằm phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa
trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2025.....................................................69
3.2.1. Hỗ trợ thủ tục hành chính, thành lập doanh nghiệp..............................69
3.2.2. Hỗ trợ tiếp cận tài chính, tín dụng.........................................................69

3.2.3. Hỗ trợ đổi mới, nâng cao năng lực cơng nghệ, trình độ kỹ thuật cho các
DNNVV............................................................................................................71


3.2.4. Hỗ trợ về đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh..................................71
3.2.5. Hỗ trợ về thông tin, xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường cho
DNNVV............................................................................................................72
3.2.6. Hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực cho các DNNVV..............................75
3.2.7. Giải pháp khác........................................................................................76
3.3. Kiến nghị...........................................................................................................79
3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ........................................................................79
3.3.2. Kiến nghị với các DNNVV....................................................................80
KẾT LUẬN..............................................................................................................81
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11

12
13
14

Ký hiệu
ĐKKD
DN
DNNN
DNNVV
ĐTNN
GDP
GNP
HTX
ILO
KCN
KH & CN
KH&ĐT
SXKD
UBND

Nguyên nghĩa
Đăng ký kinh doanh
Doanh nghiệp
Doanh nghiệp nhà nước
Doanh nghiệp nhỏ và vừa
Đầu tư nước ngoài
Tổng sản phẩm quốc nội
Tổng sản phẩm quốc dân
Hợp tác xã
Tổ chức lao động quốc tế

Khu công nghiệp
Khoa học & Công nghệ
Kế hoạch và Đầu tư
Sản xuất kinh doanh
Ủy ban nhân dân

DANH MỤC BẢNG, HỘP
Bảng:
Bảng 1.1: Phân loại DNNVV.......................................................................................8
Bảng 1.2 : Tiêu chí đánh giá sự phát triển DNNVV..................................................10
Bảng 2.1: Số lượng DNNVV đăng ký thành lập mới từ năm 2018-2020................33


Bảng 2.2: Chỉ tiêu về tài chính của DNNVV Hà Nội..............................................34
Bảng 2.3: Trang thiết bị, công nghệ của DNNVV Hà Nội.........................................36
Bảng 2.4: Lao động trong khu vực DNNVV Hà Nội giai đoạn 2018-2020............37
Bảng 2.5. Kết quả đăng ký thành lập mới của DNNVV giai đoạn 2018-2020........44
Bảng 2.6. Mức độ hài lịng của DNNVV của chính quyền thành phố Hà Nội về hỗ trợ
đổi mới, nâng cao năng lực công nghệ, kỹ thuật.......................................51
Bảng 2.7. Mức độ hài lòng của DNNVV của chính quyền thành phố Hà Nội về hỗ trợ
mặt bằng, sản xuất kinh doanh..................................................................54
Bảng 2.8. Mức độ hài lòng của DNNVV của chính quyền thành phố Hà Nội về
thơng tin xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường.................................58
Bảng 2.9. Kết quả chương trình hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực cho các DNNVV trên
địa bàn Thành phố Hà Nội giai đoạn 2018-2020......................................60
Bảng 2.10. Khảo sát hiệu quả các khóa đào tạo cho DNNVV của chính quyền thành
phố Hà Nội...............................................................................................61
Hộp:
Hộp 2.1. Phỏng vấn ông Nguyễn Mạnh Quyền- Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư
Hà Nội về hỗ trợ DNNVV tiếp cận gói hỗ trợ chữ ký số và hóa đơn điện

tử cho doanh nghiệp mới thành lập.........................................................46
Hộp 2.2. Phỏng vấn Ông Vũ Việt Hưng – Phó Giám đốc Agribank Chi nhánh Hà
Nội về hỗ trợ DNNVV tiếp cận tín dụng................................................49
Hộp 2.3. Phỏng vấn ơng Đàm Tiến Thắng- Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội về hỗ
trợ DNNVV phục hồi và tăng trưởng sản xuất công nghiệp sau bối cảnh đại
dịch Covid.................................................................................................51
Hộp 2.4. Phỏng vấn ông Lê Văn Quân- Giám đốc Trung tâm hỗ trợ DNNVV Hà
Nội về vận hành cổng thơng tin hỗ trợ DNNVV của chính quyền thành
phố Hà Nội..............................................................................................55
Hộp 2.5. Phỏng vấn bà Hoàng Thị Diệu Hồng- Trưởng phịng Quản lý thương mạiSở Cơng Thương Hà Nội về hỗ trợ DNNVV về xúc tiến thương mại trực


tuyến trong bối cảnh đại dịch Covid.........................................................58


TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------o0o---------

PHẠM THỊ VIỆT HOA

HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP
NHỎ VÀ VỪA CỦA CHÍNH QUYỀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
CHUN NGÀNH: QUẢN LÝ CƠNG
MÃ SỐ: 8340410

TĨM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ

Hà Nội - Năm 2021

i

TĨM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ
Tính cấp thiết của đề tài
Trên thế giới, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có vai trị to lớn trong
việc phát triển kinh tế xã hội của các nước.
Là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội lớn của cả nước, Hà Nội có
số lượng doanh nghiệp thành lập và đăng ký hoạt động đứng thứ hai trên cả nước
sau Thành phố Hồ Chí Minh (trong đó DNNVV chiếm tới 97% trong tổng số Doanh
nghiệp thành lập mới). Các DNNVV Hà Nội phần quan trọng vào việc xây dựng và
phát triển Thủ đơ trở thành trung tâm kinh tế, chính trị của cả nước. Tính đến tháng
12/2020, Hà Nội đã có 26.441 doanh nghiệp đăng ký thành lập, tạo việc làm cho
gần 2,5 triệu lao động, mỗi năm tạo thêm khoảng hơn 250 nghìn việc làm mới. Đội
ngũ doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố đã có những bước phát triển mạnh, năng
lực cạnh tranh nâng cao; đã hình thành nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực
công nghiệp, dịch vụ chất lượng cao, tham gia các hoạt động xuất nhập khẩu quốc
tế; đóng góp tích cực cho thu ngân sách Thành phố (tăng 26,7% so với năm 2016).
Khu vực DNNVV đã và đang ngày càng khẳng định vai trò nòng cốt, tiên phong
trong công cuộc xây dựng và phát triển Thủ đô- Đề án Hỗ trợ DNNVV trên địa bàn
Thành phố Hà Nội- UBND Thành Phố Hà Nội. Tuy nhiên đến năm 2020, do ảnh
hưởng của dịch bệnh Covid-19 cũng tác động tới tốc độ tăng trưởng doanh nghiệp
mới (giảm 2% so với cùng kỳ năm 2019).
Thời gian qua, chính quyền Thành phố Hà Nội đã ban hành nhiều chủ
trương, cơ chế chính sách nhằm tạo mơi trường kinh doanh thuận lợi cho các
DNNVV phát triển thông qua đơn giản hóa các thủ tục hành chính, thực hiện các
chính sách, chương trình hỗ trợ DNNVV nâng cao năng lực cạnh tranh, tiếp cận
nguồn vốn và được triển khai trên nhiều lĩnh vực (tài chính, mặt bằng sản xuất,
cơng nghệ, xúc tiến mở rộng thị trường, tư vấn thông tin, đào tạo phát triển nguồn
nhân lực...). Việc thực hiện các giải pháp này đã góp phần giúp cho cơng tác quản

lý nhà nước của chính quyền Thành phố đối với DNNVV ngày càng trở nên có
hiệu quả. Tuy nhiên, việc thực hiện các giải pháp hỗ trợ DNNVV còn nhiều tồn
tại, tỷ lệ các DNNVV tiếp cận được các nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước còn rất


ii

thấp. Nguyên nhân là phần lớn các chương trình hỗ trợ chỉ hướng vào đối tượng
doanh nghiệp nói chung, khơng ưu tiên hoặc dành riêng hỗ trợ DNNVV. Một số
chương trình hỗ trợ có nội dung chồng chéo, trùng lắp dẫn đến hiệu quả thực hiện
chưa cao, lãng phí nguồn lực, không giải quyết được các nhu cầu hỗ trợ trọng tâm,
thiết thực của DNNVV. Xuất phát từ thực tiễn đó, tơi đã chọn đề tài “Hỗ trợ phát
triển DNNVV của chính quyền Thành phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp
thạc sỹ của mình với mong muốn góp phần hồn thiện cơng tác hỗ trợ DNNVV
trong giai đoạn tiếp theo.
Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu
- Xác định được khung nghiên cứu về hỗ trợ DNNVV của chính quyền cấp tỉnh.
- Phân tích thực trạng hỗ trợ DNNVV của chính quyền thành phố Hà Nội
giai đoạn 2018-2020, đưa ra được ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế
trong công tác hỗ trợ này.
- Đề xuất được giải pháp để hồn thiện cơng tác hỗ trợ DNNVV trên địa bàn
thành phố Hà Nội đến 2025
Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu các hoạt động hỗ trợ nhằm phát triển
DNNVV mà chính quyền thành phố Hà Nội đã thực hiện trong khuôn khổ pháp luật
và cơ chế chính sách chung của Nhà nước giai đoạn 2018-2020.
Phạm vi nghiên cứu
- Nội dung nghiên cứu: Luận văn tập trung nghiên cứu các nội dung hỗ trợ
của chính quyền thành phố nhằm phát triển DNNVV trên địa bàn trong khuôn khổ
và cơ chế chính sách chung của Nhà nước.

- Khơng gian nghiên cứu: Luận văn nghiên cứu hoạt động hỗ trợ phát triển
DNNVV trên địa bàn thành phố Hà Nội.
- Thời gian nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện cho giai đoạn 3 năm từ
năm 2018 đến năm 2020, từ đó đề xuất giải pháp định hướng cho mục tiêu hỗ trợ
phát triển DNNVV Hà Nội đến 2025.


iii

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KINH NGHIỆM THỰC TIỄN
VỀ HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA CHÍNH
QUYỀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Khái niệm, vai trị và đăc điểm của DNNVV
DNNVV là những cơ sở sản xuất, kinh doanh độc lập, có đăng ký kinh
doanh theo pháp luật hiện hành, có vốn đăng ký khơng q 100 tỷ đồng hoặc số lao
động trung bình khơng q 300 người.
Vai trò của DNNVV
Giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế: các DNNVV thường chiếm tỷ
trọng lớn, thậm chí áp đảo trong tổng số doanh nghiệp (Ở Việt Nam chỉ xét các doanh
nghiệp có đăng ký thì tỷ lệ này là trên 95%). Vì thế, đóng góp của họ vào tổng sản
lượng và tạo việc làm là rất đáng kể. Giữ vai trò ổn định nền kinh tế. Làm cho nền kinh
tế năng động. Tạo nên ngành công nghiệp và dịch vụ phụ trợ quan trọng. Là trụ cột của
kinh tế địa phương. Đóng góp khơng nhỏ giá trị GDP cho quốc gia.
Phát triển DNNVV
Là gia tăng các DNNVV về số lượng, chất lượng; phát huy các ưu thế, tăng
khả năng cạnh tranh của DNNVV trên thị trường; tạo ra bước phát triển bền vững
lâu dài, đóng góp vào tăng trưởng khơng chỉ riêng doanh nghiệp mà cịn là sự phát
triển bền vững kinh tế- xã hội.
Tiêu chí đánh giá sự phát triển DNNVV
- Tăng số lượng DNNVV được thành lập mới, số lượng DNNVV làm ăn có

lãi, giảm số DNNVV phá sản
- Thu hút được nhiều lao động làm việc tại các DNNVV, giảm lao động thất
nghiệp
- Đóng góp của DNNVV vào tăng trưởng kinh tế và NSNN
- Tăng doanh thu và lợi nhuận của các DNNVV
- Số DNNVV được tiếp cận dịch vụ hành chính (thành lập DN, ĐKKD,
thơng tin chính sách, pháp luật, tư vấn pháp lý…)
- Được tiếp cận các nguồn lực (tài chính, mặt bằng, công nghệ, thông tin…)
- Số DNNVV được hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng về chủ chủ doanh nghiệp và
người lao động
- Được hỗ trợ xúc tiến thương mại, phát triển thị trường của các DNNVV


iv

Khái niệm hỗ trợ phát triển DNNVV của chính quyền cấp tỉnh
Là việc chính quyền thành phố thơng qua các chính sách của Nhà nước, cùng
với các giải pháp và công cụ phù hợp để tạo điều kiện thuận lợi cho DNNVV trên
địa bàn thành phố phát triển cả về số lượng, chất lượng, tăng hiệu quả kinh doanh,
tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường và đóng góp ngày càng nhiều cho môi
trường và xã hội
Mục tiêu hỗ trợ phát triển DNNVV của chính quyền cấp tỉnh
Các nguyên tắc hỗ trợ phát triển DNNVV của chính quyền cấp tỉnh
Bộ máy hỗ trợ DNNVV của chính quyền tỉnh
Nội dung hỗ trợ DNNVV của chính quyền tỉnh
Hỗ trợ thủ tục hành chính thành lập doanh nghiệp
Hỗ trợ tiếp cận tài chính, tín dụng
Hỗ trợ nâng cao năng lực cơng nghệ, kỹ thuật
Hỗ trợ tiếp cận mặt bằng sản xuất kinh doanh
Hỗ trợ về thông tin xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường

Hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực
Nhân tố ảnh hưởng tới hỗ trợ phát triển DNNVV của chính quyền cấp
tỉnh: Nhân tố thuộc về chính quyền cấp tỉnh; Nhân tố thuộc về DNNVV; Nhân
tố khác
Kinh nghiệm trong nước về hỗ trợ phát triển DNNVV và bài học cho
chính quyền thành phố Hà Nội: Thành phố Hồ Chí Minh; Đà Nẵng ; Bài học kinh
nghiệm về hỗ trợ DNNVV cho Hà Nội
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN DOANH
NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA CỦA CHÍNH QUYỀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Thực trạng phát triển DNNVV trên địa bàn Thành phố Hà Nội giai
đoạn 2018- 2020
Trong những năm gần đây, doanh nghiệp trên địa bàn Hà Nội đã có những
bước phát triển cả về số lượng và chất lượng, số doanh nghiệp thành lập mới liên
tục tăng qua các năm, trong đó chủ yếu là các DNNVV. Tính đến tháng 12/2020,
tổng số doanh nghiệp đăng ký hoạt động trên địa bàn Hà Nội trên 300 nghìn doanh


v

nghiệp (trong đó khoảng 97% là DNNVV), các doanh nghiệp thành lập mới liên tục
tăng. Bình quân khoảng 35 người dân Thủ đơ có 1 doanh nghiệp được đăng ký
thành lập, cao gấp 3,2 lần mức bình quân chung của cả nước. Đội ngũ doanh
nghiệp, doanh nhân trên địa bàn Thành phố đã có những bước phát triển mạnh, năng
lực cạnh tranh cấp độ doanh nghiệp được nâng cao; đã hình thành nhiều doanh
nghiệp hoạt động trong lĩnh vực cơng nghiệp, dịch vụ chất lượng cao, tham gia các
hoạt động xuất nhập khẩu quốc tế; doanh nghiệp đã có đóng góp tích cực cho thu
ngân sách Thành phố. Cộng đồng doanh nghiệp đã tạo việc làm cho gần 2,5 triệu
lao động, mỗi năm tạo thêm khoảng hơn 250 nghìn việc làm mới, tạo ra lực lượng
đông đảo các doanh nghiệp tham gia đóng góp vào tăng trưởng kinh tế. Khu vực
DNNVV đã và đang ngày càng khẳng định vai trò nịng cốt, tiên phong trong cơng

cuộc xây dựng và phát triển Thủ đô.
Từ năm 2018 đến nay, công tác hỗ trợ doanh nghiệp được đặc biệt quan tâm,
Chính phủ và Thành phố luôn chú trọng đến công tác phát triển doanh nghiệp, coi
“Doanh nghiệp là động lực quan trọng phát triển kinh tế của đất nước”.
Về quy mô, số lượng DNNVV trên địa bàn
Theo số lượng của Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội, nếu như tính đến
31/12/2020 tổng số doanh nghiệp đăng ký thành lập trên địa bàn Thành phố Hà Nội
là 303.705 doanh nghiệp, đứng thứ hai và chiếm khoảng gần 30% trên tổng số
doanh nghiệp cả nước. Tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm của doanh nghiệp
Hà Nội khoảng trên 10%/năm. Bình quân cứ khoảng 35 người dân Thủ đơ có một
doanh nghiệp được đăng ký thành lập, cao gấp 3,2 lần mức bình quân chung cả
nước bình quân chung cả nước là 126,5 người dân/1 doanh nghiệp).
Tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp
Trong bối cảnh dịch Covid-19 được kiểm sốt, sản xuất cơng nghiệp của Hà
Nội đã phục hồi và tăng trưởng trở lại trong những tháng cuối năm 2020. Theo cục
Thống kê Hà Nội chỉ số sản xuất công nghiệp của Hà Nội tăng 6,3% so với cùng kỳ
năm 2019. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng 4,3%, chiếm trên
90% cơ cấu ngành công nghiệp; sản xuất và phân phối điện tăng 5,82%; cung cấp
nước và xử lý rác, nước thải tăng 5,5%; khai khoáng giảm 12,48%. Nếu so sánh với
năm 2019 chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 9,5%, năm 2018 tăng 7,5% thì mức tăng
của năm 2020 được xem là khiêm tốn


vi

Về quy mô vốn của DNNVV Hà Nội
Trong những năm qua các DNNVV của Hà Nội đều có tốc độ tăng trưởng
đáng chú ý về mặt đầu tư và sản xuất kinh doanh. Giai đoạn 2014-2017, số lượng các
DNNVV Hà Nội tăng nhanh, cùng với đó là sự gia tăng của vốn đăng ký. Nếu như
năm 2018, tổng số DNNVV đăng ký thành lập trên địa bàn Hà Nội là 25.187 doanh

nghiệp với tổng số vốn đăng ký là 233 nghìn tỷ đồng thì đến hết 31/12/2020 tổng số
DNNVV đăng ký thành lập trên địa bàn là 26.441 doanh nghiệp, tổng vốn đăng ký là
409,2 nghìn tỷ đồng. Mức tăng bình quân của giai đoạn 2018-2020 là 5.34%. Vốn
đăng ký bình quân của doanh nghiệp mới khoảng 13 tỷ đồng/1 doanh nghiệp.
Trình độ cơng nghệ sản xuất
Mức độ hiện đại của trang thiết bị, công nghệ: 60% các DNNVV không trả
lời khi được hỏi về mức độ hiện đại của trang thiết bị, công nghệ cũng như vấn đề
hiện đại hóa sản xuất, điều này có một phần lý do bởi phần lớn các DNNVV ở HN
hoạt động trong lĩnh vực thương mại, dịch vụ. Xét riêng trong các DN trả lời về vấn
đề hiện đại hóa sản xuất thì khoảng 1/4 số DN (25%) vẫn sản xuất thủ công, khoảng
40% DN đã được cơ giới hóa, số DN tự động hóa sản xuất chỉ chiếm 18%, số doanh
nghiệp kết hợp giữa cơ giới hóa và tự động hóa cũng chiếm khoảng 17%.
Về nguồn nhân lực của khu vực DNNVV Hà Nội
Theo một số liệu khảo sát khác của Tổng cục thống kê cho thấy, trình độ học
vấn và trình độ được đào tạo nghề của người lao động trong các DNNVV là ở mức
thấp nhất trong các khu vực doanh nghiệp của nước ta. Trong các doanh nghiệp
ngoài Nhà nước mà chủ yếu là các các DNNVV, có tới 85,19% là lao động phổ
thơng, có trình độ phổ thơng trung học và thấp hơn; số lao động là công nhân kỹ
thuật có tỷ trọng là 7,73%, số lao động có trình độ trung học chun nghiệp là
3,17% và số lao động có trình độ cao đẳng, đại học là 3,83% trong tổng số lượng
lao động làm việc tại các doanh nghiệp ngồi quốc doanh. Số lượng lao động có
trình độ cao (trên đại học) chỉ chiếm tỷ trọng là 0,07% trong các doanh nghiệp này.
Tại Hà Nội, số lao động làm việc tại các DNNVV tăng liên tiếp trong giai
đoạn 2018-2020 và điều này củng cố mạnh mẽ hơn cho nhận định nêu trên. Sự gia
tăng về số lượng doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố trong những năm qua đã tạo


vii

ra nhiều việc làm, thu hút thêm số lượng lớn lao động làm việc. Tại thời điểm

31/12/2019, tổng số lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp là 2.408.515
người, tăng 1,46% so với năm 2018, tương đương 34.665 người, bình qn giai
đoạn 2018-2020 tăng 2,27%/ năm.
Đóng góp của DNNVV vào GDP và xuất nhập khẩu
Nếu xét riêng từng DNNVV trên địa bàn Thành phố thì mỗi doanh nghiệp
khơng thể có lợi thế về mặt kinh tế so với các doanh nghiệp nhà nước hay doanh
nghiệp có vốn đầu tư nước ngồi. Song, về tổng thể các DNNVV đã đóng vai trò quan
trọng trong phát huy các nguồn lực cho đầu tư phát triển và giải quyết các vấn đề xã
hội trên địa bàn như: xố đói giảm nghèo, tạo việc làm, khôi phục và phát triển các
ngành nghề truyền thống, góp phần đáng kể vào việc tăng trưởng kinh tế của Thành
phố, cụ thể giai đoạn 2018-2020 DNNVV đã có những đóng góp tích cực sau:
Về năng lực cạnh tranh của các DNNVV
Hiện nay, khu vực DNNVV chiếm 97%, tổng số DN đăng ký, tạo ra khoảng
60% GDP, tạo ra hơn 90% việc làm cho người lao động. Điều này khẳng định
DNNVV đang là trụ cột chính trong nền kinh tế đất nước. Xác định rõ vai trò quan
trọng, những năm qua, chính quyền thành phố có nhiều nỗ lực hỗ trợ, tháo gỡ nhiều
khó khăn, thúc đẩy khu vực DNNVV phát triển. DNNVV quy mô nhỏ nên phải đối
mặt với nhiều khó khăn, thách thức trong cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài
nước, nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế và thị trường toàn cầu do các công ty
đa quốc gia, xuyên quốc gia chi phối.
Phân tích thực trạng hỗ trợ phát triển DNNVV Hà Nội của chính quyền
thành phố Hà Nội giai đoạn 2018-2020
Từ những thực trạng phát triển DNNVV Hà Nội nêu trên, trong khuôn khổ
luận văn tác giả đã tiến hành một cuộc khảo sát qua phiếu điều tra về các doanh
nghiệp trên địa bàn Hà Nội- Phụ lục số 01; Hộp phỏng vấn. Mục đích của cuộc điều
tra, khảo sát là nhằm thu thập thông tin, ý kiến và những kiến nghị, đề xuất của các
nhà quản lý, chuyên gia, các DNNVV trên địa bàn Thủ đô về những vấn đề liên
quan đến thực trạng phát triển của cộng đồng DNNVV Hà Nội và công tác hỗ trợ
phát triển DNNVV của chính quyền thành phố trong điều kiện hiện nay.

viii

Môi trường thể chế về hỗ trợ phát triển DNNVV
Kết quả hỗ trợ DNNVV của chính quyền thành phố Hà Nội
Cải cách thủ tục hành chính về thành lập DNNVV:
Hỗ trợ tài chính, tín dụng cho DNNVV
Hỗ trợ DNNVV đổi mới, nâng cao năng lực công nghệ, kỹ thuật
Hỗ trợ về mặt bằng sản xuất kinh doanh cho các DNNVV
Hỗ trợ thông tin xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường
Hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực cho các DNNVV
Đánh giá những tiến bộ đạt được trong công tác hỗ trợ phát triển DNNVV
của Thành phố Hà Nội giai đoạn 2018-2020: Thành công; Hạn chế và tồn tại;
Nguyên nhân của những hạn chế
CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN DNNVV TRÊN
ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI ĐẾN NĂM 2025
Mục tiêu hỗ trợ phát triển các DNNVV trên địa bàn đến năm 2025 của
chính quyền Thành phố Hà Nội
- Nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của DNNVV, phấn đấu tốc độ
phát triển doanh nghiệp mới bình quân khoảng 10%/năm ( bình quân khoảng
30.000 doanh nghiệp mới/năm)
- Giai đoạn 2021-2025, DNNVV phấn đấu đạt được chỉ tiêu: (1) Tạo thêm
1,5 triệu việc làm mới cho người lao động; (2) Tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu của
khu vực DNNVV chiếm trên 25% tổng kim ngạch xuất khẩu của Thủ đơ.
- Hỗ trợ ít nhất 500 DNNVV trong lĩnh vực sản xuất, chế biến thuộc các
ngành: Công nghệ thông tin; Cơng nghệ điện tử; Cơ khí chế tạo; Nơng nghiệp công
nghệ cao; Bảo quản và chế biến nông sản, thực phẩm tham gia cụm liên kết ngành,
chuỗi giá trị thành công
- Số doanh nghiệp nhỏ và vừa thành lập mới dự kiến tăng thêm 7%/năm;
- DNNVV Hà Nội tạo thêm khoảng trên 700.000 chỗ làm mới;

- Tỷ lệ DNNVV tham gia trực tiếp vào xuất khẩu đạt: 8% - 10%;
- DNNVV đóng góp NSNN khoảng trên 30% mỗi năm;
- Đào tạo và nâng cao năng lực quản trị kinh doanh cho khoảng 40% DNNVV;
- Trên 30% số DNNVV được hỗ trợ xúc tiến thương mại mở rộng thị trường;


ix

- Trên 80% DNNVV tiếp cận được thông tin về các chương trình hỗ trợ của
Nhà nước;
- Đáp ứng cơ bản về mặt bằng sản xuất kinh doanh cho DNNVV.
Phương hướng hỗ trợ phát triển các DNNVV trên địa bàn Thành phố Hà
Nội đến năm 2025
Tiếp tục hoàn thiện và đảm bảo tính ổn định khung pháp lý, cải cách thủ tục
hành chính nhằm tạo mơi trường đầu tư kinh doanh bình đẳng, minh bạch, thơng
thống cho DNNVV phát triển;
Tạo bước đột phá để DNNVV tiếp cận vốn, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn
vay cho DNNVV
Hỗ trợ tăng cường năng lực nghiên cứu, phát triển công nghệ; đẩy mạnh chuyển
giao, đổi mới công nghệ để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa, năng
lực cạnh tranh của DNNVV.
Cải thiện tình trạng thiếu mặt bằng sản xuất, tăng cường bảo vệ môi trường
thông qua việc lập và công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; tạo điều kiện
phát triển các khu cụm cơng nghiệp có quy mơ hợp lý, có giá thuê phù hợp với
khả năng của DNNVV; hỗ trợ di dời các DNNVV gây ô nhiễm, tác hại đến môi
trường tại các khu dân cư và đơ thị đến các khu cụm cơng nghiệp;
Hình thành mạng lưới hệ thống thông tin hỗ trợ DNNVV để cung cấp thông
tin về các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh hoạt động của doanh nghiệp, các
chính sách, chương trình trợ giúp phát triển DNNVV và các thơng tin khác hỗ trợ
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp;

Đẩy mạnh công tác đào tạo nghề đảm bảo cung cấp nguồn nhân lực có kỹ
năng cho DNNVV.
Giải pháp hỗ trợ phù hợp nhằm phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa
trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2025
Hỗ trợ thủ tục hành chính, thành lập doanh nghiệp
Hỗ trợ tiếp cận tài chính, tín dụng
Hỗ trợ đổi mới, nâng cao năng lực cơng nghệ, trình độ kỹ thuật cho các DNNVV
Hỗ trợ về đất đai, mặt bằng sản xuất kinh doanh
Hỗ trợ về thông tin, xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường cho DNNVV


x

Hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực cho các DNNVV
Giải pháp khác
Kiến nghị: Kiến nghị với Chính phủ; Kiến nghị với các DNNVV
KẾT LUẬN
Với những đóng góp tích cực của DNNVV trong thời gian qua thì DNNVV
cần phải được quan tâm đặc biệt từ phía nhà nước. Tuy nhiên, DNNVV còn nhiều
hạn chế như thiếu vốn, nhân lực hạn chế, trình độ cơng nghệ kỹ thuật lạc hậu, thiếu
mặt bằng sản xuất kinh doanh…do vậy nhà nước cần phải hỗ trợ cho đối tượng này.
Vai trò của nhà nước rất quan trọng trong việc giúp đỡ, hỗ trợ các DNNVV khắc
phục những hạn chế, yếu kém của mình nhằm phát huy nội lực cho nền kinh tế. Từ
việc nghiên cứu thực trạng DNNVV và thực trạng hỗ trợ DNNVV của chính quyền
thành phố như đã trình bày ở trên, tác giả đã đưa ra một số đề xuất hoàn thiện cơng
tác hỗ trợ của chính quyền thành phố Hà Nội nhằm phát triển các DNNVV trong
giai đoạn mới. Tuy nhiên, luận văn không tránh khỏi những hạn chế nhất định, rất
mong các thầy cô và hội đồng đánh giá luận văn góp ý để đề tài được hồn thiện
hơn, đồng thời tác giả hy vọng sẽ có những đề tài nghiên cứu tiếp theo để tạo sự liên
tục trong việc nghiên cứu và ứng dụng giúp phát triển loại hình doanh nghiệp này./.

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
--------o0o---------

PHẠM THỊ VIỆT HOA

HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP
NHỎ VÀ VỪA CỦA CHÍNH QUYỀN
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG
MÃ SỐ: 8340410

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
Người hướng dẫn khoa học:
TS. NGUYỄN HOÀNG OANH

Hà Nội - Năm 2021


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trên thế giới, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có vai trò to lớn trong
việc phát triển kinh tế xã hội của các nước. Cùng với sự bùng nổ về số lượng,
DNNVV đã thể hiện vai trị và những đóng góp quan trọng thúc đẩy sự chuyển
mình và cất cánh của nền kinh tế, giảm bớt chênh lệch giàu nghèo và tạo công ăn
việc làm cho người lao động. Phát triển DNNVV cịn góp phần hỗ trợ cho sự phát
triển các doanh nghiệp đồng thời duy trì và phát triển các ngành nghề truyền thống,

…Chính phủ các nước phát triển và đang phát triển đều xác định vai trò quan trọng
của DNNVV trong nền kinh tế. Công tác hỗ trợ phát triển DNNVV được coi là một
trong những nhiệm vụ trọng tâm trong chính sách phát triển kinh tế quốc gia.
Là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội lớn của cả nước, Hà Nội có
số lượng doanh nghiệp thành lập và đăng ký hoạt động đứng thứ hai trên cả nước
sau Thành phố Hồ Chí Minh (trong đó DNNVV chiếm tới 97% trong tổng số Doanh
nghiệp thành lập mới). Các DNNVV Hà Nội phần quan trọng vào việc xây dựng và
phát triển Thủ đô trở thành trung tâm kinh tế, chính trị của cả nước. Tính đến tháng
12/2020, Hà Nội đã có 26.441 doanh nghiệp đăng ký thành lập, tạo việc làm cho
gần 2,5 triệu lao động, mỗi năm tạo thêm khoảng hơn 250 nghìn việc làm mới. Đội
ngũ doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố đã có những bước phát triển mạnh, năng
lực cạnh tranh nâng cao; đã hình thành nhiều doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực
công nghiệp, dịch vụ chất lượng cao, tham gia các hoạt động xuất nhập khẩu quốc
tế; đóng góp tích cực cho thu ngân sách Thành phố (tăng 26,7% so với năm 2016).
Khu vực DNNVV đã và đang ngày càng khẳng định vai trị nịng cốt, tiên phong
trong cơng cuộc xây dựng và phát triển Thủ đô- Đề án Hỗ trợ DNNVV trên địa bàn
Thành phố Hà Nội- UBND Thành Phố Hà Nội. Tuy nhiên đến năm 2020, do ảnh
hưởng của dịch bệnh Covid-19 cũng tác động tới tốc độ tăng trưởng doanh nghiệp
mới (giảm 2% so với cùng kỳ năm 2019). Bên cạnh việc thành lập mới số lượng
doanh nghiệp tạm ngừng giải thế cũng tăng cao, rất nhiều DNNVV ra đời chỉ tồn tại
trong thời gian ngắn rồi tự tiêu vong do nhiều nguyên nhân trong đó quan trọng nhất


2

là năng lực cạnh tranh thấp và chưa thích nghi được với thị trường, thiếu các nguồn
lực để hoạt động và phát triển. Do đó, hỗ trợ phát triển DNNVV là nhiệm vụ vừa
mang tính cấp bách, vừa mang tính chiến lược lâu dài nhằm góp phần thúc đẩy phát
triển kinh tế xã hội thủ đơ.
Thời gian qua, chính quyền Thành phố Hà Nội đã ban hành nhiều chủ

trương, cơ chế chính sách nhằm tạo mơi trường kinh doanh thuận lợi cho các
DNNVV phát triển thơng qua đơn giản hóa các thủ tục hành chính, thực hiện các
chính sách, chương trình hỗ trợ DNNVV nâng cao năng lực cạnh tranh, tiếp cận
nguồn vốn và được triển khai trên nhiều lĩnh vực (tài chính, mặt bằng sản xuất,
cơng nghệ, xúc tiến mở rộng thị trường, tư vấn thông tin, đào tạo phát triển nguồn
nhân lực...). Việc thực hiện các giải pháp này đã góp phần giúp cho cơng tác quản
lý nhà nước của chính quyền Thành phố đối với DNNVV ngày càng trở nên có
hiệu quả. Tuy nhiên, việc thực hiện các giải pháp hỗ trợ DNNVV còn nhiều tồn
tại, tỷ lệ các DNNVV tiếp cận được các nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước còn rất
thấp. Nguyên nhân là phần lớn các chương trình hỗ trợ chỉ hướng vào đối tượng
doanh nghiệp nói chung, khơng ưu tiên hoặc dành riêng hỗ trợ DNNVV. Một số
chương trình hỗ trợ có nội dung chồng chéo, trùng lắp dẫn đến hiệu quả thực hiện
chưa cao, lãng phí nguồn lực, khơng giải quyết được các nhu cầu hỗ trợ trọng tâm,
thiết thực của DNNVV. Xuất phát từ thực tiễn đó, tơi đã chọn đề tài “Hỗ trợ phát
triển DNNVV của chính quyền Thành phố Hà Nội” làm luận văn tốt nghiệp
thạc sỹ của mình với mong muốn góp phần hồn thiện cơng tác hỗ trợ DNNVV
trong giai đoạn tiếp theo.

2. Tổng quan nghiên cứu
Do vai trị quan trọng của các DNNVV trong q trình phát triển kinh tế và
hội nhập kinh tế quốc tế, không chỉ tại Việt Nam và cả trên thế giới đã có khơng ít
các cơng trình nghiên cứu về nhóm doanh nghiệp này trên nhiều lĩnh vực, góc độ
khác nhau nhằm hỗ trợ thúc đẩy các DNNVV phát triển. Tác giả đã tham khảo một
số luận văn, cơng trình nghiên cứu về quản lý, hỗ trợ của chính quyền tỉnh đối với
các DNNVV như sau:


3

- Đỗ Thị Thủy (2008) đã đưa ra một số giải pháp hỗ trợ của Nhà nước nhằm

hỗ trợ DNNVV trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. Nghiên cứu đã khắc phục được những
thiếu sót về mặt pháp lý và các văn bản chính sách hỗ trợ doanh nghiệp, vì Ninh
Bình cũng là một tỉnh gần thủ đơ nên có sự phát triển nhất định; đồng thời cho đến
thời điểm năm 2008 Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản chính sách hỗ trợ doanh
nghiệp tạo điều kiện phát triển những thế mạnh của doanh nghiệp nhỏ và vừa trên
địa bàn tỉnh. Bản thân tác giả cũng đã có những khái quát khá đầy đủ về các chính
sách cũng như là tác động tích cực của nó. Tuy nhiên việc phân tích phần nào mang
đậm phương pháp định tính mà chưa thống kê được nhiều qua số liệu nên chưa có
tính thuyết phục cao.
- Lê Thu Hằng (2012) với luận văn “Giải pháp của chính quyền cấp tỉnh
nhằm hỗ trợ phát triển DNNVV trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa”.
Đã phân tích thực trạng hỗ trợ của chính quyền tỉnh Thanh Hóa đối với các
DNNVV trên địa bàn tỉnh, qua đó để xuất một số giải pháp phù hợp của chính
quyền tỉnh Thanh Hóa nhằm hỗ trợ các DNNVV trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.
- Hồng Trung Trọng (2014) với đề tài “Nghiên cứu công tác hỗ trợ DNNVV
tại tỉnh Vĩnh Phúc”, Luận văn thạc sĩ kinh tế tại Đại học Thái Nguyên. Luận văn đã
hệ thống hóa cơ sở lý luận về hỗ trợ DNNVV, nghiên cứu thực trạng hỗ trợ các
DNNVV tại tỉnh Vĩnh Phúc, đưa ra các giải pháp chủ yếu hồn thiện cơng tác hỗ trợ
các DNNVV tại tỉnh Vĩnh Phúc.
- UBND Thành phố Hà Nội (2020) “Đề án hỗ trợ các DNNVV giai đoạn
2021-2025”.
Đề án nhằm hỗ trợ DNNVV phát triển, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tếxã hội của Thủ đô. Giúp triển khai đồng bộ, hiệu quả các chính sách, chương trình
hỗ trợ của Trung ương và Thành phố nhằm đẩy nhanh tốc độ phát triển, tạo môi
trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, bình đẳng, ổn định để các DNNVV trên địa bàn
thành phố Hà Nội phát triển. Thúc đẩy hình thành liên kết giữa các DNNVV, hỗ trợ
DNNVV tham gia thành công cụm liên kết, chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu, góp
phần nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế của DNNVV Thành phố.