Chương 1 PLĐC (lý thuyết)

CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT.
I. Nguồn gốc, bản chất, chức năng của nhà nước.
1. Nguồn gốc của nhà nước.
1.1 Chế độ cộng sản nguyên thuỷ và tổ chức thị tộc, bộ lạc.
+. Từ khi xuất hiện nhà nước đến nay đã có rất nhiều học thuyết tư tưởng lý gíải khác nhau về
nguồn gốc ra đời của nhà nước. (Theo học thuyết Mác – Lênin)
+. Chế độ cộng sản nguyên thuỷ và tổ chức thị tộc bộ lạc có hai căn cứ tồn tại.
- Cơ sở kinh tế:
+. Duy trì chế độ sở hữu chung: Tư liệu sx và sản phẩm tạo (ko mâu thuẫn …)
+.
+. Ko có sự mâu thuẫn giữa người với người, gđ, thị tộc với nhau …
- Cơ sở xã hội:
+. Quyết định một vấn đề nào đó trong xh thì cần ý chí chung của mọi người (Tập thể)
+ Làm một việc nào đó thì dự trên tính tự nguyên tự giác (ko ép buộc, ko cưỡng chế, …)
1.2 Sự tan rã của tổ chức thị tộc, bọ lạc và nhà nước xuất hiện.
+. Nguyên nhân sự tan rã của tổ chức thị tộc bộ lạc.
- Do sự phát triển không ngừng của lực lượng sản xuất, công cụ lao động, con người ngày càng
phát triển trí lực và thể lực. Đây là nguyên nhân chính của ba lần phân công lao động trong xã
hội cộng sản nguyên thuỷ.
- Lần thứ 1: Nghề chăn nuôi tách khỏi trồng trọt: (để lại một số hệ quả)
+. Trong xh loại người có hình tầng lớp, giai cấp …
+. XH loại người ngày càng tạo ra nhiều của các vật chất hơn (săn bắn, hái lợm, chăn nuôi …)
+. Trong xh phân hóa (có người có ts và người ko có ts) “là chế độ tư hữu về TLSX và sản
phẩm’’
- Lần thứ 2: Thủ công thủ công nghiệp tách khỏi nông nghiệp: (để lại một số hệ quả)
+. Tầng lớp hình thêm
+. Phân hóa giầu nghèo gay gắt hơn
+. Của cải vật chất ngày nhiều hơn
- Lần thứ 3: Ngành thương nghiệp ra đời:
+
+. Tất cả các yếu tố trên đã làm … nhà nước ra đời.

-> Tóm lại nguyên nhân ra đời của nhà nước (…)
2. Bản chất của nhà nước.
2.1 Khái niệm về nhà nước. nn là tổ chức đặc biệt, chuyên làm nhiệm vụ cưỡng chế, thực hiện
các chức năng quản trong đời sống xh và duy trì các trật tự trong đời sống.
2.2 Sự khác nhau giữa nhà nước và các tổ chức không phải nhà nước.


- Nhà nước thiết lập một quyền lực công cộng đặc biệt. (…)
- Nhà nước chia dân cư theo lãnh thổ. (chia vùng, miền, nơi ở)
- Nhà nước có chủ quyền quốc gia. (3 yếu tố: t1 lãnh thổ, dân cư, chính phủ để quản lý lãnh thổ
và dc)
- Nhà nước ban hành pháp luật. (chỉ nn mới đc hành pl càn các khác chỉ đc ban hành nội quy,
quy chế ko trái pl)
- Nhà nước có quyền quy định và thực hiện việc thu các loại thuế và phí. ()
2.3 Bản chất nn:
- Nhà nước có hai bản chất:
+. Bản chất giai cấp (T1. NN chỉ ra đời trong xh có giai cấp và đấu tranh gc. T2. NN ln có 1 gc
thống trị “trong xh loại người có 4 kiểu NN: NN chiếm hữu nô lệ, NN phong kiến, NN tư sản,
NN CNXH”)
+. Bản chất xã hội (NN ln chăm lo đến đời sống trong xh: Phịng chống dịch bênh, thiên tai,
xây dựng cơng trình vui chơi …)
3. Chức năng của nhà nước.
3.1 Khái niệm. Chức năng của nhà nước là những phương diện hoạt động chủ yếu của nhà nước
nhằm thực hiện những nhiệm vụ đặt ra trước của nhà nước.
3.2 Phân loại chức năng của nhà nước.
+. Chức năng của nhà nước được xác định tư bản chất của nhà nước do đó các nhà nước khác
nhau thì có chức năng khác nhau.
+. Phân loại: Nhà nước thường có hai chức năng sau: Chức năng đối nội, chức năng đội ngoại.
Chú ý:
-

Các kiểu NN và các kiểu PL: có 4 kiểu NN và PL

II. Nguồn gốc, bản chất và vai trò của pháp luật.
1.Nguồn gốc pháp luật.
+. Nguồn gốc ra đời PL giống nguồn gốc ra dời của NN (Nguyên nhân ra đời của NN là nguyên
nhân đời của PL, trong xh có gc và đấu tranh gc)
+. Những nguyên nhân làm phát sinh nhà nước cũng là những nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của
pháp luật.
+. Trong thời kỳ công sản nguyên thủy để điều chỉnh các quan hệ xh thì người ta sử dụng các

quy phạm xh (QP đạo đức, QP tôn giáo, vh …): có tính chất ko cưỡng chế, ko ép buộc,
đc thược hiện trên tình thần tự nguyện tự giác.

QP pháp luật: Quy tắc xử sự bắt buộc

chung (có tính chất cưỡng ép, bắt buộc, thực hiện trên thực tế bằng các biện pháp cưỡng chế
nhà nước)
2. Các thuộc tính của pháp luật (hay là bản chất pháp luật).


2.1 khái niệm pháp luật: tổng thể quy tắc xử sự do nn ban hành, bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp cho gc thống trị và được bảo đảm thực hiện bằng cưỡng chế nn.
2.2 các điểm khác biệt giữa qp pl và quy phạm ko phải pl (đạo đức, văn hóa, tơn giáo, phong
tục …)
+ Tính quyền lực: (tính cưỡng chế, tính nhà nước) có tính chất tác động đến tất cả mọi người
trong XH. (NN có quyền lựa chọn quan hệ trong xh để điều chỉnh và đặt ra các quy tắc điều
chỉnh)
+. Tính quy Phạm: Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự là khn mẫu, những mực thước xác
định cụ thể, khơng trìu tượng chung chung. (là quy tắc xử sự chung ko phân biết về giới tính,

dân tộc, tơn giáo …)
+. Tính ý chí: Pháp luật bao giờ cũng thể hiện ý chí, đó là ý chí của giai cấp thống trị.
+. Tính XH: Pháp luật phải có những quy định phù hợp với điều kiện hồn cảnh của XH thì sẽ là
động lự thúc đẩy XH đó phát triển và ngược lại.
3. Bản chất của pháp luật.
+. Khái niệm PL: Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự do nhà nước đặt ra (hoặc thừa nhận), có
tính quy phạm phổ biến, tính chặt chẽ về mặt hình thức và tính bắt buộc chung, thể hiện ý chí
của giai cấp thống trị và được nhà nước đảm bảo thực hiện.
+. KNPL: Là hệ thống quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung, do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền ban hành, điều chỉnh các quan hệ cần thiết trong xh và được bảo đảm thực hiện trên thực
tế bằng các cưỡng chế NN.
+. Bản chất của pháp luật: PL có hai bản chất đó là:
- Bản chất giai cấp: PL chỉ ra đời trong xh có gc và đấu tranh gc, PL thực tế là ý chí của gc
thống trị.
- Bản chất XH: Các quy đinh PL nếu thể hiện đúng điều kiện hồn cảnh xh thì nó tạo điều kiện
cho xh đó phát triển và ngược lại.
4. Vai trị của pháp luật.
4.1 PL là cơ sở thiết lập, củng cố và tăng cường quyền lực nhà nước.
4.2 PL là phương tiện để nhà nước quản lý KT – XH.
4.3 PL là phương tiện thực hiện và bảo vệ quyền lợi và hạnh phúc của công dân.
4.4 PL tạo ra môi trường ổn định cho việc thiết lập các mới quan hệ ngoại giao giữa các quốc
gia.