(LUẬN văn THẠC sĩ) QUẢN lý HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO học SINH các TRƯỜNG TRUNG học PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ bến TRE, TỈNH bến TRE

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ DUY LINH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ
BẾN TRE,
TỈNH BẾN TRE

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2021

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ DUY LINH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO HỌC SINH
CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ
BẾN TRE,
TỈNH BẾN TRE

Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS.TS. NGUYỄN SỸ THƯ

HÀ NỘI - 2021

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh các
trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre” là cơng trình nghiên
cứu của bản thân tơi. Các kết quả nghiên cứu này chưa được dùng cho bất cứ luận
văn cùng cấp nào khác.

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


LỜI CẢM ƠN
Với lòng chân thành và biết ơn sâu sắc, tác giả của luận văn xin trân trọng
cảm ơn Quý thầy cô giáo và cán bộ quản lý của Học viện Khoa học xã hội đã tận
tình giúp đỡ trong suốt thời gian hồn thành chương trình học tập và luận văn
nghiên cứu.
Đặc biệt, tác giả xin gửi tới PGS, TS Nguyễn Sỹ Thư – người đã trực tiếp
hướng dẫn và tận tình chỉ bảo cho tác giả trong thời gian nghiên cứu và hoàn thành
luận văn này.
Tác giả cũng xin cảm ơn Ban giám hiệu cùng các cán bộ quản lý, các thầy cô
giáo và học sinh của các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre đã tạo mọi
điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn thành luận văn.
Tác giả đã rất cố gắng nhưng vẫn cịn nhiều hạn chế về thời gian và khả
năng. Chính vì thế, luận văn khơng tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Kính
mong nhận được những đóng góp ý kiến và đánh giá, chỉ dẫn của các nhà khoa học,

các thầy cô cùng bạn bè, đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI
NGHIỆM CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ................................. 9
1.1. Các khái niệm cơ bản ........................................................................................... 9
1.2. Hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông ................................. 11
1.3. Quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông .................... 25
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới Quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung
học phổ thông ............................................................................................................ 32
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ BẾN TRE,
TỈNH BẾN TRE ...................................................................................................... 36
2.1. Khái quát chung về kinh tế- xã hội và giáo dục trung học phổ thông thành
phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre......................................................................................... 36
2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng .......................................................................... 38
2.3. Thực trạng hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông thành
phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre......................................................................................... 40
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường trung
học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ....................................................... 53
2.5. Đánh giá chung về thực trạng ............................................................................ 59
Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ BẾN TRE,
TỈNH BẾN TRE ...................................................................................................... 63
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh

trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ............................................. 63
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ
thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre .................................................................... 64
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................................ 76
3.4. Khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ...... 76
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 82
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 84
PHỤ LỤC ................................................................................................................. 86

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT

Chữ viết tắt

Nội dung đầy đủ

1

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

2

HĐTN

Hoạt động trải nghiệm

3

HS

Học sinh

4

NXB

Nhà xuất bản

5

SGK

Sách giáo khoa

6

THPT

Trung học phổ thông

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


DANH MỤC BẢNG BIỂU
BẢNG

Trang

Bảng 2.1. Quy ước điểm số cho bảng hỏi ................................................................. 39
Bảng 2.2. Thực trạng nhận thức tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm cho
học sinh ở trường trung học phổ thông ............................................................ 42
Bảng 2.3. Mức độ thực hiện các nội dung hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre .................. 45
Bảng 2.4. Kết quả thực hiện các nội dung hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở
các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre .................. 47
Bảng 2.5. Mức độ thực hiện các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học
sinh ở các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre .............. 48
Bảng 2.6. Quy ước các mức độ khảo sát ................................................................... 51
Bảng 2.7. Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện việc kiểm tra, đánh giá kết quả
tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường trung học phổ
thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ............................................................ 51
Bảng 2.8. Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện quản lý mục tiêu hoạt động
trải nghiệm cho học sinh ở các trường trung học phổ thông thành phố Bến
Tre, tỉnh Bến Tre .............................................................................................. 53
Bảng 2.9. Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện quản lý nội dung hoạt động
trải nghiệm cho học sinh ở các trường trung học phổ thông thành phố Bến
Tre, tỉnh Bến Tre .............................................................................................. 54
Bảng 2.10. Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện quản lý hình thức và phương
pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường trung học
phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ..................................................... 56
Bảng 2.11. Mức độ thực hiện quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động
trải nghiệm cho học sinh ở các trường trung học phổ thông thành phố Bến
Tre, tỉnh Bến Tre .............................................................................................. 57
Bảng 2.12. Mức độ thực hiện và kết quả thực hiện việc huy động các nguồn
lực để tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các trường trung học

phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre ..................................................... 58
Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp ........................ 77
Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp .......................... 78

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về tầm quan
trọng của hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông ................ 40
Biểu đồ 2.2. Thực trạng nhận thức của học sinh về tầm quan trọng của hoạt
động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông ........................................ 41
Biểu đồ 2.3. Kết quả thực hiện các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học
sinh ở các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre .............. 49
Biểu đồ 2.4. Kết quả thực hiện quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt
động trải nghiệm cho học sinh ở các trường trung học phổ thông thành phố
Bến Tre, tỉnh Bến Tre ....................................................................................... 57
Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp ........................ 78
Biểu đồ 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ........................... 79

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Tại Việt Nam, vài năm gần đây dạy học theo hướng tổ chức trải nghiệm cho
học sinh được rất nhiều nhà giáo dục nghiên cứu để áp dụng vào thực tiễn. Hoạt
động trải nghiệm của học sinh nói chung và hoạt động trải nghiệm trong dạy học
cho học sinh nói riêng vai trị rất quan trọng trong việc phát triển năng lực, hình
thành nhân cách, đáp ứng mục tiêu giáo dục và yêu cầu của xã hội. Hoạt động trải

nghiệm trong dạy học cho học sinh cần được nhìn nhận đúng đắn về bản chất, đặc
điểm, vai trò trong việc giúp học sinh tự học, tự khám phá, tự chiếm lĩnh tri thức.
Hoạt động trải nghiệm trong dạy học cho học sinh nếu được tổ chức nghiêm túc,
khoa học sẽ thu hút người học và tạo hứng thú cho người dạy. Hoạt động này sẽ có
tác dụng rất lớn trong việc hình thành phát triển cho các em kiến thức, kĩ năng, thái
độ cần thiết để tăng khả năng vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn
trong cuộc sống, từ đó hiểu kĩ hơn bản chất vấn đề kiến thức đã học, từ đó đam mê
học tập và nghiên cứu khoa học.Hoạt động trải nghiệm trong dạy học được nhiều
nước trên thế giới chú trọng. Ở một số nước như: Hàn Quốc, Hồng Kơng,
Singapore, Trung Quốc…nhiều chương trình, dự án đề cao đến tổ chức dạy học qua
trải nghiệm được triển khai, điều này chứng tỏ dạy học theo hướng tổ chức trải
nghiệm cho học sinh là một xu thế tất yếu trong dạy học hiện đại.
Để hoạt động trải nghiệm trong dạy học cho học sinh được tổ chức thành
cơng và có ý nghĩa, hiệu trưởng cần phải có năng lực tổ chức, quản lí đồng thời cần
được bồi dưỡng nâng cao năng lực, thực hiện tốt chức năng của nhà quản lí. Hiệu
trưởng phải là người giữ vai trò chủ đạo trong tổ chức, chỉ đạo hoạt động trải
nghiệm trong dạy học. Hiệu trưởng các trường trung học phổ thơng cần có nhận
thức đúng đắn về hoạt động trải nghiệm trong dạy học, có năng lực hướng dẫn giáo
viên lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo hoạt động trải nghiệm trong dạy học: lựa chọn
nội dung dạy học trải nghiệm, phương thức và hình thức tổ chức sao cho thu hút
học sinh tham gia và học tập hiệu quả.
Tuy nhiên, thực tế hiện nay giáo viên trung học phổ thơng và hiệu trưởng
vẫn chưa có cái nhìn tổng quát và nhận thức đầy đủ về hoạt động trải nghiệm trong
dạy học cho học sinh tại trường trung học phổ thơng, vẫn cịn có những cách hiểu
khác nhau về hoạt động trải nghiệm trong dạy học. Khơng ít giáo viên còn lúng túng
khi phân biệt hoạt động trải nghiệm trong dạy học cho học sinh với hoạt động ngoại
1

IEU LUAN MOI download : Luan van thac

khóa, hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớpvà một số hoạt động khác. Hiệu trưởng
và giáo viên còn tâm lí chờ đợi sự chỉ đạo của cấp trên, các hoạt động trải nghiệm
trong dạy học cho học sinh chưa phong phú đa dạng, cịn mang hình thức, đối phó,
chưa có sự đầu tư lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học cho học
sinh một cách bài bản. Bên cạnh đó, tâm lí truyền thụ kiến thức một chiều vẫn mang
lại hiệu quả trong việc đánh giá kết quả học sinh hiện nay cũng gây áp lực cho giáo
viên ngại thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học cho học sinh trong nhà
trường trung học phổ thơng.
Nếu nâng cao được năng lực quản lí hoạt động trải nghiệm trong dạy học cho
học sinh sẽ tạo tiền đề cho việc triển khai chương trình giáo dục tổng thể mới được
thành công, hoạt động trải nghiệm trong dạy học của học sinh đạt hiệu quả. Xuất
phát từ những lí do trên, tơi chọn đề tài nghiên cứu: "Quản lý hoạt động trải nghiệm
cho học sinh trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre" làm đề tài luận
văn thạc sỹ quản lý giáo dục của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học là tư tưởng giáo dục được
nhiều nhà giáo dục quan tâm từ rất sớm, về bản chất đây là quan điểm dạy học gắn
liền giữa lí thuyết và thực hành. Năm 1979, lí thuyết “học tập trải nghiệm” của
David Kolb chính thức được công bố lần đầu tiên với tư cách là một lí thuyết tương
đối tồn diện về một phương thức học tập tích lũy, chuyển hóa kinh nghiệm. David
Kolb đã đề xuất mơ hình phong cách học tập gồm một chu kỳ học tập có 4 giai đoạn
và 4 kiểu học tập riêng biệt. Ông cho rằng: “Học tập là một q trình mà kiến thức
được tạo ra thơng qua việc chuyển đổi kinh nghiệm. Kết quả của kiến thức là sự kết
hợp giữa nắm bắt kinh nghiệm và chuyển đổi nó” (Kolb, 1984).
Xét trên phương diện quản lí giáo dục, quản lí hoạt động trải nghiệm trong
dạy học thường được tiếp cận ở việc triển khai hoạt động này ở tầm các quốc gia:
“Giáo dục trải nghiệm” bước thêm một bước tiến mạnh mẽ hơn khi vào năm 2002, tại
Hội nghị thượng đỉnh Liên hiệp quốc về Phát triển bền vững, chương trình “Dạy và
học vì một tương lai bền vững” đã được UNESCO thơng qua, trong đó có học phần

quan trọng về “Giáo dục trải nghiệm” được giới thiệu, phổ biến sâu rộng.
Trong cuốn “Hoạt động trải nghiệm sáng tạo” của Bộ Khoa học – Kĩ thuật và
Giáo dục Hàn Quốc (2009) cũng đã nhấn mạnh tới một trong những chương trình
đổi mới của giáo dục Hàn Quốc là hoạt động trải nghiệm, sáng tạo. Hoạt động trải
2

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


nghiệm sáng tạo tại Hàn Quốc không tách rời hệ thống các mơn học trong nhà
trường mà có quan hệ tương tác, bổ trợ nhau để hình thành và phát triển những
phẩm chất, tư tưởng, ý chí, kĩ năng sống và năng lực cần có trong xã hội hiện đại.
Hoạt động này mang tính thực tiễn rất cao, gắn bó với đời sống và cộng đồng, có
tính tổng hợp nhiều lĩnh vực giáo dục.
Tại Trung Quốc: hoạt động trải nghiệm sáng tạo được áp dụng với tên gọi
“Hoạt động thực tiễn tổng hợp” với mục đích dạy học theo năng lực, làm cho cá
tính và sở trường của học sinh phát triển lành mạnh; Coi trọng địa vị chủ thể của
học sinh trong quá trình học tập, làm cho học sinh phát triển chủ động, linh hoạt và
sinh động; Chương trình này chú trọng bồi dưỡng sự hứng thú, sở thích, năng lực
sáng tạo và tài năng đặc biệt của học sinh, vì vậy rất chú ý đến tính khác biệt trong
sự phát triển của học sinh.
Tại Singapore: Chương trình này được áp dụng với tên gọi “Hoạt động ngoại
khóa” (Cocurricular activities hoặc extracurricular activities) hay “Chương trình học
tập năng động” (Programe for active learning) trong đó bao gồm cả hoạt động giáo
dục ngoài trời (Outdoor education) nhằm phát triển các năng lực của học sinh, kết
hợp với việc giảng dạy các mơn khác trong chương trình quốc gia để học sinh đạt
được những năng lực cốt lõi của thế kỷ 21 cụ thể là: rèn luyện thân thể và các môn
thể thao – mang lại thân thể cường tráng, rèn luyện tinh thần đồng đội và thi đấu công
bằng; truyền cho học sinh những cảm nhận về sự tinh tế và nhận thức về nền văn hóa
phong phú, các di sản của xã hội đa sắc tộc; Giúp học sinh trở thành người công dân

tốt thông qua việc bồi dưỡng cho học sinh niềm tin vào bản thân, tính kiên cường,
tính kỷ luật và tinh thần hỗ trợ lẫn nhau; Phát triển toàn diện các năng lực xã hội và ý
thức của cơng dân, khả năng thích nghi với sự thay đổi của mơi trường.
Tại Australia: Chương trình hoạt động trải nghiệm sáng tạo được áp dụng với
tên gọi “Hoạt động ngoại khóa” (Extracurricular activities) hay “Hoạt động giáo
dục ngoài trời” (Outdoor education) đối với “Hoạt động giáo dục ngồi trời” được
coi là một mơn học trong chương trình giáo dục, thực hiện xuyên suốt từ bậc mẫu
giáo đến hết lớp 12. Bên cạnh đó, “Hoạt động ngoại khóa” là hoạt động được thực
hiện song song với chương trình mơn học ở nhà trường, học sinh có thể lựa chọn để
tham gia vào một số hoạt động ngoài chương trình giảng dạy bắt buộc. Chúng được
thiết kế để hỗ trợ học tập và phát triển.

3

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


Trên thực tế, xu hướng dạy học qua trải nghiệm được nhiều nước có nền giáo
dục phát triển trên thế giới được chỉ đạo, tổ chức và thực hiện trong chương trình
giáo dục quốc gia.
Tại Việt Nam nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm được quan tâm nhiều trong
giai đoạn gần đây. Qua nghiên cứu những cơng trình của các tác giả trong nước,
chúng tôi nhận thấy tư tưởng cũng như sự đầu tư nghiên cứu về hoạt động trải
nghiệm được thực hiện qua các hướng sau: Những nghiên cứu về hoạt động trải
nghiệm với tư cách là một hoạt động giáo dục bắt buộc.
Trước đây tại Việt Nam các hoạt động giáo dục ngồi thời gian dạy học các
mơn học thường được gọi chung là hoạt động ngoại khóa, về sau thường được sử
dụng thuật ngữ là hoạt động giáo dục ngồi giờ lên lớp. Có khá nhiều tác giả đầu tư
sâu nghiên cứu vào lĩnh vực hoạt động giáo dục này, tiêu biểu có các tác giả: Đặng
Vũ Hoạt, Hà Nhật Thăng (2002, 2003), Nguyễn Dục Quang (1995), Nguyễn Thị

Yến Thoa (2014), Huỳnh Mộng Tuyền (2010), …..Ở xu hướng nghiên cứu này, các
tác giả đã tìm hiểu làm rõ tương đối trọn vẹn về mục tiêu, nội dung, phương pháp,
phương tiện, hình thức tổ chức điều kiện, đánh giá kết quả cũng như yêu cầu đối với
giáo viên, sinh viên sư phạm học sinh trong tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ.
Bắt đầu từ năm 2015 đến nay, khi dự thảo khung chương trình giáo dục phổ
thơng được phổ biến và xuất hiện hoạt động trải nghiệm, là một hoạt động giáo dục
bắt buộc, nhiều nhà nghiên cứu lĩnh vực Khoa học giáo dục tập trung nghiên cứu.
Nhiều cơng trình nghiên cứu về lĩnh vực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh
phổ thông, bồi dưỡng và phát triển năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho giáo
viên, sinh viên sư phạm được đầu tư nghiên cứu, chẳng hạn những tác giả như:
nhóm tác giả Đinh Thị Kim Thoa (2018), Bùi Ngọc Diệp (2014), Nguyễn Thị Hằng
(2015), Nguyễn Thị Liên (2017), Nguyễn Đắc Thanh (2019), .v.v..
Xu hướng nghiên cứu về hoạt động trải nghiệm trong dạy học các môn học
cũng được nhiều tác giả nghiên cứu. Đặc biệt là mục tiêu hướng đến vận dụng nền
tảng lí thuyết học tập trải nghiệm của David Kolb vào dạy học các môn học. Tiêu
biểu cho xu hướng này là những nghiên cứu của các tác giả: Võ Trung Minh (2015),
Nguyễn Hoàng Đoan Huy (2017), Trần Thị Gái (2018), Nguyễn Đắc Thanh và
Phạm Đình Văn (2019) …Những cơng trình nghiên cứu về xu hướng này chủ yếu đi
sâu phân tích cách thức thực hiện hoạt động dạy học dựa trên lí thuyết về học tập
trải nghiệm ở từng mơn cụ thể. Một số cơng trình lại khai thác theo xu hướng sử
4

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học nhằm tổ chức hoạt động trải
nghiệm cho học sinh trong dạy học.
Nghiên cứu về cơng tác quản lí hoạt động trải nghiệm, bao gồm cả hoạt động
trải nghiệm trong mơn học và ngồi mơn học. Nghiên cứu về quản lí hoạt động trải
nghiệm gần đây có một số tác giả nghiên cứu sâu như: Nguyễn Ngọc Trang (2013);

Lê Thị Thanh Xuân (2014); Lương Thị Hằng (2012), ĐinhThị Hiền (2019)
…Những tác giả này tập trung nghiên cứu công tác quản lí hoạt động giáo dục
ngồi giờ lên lớp, cơng tác quản lí hoạt động trải nghiệm trong mơn học ở các địa
phương cụ thể, qua thực trạng nhằm đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động trải
nghiệm có hiệu quả hơn tại các đơn vị.
Như vậy, qua phân tích các nghiên cứu trước đây về lĩnh vực hoạt động trải
nghiệm, quản lí hoạt động trải nghiệm cho rằng đây là một lĩnh vực mà rất nhiều
nhà khoa học đã quan tâm và tiến hành nghiên cứu ở những mức độ nhất định. Đó
là những nền tảng, cơ sở quan trọng để tham khảo và tiếp tục đi sâu nghiên cứu vào
vấn đề quản lí hoạt động trải nghiệm trong dạy học ở trường trung học phổ thơng.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát và đánh giá thực trạng về quản lí
hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh
Bến Tre, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm cho học
sinh trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
3.2.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung
học phổ thông.
3.2.2. Đánh giá thực trạng về quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung
học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre; phân tích nguyên nhân của thực trạng.

3.2.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh
trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre và khảo nghiệm tính cần thiết
và khả thi của các biện pháp đề xuất.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông
thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre

5

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


4.2. Phạm vi nghiên cứu
4.2.1. Giới hạn về phạm vi nội dung nghiên cứu
Nghiên cứu tập trung tìm hiểu các nội dung quản lý hoạt động trải nghiệm
cho học sinh trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre theo hướng tiếp
cận các thành tố của quá trình tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học
phổ thông.
Biện pháp đề xuất dành cho các chủ thể quản lý hoạt động trải nghiệm cho
học sinh trung học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre theo yêu cầu phân cấp
quản lý là hiệu trưởng các trường trung học phổ thông thành phố Bến Tre.
4.2.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Ở thành phố Bến Tre hiện có 5 trường trung học phổ thơng, nhưng trong
nghiên cứu này chỉ nghiên cứu 3 trường: trường trung học phổ thơng Nguyễn Đình
Chiểu, trung học phổ thơng Lạc Long Qn và phổ thông Hermann Gmeiner Bến
Tre. 3 trường trung học phổ thông được chọn là 3 trường tiêu biểu, số lượng học
sinh đông, số lượng giáo viên vừa đảm bảo về chất lượng và năng lực thực thi
nhiệm vụ giảng dạy. Đây là những trường trung học phổ thông trong thành phố tổ
chức được nhiều hoạt động trải nghiệm cho học sinh.
4.2.3. Giới hạn về khách thể và địa bàn điều tra, khảo sát
a) Khách thể điều tra, khảo sát thực tiễn
- Đối với mẫu khảo sát bằng bảng hỏi: Ban giám hiệu 3 trường trung học phổ
thông: 9 người; Tổ trưởng tổ chuyên môn 3 trường: 15 người; Giáo viên: 90 người;
học sinh: 300 học sinh.
- Đối với mẫu phỏng vấn sâu: mỗi nhóm 3 người
b) Địa bàn khảo sát
Nghiên cứu này chỉ tập trung nghiên cứu giáo viên, cán bộ quản lý và học sinh tại

3 trường trung học phổ thơng: trường trung học phổ thơng Nguyễn Đình Chiểu, trung
học phổ thông Lạc Long Quân và phổ thông Hermann Gmeiner Bến Tre.
4.2.4. Thời gian khảo sát
Toàn bộ số liệu điều tra khảo sát để phục vụ cho viết thực trạng và đề xuất
giải pháp từ tháng 4 năm 2021 đến tháng 9 năm 2021

6

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


5. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp tiếp cận
- Tiếp cận năng lực: Hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông
là giúp học sinh phát triển các phẩm chất, năng lực đã được hình thành ở cấp tiểu
học và cấp trung học cơ sở. Tiếp cận năng lực sẽ tạo cơ sở phương pháp luận để luận
giải một số các vấn đề lý luận cơ bản như: khái niệm, mục tiêu, nội dung, hình thức,
phương pháp, phương tiện, kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm cho học sinh
trung học phổ thông. Đồng thời đề xuất nội dung, cách thức tác động các biện pháp
quản lý hoạt động hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông.
- Tiếp cận hoạt động: Khi nghiên cứu hoạt động trải nghiệm cần nghiên cứu
hoạt động trải nghiệm về các thành tố: mục tiêu, chương trình, nội dung, phương
pháp, hình thức tổ chức, kiểm tra đánh giá hoạt động và trên cơ sở đó quản lý theo
tiếp cận các thành tố đó.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
5.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
5.2.1.1. Mục đích nghiên cứu: Phương pháp này được sử dụng nhằm mục
đích tổng quan các nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam về quản lý hoạt động trải
nghiệm cho học sinh trung học phổ thông. Trên cơ sở tổng quan các cơng trình
nghiên cứu trong và ngồi nước xác định phương pháp tiếp cận, cơ sở lý luận để

xây dựng khung lý thuyết của đề tài. Đây là cơ sở quan trọng để xây dựng bộ công
cụ nghiên cứu thực tiễn của đề tài.
5.2.1.2. Nội dung nghiên cứu:
- Nghiên cứu các văn bản pháp quy của Đảng và Nhà nước, của cơ quan quản
lý giáo dục (Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo Bến Te).
- Nghiên cứu các cơng trình khoa học trong và ngồi nước liên quan đến đề
tài luận văn.
- Nghiên cứu các số liệu thứ cấp qua (báo cáo của cơ quan quản lý giáo dục,
các trườngtrung học phổ thông thành phố Bến Tre,…).
5.2.1.3. Cách thức thực hiện phương pháp
Thu thập tài liệu trong và ngoài nước liên quan tới đề tài luận văn; Dịch các
tài liệu nước ngoài ra tiếng Việt; Phân tích, đánh giá tổng quan các tài liệu.
Từ phân tích các tài liệu xác định cách tiếp cận nghiên cứu cho luận văn, các
khái niệm công cụ của luận văn, nội dung lý luận về hoạt động trải nghiệm cho học
7

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


sinh trung học phổ thông và quản lý hoạt động này cũng như các yếu tố ảnh hưởng
tới quản lý hoạt động này.
5.2.2. Phương pháp điều tra bảng hỏi;
5.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu;
5.2.4. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học.
Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn sẽ được trình bày cụ thể tại chương 2
và chương 3 của luận văn.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Luận văn đã xây dựng được khung lý thuyết nghiên cứu quản lý hoạt động
trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thơng. Trong đó gồm có các khái niệm, các

vấn đề lí luận về hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông, quản lý
hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông và các yếu tố ảnh hưởng tới
quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông. Từ cách tiếp cận
chức năng quản lý nghiên cứu đã cụ thể hóa những nội dung quản lí như lập kế
hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung
học phổ thông là phù hợp với chủ thể quản lý ở trường trung học phổ thông và đối
tượng quản lý là học sinh trung học phổ thông.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn đã phân tích, đánh giá được thực trạng hoạt động trải nghiệm cho
học sinh trung học phổ thông, quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học
phổ thông, các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh
trung học phổ thông thành phố Bến Tre.
Luận văn đã đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm cho
học sinh trung học phổ thông thành phố Bến Tre.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục,
phần nội dung chính của luận văn được chia làm 3 chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh
trung học phổ thông
- Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung
học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre
- Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung
học phổ thông thành phố Bến Tre, tỉnh Bến Tre

8

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM CHO
HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường trung học phổ thơng
Theo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, 2018: “Hoạt động trải
nghiệm là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn
thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực,
khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các
môn học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề của
thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi; thơng qua đó,
chuyển hố những kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, hiểu biết mới, kĩ
năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng với cuộc
sống, mơi trường và nghề nghiệp tương lai”.
Ngồi hoạt động trải nghiệm chung, vận dụng tất cả các kiến thức, kĩ năng đã
học từ các môn học để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn liên quan đến 4 nội
dung: Hoạt động hướng vào bản thân; Hoạt động hướng đến xã hội; Hoạt động
hướng đến tự nhiên; Hoạt động hướng nghiệp. Hoạt động trải nghiệm cịn đóng vai
trò là một phương thức tổ chức các hoạt động dạy học trong các mơn học cụ thể. Đó
là việc tổ chức các hoạt động cả nội khóa và ngoại khóa cho những mơn học có
nhiều lợi thế để học sinh trải nghiệm, đặc biệt là những nội dung dạy học liên quan
nhiều đến các kiến thức thực tế, có nhiều ứng dụng trong thực tiễn cuộc sống, gần
gũi, thân thiết với đời sống hằng ngày của học sinh.
Theo tác giả Nguyễn Đắc Thanh và Phạm Đình Văn (2019): Tổ chức hoạt
động trải nghiệm trong dạy học là việc vận hành một quá trình dạy học từ xác định
mục tiêu, nội dung dạy học đến việc lựa chọn phương pháp, phương tiện để tổ chức,
hướng dẫn học sinh sử dụng kinh nghiệm sẵn có của bản thân, tham gia một cách
tích cực vào các nhiệm vụ học tập và qua đó hình thành kiến thức, kĩ năng và thái
độ thích hợp tương ứng với nội dung học tập… Bốn giai đoạn hay bốn bước (pha)
được David A.Kolb chi tiết như sau: (1) Trải nghiệm cụ thể; (2) Quan sát phản ánh;
(3) Khái niệm trừu tượng; (4) Thử nghiệm chủ động, được mô tả như sau:

9

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


Hình 1.1 Mơ hình học tập trải nghiệm của Kolb
Từ mơ hình bốn bước của David A.Kolb ở trên và khái niệm tổ chức hoạt
động trải nghiệm trong dạy học, chúng tôi đồng ý thể luận giải các bước tổ chức trải
nghiệm trong dạy học như sau: Bước 1: Trải nghiệm cụ thể (Concrete Experience);
Bước 2: Quan sát phản ánh (Reflective Observation); Bước 3: Trừu tượng hoá khái
niệm (Abstract Conceptualisatio; Bước 4: Thử nghiệm tích cực (Active
Experimentation).
1.1.2. Quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường trung học phổ thông
Quản lý hoạt động trải nghiệm là một thành tố trong các thành tố chung cấu
thành quản lý nhà trường, bao gồm hàng loạt những hoạt động như: xác định mục
tiêu, lập kế hoạch và thiết kế hoạt động, xác định các nguồn lực, các lực lượng khác
trong và ngoài nhà trường đến khâu tổ chức, tham gia, điều khiển và đánh giá kết
quả hoạt động, theo kế hoạch và chương trình giáo dục trong khn khổ thời gian cả
trong và ngoài giờ học trên lớp nhằm thay đổi hay tạo ra hiệu quả giáo dục cần thiết.
Hoạt động trải nghiệm là do nhà trường quản lý, tiến hành ngoài giờ học trên lớp
với sự tham gia của các lực lượng xã hội (theo chương trình, kế hoạch dạy học),
được tiến hành xen kẽ hoặc nối tiếp chương trình dạy học trong phạm vi nhà trường
hoặc trong đời sống xã hội. trung học phổ thông được diễn ra trong suốt năm học và
cả thời gian nghỉ hè để khép kín q trình giáo dục, làm cho q trình đó diễn ra ở
mọi lúc, mọi nơi.

10

IEU LUAN MOI download : Luan van thac

Có thể hiểu, quản lý hoạt động trải nghiệm trong trường trung học phổ thông
là hệ thống các tác động có mục đích của chủ thể quản lý (Hiệu trưởng) tới khách
thể quản lý (giáo viên, nhân viên, người lao động và học sinh) với sự hỗ trợ đắc lực
của các lực lượng xã hội nhằm tổ chức các hoạt động trải nghiệm góp phần hình
thành và phát triển các năng lực, phẩm chất của học sinh đạt được mục tiêu và kế
hoạch giáo dục của nhà trường trung học phổ thông.
1.2. Hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông
1.2.1. Tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học
phổ thông
Một trong những yêu cầu của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo
là phải chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển
toàn diện năng lực và phẩm chất người học; học đi đôi với hành; lý luận gắn với
thực tiễn; tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại;
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người
học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc; chuyển từ học
chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã
hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học.Việc đưa hoạt động trải nghiệm vào trong
chương trình giáo dục của nhà trường góp phần khắc phục những tồn tại của
chương trình giáo dục hiện nay, đáp ứng yêu cầu cấp thiết của đổi mới căn bản, toàn
diện giáo dục.
Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp (HĐTN, HN) là hoạt động giáo dục,
trong đó học sinh dựa trên sự huy động tổng hợp kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh
vực giáo dục khác nhau để trải nghiệm thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội,
tham gia hoạt động hướng nghiệp và hoạt động phục vụ cộng đồng dưới sự hướng dẫn
và tổ chức của nhà giáo dục, qua đó hình thành những phẩm chất chủ yếu, năng lực
chung và một số năng lực thành phần đặc thù của hoạt động này như: năng lực thiết kế
và tổ chức hoạt động, năng lực định hướng nghề nghiệp, năng lực thích ứng với những
biến động trong cuộc sống và các kỹ năng sống khác. HĐTN, HN gồm 2 loại hoạt

động giáo dục chính là: HĐTN, HN qua các mơn học và hoạt động trải nghiệm (trước
đây gọi là hoạt động ngoài giờ lên lớp).
Hiệu trưởng cần chỉ đạo giáo viên và các lực lượng giáo dục thực hiện các
phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ
thông phù hợp đặc điểm học sinh, điều kiện nhà trường, địa phương và khả năng
thực hiện của giáo viên, các lực lượng giáo dục. Đảm bảo HĐTN, HN được thực
hiện theo hướng:
- Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; làm cho mỗi học
11

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


sinh đều sẵn sàng tham gia trải nghiệm tích cực.
- Tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm, sáng tạo thơng qua các hoạt động
tìm tịi, vận dụng kiến thức và kinh nghiệm đã có vào đời sống; hình thành, phát
triển kĩ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định dựa trên những tri thức và ý tưởng
mới thu được từ trải nghiệm.
- Tạo cơ hội cho học sinh suy nghĩ, phân tích, khái qt hố những trải
nghiệm để kiến tạo kinh nghiệm, kiến thức và kĩ năng mới.
- Lựa chọn linh hoạt, sáng tạo các phương pháp giáo dục phù hợp: phương
pháp nêu gương; phương pháp giáo dục bằng tập thể; phương pháp thuyết phục;
phương pháp tranh luận; phương pháp luyện tập; phương pháp khích lệ, động viên;
phương pháp tạo sản phẩm và các phương pháp giáo dục khác.
Chỉ đạo và tạo điều kiện để giáo viên và các lực lượng giáo dục sử dụng linh
hoạt các phương thức tổ chức HĐTN, HN như: (i) Phương thức Khám phá; (ii)
Phương thức Thể nghiệm, tương tác; (iii) Phương thức Cống hiến; (iv) Phương thức
Nghiên cứu.
Chỉ đạo thực hiện đa dạng loại hình hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp:
Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp được tổ chức trong và ngoài lớp học, trong và

ngồi trường học; theo quy mơ nhóm, lớp học, khối lớp hoặc quy mô trường; với
bốn loại hình hoạt động chủ yếu là Sinh hoạt dưới cờ, Sinh hoạt lớp, Hoạt động giáo
dục theo chủ đề và Hoạt động câu lạc bộ; với sự tham gia, phối hợp, liên kết của
nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: giáo viên chủ nhiệm lớp,
giáo viên mơn học, cán bộ tư vấn tâm lí học đường, cán bộ Đồn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh, cán bộ Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, cán bộ quản lí nhà
trường, cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức, cá nhân trong xã hội.
Trong giáo dục, nhân cách của học sinh một phần được hình thành thông qua
hoạt động trải nghiệm. Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp cho học sinh được tổ
chức phong phú, đa dạng sẽ là môi trường, điều kiện thuận lợi giúp học sinh phát
triển nhân cách một cách tốt nhất. Thông qua môi trường hoạt động trải nghiệm,
hướng nghiệp học sinh được thể hiện kiến thức, kĩ năng, thái độ và quan điểm cá
nhân của mình trước các vấn đề xã hội, từ đó tự hồn thiện nhân cách. Hình thức tổ
chức hoạt động cần đa dạng, phong phú, mềm dẻo, linh hoạt, mở về không gian,
thời gian, quy mô, đối tượng và số lượng.
Có nhiều lực lượng tham gia chỉ đạo, tổ chức các hoạt động trải nghiệm,
hướng nghiệp với các mức độ khác nhau (giáo viên, phụ huynh, nhà hoạt động xã
hội, chính quyền, doanh nghiệp,...). Phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động trải
nghiệm, hướng nghiệp: tương tác đa chiều, học sinh tự hoạt động, trải nghiệm là
chính, với các hình thức cụ thể như: Hoạt động câu lạc bộ (CLB); Tổ chức trò chơi;
12

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


Tổ chức diễn đàn; Sân khấu tương tác; Tham quan, dã ngoại; Hội thi; Tổ chức sự
kiện; Hoạt động giao lưu; Hoạt động chiến dịch; Hoạt động nhân đạo...
Vì vậy, hoạt động trải nghiệm là một nội dung giáo dục vô cùng quan trọng
trong các nhà trường hiện nay và là một đòi hỏi tất yếu của xã hội để đáp ứng các
yêu cầu ngày càng cao của đất nước và thế giới.

1.2.2. Mục tiêu hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông
Dựa vào bản chất của hoạt động trải nghiệm trong dạy học và chương trình
các môn học, mục tiêu của hoạt động trải nghiệm trong dạy học các môn học ở
trường trung học phổ thông nhằm: Giúp học sinh hình thành tri thức mới một cách
sâu sắc, bền vững thơng qua các hoạt động tìm tòi, khám phá; Tạo điều kiện cho
học sinh vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn một cách sáng tạo, phù hợp; Rèn
luyện các kĩ năng quan sát thực tế, thực hành, thí nghiệm, nghiên cứu; Hình thành
năng lực thích ứng với cuộc sống; Bồi dưỡng tình u thiên nhiên, hứng thú, say mê
tìm hiểu, nghiên cứu thế giới tự nhiên, biết rung cảm trước cái đẹp, rèn luyện trí tuệ
cảm xúc… Giúp học sinh hiểu biết thêm về một số lĩnh vực nghề nghiệp, qua đó có
thể định hướng được nghề nghiệp cho bản thân. Đưa ra được quyết định lựa chọn
nghề nghiệp, xây dựng kế hoạch rèn luyện xây dựng bản thân nhằm đáp ứng nhu
cầu xã hội. Đồng thời khát vọng hơn về nghề nghiệp bản thân mong muốn; Giúp
học sinh hình thành thói quen tích cực, năng động trong học tập, sinh hoạt; Phát
triển năng lực hợp tác, giao tiếp, sử dụng ngơn ngữ; Hình thành và phát huy tối đa
khả năng sáng tạo, tính năng động và phát triển năng lực bản thân; Gắn lí thuyết vào
thực hành và biết ứng dụng thực tế; Học sinh có thể ứng dụng nhiều kỹ năng sống
hơn, kỹ năng mềm, biết chia sẻ, cảm thông yêu thương với những mảnh đời bất
hạnh.
Đặc biệt, mục tiêu mà tác giả cho rằng đặc biệt quan trọng đó là tổ chức dạy
học theo hướng trải nghiệm sẽ giúp học sinh tự tin và sẵn sàng thực hiện các sáng
kiến của bản thân. Đồng thời tăng cường định hướng của họ đối với việc học tập
suốt đời.
1.2.3. Nội dung hoạt động trải nghiệm ở trường trung học phổ thông
Các hoạt động trải nghiệm trong các môn học gồm các hoạt động phát hiện,
tìm hiểu, khám phá kiến thức mới; củng cố tri thức đã học; vận dụng kiến thức đã
học vào cuộc sống:

13

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


- Thực hiện các bài thực hành, thí nghiệm: Thực hành, thí nghiệm có vai trị
rất quan trọng trong chương trình bởi nó giúp học sinh tự lực phát hiện ra tri thức,
củng cố niềm tin vào khoa học, nâng cao hứng thú với môn học; đồng thời rèn
luyện kĩ năng sử dụng các máy móc, thiết bị, pha hố chất, làm tiêu bản, kĩ năng bố
trí thí nghiệm, kĩ năng tư duy (phân tích, so sánh, đặt và chứng minh giả thuyết),...
Do đó, qua các hoạt động thực hành, thí nghiệm học sinh hình thành và phát triển
bền vững các năng lực và phẩm chất của môn học. Nội dung thực hành, thí nghiệm
chiếm tỉ trọng khá nhiều trong chương trình mơn học. Các bài thực hành, thí
nghiệm được tổ chức nhằm tìm ra kiến thức mới hoặc củng cố các kiến thức đã học;
có thể được tổ chức ở phòng thực hành riêng hoặc tổ chức ngay trên phịng học lí
thuyết (đối với những thực hành, thí nghiệm đơn giản, trong thời gian ngắn. Các bài
thực hành gồm: thực hành quan sát, thực hành đo, vẽ, thực hành thí nghiệm.
- Tham quan, tìm hiểu tự nhiên: Đây là một trong những nội dung quan trọng
của chương trình nhằm mở rộng không gian học tập cho học sinh, tạo điều kiện cho
học sinh khám phá trực tiếp thế giới tự nhiên, phát triển nhận thức, tư duy logic và đề
ra các biện pháp, việc làm cụ thể để giải quyết các vấn đề liên quan đến bảo vệ môi
trường, phát triển bền vững, xây dựng cuộc sống văn minh, tốt đẹp hơn. Nhờ vậy mà
học sinh có nhiều cơ hội thuận lợi để phát triển các năng lực đặc thù của các môn học.
Mặt khác, qua các hoạt động tham quan, học sinh được giao lưu, học hỏi, tiếp xúc với
nhiều đối tượng ngoài nhà trường; học sinh thường làm việc theo nhóm để tìm hiểu,
khám phá thiên nhiên; học sinh sẽ gặp nhiều tình huống bắt buộc các em phải lưu tâm,
suy nghĩ và tìm cách giải quyết,... Nhờ vậy mà các em phát triển năng lực giao tiếp,
hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo. Đồng thời, hoạt động tham quan cịn góp
phần phát triển tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước; ý thức tổ chức kỉ luật, ý
thức trách nhiệm...
- Trải nghiệm vận dụng kiến thức vào thực tiễn: Nội dung dạy học các môn
học rất gần gũi với đời sống, được ứng dụng rất nhiều vào cuộc sống hàng ngày của

con người. Do vậy, việc vận dụng kiến thức khoa học vào thực tiễn để giải quyết
các vấn đề trong cuộc sống là một u cầu bắt buộc của chương trình mơn học
nhằm gắn liền lí thuyết với thực tiễn, hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực
đặc thù cho học sinh. Học sinh có thể thực hiện các trải nghiệm vận dụng kiến thức
đã học để thực hiện các bài tập, các dự án ở trường, ở nhà (như trồng rau, xử lí rác
thải,...); vận dụng các quy trình, kĩ thuật ở các khu sản xuất, nhà máy, xí nghiệp,...
14

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


qua hoạt động tham quan tìm hiểu; thực hiện các sản phẩm, mơ hình sáng tạo qua
các hoạt động giáo dục STEM,....
Học sinh cũng có thể trải nghiệm các làng nghề truyền thống ở địa phương.
Làng nghề truyền thống gắn liền với q trình phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội và
tạo ra những sắc thái văn hóa riêng cho từng vùng miền. Khi trải nghiệm tại các
làng nghề truyền thống học sinh sẽ quan sát và tham gia trực tiếp vào q trình sản
xuất, các thợ thủ cơng sẽ giúp các em gắn lí thuyết vào thực tế. Khi chính tay tạo ra
sản phẩm sẽ càng thơi thúc niềm đam mê sáng tạo. Đồng thời bồi dưỡng tình yêu
các đẹp, nghệ thuật, những điều được học trong môn văn, môn địa nay các em sẽ
được mục sở thị chứ khơng cịn phải liên tưởng qua những trang sách. Ngồi ra, trải
nghiệm ở các làng nghề truyền thống cịn giúp học sinh rèn luyện các kỹ năng mềm
như: tìm kiếm, xử lí thơng tin, định hướng nghề nghiệp tương lai.
- Kỹ năng giao tiếp và làm việc với mọi người: Đây là một nội dung hết sức
quan trọng mà bất kì một học sinh nào cũng cần rèn luyện. Các môn như khoa học
xã hội như Văn, Sử, Địa, giáo dục công dân sẽ dễ tổ chức các hoạt động trải nghiệm
để rèn luyện nội dung này. Bằng cách tổ chức các chuyến đi tham quan danh lam
thắng cảnh, giáo viên có thể yêu cầu học sinh viết bài thu hoạch để bồi dưỡng cảm
xúc, tình cảm và sự rung động trước các đẹp.
1.2.4. Phương pháp tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học

phổ thông
Về mặt lí luận và thực tiễn, để thực hiện các hoạt động trải nghiệm trong dạy
học các môn học, giáo viên tổ chức cho học sinh học tập bằng nhiều phương pháp
khác nhau bao gồm cả phương pháp dạy học truyền thống và phương pháp dạy học
mới. Tuy nhiên, tổ chức hoạt động trải nghiệm ngày nay, để chuyển tải được các
mục tiêu, nội dung dạy học trải nghiệm, giáo viên thường sử dụng các phương pháp
dạy học tích cực. Phương pháp dạy học tích cực là những phương pháp dạy học có
các dấu hiệu sau: “Dạy học thơng qua tổ chức các hoạt động học tập của học sinh
và chú trọng rèn luyện phương pháp tự học; Tăng cường học tập cá thể phối hợp
với học tập hợp tác; Dạy học chú trọng đến sự quan tâm, của học sinh, nhu cầu và
lợi ích của xã hội; Dạy học coi trọng hướng dẫn tìm tịi; Kết hợp đánh giá của thầy
với tự đánh giá của trị” (Trần Bá Hồnh, Trịnh Nguyên Giao 2007; Nguyễn Lăng
Bình et al., 2010).

15

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


Những phương pháp dạy học có thế mạnh để tổ chức hoạt động trải nghiệm
trong dạy học ở trường trung học phổ thông, theo Tác giả Trần Thị Hương và các
cộng sự có thể kể đến các phương pháp sau:
- Làm việc nhóm: Dạy học theo nhóm là cách thức giáo viên chia học sinh
thành nhóm để thảo luận về một vấn đề học tập dưới sự tổ chức, hướng dẫn của
giáo viên nhằm thực hiện các nhiệm vụ học tập. (Trần Thị Hương (cb), Nguyễn Đức
Danh, Hồ Văn Liên, Ngơ Đình Qua, 2017).
- Giải quyết vấn đề: Dạy học giải quyết vấn đề là một hệ phương pháp dạy
học, trong đó giáo viên nêu ra vấn đề học tập, tạo ra tình huống có vấn đề, tổ chức,
hướng dẫn người học tự lực tìm tịi cách giải quyết vấn đề, qua đó người học tự lực
lĩnh hội tri thức mới và cách thức hành động mới, hình thành, phát triển năng lực

sáng tạo. (Trần Thị Hương et al., 2017)
- Đóng vai: là phương pháp giáo viên tổ chức cho học sinh thực hành làm thử một số
cách xử lí nào đó trong một số tình huống giả định hoặc theo các cốt truyện nhằm giúp học
sinh nhận thức sâu sắc về một vấn đề cụ thể mà mình là nhân vật trải nghiệm.
- Trị chơi: Hiện nay có nhiều khái niệm về trò chơi trong dạy học, phần lớn
các nhà nghiên cứu đều thống nhất xem trò chơi là phương pháp giáo viên tổ chức
cho học sinh tìm hiểu một vấn đề hay thực hiện những hành động, những thái độ,
những việc làm thơng qua một trị chơi nào đó. Theo Đặng Thành Hưng (2002), căn
cứ vào chức năng có thể chia trị chơi dạy học thành 3 nhóm là trò chơi phát triển
nhận thức, trò chơi phát triển giá trị, trò chơi phát triển vận động. Dựa vào hình thức
tổ chức có thể chia trị chơi ra thành nhiều dạng như các dạng trò chơi tranh tài, trò
chơi đố vui, trò chơi thách đố… Đối với học sinh phổ thơng có thể phân chia các trị
chơi dạy học theo các lĩnh vực học tập như khoa học, ngôn ngữ, nghệ thuật, thể dục,
vận động. (Đặng Thành Hưng, 2002)
- Dạy học theo dự án: Dạy học theo dự án là một phương pháp dạy học, trong
đó học sinh dưới sự hướng dẫn của giáo viên tự lực giải quyết một nhiệm vụ học tập
phức hợp, kết hợp giữa lí thuyết và thực hành, với hình thức làm việc chủ yếu là
theo nhóm. Các nhóm tự xác định mục tiêu, lập kế hoạch và thực hiện dự án, tham
gia kiểm tra quá trình thực hiện và đánh giá kết quả. Kết quả là các sản phẩm cụ thể.
(Lê Khoa, 2015)
- Tham gia nghiên cứu khoa học: Đây là phương pháp giáo viên tổ chức,
hướng dẫn cho học sinh thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học nhằm tìm kiếm,
16

IEU LUAN MOI download : Luan van thac


điều tra, hoặc thử nghiệm hay phát hiện ra những cái mới về bản chất sự vật, về thế
giới tự nhiên và xã hội hoặc tìm ra các phương pháp, phương tiện kĩ thuật mới cao
hơn, giá trị hơn.

- Tình huống: là cách thức giáo viên tổ chức cho người học tự lực nghiên cứu
và giải quyết các tình huống từ thực tiễn cuộc sống và nghề nghiệp gắn với những
chủ đề học tập, qua đó người học tự lực lĩnh hội tri thức mới và cách thức hành
động mới, hình thành, phát triển năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề thực
tiễn và nghề nghiệp. (Trần Thị Hương, 2012)
- Dạy học theo hợp đồng: Dạy học theo hợp đồng là một hoạt động học tập
trong đó mỗi nhóm học sinh được giao một hợp đồng trọn gói bao gồm các nhiệm
vụ bắt buộc và tự chọn khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định. Các nhóm
học sinh chủ động và độc lập quyết định về thời gian cho mỗi nhiệm vụ và thứ tự
thực hiện các nhiệm vụ đó theo khả năng nhóm học sinh và hợp đồng ký kết với
giáo viên. (Nguyễn Đắc Thanh, 2017)
- Luyện tập: Phương pháp luyện tập là phương pháp dưới sự hướng dẫn của giáo
viên, học sinh lặp lại nhiều lần những hành động nhất định trong những hoàn cảnh khác
nhau nhằm hình thành và phát triển kĩ năng, kĩ xảo. (Trần Thị Hương et al., 2017)
- Thí nghiệm: Tác giả Trần Thị Hương và các cộng sự cho rằng: đây là
phương pháp dạy học dưới sự chỉ đạo của giáo viên, học sinh sử dụng thiết bị và
tiến hành thí nghiệm nhằm kiểm chứng lại những vấn đề lí thuyết mà giáo viên đã
trình bày, qua đó củng cố hay vận dụng tri thức, hình thành kĩ năng, kĩ xảo. (Trần
Thị Hương et al., 2017)
- Trình bày trực quan: cách thức giáo viên trình bày nội dung bài học dựa trên
các phương tiện trực quan khác nhau tùy mục đích, yêu cầu, nội dung bài học.
Phương pháp này thường được thể hiện dưới 2 hình thức là minh họa (bản mẫu, bản
đồ, tranh ảnh, chân dung, hình vẽ) và trình bày (thí nghiệm, thiết bị kĩ thuật, chiếu
phim đèn chiếu). (Trần Thị Hương et al., 2017)
1.2.5. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh trung học phổ thông
- Học sinh khảo sát, điều tra thực tế: Khảo sát, điều tra thực tế mơn học là
hình thức giáo viên bộ môn tổ chức cho học sinh khám phá ở các địa điểm thực tế
để thu thập các thông tin về các chủ đề trải nghiệm nhất định. Thơng thường, khảo
sát, điều tra thực tế có thể được sử dụng trong thực hiện các dự án học tập hay các
đề tài nghiên cứu hoặc nhằm thu thập dữ liệu thực tế để đối chiếu với các nội dung

17

IEU LUAN MOI download : Luan van thac